Nguån: Thèng kª c¸c m« h×nh nghiªn cøu
Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn tû lÖ ®Êt chuyÓn ®æi ë mét sè vïng cßn thÊp, thËm chÝ kh«ng chuyÓn ®æi ®îc do kh«ng cã u thÕ ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ vµ nu«i trång thuû s¶n. Thùc tÕ, ®Ó chuyÓn ®æi ®Êt lóa sang c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c (gäi chung lµ lµm biÕn ®æi bÒ mÆt ®Êt nh ®µo ao th¶ c¸, ®¾p ô trång c©y…), n«ng d©n cÇn cã giÊy phÐp cña tØnh vµ huyÖn cÊp th«ng qua Quota quy ho¹ch chung cña vïng. Mäi chuyÓn ®æi ®Êt kh«ng phÐp ®Òu bÞ coi lµ vi ph¹m cam kÕt giao ®Êt, hé n«ng d©n kh«ng nh÷ng kh«ng ®îc hëng nh÷ng hç trî cña tØnh, huyÖn trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi mµ thËm chÝ cßn bÞ ph¹t. Mét sè vïng tuy Ýt cã u thÕ ®Ó chuyÓn ®æi sö dông ®Êt l©u dµi sang c¸c môc ®Ých kh¸c nhng dêng nh chuyÓn ®æi vÉn cho lîi nhuËn cao h¬n trång lóa, v× thÕ ngµy cµng cã nhiÒu hé n«ng d©n muèn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i. Khi bµn b¹c ®Ó thùc hiÖn D§§T, c¸c ®Þa ph¬ng (n«ng d©n, th«n vµ x·) thêng ®Ö tr×nh mét quy ho¹ch sö dông ®Êt th«ng qua viÖc x©y dùng ®Ò ¸n thùc hiÖn D§§T. Tuy nhiªn c¸c vïng ®· cã ®Ò ¸n ®· ®îc phª duyÖt ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµo ®ã nh c©y an qu¶, nu«i trång thuû s¶n th× c¸c ph¬ng ¸n quy ho¹ch nµy míi ®îc thùc hiÖn. Cßn c¸c vïng kh«ng cã ®Ò ¸n ®îc phª duyÖt, n«ng d©n khã cã thÓ nhËn ®îc giÊy phÐp cho chuyÓn ®æi ®Êt mÆc dï hä muèn.
B¶n ®å 3: §a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ë §«ng quý tríc vµ sau D§§T
Trªn b¶n ®å 3 thÓ hiÖn t×nh tr¹ng thay ®æi cña c¸c hÖ thèng canh t¸c tríc vµ sau D§§T ë x· §«ng Quý, TiÒn H¶i, Th¸i B×nh. C¸c chØ d©n thay ®æi thÓ hiÖn nh sau:
1) Lµ vïng ®Êt hoang ho¸ cha sö dông
2) Lµ vïng ®Êt hoang ho¸ cha sö dông
3) Lµ vïng ®Êt lóa cho n¨ng suÊt thÊp | ChuyÓn thµnh ®Êt ¬m c©y gièng
§Êt nu«i trång thuû s¶n
§Êt chuyÓn ®æi (ao vµ CAQ) |
MÆc dï ®· ®· cã sù thay ®æi Ýt nhiÒu trong sö dông ®Êt nh chóng ta thÊy, viÖc khai th¸c vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai râ rµng h¬n, nhng qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt trång trät vÉn rÊt h¹n chÕ, c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. Nh vËy cã thÓ nãi r»ng D§§T thóc ®Èy sù ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt trång trät ë vïng nµy nhng cha ch¾c ®· thóc ®Èy m¹nh ë vïng kh¸c. Qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c, viÖc D§§T trªn thùc tÕ míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn chø cha ®ñ. Thªm n÷a viÖc cÊp phÐp vµ phª duyÖt c¸c ph¬ng ¸n chuyÓn ®æi ®Êt vµ ®Ò ¸n ¸n thùc hiÖn D§§T lµ mét yÕu tè h¹n chÕ. Kh¾c phô vÊn ®Ò nµy, mét quy ho¹ch chi tiÕt vÒ sö dông ®Êt cÊp vïng cÇn ®îc thùc hiÖn tríc khi huy ®éng c¸c ®Þa ph¬ng x©y dùng ®Ò ¸n chuyÓn ®æi.
3.5.5.1 Canh t¸c lóa tríc vµ sau D§§T
a. Sù thay ®æi diÖn tÝch lóa b×nh qu©n/khÈu.
Còng nh ®Êt n«ng nghiÖp nãi chung, diÖn tÝch ®Êt lóa còng cã xu thÕ gi¶m so víi tríc D§§T, diÖn tÝch nµy ®Æc biÖt gi¶m rÊt m¹nh t¹i c¸c x· cã ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cho hiÖu qu¶ h¬n nh chuyÓn sang trång c©y ¨n qu¶, nu«i trång thuû s¶n. B¶ng díi ®©y cho thÊy sù thay ®æi vÒ diÖn tÝch lóa t¹i c¸c x· ®iÒu tra tríc vµ sau D§§T.
-
DiÖn tÝch lóa b×nh qu©n/khÈu t¹i c¸c x· tríc vµ sau D§§T
X·
|
Tríc D§§T
(m2)
|
Sau D§§T
(m2)
|
So s¸nh%
t¨ng (+) gi¶m (-)
|
Mü Thä
|
1188
|
1171
|
-1,43
|
Ngò Kiªn
|
389
|
395
|
+1,54
|
Nam Cêng
|
567
|
296
|
-47,80
|
§«ng Quý
|
580
|
572
|
-1,38
|
Quèc TuÊn
|
555
|
503
|
-9,37
|
Thanh X¸
|
823
|
90
|
-89,06
|
Nguån: §Þa chÝnh x·-c¸c m« h×nh nghiªn cøu
C¸c x· nh Nam cêng hay Thanh x¸ diÖn tÝch lóa b×nh qu©n khÈu ®· gi¶m rÊt m¹nh vµ thay vµo ®ã lµ diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ vµ nu«i trång thuû s¶n. T¹i c¸c x· nµy, phÇn diÖn tÝch ®Êt lóa kh«ng hiÖu qu¶ sÏ ®îc chuyÓn ®æi toµn bé sang s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y con kh¸c.
b. Sù thay ®æi chi phÝ ®Çu t vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt lóa
B¶ng díi ®©y so s¸nh sù t¨ng gi¶m c¸c kho¶n ®Çu t chi phÝ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt lóa tríc vµ sau dån ®iÒn ®æi thöa t¹i x· Mü thä, Hµ nam, mét trong 6 x· nghiªn cøu tæng kÕt m« h×nh D§§T. §©y lµ vïng tròng trong ®ång b»ng, n¬i s¶n xuÊt lóa cã vai trß rÊt quan träng nhÊt ®èi víi c¸c n«ng hé.
-
Møc chi phÝ cho 1 sµo lóa tríc vµ sau D§§T ë Mü thä
|
§VT
|
Tríc D§§T
|
Sau D§§T
|
Tû lÖ t¨ng gi¶m %
|
1. Tæng chi phÝ
|
1000®
|
110
|
130
|
+18.2
|
2. Chi phÝ dÞch vô
|
1000®
|
20
|
50
|
+150.0
|
3. C«ng lao ®éng
|
c«ng
|
9
|
6
|
-33.3
|
4. N¨ng suÊt
|
kg
|
180
|
210
|
+16.7
|
L·i/sµo
|
1000®
|
250
|
290
|
+16.0
|
L·i/chi phÝ
|
lÇn
|
2.27
|
2.23
|
1,80
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n-2003
Qua b¶ng trªn: Tæng chi phÝ cho mét sµo s¶n xuÊt lóa so s¸nh tríc vµ sau dån ®iÒn ®æi thöa t¨ng 18.2%. Tû lÖ t¨ng lªn nµy bëi c¸c yÕu tè:
-
Chi phÝ vËt chÊt: Møc ®Çu t vÒ ph©n bãn ë thêi ®iÓm sau D§§T t¨ng nhng kh«ng ®¸ng kÓ. Møc t¨ng nµy kh«ng ph¶i do t¸c ®éng cña D§§T mµ chñ yÕu lµ do ®Çu t th©m canh s¶n xuÊt cña c¸c hé n«ng d©n.
-
Chi phÝ dÞch vô: Sau dån ®æi th× møc chi b×nh qu©n vÒ chi phÝ dÞch vô (bao gåm thuª lµm ®Êt, ch¨m sãc, thu ho¹ch...) t¨ng tíi trªn 150%. Møc t¨ng nµy - theo ý kiÕn cña hé n«ng d©n lµ do t¸c ®éng trùc tiÕp cña D§§T nh:
-
Thuª gÆt, cÊy, ch¨m sãc: So víi tríc th× viÖc gÆt, cÊy ®· thuËn tiÖn h¬n. Lý do lµ v× ruéng to nªn hÇu hÕt c¸c hé ®Òu tiÕn hµnh nhê hoÆc thuª ngêi lµm gióp (chñ yÕu lµ lµm ®æi c«ng cho nhau). Ruéng tËp trung còng lµm gi¶m rÊt nhiÒu c«ng vËn chuyÓn ®i l¹i trong ®ång gãp phÇn kh«ng nhá ®Õn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
-
Thuª lµm ®Êt: Tríc kia m¶nh ruéng nhá nªn ph¬ng thøc lµm ®Êt lµ cµy bõa b»ng søc kÐo cña tr©u, bß lµ chÝnh. HiÖn nay, kÝch thíc m¶nh ruéng ®· to h¬n hÇu hÕt c¸c hé n«ng d©n ®Òu thuª m¸y cµy, m¸y kÐo ®Ó lµm ®Êt mÆc dï t¨ng chi phÝ do thuª m¸y (kho¶ng 35-40 ng×n ®ång/sµo) nhng lµm gi¶m c«ng lao ®éng. Qua b¶ng cho thÊy, c«ng lao ®éng gi¶m tíi 33% so víi tríc D§§T cho tÊt c¶ c¸c kh©u nh: Lµm ®Êt, ch¨m sãc, thu ho¹ch, th¨m ®ång...
XÐt vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ thu ®îc trªn cïng mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ta thÊy r»ng l·i thu ®îc t¨ng h¬n so víi tríc (t¨ng +16%), trong khi møc lîi nhuËn ®ång vèn Ýt thay ®æi so víi tríc D§§T (gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ, 1,8%).
Tuy nhiªn, nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®îc trong ®Çu t s¶n xuÊt lóa kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu lµ kÕt qu¶ cña D§§T. V× thÕ, ®Ó xem xÐt ¶nh hëng thùc cña qu¸ tr×nh nµy, chóng t«i ®· nghiªn cøu so s¸nh nh÷ng tiÕn bé trong s¶n xuÊt lóa gi÷a ®¹i diÖn mét x· kh«ng D§§T lµ V©n xu©n víi Ngò kiªn (x· lµm D§§T mµ chóng t«i ®ang nghiªn cøu), hai x· nµy ®Òu cã ®iÒu kiÖn t¬ng ®ång vÒ c¸c vÒ khÝ hËu, ®Þa lý vµ thæ nhìng. KÕt qu¶ chªnh lÖch ghi trong cét cuèi cïng cña b¶ng so s¸nh tû lÖ gia t¨ng ®Çu t trong s¶n xuÊt lóa díi ®©y thÓ hiÖn t¸c ®éng cña D§§T ®Õn chi phÝ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gi÷a 2 m« h×nh.
-
¶nh hëng cña D§§T ®Õn ®Çu t s¶n suÊt lóa ë Ngò kiªn
ChØ tiªu
|
X· Ngò Kiªn
(Cã D§§T)
|
X· V©n Xu©n*
(Kh«ng D§§T)
|
Chªnh lÖch
|
1. T¨ng tæng chi phÝ %
|
28,45
|
20,48
|
+8
|
- Chi phÝ vËt chÊt
|
21,89
|
22,98
|
-1
|
- Chi phÝ tr¶ c«ng d.vô
|
69,57
|
14,92
|
+55
|
2. Chi c«ng lao ®éng G§
|
-28,57
|
-10,00
|
-19
|
3. T¨ng n¨ng suÊt %
|
15,17
|
11,76
|
+3
|
4. T¨ng tæng thu %
|
15,17
|
11,76
|
+3
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n - 2003
* V©n xu©n lµ x· ë ngay c¹nh x· Ngò kiªn, cïng trong vïng gß ®åi ven ®ång b»ng nhng kh«ng thùc hiÖn D§§T. X· nµy ®îc chän ®Ó nghiªn cøu nh lµ mét ®èi chøng.
Qua b¶ng ta nhËn thÊy: ë c¶ 2 x· ®Òu cã t¨ng vÒ chi phÝ cho 1 sµo lóa trong ®ã Ngò kiªn t¨ng cao h¬n víi 28% so víi 20% ë V©n xu©n. Møc ®Çu t vÒ ph©n bãn th× kh«ng cã sù chªnh lÖch lín, nhng chi phÝ dÞch vô (thuª lµm ®Êt, ch¨m sãc, thu ho¹ch) ë Ngò kiªn l¹i t¨ng m¹nh h¬n rÊt nhiÒu so víi V©n xu©n, trong khi ®ã c«ng lao ®éng l¹i gi¶m m¹nh: gi¶m 28% so víi 10% cña V©n xu©n.
Nh vËy, ®èi víi canh t¸c lóa th× D§§T kh«ng lµm t¨ng chi phÝ vËt chÊt. T¸c ®éng lµm t¨ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt lóa t¨ng nhng kh«ng ®¸ng kÓ. Sù thay ®æi c¨n b¶n nhÊt lµ viÖc c¸c n«ng hé ®· thay thÕ chi phÝ lao ®éng thñ c«ng gia ®×nh tríc ®©y b»ng chi thuª mua dÞch vô lµm ®Êt, thu ho¹ch, thuû lîi. VÝ dô: do kÝch thíc m¶nh ruéng to h¬n nªn c¸c hé ®Òu thuª lµm ®Êt m¸y thay v× tù lµm b»ng søc kÐo tr©u bß nh tríc. Bªn c¹nh ®ã còng lµm gi¶m ®i rÊt nhiÒu c«ng lao ®éng bá ra do ph¶i mÊt c«ng ®i th¨m ®ång, vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt.
3.5.5.2 C©y Ng« ®«ng tríc vµ sau D§§T
Ng« lµ c©y trång vô ®«ng chÝnh cña x· Ngò kiªn vµ V©n xu©n nãi riªng vµ toµn huyÖn VÜnh Têng nãi chung (ngoµi ra cã ®Ëu t¬ng, khoai t©y, khoai lang nhng tû lÖ thÊp). Lµm mét so s¸nh t¬ng tù nh c©y lóa ë Ngò kiªn vµ V©n xu©n, chóng t«i cã kÕt qu¶ nh trong b¶ng sau:
-
So s¸nh chi phÝ vµ HQSX Ng« gi÷a Ngò kiªn vµ V©n xu©n
ChØ tiªu
|
Tû lÖ % t¨ng, gi¶m theo thêi gian ë 2 x·
|
X· Ngò kiªn (®· D§§T)
|
X· V©n xu©n (cha D§§T)
|
1. Tæng chi phÝ
|
27,05
|
20,16
|
- Chi phÝ vËt chÊt
|
13,33
|
16,41
|
- Chi phÝ dÞch vô
|
108,33
|
80,00
|
2. N¨ng suÊt
|
19,05
|
16,20
|
3. Tæng thu
|
19,31
|
16,20
|
4. Tæng l·i
|
14,84
|
11,04
|
Qua b¶ng 24 cho thÊy: VÒ tû lÖ t¨ng tæng møc ®Çu t trªn 1 sµo ng« th× ë Ngò kiªn x· ®· D§§T, møc t¨ng chi phÝ cho 1 sµo canh t¸c ng« cao h¬n so víi ë V©n xu©n, x· cha thùc hiÖn D§§T (27,05% ®èi víi Ngò kiªn vµ 20,16% ë V©n xu©n). Trong ®ã c¸c møc t¨ng vÒ c¸c chi phÝ dÞch vô (bao gåm c«ng thuª tíi níc, thu ho¹ch, vËn chuyÓn) t¨ng m¹nh ë c¶ 2 x·. Tuy vËy t¬ng tù nh ®èi víi c©y lóa, ë Ngò Kiªn tû lÖ t¨ng vÒ chi phÝ dÞch vô trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n so víi V©n xu©n rÊt nhiÒu (108,3% so víi 80%). Nh vËy râ rµng díi t¸c ®éng cña D§§T th× chi phÝ dÞch vô t¨ng m¹nh h¬n t¹i c¸c x· ®ã vµ chi phÝ vÒ c«ng lao ®éng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch gi¶m ®i.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |