Nghieân cöùu Y hoïc
|
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 10 * Phuï baûn Soá 1* 2006
|
KHAÛO SAÙT MOÄT SOÁ TINH DAÀU THUOÄC GIOÁNG APIUM HOÏ HOA TAÙN
(APIACEAE).
Traàn Thò Phuïng *, Nguyeãn Thaønh Trung *, Nguyeãn Thò Mai Höông*
Toùm taét
Hoï Hoa taùn laø moät hoï lôùn, bao goàm khoaûng 300 gioáng vaø hôn 3000 loaøi. ÔÛ Vieät Nam, theo GS. Phaïm Hoaøng Hoä gioáng Apium coù 2 loaøi: Graveolens vaø Petroselinum.
Tính chaát ñaëc tröng cuûa hoï Apium laø caây daïng thaân thaûo, laù coù beï, hoa hình taùn. Cuï theå laø treân caây Caàn taây (Apium graveolens var dulce) vaø caây Muøi taây (Apium petroselinum var crispum). Ñaây laø caây nhaát nieân, coù nguoàn goác töø chaâu Aâu vaø caùc nöôùc Taây AÙ. Taïi Vieät Nam, chuùng ñöôïc troàng vaø phaùt trieån ôû vuøng cao nguyeân Ñaø Laït, tænh Laâm Ñoàng. Laø loaïi rau gia vò vaø cuõng laø loaïi döôïc thaûo. Tinh daàu Caàn taây coù taùc duïng giaûm ñau, giaûm caân, haï huyeát aùp...Tinh daàu Muøi taây duøng ñeå ñieàu trò giaûm co thaét, lôïi tieåu vaø giuùp deã tieâu hoaù.
Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa tinh daàu Caàn taây vaø Muøi taây ñöôïc xaùc ñònh bôûi phöông phaùp saéc kyù khí gheùp khoái phoå (GC-MS).
Chuùng toâi söû duïng hai phöông phaùp ñeå ly trích tinh daàu laø phöông phaùp chöng caát hôi nöôùc coå ñieån vaø chöng caát hôi nöôùc coù söï hoã trôï cuûa vi soùng.
Summary
STUDYING ESSENTIAL OILS OF APIUM GENUS, THE APIACEAE FAMILY
Tran Thi Phung, Nguyen Thanh Trung, Nguyen Thi Mai Huong
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 10 – Supplement of No 1 - 2006: 75 – 79
The Apiaceae (Umbelliferae) is a big family, includes 300 genus and surpass 3000 species. In Viet Nam, according to professor Pham Hoang Ho, the genus of Apium have two species: Graveolens and Petroselinum.
Concrete: Apium graveolens var dulce (Celery) and Apium petroselinum var crispum (Parsley)
Those are biennial plants, native in Europe and Western of Asia, now they grow in Da Lat highland, Lam Dong district.
We used as uncooked or cooked vegetable, and as medicinal plants. Parsley has traditionally been used is an antispasmodic, carminative, diuretic, emmenagogue and stomachic. Celery is used in certaintonic, sedative, carminative, preparations and as a fragrance component in soaps.
The chemical composition of essential oils of Parsley and Celery was identified by GC-MS. The main constituent of the oil of Celery is Limonen, and Parsley is Myristicin, Apiol.
We used two methods for activating of hydrodistillation: Conventional heating and microwave irradiation.
Ñaët vaán ñeà
T öø thaäp kyû 80 trôû laïi ñaây, tinh daàu ñöôïc xem laø saûn phaåm raát coù giaù trò vaø quyù hieám vì haøm löôïng cuûa noù trong nguyeân lieäu raát ít coù khi chæ chieám 0.0025% (tinh daàu hoa hoàng). Hôn nöõa, tinh daàu laø maët haøng coù giaù trò xuaát khaåu cao vaø tham gia trong nhieàu ngaønh coâng nghieäp khaùc: höông lieäu, thöïc phaåm, myõ phaåm, döôïclieäu...ñem laïi hieäu quaû kinh teá lôùn vaø ñoùng vai troø khaù quan troïng trong ñôøi soáng con ngöôøi. ÔÛ nöôùc ta vôùi ñieàu kieän thieân nhieân öu ñaõi, thuaän lôïi cho vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån caùc loaøi thöïc vaät, trong ñoù caây tinh daàu laø moät nguoàn nguyeân lieäu ña daïng vaø vò trí cuûa noù ngaøy caøng ñöôïc khaúng ñònh.
Qua khaûo saùt thöïc teá, chuùng toâi nhaän thaáy raèng Caàn taây vaø Muøi taây laø nhöõng loaïi rau gia vò khoâng theå thieáu trong moät soá moùn aên, laø nguoàn thuoác quyù, tinh daàu cuûa chuùng coù nhieàu öùng duïng quan troïng trong coâng nghieäp höông lieäu, thöïc phaåm, döôïc lieäu, ...vaø ñaëc bieät laø ñöôïc troàng khaù phoå bieán ôû nöôùc ta. Taän duïng nguoàn nguyeân lieäu saün coù, vieäc tieán haønh nghieân cöùu kyõ löôõng caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán haøm löôïng, chaát löôïng, cuõng nhö xaùc ñònh thaønh phaàn hoaù hoïc, thöû nghieäm nhöõng hoaït tính cuûa tinh daàu laø vieäc heát söùc caàn thieát vaø yù nghóa nhaèm ñöa ra nhöõng keát quaû ban ñaàøu goùp phaàn naâng cao hieäu quaû khai thaùc vaø hieäu quaû öùng duïng, ñoùng goùp nhieàu hôn nöõa vaøo söï phaùt trieån cuûa ngaønh tinh daàu Vieät Nam.
Noäi dung Sô ñoà ly trích baèng phöông phaùp chöng caát hôi nöôùc coå ñieån.
Thôøi gian (giôø)
|
Khoái löôïng (g)
|
Hieäu suaát (%)
|
Caàn taây
|
Muøi taây
|
Caàn taây
|
Muøi taây
|
2
|
0,0560
|
0,8025
|
0,0112
|
0,1605
|
3
|
0,1000
|
0,8960
|
0,0200
|
0,1792
|
4
|
0,1575
|
0,9030
|
0,0315
|
0,1806
|
5
|
0,2135
|
0,9155
|
0,0427
|
0,1831
|
6
|
0,2400
|
0,9260
|
0,0480
|
0,1852
|
7
|
0,2250
|
0,9225
|
0,0450
|
0,1845
|
Phöông phaùp vi soùng khoâng theâm nöôùc vaøo nguyeân lieäu
Tinh daàu caây Caàn taây
Thôøi gian (phuùt)
|
Khoái löôïng (g)
|
Hieäu suaát (%)
|
8
|
0,0102
|
0,0051
|
10
|
0,0540
|
0,0270
|
12
|
0,0832
|
0,0416
|
14
|
0,1200
|
0,0600
|
16
|
0,1250
|
0,0625
|
18
|
0,1280
|
0,0640
|
20
|
Nguyeân lieäu phaân huûy
|
0
| Tinh daàu caây Muøi taây
Hieäu suaát ly trích tinh daàu theo thôøi gian chieáu xaï.
Thôøi gian (phuùt)
|
Khoái löôïng (g)
|
Hieäu suaát (%)
|
6
|
0,4095
|
0,1365
|
9
|
0,4570
|
0,1523
|
12
|
0,4986
|
0,1662
|
15
|
0,5294
|
0,1765
|
18
|
0,5376
|
0,1792
|
20
|
Nguyeân lieäu phaân huûy
|
0
|
Phöông phaùp vi soùng theâm nöôùc coá ñònh vaøo nguyeân lieäu (phöông phaùp C) Tinh daàu caây Caàn taây
Thôøi gian (phuùt)
|
Khoái löôïng (g)
|
Hieäu suaát (%)
|
16
|
0,0220
|
0,0110
|
18
|
0,0728
|
0,0364
|
20
|
0,1026
|
0,0513
|
22
|
0,1202
|
0,0601
|
24
|
0,1306
|
0,0653
|
26
|
0,1300
|
0,0650
|
28
|
Nguyeân lieäu phaân huûy
|
0
| Tinh daàu caây Muøi taây
Thôøi gian (phuùt)
|
Khoái löôïng (g)
|
Hieäu suaát (%)
|
12
|
0,3215
|
0,1077
|
15
|
0,5058
|
0,1686
|
18
|
0,5463
|
0,1821
|
21
|
0,5595
|
0,1865
|
24
|
0,5607
|
0,1869
|
25
|
Nguyeân lieäu phaân huûy
|
0
|
So saùnh hieäu suaát ly trích tinh daàu döôùi söï hoã trôï cuûa vi soùng (theâm nöôùc coá ñònh vaøo nguyeân lieäu)
So saùnh tinh daàu caây Caàn taây, Muøi taây theo 3 phöông phaùp ly trích
Phöông phaùp ly trích
|
Thôøi gian ly trích (phuùt)
|
Hieäu suaát (%)
|
Caàn taây
|
Muøi taây
|
Caàn taây
|
Muøi taây
|
Coå ñieån
|
300
|
300
|
0,0427
|
0,1831
|
Vi soùng khoâng nöôùc
|
14
|
15
|
0,0600
|
0,1765
|
Vi soùng coù nöôùc
|
24
|
21
|
0,0653
|
0,1865
|
Caùc chæ soá hoùa lyù Chæ soá vaät lyù
|
Tæ troïng ()
|
Goùc quay cöïc ()
|
Chæ soá khuùc xaï ()
|
Caàn taây
|
0,8612
|
+49o10’
|
1,4812
|
Muøi taây
|
1,0190
|
+2o28’
|
1,5133
| Chæ soá hoùa hoïc
|
Chæ soá acid (IA)
|
Chæ soá savon hoùa (IS)
|
Chæ soá ester hoùa (IE)
|
Caàn taây
|
3,83
|
72,08
|
68,25
|
Muøi taây
|
3,90
|
49,49
|
45,79
| Thaønh phaàn hoùa hoïc
Phöông phaùp A: Chöng caát hôi nöôùc coå ñieån.
Phöông phaùp B: Vi soùng khoâng nöôùc.
Phöông phaùp C: Vi soùng nöôùc coá ñònh.
Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa tinh daàu caây Caàn taây theo 3 phöông phaùp ly trích
Stt
|
Teân caáu phaàn
|
Thaønh phaàn (%)
|
A
|
B
|
C
|
1
|
Sabinen
|
0,74
|
Veát
|
0,03
|
2
|
-Pinen
|
2,79
|
Veát
|
0,04
|
3
|
dl-Limonen
|
42,25
|
4,27
|
3,08
|
4
|
cis--Ocimen
|
5,15
|
0,34
|
0,15
|
5
|
trans--Ocimen
|
0,26
|
Veát
|
Veát
|
6
|
-Terpinen
|
2,31
|
0,07
|
0,05
|
7
|
Pentilbenzen
|
0,50
|
0,07
|
0,05
|
8
|
1-Metilnaptalen
|
0,09
|
0,08
|
0,03
|
9
|
1,5,8-p-Mentatrien
|
0,40
|
-
|
-
|
10
|
trans-Cariophilen
|
7,17
|
0,62
|
0,82
|
11
|
-Humulen
|
0,75
|
0,20
|
0,06
|
12
|
-Selinen
|
5,08
|
1,14
|
2,69
|
13
|
-Selinen
|
0,53
|
0,10
|
0,34
|
14
|
Miristicin
|
1,82
|
0,51
|
0,72
|
15
|
1-H-Indol-4-ol
|
Veát
|
3,91
|
4,56
|
16
|
Butilidenptalid
|
0,26
|
1,31
|
1,10
|
17
|
Apiol
|
0,98
|
Veát
|
Veát
|
18
|
Sedanenolid
|
12,55
|
85,68
|
83,35
|
19
|
Ligustilid
|
1,29
|
0,07
|
0,08
|
20
|
Neophitadien
|
1,33
|
0,32
|
0,19
|
21
|
Falcarinol
|
5,62
|
0,06
|
0,26
|
Toång coäng:
|
91,87
|
98,55
|
97,60
| Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa tinh daàu caây Muøi taây theo 3 phöông phaùp ly trích
STT
|
Teân caáu phaàn
|
Thaønh phaàn (%)
|
A
|
B
|
C
|
1
|
-Pinen
|
0,37
|
Veát
|
0,04
|
2
|
Sabinen
|
0,41
|
0,11
|
0,07
|
3
|
-Pinen
|
1,53
|
0,22
|
0,18
|
4
|
-Phelandren
|
0,80
|
0,14
|
0,12
|
5
|
- Phelandren
|
17,13
|
Veát
|
Veát
|
6
|
-Terpinolen
|
0,72
|
1,01
|
0,88
|
7
|
1-Metil-2-(2-propenil) benzen
|
0,76
|
-
|
-
|
9
|
1,3,8-p-Mentatrien
|
14,27
|
3,13
|
2,29
|
10
|
-Elemen
|
0,11
|
0,10
|
0,14
|
11
|
Miristicin
|
44,62
|
53,36
|
50,53
|
12
|
-Selinen
|
1,87
|
-
|
-
|
11
|
1,2,3-Trimetoxi-5-(2-propenil)benzen
|
0,24
|
1,59
|
2,41
|
12
|
cis-Asaron
|
-
|
-
|
0,27
|
13
|
Chaát A
|
0,55
|
0,22
|
0,53
|
14
|
Calaren
|
-
|
-
|
0,07
|
15
|
Apiol
|
13,51
|
31,17
|
32,48
|
16
|
Ligustilid
|
-
|
0,17
|
0,63
|
17
|
Bergapten
|
-
|
-
|
0,02
|
Toång coäng:
|
96,89
|
91,12
|
90,66
|
ChaátA:1,2,3,4,5,6,8a-octahidro-7-metil-4-metilen-1-(1-metiletil)naptalen..
Keát quaû thöû nghieäm tính khaùng khuaån
Vi khuaån
|
Ñöôøng kính voøng khaùng khuaån (mm)
|
Caây Caàn taây
|
Caây Muøi taây
|
Escherrichia Coli ATCC 25922
|
6
|
6
|
Staphylococcus aureus ATCC 25923
|
13
|
14
|
Pseudomonas aeruginosa
|
6
|
6
|
Samonella typhi
|
6
|
6
|
Streptococcusfecalis
|
7
|
9
| Keát luaän
Qua caùc keát quaû khaûo saùt treân ba tinh daàu thuoäc gioáng Apium cuûa hai loaøi cuï theå treân caây, Caàn taây, Muøi taây. Ñaây laø nhöõng loaïi caây ñöôïc di thöïc vaøo Vieät Nam töø raát laâu vaø laø nguoàn gia vò phoå bieán. Chuùng toâi nhaän thaáy raèng:
Laø ngöôøi ñaàu tieân thöïc hieän phöông phaùp chieáu xaï vi soùng trong vieäc ly trích tinh daàu Caàn taây, Muøi taây, coù nhieàu öu ñieåm hôn phöông phaùp coå ñieån veà maët thôøi gian, vaø hieäu suaát daãn ñeán ít toán keùm naêng löôïng, coâng lao ñoäng vì theá phöông phaùp vi soùng cho tính kinh teá cao hôn so vôùi phöông phaùp coå ñieån.
Tinh daàu coù muøi thôm ñaëc bieät nhôø söï hieän dieän cuûa nhoùm ptalid ôû caùc daïng butilptalid, butilidenptalid, butilidendihidroptalid (ligustilid) butildihidroptalid (sedanenolid) trong caây Caàn taây, vaø 1,3,8-p-mentatrien trong caây Muøi taây, Phuø hôïp vôùi taøi lieäu tham khaûo.
Höôùng ñeà nghò
Caáu phaàn falcarinol coù haøm löôïng khaù cao trong reã caây Caàn taây (79,91), Muøi taây (16,09%), ñoàng thôøi coù hoïat tính döôïc hoïc khaù haáp daãn nhö khaùng naám Candida albicans, Khaùng vi truøng lao (Mycobacterium arium), vaø khaùng nhieàu loïai vi khuaån khaùc(30). Vì vaäy höôùng ñeà nghò phaùt trieån tôùi coù theå coâ laäp ñöôïc falcarinol töø reã caây caàn taây, haàu öùng duïng trong y döôïc hoïc.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1 Phaïm Hoaøng Hoä, Caây coû mieàn Nam Vieät Nam, Khoa Hoïc Ñaïi hoïc Saigon (1960).
2 Ñoã Taát Lôïi, Nhöõng caây thuoác vaø vò thuoác Vieät Nam, NXB Y hoïc, Haø Noäi (1999).
3 Leâ Ngoïc Thaïch, Tinh daàu, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Tp. HCM (2003).
4 A. Y. Leung. Fosters, Encyclopedia of common natural ingredients, Wiley & Sons, New York 156 (1996)
5 Brian M. Lawrence, Essential Oils, Allured, Wheaton, 1979-1980 (1981), 1981-1987 (1989), 1988-1991 (1993)
6 Dussourd. David, Journal of Chemical Ecology, 29, 2023-2047 (2003)
7 D. Kumar et al., Fitoterapia, 62(5), 403 (1999)
8 E. Westphal and P. C. M. Jansen, Plant Resources of South-East Asia, Selection Borgo Indonesia, p. 32(1993)
9 M. B. Smith, March’s Advanced Organic Chemistry. 5th Edition, John Wiley & Sons, New York, 393 – 394 (2001)
10 Long-Ze Lin, Xian-Guo He, et al., Journal of Chromatography A, 810, 71-79 (1998)
Khoa Hoïc Cô Baûn
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |