6 |
T h a y L ờ i T ự a
Kiều.). Kiều dã trải qua rất nhiều hoàn cảnh khác nhau, đi qua tất cả
những chuyện lên voi xuống chó của một con người. Thúy Kiều có
khi là học trò, làm vợ của một người có quyền thế gần như vua (Từ
Hải), làm đầy tớ, làm người yêu, làm vợ lẽ và làm một người con gái
phong sương... Kiều cũng từng làm sư cô. Mỗi chúng ta ít nhất đã có
một giai đoạn giống như giai đoạn Thúy Kiều. Nhìn vào đời Thúy
Kiều, ta phải nhìn như một toàn thể mà đừng nhìn từng khoảng ngắn.
Chúng ta phải có con mắt trạch pháp, tức là con mắt có khả năng
nhận xét và phân biệt. Khi đọc Kinh, ta cần phải có nhận thức độc lập,
huống nữa là đọc truyện Kiều. Ta phải nhìn cụ Nguyễn Du bằng con
mắt trạch pháp. Cụ tin vào thuyết tài mệnh tương đố (tài năng và số
mệnh chống trái nhau). Chúng ta sẽ từ từ xét coi tại sao cụ tin vào
thuyết này và thuyết này có đúng hay không. Nếu đúng thì đúng bao
nhiều phần trăm. Không phải vì cụ nói 'chữ tài chữ mệnh khéo là ghét
nhau' hay 'chữ tài liền với chữ tai một vần' mà chúng ta tin ngay vào
sự tương phản, chống trái của tài mệnh. Có những người có tài nhưng
không bị tai nạn, vì họ có tu, có chánh niệm và sự khiêm nhượng. Tai
nạn sẽ không xảy tới với họ, hay ít nhất, không xảy tới cho họ nhiều
như cho những người quá cậy vào tài năng của mình mà xem thường
người khác.
Dựa theo truyện Phong Tình Lục của Trung Hoa để viết truyện Kiều,
cụ Nguyễn Du đã biến tập tiểu thuyết tầm thường này thành một tác
phẩm văn chương phong phú và sâu sắc. Một lần nữa, chúng ta thấy
cốt tủy của một tác phẩm có giá trị không phải là cốt truyện mà là văn
chương và tư tưởng.
Ngày xưa tôi cũng đã từng dạy văn chương Việt Nam và đã dạy
truyện Kiều. Nhưng tâm của tôi lúc đó không được như bây giờ. Tôi
đã dạy với tư cách một giáo sư văn chương mà chưa bao giờ dạy với
tư cách một thiền sư. Nhìn với tư cách một thiền sư là nhìn sâu, nhìn
kỷ, nhìn bằng sự khám phá của thiền quán mọi sự kiện qua nhận
thức, đau khổ, hạnh phúc, thành công, thất bại và qua sự tu học của
mình. Nhìn như vậy trong khi đọc lại truyện Kiều ta có thể thấy được
những điều rất mới.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |