PhÇn III: kÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1 Giíi thiÖu c¸c m« h×nh nghiªn cøu 3.1.1 C¸c m« h×nh D§§T ®îc chän ®Ó nghiªn cøu
§Ó chän ®îc c¸c m« h×nh mét c¸ch kh¸ch quan, chóng t«i ®· lµm viÖc víi Së ®Þa chÝnh lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ D§§T cña 4 tØnh thuéc vïng §BSH vÒ néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®ã lµ:
CÊp vïng:
TØnh H¶i d¬ng ®¹i diÖn cho vïng th©m canh.
TØnh Hµ nam ®¹i diÖn cho vïng ®Êt tròng.
TØnh VÜnh phóc ®¹i diÖn cho vïng ven thÒm vïng ®ång b»ng ®Êt b¹c mµu.
TØnh Th¸i b×nh ®¹i diÖn cho vïng ven biÓn.
CÊp tiÓu vïng:
T¹i H¶i d¬ng, 2 huyÖn ®îc tØnh giíi thiÖu ®Ó nghiªn cøu. §ã lµ huyÖn Nam s¸ch ®¹i diÖn cho vïng th©m canh ®· hoµn thµnh D§§T theo sù chØ ®¹o cña tØnh tõ n¨m 2002 vµ huyÖn Thanh hµ ®¹i diÖn cho vïng ®Êt tròng, tõ n¨m 1995 ®Õn nay nhiÒu x· trong huyÖn ®· thùc hiÖn thµnh c«ng viÖc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt n«ng nghiÖp tõ c©y lóa sang c©y ¨n qu¶.
T¹i Nam s¸ch, huyÖn ®· giíi thiÖu Quèc tuÊn ®Ó nghiªn cøu, v× ®©y lµ x· ®îc chän lµm thÝ ®iÓm D§§T cña huyÖn tõ ®Çu n¨m 2002. X· nµy ®¹i diÖn cho vïng th©m canh lóa vµ s¶n xuÊt c©y hµng ho¸ (hµnh, tái) cña huyÖn, x· ®ang trªn ®µ chuyÓn ®æi m¹nh vÒ c¬ cÊu kinh tÕ (n¨m 2002 tû träng n«ng nghiÖp chiÕm 45,2%, c«ng nghiÖp thñ c«ng nghiÖp chiÕm 20%, dÞch vô chiÕm 34,8%). Cã thÓ gäi ®©y lµ m« h×nh Quèc tuÊn.
T¹i huyÖn Thanh hµ, huyÖn giíi thiÖu Thanh x¸ ®Ó nghiªn cøu, ®©y lµ mét trong nh÷ng x· ®îc tØnh H¶i d¬ng vµ huyÖn chÊp nhËn nguyÖn väng chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña n«ng d©n sím nhÊt. §©y cã nhiÒu vïng ®Êt kh«ng thuËn lîi cho trång lóa nhng l¹i phï hîp víi c©y v¶i thiÒu lµ c©y ®Æc s¶n cña ®Þa ph¬ng. Trong tæng sè 346 ha ®Êt canh t¸c hiÖn nay cã 238 ha ®· ®îc chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt tõ cÊy lóa sang trång v¶i thiÒu, chØ cßn 52,6 ha lµ ®Êt trång c©y hµng n¨m. ë Thanh x¸, tõ n¨m 1994-1995, mÆc dÇu cha cã chñ tr¬ng D§§Tcña chÝnh quyÒn nhng nh©n d©n ®· tù nguyÖn trao ®æi ruéng ®Êt cho nhau ®Ó t¹o nªn nh÷ng thöa ruéng to h¬n ®Ó trång v¶i. §©y lµ m« h×nh nghiªn cøu n÷a cña chóng t«i: m« h×nh Thanh x¸.
T¹i tØnh Hµ nam, chóng t«i ®îc tØnh giíi thiÖu nghiªn cøu t¹i huyÖn B×nh lôc.
HuyÖn B×nh lôc cã 21 x· vµ thÞ trÊn. Lµ huyÖn thuéc vïng chiªm tròng, phÇn lín ®Êt canh t¸c ë ®©y chØ cÊy ®îc 2 vô lóa, rÊt Ýt ®Êt cã kh¶ n¨ng trång ®îc c©y trång c¹n. §©y lµ huyÖn cã b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiªp trªn nh©n khÈu cao nhÊt trong tØnh víi diÖn tÝch 812m2. N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt chÝnh chiÕm 52% tæng s¶n phÈm x· héi. B×nh lôc lµ huyÖn thùc hiÖn D§§T kh¸ triÖt ®Ó. Tõ 409.271 thöa, b×nh qu©n 10,36 thöa/hé (tríc n¨m 2000) ®Õn nay chØ cßn 161.356 thöa, gi¶m 60,57% sè thöa, b×nh qu©n trong toµn huyÖn chØ cßn 4,08 thöa/hé. X· Mü thä lµ mét trong 4 x· ®îc huyÖn chän lµm thÝ ®iÓm ®ît ®Çu vµ còng lµ x· ®îc huyÖn giíi thiÖu ®Ó nghiªn cøu.
X· Mü thä n»m s¸t thÞ trÊn B×nh mü cã tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lµ 364ha. Sè hé lµ 833 hé víi 3074 nh©n khÈu. B×nh qu©n kho¶ng 1.000m2/nh©n khÈu. §©y lµ mét x· n«ng nghiÖp thuÇn tuý. Thu nhËp tõ trång trät chiÕm 76%, ch¨n nu«i vµ dÞch vô chØ chiÕm 24% (trong ®ã dÞch vô chiÕm 7-8%). Trong s¶n xuÊt trång trät th× chñ yÕu lµ c©y lóa, diÖn tÝch c©y vô ®«ng rÊt thÊp thËm chÝ kh«ng cã v× ®Êt tròng (th«n Thîng thä lµ mét vÝ dô). Mü thä lµ x· ®îc chän lµm thÝ ®iÓm D§§T tõ gi÷a n¨m 2000 vµ th«n cuèi cïng cña x· ®· hoµn thµnh vµo cuèi n¨m 2001. §©y lµ m« h×nh Mü thä.
T¹i tØnh VÜnh phóc: tõ n¨m 1997 VÜnh têng lµ huyÖn ®· triÓn khai chñ tr¬ng D§§T sau khi ®· tiÕn hµnh lµm thÝ ®iÓm t¹i 2 x· Ngò kiªn vµ VÜnh thÞnh. §©y còng lµ huyÖn mµ tØnh giíi thiÖu ®Ó nghiªn cøu. VÜnh têng lµ mét huyÖn mµ ®Æc ®iÓm ruéng ®Êt t¬ng ®èi phøc t¹p, ®Þa h×nh kh«ng b»ng ph¼ng, hÖ thèng c©y trång phong phó, ruéng ®Êt hÕt søc manh món. Toµn huyÖn cã 8806 ha ®· cã tíi 365.737 thöa, mçi hé cã 9,8 thöa, nhiÒu x· cã tíi 24-27 thöa/hé. DiÖn tÝch thöa qu¸ nhá b×nh qu©n chØ 240 m2 cã nhiÒu thöa nhá tõ 2-10m2. Nhng ®Õn n¨m 2000 hÇu hÕt c¸c x· ®· hoµn thµnh viÖc D§§T.
X· Ngò kiªn ®îc chän lµm thÝ ®iÓm D§§T tõ n¨m 1996 vµ còng lµ n¬i mµ chóng t«i ®îc HuyÖn VÜnh têng giíi thiÖu ®Ó nghiªn cøu.
Ngò Kiªn lµ mét x· ®ång b»ng, n»m phÝa ®«ng Nam huyÖn VÜnh Têng, lµ mét trong nh÷ng x· ®Êt hÑp ngêi ®«ng. Toµn x· cã 455 ha ®Êt tù nhiªn, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c 297,15 ha víi 1650 hé vµ 7119 khÈu (tÝnh ë thêi ®iÓm 1/4/1997). DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trªn khÈu chØ ®¹t 347m2 tÝnh ë thêi ®iÓm giao ruéng theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 64/CP.
Lµ mét x· chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, 70% tû träng thu nhËp tõ n«ng nghiÖp. Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (SXNN), chñ yÕu lµ trång lóa vµ mét sè c©y vô ®«ng nh: ng«, khoai t©y, ®Ëu t¬ng,... Do Ýt diÖn tÝch nªn n«ng d©n tËn dông triÖt ®Ó trång c©y vô ®«ng hÕt sè diÖn tÝch cã kh¨ n¨ng lµm 3 vô cña hé ®Ó t¨ng thu nhËp. Ngoµi thu nhËp tõ n«ng nghiÖp, cßn cã c¸c nguån thu tõ nghÒ phô nh: hµng s¸o, chÕ biÕn ®Ëu bón, nghÒ méc, nghÒ thî x©y, ®i bu«n ngoµi tØnh......Møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn chËm, tuy cã kh¸ h¬n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhng vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu, mét bé phËn lao ®éng vÉn thiÕu viÖc lµm, møc l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi chØ ®¹t xÊp xØ 400 kg/n¨m. Sè hé nghÌo tuy mçi n¨m mét gi¶m nhng vÉn cßn ë møc 7%. M« h×nh Ngò kiªn.
T¹i Th¸i b×nh: Hai x· Nam cêng vµ §«ng quý lµ 2 ®iÓm nghiªn cøu ®· ®îc tØnh Th¸i b×nh vµ huyÖn TiÒn h¶i giíi thiÖu.
Nam cêng lµ x· thuéc vïng nam cña huyÖn TiÒn h¶i, t¹i ®©y n«ng d©n ®· tù nguyÖn xin chuyÓn ®æi mét phÇn diÖn tÝch ®Êt canh t¸c chuyªn trång lóa sang nu«i trång thuû s¶n. Trong 3 n¨m qua cã nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan, thu nhËp b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi t¨ng tõ 3 triÖu ®ång n¨m 2000 lªn 5 triÖu ®ång n¨m 2003. M« h×nh Nam cêng.
§«ng quý lµ x· n»m ë phÝa ®«ng b¾c cña huyÖn cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 500 ha, ®Þa h×nh t¬ng ®èi b»ng ph¼ng (cã kho¶ng 94% lµ ®Êt vµn vµ vµn cao). §«ng quý lµ mét x· thuÇn n«ng thu nhËp chñ yÕu tõ n«ng nghiÖp vµ mét bé phËn nhá thu nhËp tõ dÞch vô th¬ng m¹i. B×nh qu©n diÖn tÝch/khÈu thÊp, b×nh qu©n thu nhËp/®Çu ngêi chØ ®¹t 3,2 triÖu n¨m 2003. N¨ng suÊt lóa cao ë ®©y rÊt cao, ®¹t 118 t¹/ha canh t¸c, b×nh qu©n l¬ng thùc còng cao 795kg/n¨m. Bªn c¹nh ®ã viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai sau khi thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 241/Q§-UB vµ cÊp giÊy chøng nhËn QSD§ cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò, sè liÖu thùc tÕ vµ sè liÖu tÝnh thuÕ ë nhiÒu hé n«ng d©n cßn sai lÖch, t×nh tr¹ng lÊn chiÕm ®Êt ®ai, mua b¸n chuyÓn nhîng tr¸i phÐp vµ thay ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt diÔn ra kh¸ phæ biÕn. M« h×nh §«ng quý.
Tãm l¹i sau khi kÕt hîp víi c¸c ®Þa ph¬ng, chóng t«i ®· chän ®îc 6 m« h×nh nghiªn cøu ®ã lµ: Quèc tuÊn, Mü thä, Ngò kiªn, §«ng quý, Thanh x¸ vµ Nam cêng.
-
Mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh cña c¸c m« h×nh nghiªn cøu
§Æc ®iÓm
|
Tªn m« h×nh
|
Quèc TuÊn
|
Mü Thä
|
Ngò Kiªn
|
§«ng Quý
|
Thanh X¸
|
Nam Cêng
|
Sè hé
D©n sè
|
1800
6963
|
833
3074
|
1650
7119
|
1411
5437
|
1139
4200
|
668
2767
|
HÖ thèng canh t¸c
hiÖn t¹i
|
Hai vô lóa:
100% diÖn tÝch
Vô ®«ng:
60% diÖn tÝch
|
Hai vô lóa:
100%
Vô ®«ng rÊt Ýt
|
Hai vô lóa:
95% diÖn tÝch
Vô ®«ng
60% diÖn tÝch
|
Hai vô lóa:
100% diÖn tÝch
vô ®«ng rÊt Ýt
|
C©y ¨n qu¶ :
85% diÖn tÝch
Lóa cßn Ýt
|
Hai vô lóa:
40% diÖn tÝch NTTS :
50% diÖn tÝch
|
B×nh qu©n ®Êt canh t¸c (m2/kh)
|
480
|
1.000
|
347
|
580
|
690
|
740
|
Qu¶n lÝ ruéng ®Êt
tríc khi D§§T
|
Khã kh¨n khi më réng kªnh m¬ng do tríc ®©y kh«ng cã quy ho¹ch
|
§Êt c«ng ®iÒn ph©n t¸n. §Êt quy ho¹ch thuû lîi thiÕu. §êng giao th«ng hÑp
|
§Êt 1 vô lóa manh món.
§Êt c«ng ®iÒn ph©n t¸n
|
Sè liÖu gi÷a thùc tÕ vµ sè liÖu cÊp giÊy CNQSD§ cßn nhiÒu sai lÖch
|
Kh«ng D§§T ®îc víi nh÷ng vên c©y ¨n qu¶ ®· trång.
|
§Êt NTTS
xen kÏ víi ®Êt trång lóa
Ruéng xen kÏ gi÷a c¸c xãm
|
TÝnh ®¹i diÖn cña m« h×nh
|
- Vïng th©m canh mµu V§
- M« h×nh do CQ tæ chøc
|
- Vïng tròng, Ýt ®a d¹ng , TC lóa.
- M« h×nh do CQ tæ chøc
|
- Vïng gß ®åi, ®a d¹ng.
- M« h×nh do CQ tæ chøc
|
- Vïng th©m canh lóa, Ýt ®a d¹ng.
- M« h×nh do CQ tæ chøc
|
- Vïng c©y ¨n qu¶, Ýt ®a d¹ng.
- M« h×nh tù nguyÖn
|
- Vïng ven biÓn, nu«i trång thuû s¶n.
- M« h×nh tù nguyÖn
| 3.1.2 TÝnh ®¹i diÖn cña c¸c m« h×nh nghiªn cøu
Quèc tuÊn ®¹i diÖn cho vïng th©m canh lóa, ph¸t triÓn c©y vô ®«ng hµng ho¸, lµ vïng ®ang bÞ ¶nh hëng cña ®« thÞ ho¸ (gÇn thµnh phè H¶i d¬ng, s¸t ®êng giao th«ng liªn tØnh H¶i d¬ng-Qu¶ng ninh), c¬ cÊu kinh tÕ ®ang cã chiÒu híng chuyÓn dÞch tõ n«ng nghiÖp sang dÞch vô lµ chÝnh.
Thanh x¸ ®¹i diÖn cho vïng ®· chuyÓn ®æi m¹nh: chuyÓn híng sö dông ®Êt canh t¸c tõ lóa sang c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. §©y lµ vïng n«ng d©n tù nguyÖn xin D§§T tõ khi tØnh cha cã chñ tr¬ng.
Mü thä ®¹i diÖn cho vïng óng tròng, nhiÒu ruéng, ®éc canh c©y lóa, cã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp.
Ngò kiªn ®¹i diÖn cho vïng ®Êt b¹c mÇu, Ýt ®Êt, n«ng nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n, lao ®éng d thõa.
Nam cêng ®¹i diÖn cho vïng ®Êt ven biÓn ®ang chuyÓn ®æi m¹nh: chuyÓn híng tõ s¶n xuÊt trång trät sang nu«i trång thuû s¶n (NTTS).
§«ng quý còng ®¹i diÖn cho vïng ®Êt ven biÓn, Ýt ®Êt, ®éc canh c©y lóa nhng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn lµ chÝnh v× cßn nhiÒu khã kh¨n khi chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |