Đưa Uỷ ban chứng khoán Nhà nước trực thuộc Bộ tài chính (2004)

3.2. Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và các tổ chức hoạt động trên TTCK

Uỷ ban chứng khoán nhà nước: Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước khi mới thành lập là cơ quan trực thuộc Chính phủ, năm 2004 chuyển thành cơ quan trực thuộc Bộ tài chính. Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước có nhiệm vụ chính trong việc tổ chức và giám sát các hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Các công ty chứng khoán: Đến đầu 2013, trên thị trường chứng khoán Việt Nam có 74 công ty chứng khoán với gần 250 chi nhánh trên khắp cả nước ( 11/2020) ; (năm 2013 là 106 công ty; năm 2004 chỉ có 13 công ty) hoạt động với chức năng là các tổ chức môi giới trên thị trường chứng khoán như lập các thủ tục phát hành, bảo lãnh phát hành chứng khoán …

Ngân hàng chỉ định thanh toán: Trên thị trường có 1 ngân hàng chỉ định thanh toán là Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam.

Ngân hàng lưu ký chứng khoán: Việt Nam hiện có 14 ngân hàng lưu ký chứng khoán.

Công ty quản lý quỹ đầu tư: Tính đến nay, có 44 công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán đang hoạt động. Ngoài ra còn có 1 công ty bị thu hồi giấy phép (Công ty CP Quản lý Quỹ đầu tư Sài Gòn – Hà Nội), 1 công ty bị đình chỉ hoạt động ( Công ty Cổ phần Quản lý quỹ Lộc Việt), 1 công ty tạm dừng hoạt động (Công ty Cổ phần Quản lỹ Quỹ Đầu tư Pacific Bridge) , 1 công ty đang giải thể (Công ty TNHH Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Đông Á)

Các công ty niêm yết: Tính đến nay có 508 mã chứng khoán giao dịch: gồm 386 mã cổ phiếu, 2 mã chứng chỉ quỹ đóng, 7 mã chứng chỉ quỹ ETF, 82 mã chứng quyền có bảo đảm và 31 mã trái phiếu niêm yết.

Tổng khối lượng cổ phiếu niêm yết:102,6 tỷ cổ phiếu

Giá trị vốn hóa niêm yết: hơn 4,97 triệu tỷ đồng

Cho đến 30/6/2021 thì số lượng công ty niêm yết cổ phiếu trên sàn Hose là 385 doanh nghiệp.

Sàn HNX có 359 doanh nghiệp còn sàn Upcom có đến 907 doanh nghiệp niêm yết.

3.3. Các công cụ tài chính

Trong các giáo trình thường chia các công cụ tài chính trên thị trường vốn, thị trường tiền tệ, thị trường ngoại hối, công cụ tài chính phái sinh ... Việc chia này cũng có tính chất tương đối vì nhiều loại công cụ tài chính được giao dịch trên nhiều thị trường khác nhau. Ví dụ: các loại công cụ tài chính phái sinh có thể được giao dịch trên thị trường tiện tệ, thị trường vốn, thị ngoại hối, thị trường nông sản... hay ở Việt Nam, trái phiếu chính phủ vẫn có thể giao dịch trên thị trường tiền tệ,..

Hiện tại trên thị trường tài chính Việt Nam có các loại công cụ tài chính sau:

Các khoản cho vay của các ngân hàng và các tổ chức tài chính khác: Phần này chiếm tỷ trọng chủ yếu trong việc phân phối vốn cho nền kinh tế.

Trái phiếu chính phủ: Các trái phiếu chính phủ được đấu thầu và giao dịch chủ yếu qua Sở GDCK Hà Nội. Ngoài ra trái phiếu chính phủ còn được phát hành thông qua hệ thống các kho bạc nhà nước địa phương.

Tín phiếu kho bạc: Loại này do Kho bạc nhà nước phát hành và được đấu giá chủ yếu thông qua thị trường mở của Ngân hàng nhà nước. Đây là một công cụ huy động nguồn vốn cho chi tiêu ngân sách rất quan trọng của chính phủ.

Trái phiếu đô thị: Do các chính quyền địa phương (tỉnh, thành phố) phát hành. Một số địa phương đã phát hành trái phiếu đô thị bao gồm TP.HCM, Hà Nội, Đồng Nai, và gần đây là Đà Nẵng. Các địa phương khác thường huy động tín dụng quy kênh ngân hàng theo điều 8 khoản 3 của Luật Ngân sách 2002.

Trái phiếu công ty: Loại này tương đối ít, chủ yếu do các ngân hàng thương mại, các tổ chức tài chính, và một số công ty lớn phát hành. Tính đến cuối quý I/2013, dư nợ trái phiếu tiền đồng của 15 công ty phát hành lớn nhất chiếm đến 96% tổng thị trường trái phiếu công ty tiền đồng. Trong số 15 công ty này, 6 công ty hoạt động trong lĩnh vực bất động sản chiếm 38% tổng dư nợ trái phiếu công ty.

Chứng chỉ tiền gửi: Theo phân loại trong các giáo trình thì chứng chỉ tiền gửi là công cụ tài chính của thị trường tiền tệ, nhưng đặc trưng của Việt Nam, chứng chỉ tiền gửi là một loại giấy tờ có giá do các ngân hàng phát hành có thời hạn trên 1 năm với những đặc điểm tương tự như trái phiếu. Loại hình giấy tờ có giá do các ngân hàng thương mại phát hành có thời hạn dưới một năm được gọi là kỳ phiếu.

Cổ phiếu: Hiện ở Việt Nam đã có rất nhiều công ty cổ phần nên loại hình này tương đối phổ biến.

Hợp đồng mua lại chứng khoán: Các hợp đồng mua lại đã hình thành và đặc biệt trở nên phổ biến trong giai đoạn 2006-2007 gắn với giai đoạn phát triển nóng của thị trường chứng khoán.

Phiếu nợ thương mại (thương phiếu): Hiện đã có Luật các Công cụ chuyển nhượng (2005) quy định về việc phát hành, lưu thông, trao đổi, chuyển nhượng và chiết khấu thương phiếu, tuy nhiên nhìn chung đến nay, công cụ này vẫn rất hiếm khi được doanh nghiệp phát hành.

Hối phiếu có ngân hàng chấp thuận: Hiện loại hình này thực hiện trong các giao dịch ngoại thương.

Vay liên ngân hàng: Đây là loại hình giao dịch rất phổ biến giữa các ngân hàng thương mại với nhau. Các loại hình cho vay phổ biến gồm, cho vay qua đêm, cho vay có kỳ hạn 3 tháng, 6 tháng.

Vay thế chấp mua bất động sản: Hiện ở Việt Nam đã có công cụ này và các ngân hàng thương mại cổ phần đi đầu trong việc cho vay theo phương thức này.

Theo giới thiệu của Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, các lĩnh vực niêm yết chính ở hai sàn giao dịch chứng khoán này, số lượng công ty niêm yết tương ứng là bao nhiêu, so sánh số lượng công ty niêm yết trong 10 năm qua, Có bao nhiêu cổ đông đã mở tài khoản, và 10 năm qua So sánh số lượng của hai sàn chứng khoán trong 3-5 năm qua.