Hà Nội Điện Biên Phủ trên không

Sức mạnh chính trị tinh thần trong chiến đấu chống chiến tranh phá hoại bằng đường không trước hết biểu hiện ở tinh thần dám đánh, biết đánh và quyết thắng, ở lòng tin và quyết tâm đánh thắng trận đầu, bắn máy bay địch rơi tại chỗ, bắt sống giặc lái, tạo niềm tin đánh bại hoàn toàn mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Kẻ thù luôn dùng sức mạnh tác chiến bằng vũ khí trang bị, phương tiện chiến tranh hiện đại, ngược lại, ta lấy yếu tố con người với nghị lực chiến đấu phi thường và sức mạnh sáng tạo, trình độ cao về nghệ thuật tác chiến, cùng với vũ khí trang bị để giành thắng lợi, với phương châm: "Người trước-súng sau". Từ đó, Đảng, Nhà nước, Quân đội thường xuyên chủ động, quan tâm xây dựng tiềm lực chính trị tinh thần vững mạnh ngay từ thời bình, coi trọng công tác tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức chính trị, tinh thần cảnh giác cách mạng cho toàn dân, toàn quân, nhận rõ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Trong cuộc chiến đấu quyết liệt 12 ngày đêm chống các đợt tập kích đường không của địch, ta đã phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng, ý chí quyết đánh, biết đánh và quyết thắng của toàn quân, toàn dân.

Quân và dân miền Nam anh dũng tiến lên, "chia lửa" với đồng bào miền Bắc; đẩy mạnh tiến công quân Mỹ, Ngụy, triển khai lực lượng, tổ chức chiến đấu trên khắp chiến trường miền Nam, buộc địch phải phân tán lực lượng để đối phó trên nhiều hướng, nhiều mặt trận, làm giảm sức chiến đấu của chúng, gây tư tưởng chán nản, hoang mang trong binh lính Mỹ, Ngụy. Tiêu biểu như: đánh bại cuộc phản kích của không quân và hải quân Mỹ ở Bình Trị Thiên, Bắc Bình Định, Tây Nguyên. Các mặt trận ở Quảng Trị, Nam bộ, Trung bộ đều phối hợp tiến công mạnh mẽ, mở rộng vùng giải phóng, tạo thế bao vây, uy hiếp đối với Mỹ, Ngụy.

Ba là, quân và dân ta đã mưu trí, sáng tạo, tìm được cách đánh B.52

Để chiến thắng được B.52 phải có sức mạnh tổng hợp của sự lãnh đạo, trí tuệ và bản lĩnh của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, trong đó, yếu tố rất quan trọng là tìm được cách đánh B.52-vấn đề được cả thế giới quan tâm, vì B.52 là "niềm tự hào", là "thần tượng" của không lực Hoa Kỳ. Cho đến nay trên thế giới vẫn chưa có lực lượng nào bắn rơi B.52 (trừ ở Việt Nam).

Để đánh được B.52, phải chủ động chuẩn bị trước về lực lượng, phương tiện vũ khí và cách đánh. Ta đã tổ chức lực lượng trực tiếp đối đầu với B.52 từ tháng 5-1966, vừa trực tiếp đánh trả vừa nghiên cứu cách đánh B.52. Cuốn Cẩm nang đỏ mang tên "Cách đánh B.52 của bộ đội tên lửa" ra đời kịp thời, đã đúc kết kinh nghiệm trong gần 7 năm đối đầu với B.52 và các thủ đoạn của Không quân Mỹ, tìm ra cách đánh hay, phù hợp với điều kiện thực tế về vũ khí, trang bị.

Trước hết, phải biết vạch nhiễu để phát hiện B.52, kết hợp bố trí hệ thống rađa từ xa để phát hiện B.52 từ khi chúng chưa kịp vào miền Bắc. Trong những ngày diễn ra "Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không" cho thấy, khi B.52 vào Hà Nội, yếu tố bất ngờ dùng thủ đoạn nhiễu tổng hợp bảo vệ B.52 của địch không còn tác dụng, đồng thời cường độ gây nhiễu của B.52 cũng đã bị phân tán. Các đơn vị tên lửa lại có thể "vạch mặt" được B.52 trên nền nhiễu, tách được nhiễu của máy bay B.52 ra khỏi màn nhiễu dầy đặc của lực lượng máy bay hộ tống. Bộ đội tên lửa đã khắc phục được những hạn chế về tính năng binh khí kỹ thuật, phân biệt được mục tiêu thật và giả, tránh được tên lửa tự dẫn của máy bay địch (tên lửa không đối đất), nhận diện được B.52, tạo cho mình thế trận lợi nhất để tiêu diệt mục tiêu. Quân và dân ta đã nghiên cứu phát hiện điểm mạnh, yếu của địch, bảo đảm vũ khí nào cũng phát huy tác dụng, lực lượng nào cũng có thể hạ máy bay địch, kể cả dân quân tự vệ, bộ đội địa phương, kết hợp tiêu diệt, khống chế máy bay chiến thuật hộ tống, tạo điều kiện cho Bộ đội tên lửa và Không quân bắn hạ B.52.

Chiến dịch Lai-nơ-bếch-cơ II bị phản đối mạnh mẽ trên khắp thế giới. Nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa đứng về phía Việt Nam, lên án các cuôc ném bom của đế quốc Mỹ. Ở nhiều nước phương Tây, chính phủ và báo chí cũng lên tiếng chỉ trích hành động của đế quốc Mỹ. Tòa án lương tri quốc tế cũng được lập ra để xét xử các tội ác chiến tranh của đế quốc Mỹ tại Việt Nam, đã có tác dụng thúc đẩy mạnh mẽ lương tri tiến bộ trên thế giới phản đối cuộc chiến tranh của đế quốc Mỹ, cổ vũ phong trào đấu tranh của nhân dân ta. Ngay tại Mỹ, nhân dân tiến bộ cũng đòi Chính phủ chấm dứt ném bom ở miền Bắc Việt Nam.

Các nước xã hội chủ nghĩa: Liên Xô (trước đây), Trung Quốc, Cu Ba... và bạn bè trên thế giới đều thể hiện sự bất bình trước những cuộc không kích của không quân Mỹ vào miền Bắc Việt Nam. Trên các diễn đàn quốc tế, Liên Xô thường xuyên nêu lên và ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam; chi viện kịp thời vũ khí, tích cực giúp Việt Nam đào tạo đội ngũ cán bộ quân sự có thể khai thác, sử dụng có hiệu quả vũ khí hiện đại, cử chuyên gia sang giúp đỡ bộ đội Việt Nam về mặt kỹ thuật. Những vũ khí, trang bị do Trung Quốc giúp ta từ đầu cuộc kháng chiến tiếp tục phát huy tác dụng trên các chiến trường.

* Ý nghĩa lịch sử

- “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” là một trong những chiến thắng vĩ đại ở thế kỷ XX, viết tiếp những trang sử vàng chói lọi trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta.

Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” là một trong những chiến công vĩ đại, hiển hách trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam anh hùng, ghi đậm dấu ấn lịch sử của thời kỳ đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng ta và Bác Hồ kính yêu. Chiến thắng đó là một kỳ tích vô song, mãi mãi là biểu tượng sáng ngời của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam, là chiến thắng của sức mạnh chính trị tinh thần toàn dân tộc với trí thông minh, lòng dũng cảm, ý chí quyết đánh, biết đánh và quyết thắng giặc Mỹ xâm lược.

- Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” góp phần bảo vệ vững chắc miền Bắc xã hội chủ nghĩa, giữ vững thành quả cách mạng đã giành được, tạo ra bước chuyển chiến lược căn bản về cục diện của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đế quốc Mỹ liên tiếp thực hiện hai cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc mà đỉnh cao là cuộc tập kích đường không chiến lược cuối tháng 12-1972 hòng “đưa miền Bắc về thời kỳ đồ đá”. Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” đã đập tan âm mưu thâm độc của kẻ thù, bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng, tiếp tục củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa, thôi thúc toàn dân đoàn kết, hăng hái thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, quyết tâm chiến đấu giành thắng lợi hoàn toàn ở cả hai miền Nam-Bắc.

Với chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”, ta đã thực hiện thắng lợi mục tiêu “đánh cho Mỹ cút”. Chiến thắng đó tạo ra bước ngoặt căn bản, tạo tiền đề cho cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân ở miền Nam giành thắng lợi - “đánh cho Ngụy nhào”, hoàn thành sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

- Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” là chiến thắng của chế độ mới xã hội xã hội chủ nghĩa, đánh bại sức mạnh quân sự hùng hậu của chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là Mỹ.

Cuộc chiến đấu 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972 là cuộc đọ sức quyết liệt giữa một bên là lực lượng cách mạng dựa trên chế độ xã hội chủ nghĩa tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, với một bên là chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ với bản chất hiếu chiến, xâm lược và phản động toàn diện, có vũ khí trang bị hiện đại. Do đó, Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” là chiến thắng của chế độ xã hội mới, được bắt nguồn từ bản chất ưu việt của chủ nghĩa xã hội và tính chất chính nghĩa của cuộc chiến tranh mà nhân dân ta tiến hành.

Chiến thắng đó chứng minh một chân lý của thời đại ngày nay: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, một dân tộc tuy đất không rộng, người không đông nhưng biết đoàn kết đấu tranh cho hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội, dưới sự lãnh đạo của một đảng mácxít chân chính, với đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn thì có thể chiến thắng mọi kẻ thù dù chúng có vũ khí trang bị hiện đại nhất.

- Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” góp phần dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân mới; làm tăng thêm sức mạnh và thế tiến công của phong trào cách mạng thế giới; củng cố niềm tin chiến thắng cho các lực lượng đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” làm thất bại toàn bộ các mục tiêu chiến lược phía Mỹ đặt ra, làm sụp đổ “thần tượng không lực Hoa Kỳ”. Sự thất bại toàn diện cả về chiến lược quân sự và chính trị của đế quốc Mỹ đã báo hiệu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân mới. Chiến thắng đó đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc và tiến lên chủ nghĩa xã hội trên thế giới. Sau Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” và thắng lợi vĩ đại của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhiều nước thuộc thế giới thứ ba đã đứng lên đấu tranh giành độc lập, chủ quyền.

Cuộc chiến đấu 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972 có thể coi là “cuộc đụng đầu lịch sử điển hình nhất”, có ý nghĩa và nhiều tác động sâu xa cả về chính trị và quân sự, không những trong quá khứ mà cả hiện tại và tương lai. Qua đó, chúng ta đã để lại cho nhân loại yêu chuộng hòa bình và các dân tộc bị áp bức niềm tin chiến thắng của sức mạnh chính nghĩa, của con đường cách mạng vô sản mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn, vì mục tiêu hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

- Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” đã chứng minh sức sống của học thuyết Mác-Lênin về chiến tranh và cách mạng và giá trị tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh.

Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” đã cho thấy sự đúng đắn của những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trực tiếp là học thuyết Mác-Lênin về chiến tranh cách mạng và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh. Đó là những quan điểm, tư tưởng về nguồn gốc, bản chất, tính chất của chiến tranh, về xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân, xây dựng nền quốc phòng toàn dân và tiến hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ thành quả cách mạng… Những quan điểm, tư tưởng đó đã được Đảng ta quán triệt sâu sắc, vận dụng sáng tạo, hiệu quả, thể hiện trong đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, dựa vào sức mình là chính, kết hợp với sức mạnh thời đại để chiến thắng mọi kẻ thù.

Bắc Ninh Online

B


Tiến sĩ Trương Minh Tuấn.
iểu trưng của ý chí quật cường 

Trong chiến dịch phòng không ác liệt cuối năm 1972, các tầng lớp nhân dân Thủ đô đã biểu lộ cao ý chí và tinh thần kiên cường khắc phục mọi khó khăn gian khổ; phát huy những kinh nghiệm của chiến tranh nhân dân ở đô thị, phối hợp chặt chẽ với lực lượng bộ đội để thực hiện các phương án tác chiến. Cùng với bộ đội phòng không kiên cường và các tay súng tự vệ vững chắc, nhân dân thủ đô Hà Nội đã góp sức to lớn làm nên chiến công hiển hách. Cuộc sống đô thị được tổ chức theo kiểu thời chiến. Các cụ già, em nhỏ, học sinh, sinh viên về nơi an toàn. Công tác phòng không tại chỗ được triển khai tích cực. Mọi người, mọi nhà, mọi cơ quan trường học, xí nghiệp đều kiến tạo hầm hào trú ẩn. Trong thành phố có 230.000 hố cá nhân, 1.130km hào giao thông, hàng nghìn hầm tập thể...

Sự bạo tàn của kẻ thù càng tăng thêm quyết tâm đánh giặc Mỹ của quân và dân Hà Nội. Trong tổn thất, đau thương càng sâu nặng nghĩa đồng bào. Hà Nội chiến đấu vì cả nước; cả nước hướng về Hà Nội sẻ chia, cổ vũ. Hàng trăm tấm gương sáng ngời của Thủ đô xuất hiện trên tất cả các lĩnh vực: Trong bảo vệ sản xuất, bảo vệ trật tự, tính mạng, tài sản của nhân dân, trong cứu thương, cứu hỏa, trong đùm bọc cưu mang, giúp đỡ lẫn nhau. Đó là hình ảnh của các chiến sĩ công nhân anh hùng “Bến phà kiên cường chống Mỹ” Bác Cổ, lặn lội bám trụ ngày đêm để bảo đảm giao thông thông suốt, bất chấp bom đạn của kẻ thù. Đó là hình ảnh về tấm gương hy sinh của hai đồng chí Đặng Đức Thọ và Vũ Xuân Hòa bám máy đến cùng để bảo đảm dòng điện cho Thủ đô. Và hình ảnh các chiến sĩ công an đường phố sâu sát, nắm dân, quên mình để cứu chữa, bảo vệ tính mạng nhân dân. Đó là lực lượng cứu sập, cứu hỏa xả thân dưới bom đạn địch làm nhiệm vụ. Đó là hàng trăm nghìn chiến sĩ tự vệ, các hội viên chữ thập đỏ và cả những người dân bình thường vì nghĩa lớn đã không quản ngại khó khăn, nguy hiểm tận tình cưu mang bà con, xóm ngõ của mình trong cơn hoạn nạn. Đội ngũ các thầy thuốc, những “chiến sĩ áo trắng” từ giáo sư, bác sĩ đến y tá, hộ lý đã lăn lộn bất chấp mọi nguy hiểm để làm nhiệm vụ cao cả của người lương y vì sự sống còn của hàng nghìn nạn nhân. Đó là cán bộ, công nhân trong ngành phục vụ điện, nước, ăn uống, giao thông vận tải. Nhiều đảng bộ, chi bộ và đảng viên đã phát huy vai trò tiên phong đứng mũi chịu sào trong cuộc chiến. Hàng trăm tổ chức đảng và cấp ủy các chi bộ, đảng bộ và hàng nghìn đảng viên được biểu dương gương mẫu trong đợt chiến đấu chống máy bay B-52. Mọi tầng lớp nhân dân Thủ đô, đã góp phần tạo nên chiến công vĩ đại này.

Thắng lợi của quân và dân ta 12 ngày đêm cuối năm 1972 đã để lại cho các thế hệ người Việt Nam niềm tự hào, tự tin và làm giàu thêm ý chí và tri thức về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là biểu tượng rực rỡ về sức mạnh của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ sáng tạo Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh. Thắng lợi của chiến dịch “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là thắng lợi của đường lối chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện của Đảng; là thắng lợi của truyền thống yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của quân và dân thủ đô Hà Nội; góp phần làm rạng rỡ truyền thống Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội...

T

Bà kể, trong thời gian làm tự vệ Nhà máy cơ khí Mai Động, bà tích cực học tập, huấn luyện, sử dụng thành thạo loại súng bộ binh, nhất là phòng không 14,5mm trang bị cho trung đội tự vệ nhà máy. Trong thời kỳ không quân Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, năm 1967 gia đình bà đón nhận nỗi mất mẹ do bom Mỹ sát hại. Trong chiến dịch phòng không tháng 12-1972, một lần nữa, Không quân Mỹ đem bom giội xuống Hà Nội, gây nhiều tội ác, đặc biệt là sát hại dân thường. Bà Viễn nhớ lại: Lúc này tôi đã là tự vệ của nhà máy nên phải trực chiến trên trận địa cả ngày lẫn đêm. Khi máy bay B-52 đem bom rải thảm vào khu tập thể, một quả bom rơi trúng hầm trú ẩn của cha tôi... Biết tin cha bị bom Mỹ sát hại, em gái vội vàng chạy ra trận địa thông báo khi tôi đang trực chiến.

Đau thương trút lên đầu súng. Sáng 22-12-1972, đơn vị tự vệ của chị được lệnh di chuyển về trận địa Vân Đồn. Sau khi kéo khẩu pháo 14,5mm vào chiếm lĩnh trận địa mới, cả đơn vị chuyển cấp vào trực chiến đấu ngay. Bà Viễn kể, nhiệm vụ của khẩu đội pháo cao xạ của bà là đánh máy bay chiến thuật, bảo vệ các khu dân cư và nhà máy, xí nghiệp xung quanh khu vực. Lúc 20 giờ ngày 22-12-1972, đơn vị nhận lệnh báo động. Cả kíp pháo thủ lên mâm pháo chờ máy bay Mỹ... Đến khi đồng chí Liên đội trưởng hô bắn, các khẩu đội pháo đồng loạt nhả đạn. Là pháo thủ số 1, bà Phạm Thị Viễn nhìn thấy rất rõ chiếc máy bay rẹt qua đầu, phần đuôi của nó lóe sáng.

Khoảng nửa giờ sau, Ban CHQS quận Hai Bà Trưng thông báo với cả trận địa, khẩu đội đã bắn rơi được chiếc máy bay F-111A “cánh cụp cánh xòe” của Mỹ. Trận đánh thể hiện tinh thần, ý chí chiến đấu dũng cảm, sự phối hợp hiệp đồng chặt chẽ, trên nền tảng thế trận phòng không nhân dân vững chắc, góp phần làm nên chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” tháng 12-1972 lịch sử.

H


Ông Hà Đăng
iệp định Pa-ri là kết quả chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không”

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của quân và dân ta diễn ra trên cả 3 mặt trận: Quân sự, chính trị và ngoại giao. Do đánh thắng trên chiến trường, ta đã buộc đế quốc Mỹ ngồi vào đàm phán. Rồi suốt trong hơn 4 năm đàm phán tại Pa-ri, ta nhất quán đòi quân đội Mỹ phải chấm dứt chiến tranh xâm lược, rút hết quân đội và vũ khí ra khỏi miền Nam Việt Nam, công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, tôn trọng quyền tự quyết của nhân dân miền Nam Việt Nam.

Ngày 20-10-1972, qua hàng loạt cuộc đàm phán mật, một Hiệp định cho việc chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam đã được thỏa thuận giữa Hà Nội và Oa-sinh-tơn. Dự thảo Hiệp định này đáp ứng được những đòi hỏi cơ bản của ta. Nhưng rồi sau khi giành được thắng lợi trong cuộc bầu cử Tổng thống ngày 7-11-1972 thì Ních-xơn giở trò lật lọng. Trong hai đợt đàm phán tiếp theo vào cuối tháng 11 và đầu tháng 12, do phía Mỹ đưa ra quá nhiều điều sửa đổi, đáp lại ta cũng đòi sửa đổi một số điều, đàm phán diễn ra hết sức căng thẳng. Đến ngày 12-12-1972, nhiều vấn đề tồn tại đã dần được giải quyết. Chỉ còn lại một số vấn đề, chủ yếu đến khu phi quân sự và thể thức ký Hiệp định. Ngày 13-12, hai bên đồng ý tạm ngừng đàm phán để về xin chỉ thị Chính phủ mình. Ngày 16-12, Kít-xinh-giơ đột nhiên họp báo và đổ lỗi cho Việt Nam dân chủ cộng hòa kéo dài đàm phán. Ngày 18-12, máy bay chiến lược B-52 của Mỹ giội bom xuống Hà Nội, Hải Phòng và nhiều nơi khác. Phía Mỹ gọi đó là cuộc tập kích chiến lược, mà mục tiêu trực tiếp như Ních-xơn nói: “Dùng đòn đánh mạnh nhất để thúc đẩy thương lượng”. Kít-xinh-giơ cũng nói rằng: “Tung con át chủ bài cuối cùng”. Giữa chừng cuộc ném bom, Mỹ gửi công hàm đề nghị ta nối lại đàm phán, chắc mẩm rằng đòn sấm sét Nô-en sẽ buộc ta phải chấp nhận những gì Mỹ đòi. Ta trả lời, đàm phán chỉ có thể chừng nào Mỹ trở lại tình hình trước ngày 18-12, tức là ngừng ném bom vô điều kiện. Ngày 30-12, cuộc ném bom hoàn toàn chấm dứt. Và ngày 8-1-1973, đàm phán Pa-ri nối lại.

Rõ ràng là, nếu không bị đòn chết điếng trong dịp lễ Giáng sinh thì cái đầu nóng của Ních-xơn không dễ gì nguội lạnh nhanh như vậy. Pháo đài bay của Mỹ không lật được thế cờ. Ngày 23-1-1973, cố vấn Lê Đức Thọ, đại diện cho Việt Nam Dân chủ cộng hòa và cố vấn Kít-xinh-giơ, đại diện cho Hoa Kỳ đã ký tắt bản về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Ngày 27-1-1973, bốn bên Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chính phủ cách mạng lâm thời, Hoa Kỳ và chính quyền Sài Gòn đã ký chính thức bản Hiệp định đó.

Hiệp định Pa-ri là kết quả thắng lợi cuộc đấu tranh chống Mỹ của nhân dân ta trong suốt 18 năm kể từ năm 1955, là kết quả trực tiếp của chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”.

TAM ĐIỆP (lược ghi)

*


Ông Nguyễn Văn Trân.
Ông Nguyễn Văn Trân, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội:

Quân và dân Hà Nội đã phối hợp chặt chẽ với các địa phương và các lực lượng

Trong chiến dịch Điện Biên Phủ trên không, TP Hà Nội đã sơ tán hơn 50 vạn dân. Để tổ chức cho đồng bào đi sơ tán an toàn, chặt chẽ, chu đáo, TP Hà Nội đã phối hợp với các tỉnh lân cận bố trí nơi ăn ở. Không chỉ vậy, việc học tập của học sinh các trường tiểu học, trung học cơ sở vẫn bảo đảm. Quá trình chiến đấu, đánh trả không quân địch, quân và dân TP Hà Nội đã kiên cường, dũng cảm, tiêu diệt nhiều máy bay và bắt sống giặc lái, góp phần làm nên chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”.

Có được kết quả trên là bởi nhiều yếu tố, trước hết phải kể đến công tác tổ chức phòng không chu đáo; hệ thống báo động của thành phố kịp thời. Cùng với đó, toàn thành phố đã triển khai và thực hiện tốt 3 nhiệm vụ, đó là: Các nhà đều có hầm trú ẩn; Nơi công sở, các cơ quan, xí nghiệp, nhà máy đều có hầm trú ẩn; Trên các đường phố đều có hố cá nhân. Do đó, mỗi khi báo động có máy bay, mọi người dù ở nhà hay đang làm việc hoặc đi trên đường đều có vị trí trú ẩn, hạn chế được thương vong, đổ máu. Đây là một trong những hình thức phòng không mặt đất mang lại hiệu quả cao của hệ thống phòng không thành phố Hà Nội lúc bấy giờ.

Để bảo đảm sản xuất, một số nhà máy, xí nghiệp quan trọng phải sơ tán, số còn lại vẫn tiếp tục vừa sản xuất vừa chiến đấu. Phần lớn các tự vệ là cựu chiến binh thời chống Pháp, có nhiều kinh nghiệm chiến đấu nên được trang bị các súng máy phòng không 14,5mm và 12,7mm… nên khi phối hợp, hiệp đồng với bộ đội chủ lực bắn máy bay địch tầm thấp rất hiệu quả. Nhằm đánh lạc hướng giặc lái, lực lượng phòng không trên địa bàn thành phố lúc bấy giờ liên tục di chuyển các trận địa pháo. Quá trình di chuyển diễn ra hết sức khẩn trương, được các tầng lớp nhân dân ủng hộ nên giặc lái Mỹ rất bất ngờ mỗi khi quay lại ném bom. Lực lượng tự vệ Hà Nội tại chỗ không chỉ phối hợp chặt chẽ với các lực lượng bắn máy bay địch ở tầm thấp mà còn cắt cử người theo dõi mỗi đợt đánh phá của địch có bao nhiêu loại bom, nếu có bom nổ chậm đánh dấu, khoanh vùng để mọi người không vào vị trí nguy hiểm, đồng thời phối hợp với các đơn vị công binh đến xử lý kịp thời. Nhờ có sự chủ động chuẩn bị chu đáo và tinh thần đoàn kết, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng trong đánh trả không quân địch nên thành phố Hà Nội vẫn vững vàng sau 12 ngày đêm bị giặc Mỹ rải thảm bom B-52...

*


Đại tá Nghiêm Đình Tích.
Đại tá Nghiêm Đình Tích, nguyên Đài trưởng Đại đội Ra-đa 45, Trung đoàn Ra-đa 291:

Mặc dù địch đã phát huy cao độ sức mạnh quân sự, nhất là trong lĩnh vực tác chiến điện tử và vũ khí công nghệ cao nhưng chiến dịch tập kích đường không chiến lược chủ yếu bằng máy bay B-52 vào Hà Nội, Hải Phòng cuối năm 1972 đã bị thất bại rất nặng nề. Trong chiến dịch này, ta đã bắn rơi 81 máy bay Mỹ trong đó có 34 chiếc B-52 với 16 chiếc B-52 rơi tại chỗ. Công đầu trong chiến thắng vĩ đại của chiến dịch thuộc về bộ đội ra-đa phòng không. Mặc dù địch đã tập trung toàn bộ các thiết bị gây nhiễu rất hiện đại hòng “bịt mắt” toàn bộ hệ thống ra-đa phòng không của ta, nhưng bộ đội ra-đa đã không để Tổ quốc bị bất ngờ trước đòn tập kích đường không chiến lược của địch và bảo đảm vô điều kiện cho các lực lượng phòng không chiến dịch giành thắng lợi.

Trong chiến dịch này, Bộ tư lệnh Binh chủng Ra-đa cho mở máy 355 lần đại đội với 447 lần đài ra-đa kết hợp với các vọng quan sát mắt đã phát hiện và xác định chính xác B-52, báo động sớm trong trận đầu, đêm đầu cho Hà Nội 35 phút, các đêm sau từ 50 đến 60 phút. Do được bảo đảm ra-đa tốt, các cấp chỉ huy chiến dịch-chiến lược đã nắm chắc tình hình địch, hạ quyết tâm chiến đấu kịp thời, chính xác; các lực lượng phòng không, không quân được chuyển cấp chiến đấu sớm, chủ động đánh B-52, lập nên kỳ tích có một không hai trong lịch sử tác chiến phòng không trên thế giới. Theo tài liệu “Tổng kết bộ đội ra-đa phục vụ chiến dịch phòng không... năm 1972” thì trong chiến dịch này, Trung đoàn Ra-đa 291 đã phát hiện được 151 trên tổng số 165 tốp B-52, đạt 91,6%; Trung đoàn Ra-đa 290 đạt 76%; Trung đoàn Ra-đa 292 đạt 55,4%; Trung đoàn ra-đa 293 đạt 44,5%. Trong chiến dịch này, Bộ đội Tên lửa phòng không xứng đáng là lực lượng nòng cốt và chủ yếu bắn rơi B-52, tích cực góp phần đánh bại chiến dịch tập kích đường không chiến lược của đế quốc Mỹ. Chỉ tính riêng trong số 34 chiếc B-52 bị bắn rơi thì Bộ đội Tên lửa phòng không đã bắn rơi 29 chiếc, trong đó có 16 chiếc B-52 rơi tại chỗ. Trong chiến dịch, Bộ đội Không quân đã xuất kích 24 lần, bắn rơi 7 máy bay địch, trong đó có 2 chiếc B-52, 4 chiếc F4-D và 1 chiếc RA5C...

Đây là lần đầu tiên trên thế giới, đế quốc Mỹ bị thảm bại trong chiến dịch tập kích đường không chiến lược và bị bắn rơi nhiều B-52 đến thế. Sau cuộc chiến tranh Việt Nam, đã có một số chiến dịch tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B-52. Mặc dù các nước đó có nhiều vũ khí phòng không hiện đại hơn ta nhưng chưa có nước nào bắn rơi được máy bay ném bom chiến lược B-52 của Mỹ. Điều đó càng tôn vinh chiến thắng vĩ đại “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” của bộ đội phòng không Việt Nam.

Trong tác chiến phòng không ngày càng hiện đại, khi chiến tranh điện tử và vũ khí công nghệ cao phát triển thì công tác tác chiến điện tử phải được coi là biện pháp tác chiến chiến lược hết sức quan trọng, có tính chất quyết định đến thành bại của cuộc chiến tranh. Vì vậy, tôi cho rằng cần quan tâm đầu tư xây dựng và tổ chức thêm lực lượng, phương tiện tác chiến điện tử, nhất là lực lượng và phương tiện phản điện tử với địch (hệ thống gây nhiễu các thiết bị vô tuyến của địch, lực lượng trinh sát, đánh phá các nguồn gây nhiễu chủ yếu của địch) để kiện toàn tổ chức và xây dựng hoàn chỉnh nghệ thuật tác chiến điện tử của Quân chủng Phòng không - Không quân, kịp thời đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ tác chiến phòng không hiện đại trong thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc...

LÊ MY (lược ghi)

Theo Quân đội nhân dân Online

Sáng 28-11, tại Hội trường Quân chủng PK-KQ, các đại biểu có mặt từ rất sớm. Các tướng lĩnh, sĩ quan từng tham gia Chiến dịch 12 ngày đêm tháng Chạp năm 1972 như các Anh hùng LLVT nhân dân: Phạm Thanh Ngân, Trần Hanh, Phạm Tuân, Nguyễn Văn Phiệt, Nguyễn Đình Kiên... được sống lại khí thế hừng hực của Chiến dịch của 40 năm về trước.

Dự hội thảo còn có thủ trưởng các Tổng cục trực thuộc Bộ Quốc phòng; các ban, bộ, ngành Trung ương; đại biểu Quân chủng PK-KQ, TP Hà Nội; các nhân chứng từng trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu trong Chiến dịch.

Nhiều ý kiến tham luận tại Hội thảo đã khẳng định: Để quân, dân miền Bắc, mà nòng cốt là quân, dân Hà Nội có thể “hạ bệ” siêu pháo đài bay B-52 của Mỹ, lập lên kỳ tích trên bầu trời Thủ đô, trước hết vì chúng ta đã có bước chuẩn bị đánh B-52 từ rất sớm; chủ động bố trí lực lượng tham gia chiến dịch; chủ động sơ tán nhân dân để tránh tổn thất…Để có bước chuẩn bị sớm như vậy là nhờ sự nhận định sáng suốt và tầm nhìn chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc Mỹ sẽ đưa B-52 ra ném bom Hà Nội, và “Mỹ chỉ thua, sau khi thua đau trên bầu trời Hà Nội”.

T

Trung tướng Phương Minh Hòa phát biểu tham luận tại Hội thảo
rung tướng Nguyễn Văn Phiệt, nguyên Phó tư lệnh Chính trị Quân chủng PK-KQ (người trực tiếp đánh B-52, tháng 12-1972) khẳng định, để chuẩn bị đánh B-52 trên bầu trời Hà Nội, ngay từ năm 1966, Quân chủng PK-KQ đã đưa ra-đa, không quân, tên lửa vào các tỉnh Quảng Bình, Vĩnh Linh- nơi B52 gây tội ác- để nghiên cứu cách đánh B-52. Cuối tháng 10-1972, Quân chủng tổ chức hội nghị rút kinh nghiệm cách đánh B-52 của bộ đội tên lửa, với thành phần được mở rộng từ kíp trắc thủ, sĩ quan điều khiển tiểu đoàn trưởng đến Trung đoàn trưởng. Hội nghị đã thảo luận, tranh luận, bàn cách đánh rất sôi nổi, qua đó đề ra cách đánh đúng, đánh trúng B-52, như chọn, bám sát, đánh đúng dải nhiễu B52. Cuốn “Cẩm nang bìa đỏ” 30 trang, dạy cách đánh B-52 được ra đời từ đó. Sau hội nghị, phong trào học tập rèn luyện cách đánh B-52 của bộ đội tên lửa diễn ra sôi nổi ở tất cả các trận địa; công tác bảo đảm kỹ thuật hướng tới bảo đảm tham số tốt nhất, không dừng ở tham số cho phép; các phân đội kỹ thuật, các dây chuyền lắp ráp đạn đều thi đua lập công với các đơn vị hỏa lực.

Nói về công tác chuẩn bị cho Chiến dịch “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” của bộ đội Không quân, Trung tướng, phi công Phương Minh Hòa, Tư lệnh Quân chủng PK-KQ khẳng định, Không quân nhân dân Việt Nam đã có sự chuẩn bị chu đáo về chiến lược, chiến dịch và chiến thuật; tiếp đó là tập trung xây dựng ý chí quyết tâm chiến đấu cao cho mọi đối tượng, đặc biệt là đội ngũ phi công; tập trung xây dựng lực lượng, huấn luyện giỏi về kỹ thuật, nhuần nhuyễn về chiến thuật, cách đánh; thường xuyên nghiên cứu, tìm cách đánh và rút kinh nghiệm để thay đổi cách đánh kịp thời khi địch thay đổi thủ đoạn.

Cụ Nguyễn Văn Trân, năm nay đã ngoài 90 tuổi, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội năm 1972, nhớ lại công tác chuẩn bị cho Chiến dịch của chính quyền và nhân dân Thủ đô: “Thời điểm đó, Hà Nội đã sơ tán 55 vạn người về các địa phương. Đối với những người ở lại Hà Nội, đều thực hiện tốt yêu cầu “mỗi người có 3 nơi trú ẩn” - đó là hầm trú ẩ

Thượng tướng Nguyễn Thành Cung (thứ hai từ trái qua) và các đại biểu trao đổi tại Hội thảo
n tại gia đình; hầm trú ẩn tại cơ quan, xí nghiệp; hố trú ẩn trên các đường phố. Hà Nội còn tổ chức tốt 3 lực lượng: cứu thương, cứu hỏa, cứu người; đồng thời xây dựng lực lượng tự vệ của các nhà máy, sát cánh với bộ đội chủ lực chiến đấu…

Với sự chuẩn bị sớm và chu đáo nên quân, dân Hà Nội hoàn toàn chủ động đối phó với cuộc tập kích chiến lược bằng B-52 của không quân Mỹ và bộ đội tên lửa đã “thiêu cháy” B-52 ngay trong đêm đầu tiên chúng xâm phạm vùng trời Thủ đô…

Báo cáo đề dẫn tại Hội thảo do Trung tướng Mai Quang Phấn, Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam một lần nữa nói lên tính chất, mức độ ác liệt của cuộc tập kích đường không mà đế quốc Mỹ tiến hành tại Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh, thành phố lớn trên hậu phương miền Bắc. Tại Hà Nội, trong 12 ngày đêm của Chiến dịch, không quân Mỹ đã tập trung hơn 1.000 lần chiếc máy bay đánh phá, trong đó có khoảng 500 lần chiếc B-52, trút 40.000 tấn bom xuống nhiều khu dân cư, làm gần 2.400 người chết và 1.355 người bị thương. Vượt lên đau thương, mất mát, quân và dân Thủ đô Hà Nội chủ động thiết lập thế trận phòng không ba thứ quân hoàn chỉnh, vững chắc, nhiều tầng, nhiều lớp, chủ động vào trận.

Tinh thần dám đánh, quyết đánh của quân, dân Thủ đô, đặc biệt là bộ đội PK-KQ đã được thể hiện sinh động qua chia sẻ của các cựu chiến binh trực tiếp tham gia chiến đấu. Anh hùng LLVT nhân dân, phi công, Trung tướng Phạm Tuân cho biết: Trước Chiến dịch 12 ngày đêm, các phi công đã được chuẩn bị sẵn sàng về tinh thần, được huấn luyện đánh B-52 ở Khu 4, được củng cố về lực lượng. Tuy nhiên, khi bước vào Chiến dịch, không quân xuất kích ngay từ đêm đầu, nhưng chưa tiêu diệt được B-52. Những đêm tiếp theo, khó khăn đặt ra do máy bay địch gây nhiễu, do dẫn đường, do các sân bay bị địch phá hủy…khiến Phạm Tuân và đồng đội vẫn chưa diệt được B-52. Sau đó, qua tổ chức rút kinh nghiệm, không quân ta đã tìm ra cách đánh mới và đêm 27-12-1972, phi công Phạm Tuân đã xuất kích từ sân bay Yên Bái, bắn cháy một máy bay B-52 trên bầu trời Sơn La.

Ngoài ra, còn những tham luận tại Hội thảo đã nêu bật được trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam trong cuộc đối đầu lịch sử, như: “Nghệ thuật tác chiến của Bộ đội Tên lửa trong 12 ngày đêm “Điện Biên Phủ trên không””, của Đại tá Nguyễn Đình Kiên, Anh hùng LLVT nhân dân, nguyên Phó cục trưởng Cục Tác chiến, Bộ Tổng tham mưu (trong Chiến dịch là sĩ quan điều khiển của Tiểu đoàn 57, Trung đoàn tên lửa 261, Sư đoàn 361); “Vạch nhiễu tìm thù-một trong những nhân tố góp phần làm nên thắng lợi của trận Điện Biên Phủ trên không tháng 12-1972”, của Đại tá Nghiêm Đình Tích, nguyên là Đài trưởng Đài ra-đa P-35, thuộc Đại đội 45 (Trung đoàn 291), đơn vị đầu tiên phát hiện, thông báo sớm B-52 bay vào Hà Nội, đêm đầu của Chiến dịch (18-12-1972)…

Với tầm cao và bản lĩnh của trí tuệ Việt Nam, được thể hiện qua Chiến dịch 12 ngày đêm tháng 12-1972, quân, dân miền Bắc đã đập tan cuộc tập kích đường không của Mỹ, lập nên kỳ tích “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”. Kết thúc Chiến dịch, 81 máy bay của không quân Mỹ đã bị tiêu diệt, trong đó có 34 máy bay B-52 (16 chiếc rơi tại chỗ).

Với chiến thắng “Điện Biên Phủ trên bầu trời Hà Nội” của quân, dân miền Bắc, đế quốc Mỹ đã phải ký hiệp định Pa-ri, chấp nhận rút quân Mỹ và quân đồng minh của Mỹ ra khỏi miền Nam, chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược thực dân mới ở Việt Nam. Như vậy, chúng ta đã đánh cho “Mỹ cút”, mở ra thời cơ lớn cho quân và dân ta hoàn thành sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Tại Hội thảo, nhiều tham luận cũng nêu bật những bài học kinh nghiệm quý báu được đúc rút từ Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không”, như: “Đánh thắng B-52 trên bầu trời Hà Nội cuối tháng 12-1972, những giá trị lý luận và thực tiễn”; “Những bài học kinh nghiệm về tác chiến chiến dịch phòng không được rút ra từ 12 ngày đêm “Điện Biên Phủ trên không” ở Hà Nội cuối năm 1972”; “Những bài học về công tác giáo dục chính trị-tư tưởng trong chiến dịch phòng không cuối tháng 12-1972”…

Phát biểu bế mạc Hội thảo, Thượng tướng Nguyễn Thành Cung khẳng định, sau một ngày làm việc đầy tâm huyết của các đại biểu, Hội thảo đã thành công tốt đẹp. Đồng chí Thứ trưởng Bộ Quốc phòng nhấn mạnh: Kết quả đạt được của Hội thảo rất quan trọng, góp phần giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ LLVT và nhân dân, nhất là thế hệ trẻ,

Kíp chiến đấu Tiểu đoàn Tên lửa 57 (Trung đoàn 261) bắn rơi 4 máy bay B -52 trong chiến dịch 12 ngày đêm tháng Chạp năm 1972.

Về phía đối phương, do 4 năm sử dụng B -52 đánh phá miền Bắc nước ta, kể cả đánh vào Hải Phòng, nhưng chúng chưa bị ta bắn rơi tại chỗ B -52 nên không quân Mỹ chủ quan, coi thường lực lượng TLPK Việt Nam. Họ cho rằng: “Bay vào Hà Nội chỉ như cuộc dạo chơi trong đêm phương Đông, ở độ cao 10.000m, đối phương không thể với tới, các bạn chỉ cần ấn nút rồi trở về căn cứ an toàn, sạch sẽ”. Sự chủ quan của không quân Mỹ cũng chính là thời cơ vàng của chúng ta để hạ “nốc ao” con ngáo ộp B -52 trên bầu trời Thủ đô. Ta nói việc đánh giá sai khả năng chiến đấu của TLPK là thời cơ “vàng” vì nếu không quân Mỹ coi lực lượng TLPK Hà Nội là mối đe dọa trực tiếp thì họ sẽ tổ chức lực lượng không quân đánh phá các trận địa tên lửa ngay từ đầu chiến dịch như hệ thống sân bay của ta khi đó. Nếu như vậy thì chúng ta sẽ không biết điều gì xảy ra trong chiến dịch này.

Một yếu tố khác là cuối tháng 11 đầu tháng 12-1972 cấp trên đang có kế hoạch đưa Trung đoàn Tên lửa 261 vào tăng cường cho chiến trường miền Nam. Nhưng quyết định đó chưa thực hiện thì chiến dịch 12 ngày đêm tháng Chạp 1972 đã xảy ra và lực lượng tên lửa Hà Nội đủ khả năng đánh trả và đánh thắng không quân chiến lược Mỹ.

Khi đánh Hà Nội là một mục tiêu cố định. Máy bay B -52 muốn bay bằng cắt bom chính xác vào mục tiêu thì ở cự ly cách mục tiêu từ 70km đến 100km bắt buộc phi công phải giữ máy bay bay ổn định cho tới lúc bay qua mục tiêu. Đây lại là thời cơ tốt nhất để bộ đội TLPK Hà Nội thực hành xạ kích và bắn rơi máy bay B -52 của Mỹ. Đó chính là: Địa lợi. Mặt khác thế trận phòng không Hà Nội đã được xây dựng từ nhiều năm, trải qua thử thách trong hai cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ được bổ sung, điều chỉnh thích hợp khá ổn định. Hỏa lực tên lửa ở đây có thể bố trí đánh được nhiều tầng, nhiều hướng. Do vậy khi đánh Hà Nội, máy bay B -52 của Mỹ thường cùng một lúc bị nhiều đơn vị đánh tập trung và “đánh bồi, đánh nhồi” nên xác suất tiêu diệt chúng tăng lên rất cao, khả năng bị bắn rơi nhiều là điều tất yếu.

Do đội hình bố trí nhiều tầng, nhiều lớp, nên khi B -52 gây nhiễu trong đội hình thì sẽ có đơn vị bị nhiễu nặng khi tham số đường bay nhỏ phải đánh bằng phương pháp 3 điểm. Và có những đơn vị bị nhiễu nhẹ có khả năng phát hiện được mục tiêu trên nền nhiễu khi tham số đường bay tương đối lớn. Đây là thời cơ thuận lợi để các đơn vị TLPK sử dụng phương pháp bắn đón nửa góc - một phương pháp bắn hiệu quả nhất của khí tài tên lửa phòng không SAM -2 để bắn rơi B -52.

Yếu tố quyết định cho việc đánh thắng B -52 trong tháng Chạp năm 1972 chính là con người trong chiến tranh, nói cách khác là được: Nhân hòa. Ngày đó những người chiến sĩ TLPK Hà Nội cũng như những người chiến sĩ khác trên khắp các chiến trường chống Mỹ trong cả nước, họ đều có một quyết tâm chiến đấu vì sự nghiệp bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Mục tiêu, lý tưởng của Đảng, Bác Hồ được mọi người dân tin tưởng và quyết tâm thực hiện bằng được. Từ niềm tin họ biến thành hành động cụ thể trong công tác, lao động sản xuất và đặc biệt là trong chiến đấu. Nhân hòa ở đây còn là lòng tin. Những ngày đó lòng tin vào vũ khí khí tài có khả năng đánh rơi B -52 là rất quan trọng. Sự tin tưởng đó là xuất phát từ tính năng của bộ khí tài cho phép và đã được kiểm nghiệm từ thực tế chiến đấu trên các chiến trường. Từ lòng tin người chiến sĩ TLPK biến thành hành động thực tế huấn luyện, trong công tác bảo quản, khai thác triệt để những tính năng của bộ khí tài để đánh địch. Chính từ lòng tin mà nhiều đơn vị đã mạnh dạn sử dụng phương pháp “ba điểm” - một phương pháp có xác suất tiêu diệt thấp để đánh địch nhưng vẫn hiệu quả. Có lòng tin nên từng cán bộ, chiến sĩ đã ngày đêm lăn lộn sửa chữa khí tài khi xảy ra hỏng hóc, điều chỉnh tỉ mỉ từng tham số về giá trị danh định để bảo đảm hệ số sẵn sàng chiến đấu cao nhất. Nhân hòa ở đây còn là lòng tin, là sự tin tưởng lẫn nhau trong kíp chiến đấu của tiểu đoàn TLPK. Chúng ta biết trong tiểu đoàn TLPK SAM-2 hàng trăm con người phục vụ cho công tác sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu. Nhưng để đưa quả đạn tới diệt máy bay thì cuối cùng phụ thuộc vào vai trò của tiểu đoàn trưởng, sĩ quan điều khiển và 3 trắc thủ tay quay. Sự hiệp đồng giữa những con người này là rất quan trọng, chỉ cần một sơ suất nhỏ của một trong năm con người này là trận đánh sẽ thất bại. Vì vậy sự đoàn kết và tin cậy lẫn nhau của kíp trắc thủ có vai trò quyết định trong chiến đấu. Ngoài sự tin cậy trong kíp trắc thủ, họ còn rất tin cậy đối với công tác kiểm tra, điều chỉnh tham số máy móc của các xe, hệ, bệ, đạn trong toàn tiểu đoàn cũng là yếu tố tạo nên sức mạnh trong chiến đấu. Suy cho cùng trong mọi trường hợp nếu chúng ta mất lòng tin thì sẽ chẳng làm được một việc gì thành công.

Một yếu tố quan trọng khác góp phần để tạo nên sức mạnh trong cả hai cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của không quân Mỹ đối với miền Bắc nói chung và trong chiến dịch 12 ngày đêm tháng Chạp năm 1972 đó là Đảng ta đã khéo léo tận dụng được sự giúp đỡ của các nước XHCN, đặc biệt là của Liên Xô và Trung Quốc; sự ủng hộ của các nước bạn bè quốc tế và nhân loại tiến bộ trên thế giới đã góp phần giúp chúng ta đánh Mỹ và thắng Mỹ.

ĐẠI TÁ NGUYỄN ĐÌNH KIÊN (*)

Theo QĐND Online

Để có được Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” cuối tháng 12-1972, vấn đề đầu tiên và có tính quyết định là sự chuẩn bị chu đáo về chiến lược, chiến dịch và chiến thuật của ta.

Đầu năm 1968, Bộ Tư lệnh Quân chủng PK-KQ đã giao nhiệm vụ cho Bộ tư lệnh Binh chủng Không quân phải nghiên cứu cách đánh B-52. Trên cơ sở đó, Binh chủng Không quân đã cử các cán bộ tham mưu và phi công vào Quảng Bình, Vĩnh Linh…trực tiếp quan sát, tìm hiểu đội hình, quy luật hoạt động của B-52 cả ngày đêm; xây dựng phương án tác chiến, nghiên cứu cách đánh và huấn luyện một số phi công Mig chuyên đánh B-52. Đồng thời, tổ chức củng cố, nâng cấp, xây dựng mới hệ thống sân bay trên miền Bắc.

Cùng với đó, Không quân tập trung xây dựng ý chí quyết tâm chiến đấu cao cho các thành phần, tập trung nhất là đội ngũ phi công. Trong 12 ngày đêm đánh B-52, ngoài những khó khăn do bị tiêm kích địch khống chế, uy hiếp nhiều tầng, nhiều lớp, phi công của ta còn chịu không ít căng thẳng về tâm lý do trực chiến dưới tầm bom đạn của địch; cất, hạ cánh trong điều kiện ban đêm, đường băng ngắn, hẹp hoặc đã bị đánh phá, thiếu đèn chiếu sáng, không có chỉ huy. Đặc biệt, sau những đêm đầu của Chiến dịch, Không quân vẫn chưa bắn rơi được máy bay B-52, dẫn đến những luồng tư tưởng khác nhau xuất hiện, nhất là trong đội ngũ phi công. Số ít lo lắng về khả năng bắn rơi B-52 của không quân ta; số khác có thể nôn nóng dễ dẫn đến mất bình tĩnh và mạo hiểm… Từ thực tế đó, nhiệm vụ đánh B-52 đã được quán triệt sâu sắc đến mọi cán bộ, chiến sĩ, chú trọng tới đội ngũ phi công. Nhờ vậy, trong những thời điểm gian khổ và ác liệt nhất, tất cả cán bộ, phi công luôn giữ vững ý chí chiến đấu, với quyết tâm còn một người, một máy bay cũng kiên quyết tiến công.

Cùng với xây dựng bản lĩnh chính trị, tinh thần cho các thành phần, Không quân ta hết sức chú trọng công tác xây dựng lực lượng. Thời điểm đó, phi công chiến đấu ở mỗi trung đoàn không nhiều, được chia thành 2 bộ phận: bộ phận huấn luyện và chiến đấu ban ngày (chiếm đa số) và bộ phận huấn luyện và chiến đấu ban đêm. Năm 1972, các phi công chiến đấu ban ngày hầu hết đều lập công; nhiều đồng chí bắn rơi 5 đến 6 máy bay địch. Trong khi đó, số phi công đánh đêm đã tham gia trực ban chiến đấu, xuất kích ban đêm nhiều lần nhưng chưa bắn rơi được máy bay địch. Bởi vậy, có những phi công bay đêm muốn được chiến đấu cùng đội ngũ đánh ngày. Tuy nhiên, ta đã nắm chắc ý đồ của địch, quyết tâm giữ gìn lực lượng. Vì vậy, trước khi Chiến dịch 12 ngày đêm diễn ra, số phi công đánh đêm vẫn được giữ nguyên.

Tốp nhỏ, chiếc lẻ, chiến thuật linh hoạt

Trong cuộc tập kích đường không cuối tháng 12-1972, máy bay B-52 chủ yếu đánh đêm. Ta đã sử dụng sân bay dã chiến, ánh sáng hạn chế để xuất kích và hạ cánh sau chiến đấu, do đó thường sử dụng lực lượng nhỏ từ một đến 2 chiếc (thường là một chiếc). Với cách sử dụng lực lượng như vậy, máy bay của ta có điều kiện tiếp cận nhanh, công kích nhanh, thoát ly nhanh; vừa đánh được địch, vừa bảo vệ được mình. Chỉ sử dụng 2 chiếc khi cần tăng cường nghi binh để kéo tiêm kích địch ra hướng khác, còn hướng đánh B-52 phải giữ bí mật bất ngờ, tránh tiêm kích địch, tiếp cận trực tiếp mục tiêu chính.

Khi đánh vào Hà Nội, không quân Mỹ đã gây nhiễu kết hợp với hộ tống nhiều tầng, nhiều lớp tạo nên lá chắn cho B-52 và đánh đồng loạt các sân bay của ta. Ngay trận đầu xuất kích (đêm 18-12-1972) và một số trận sau, phi công của ta đều phát hiện đèn của F-4 và đèn của B-52, nhưng không tiếp cận được; hoặc khi tiếp cận mở ra-đa vừa bị nhiễu, vừa lộ lực lượng, địch cơ động khiến ta mất mục tiêu.

Ra-đa dẫn đường là mắt thần của không quân. Tuy nhiên, trong thực tế 12 ngày đêm tháng 12-1972, dẫn đường gặp nhiều khó khăn do ra-đa bị nhiễu nặng. Từ việc đúc kết kinh nghiệm “máy gây nhiễu của B-52 chỉ có tác dụng tốt về phía trước theo hướng bay, 2 bên sườn và phía sau cường độ yếu hơn”, chúng ta đã nghiên cứu bố trí các trạm ra-đa dẫn đường trên một đường bay cùng phối hợp dẫn đường, các trạm ra-đa 2 bên sườn của đường bay hoạt động linh hoạt, nên việc dẫn dắt máy bay ta ngày càng chuẩn xác.

Không quân địch thường xuyên thay đổi thủ đoạn, càng ngày càng tinh vi. Nghiên cứu kỹ thủ đoạn của địch, chúng ta đã có nhiều cách đánh sáng tạo, độc đáo như: Đánh quần, đánh gần, kéo địch đến khu vực có lợi để đánh; chủ động đánh chặn từ xa; sử dụng tất cả các số trong đội hình đều có thể tham gia công kích khi xuất hiện thời cơ; sử dụng ra-đa, thiết bị vô tuyến linh hoạt; kết hợp chặt chẽ trên không và mặt đất...

Đặc biệt, Không quân ta đã nghiên cứu, áp dụng và phát triển hình thức chiến thuật từ “bay thấp, kéo cao” đến “bay cao, tiếp cận nhanh”. Với chiến thuật này, các phi công Phạm Tuân, Vũ Xuân Thiều đã bắn rơi liên tiếp 2 chiếc B-52 trong 2 đêm 27 và 28-12-1972.

Quân đội nhân dân

Cho đến tháng 10-1972, cuộc tiến công chiến lược năm 1972 của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam đã diễn ra hơn nửa năm và giành thắng lợi to lớn, làm thay đổi cục diện chiến trường. Trên miền Bắc, quân và dân ta đã đánh bại một bước quan trọng cuộc chiến tranh phá hoại của không quân và hải quân Mỹ; không ngừng tăng cường sức người, sức của vào tiền tuyến lớn, cùng quân và dân miền Nam phát triển cuộc tiến công chiến lược. Tại Pa-ri, cuộc đàm phán giữa ta và Mỹ kéo dài đã 4 năm. Ngày 8-10-1972, Chính phủ ta đưa ra bản dự thảo “Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam”, ta và Mỹ đã thỏa thuận hầu hết các nội dung của bản dự thảo, ấn định ngày 22-10-1972 ký tắt tại Hà Nội và ngày 31-10-1972 ký chính thức tại Pa-ri. Nhưng phía Mỹ cố tình dây dưa, muốn sử dụng thỏa thuận này để làm một cuộc nghi binh chiến lược tạo bất ngờ cho cuộc tiến công bằng không quân chiến lược vào Hà Nội và Hải Phòng, nhằm giành thế mạnh cả về quân sự và ngoại giao, ép ta phải nhân nhượng theo những điều kiện có lợi cho Mỹ.

Từ lâu, Chủ tịch Hồ chí Minh với thiên tài của mình đã nhận định: “Mỹ chỉ chịu thua ta khi chúng thua trên bầu trời Hà Nội”. Bộ Chính trị, Trung ương Đảng cũng nhận định: Địch sẽ đánh phá trở lại toàn miền Bắc với mức độ ác liệt hơn, có nhiều khả năng chúng sẽ dùng máy bay chiến lược B-52 đánh ồ ạt vào Hà Nội… Đúng như dự đoán của ta, ngày 17-12-1972, Tổng thống Mỹ Ních-xơn ra lệnh mở cuộc tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B-52 mang tên “Lai-nơ-bếch-cơ II” vào Hà Nội, Hải Phòng và các vùng phụ cận... 

Để chuẩn bị và đánh thắng B-52 của Mỹ trên bầu trời Hà Nội, Quân ủy Trung ương giao cho Quân chủng PK-KQ xây dựng kế hoạch tác chiến; đồng thời đã sớm điều Trung đoàn Tên lửa 238 vào chiến trường Nam Khu 4 nghiên cứu cách đánh B-52. Nhiều đoàn cán bộ PK-KQ cùng một số trung đoàn tên lửa và biên đội không quân tiêm kích cũng được cử vào Nam Khu 4 nghiên cứu cách đánh B-52.

Bộ Tổng tham mưu (BTTM) tổ chức Hội nghị chuyên đề tìm cách đánh B-52. Hội nghị đã phân tích tình hình, đặc tính kỹ thuật, chiến thuật của máy bay B-52, các phương án tác chiến và kinh nghiệm đánh B-52 từ thực tế trên chiến trường, trên cơ sở đó thống nhất cao về cách đánh, chuẩn bị chu đáo về con người và VKTBKT. Ngay sau hội nghị, BTTM chỉ thị cho các cơ quan, đơn vị thực hiện gấp việc nghiên cứu và triển khai kế hoạch đánh B-52. Bộ tư lệnh Quân chủng PK-KQ chủ trì biên soạn lý luận chiến thuật đánh B-52; bổ sung kế hoạch, phương án tác chiến, điều chỉnh bố trí lực lượng đánh B-52, biên soạn tài liệu “Cách đánh B-52", tổ chức huấn luyện và tiến hành tập huấn đánh B-52 trong các tình huống phức tạp. Phương án đánh B-52 được nhanh chóng hoàn thành theo đúng kế hoạch gọi là “Phương án tháng bảy”. Các đơn vị tên lửa, ra-đa, pháo 100mm mở đợt huấn luyện đột kích với nội dung, mục tiêu chủ yếu là đánh B-52. Bộ đội Không quân tích cực luyện tập theo phương án đánh B-52 trên năm hướng xung quanh Hà Nội, gọi là “Phương án năm cánh sao”. Phương án này được kết hợp chặt chẽ với hỏa lực của các binh chủng bạn, cả vòng trong và vòng ngoài, kết hợp cơ động và yếu địa, tuyến trước và tuyến sau, trên không và mặt đất...

Việc nghiên cứu chuẩn bị kế hoạch đánh máy bay B-52 được triển khai gấp rút và đã căn bản hoàn thành vào đầu tháng 9-1972. Dựa vào kinh nghiệm đã rút ra từ thực tiễn chiến đấu và những hiểu biết ngày càng nhiều về vũ khí, khí tài và thủ đoạn hoạt động của địch, tài liệu "Cách đánh B-52" sau nhiều lần bổ sung hoàn chỉnh đã góp phần nâng cao chất lượng huấn luyện, chiến đấu của bộ đội. Tháng 9-1972, BTTM chỉ đạo Quân chủng PK-KQ bổ sung và hoàn thiện phương án mới đánh B-52, được gọi là “Phương án tháng chín”; xác định những vấn đề cơ bản của nghệ thuật chiến dịch phòng không như phán đoán âm mưu, thủ đoạn, hướng và mục tiêu tiến công của địch, quyết định sử dụng lực lượng, cách đánh của ta. Nhờ nắm vững thực tế chiến trường, nghiên cứu đề ra phương án tác chiến đúng, điều chỉnh kịp thời, ta đã chủ động trong Chiến dịch Phòng không Hà Nội - Hải Phòng tháng 12-1972 và giành thắng lợi quyết định.

Để đánh thắng các đòn tập kích đường không bằng máy bay chiến lược B-52, Quân chủng PK-KQ tạo lập thế trận phòng không khu vực Hà Nội, Hải Phòng theo nguyên tắc tập trung có trọng điểm, hình thành ba cụm phòng không ôm sát ba khu vực mục tiêu bảo vệ: Cụm Hà Nội, cụm Hải Phòng và cụm phía Bắc đường 1, Thái Nguyên. Ba cụm phòng không này tạo ra thế "chân kiềng" liên kết hỗ trợ lẫn nhau, trong đó cụm phòng không Hà Nội là trọng điểm. Do ta tạo lập được thế trận phòng không liên hoàn đã bảo đảm cho cách đánh tập trung của các lực lượng phòng không rất có hiệu quả, giành quyền chủ động ngay từ đầu.

Trong quá trình tác chiến, ta chủ động chuyển hóa thế trận. Khi sang đợt 2 ta điều hai Tiểu đoàn tên lửa phòng không 71, 72 của Hải Phòng cho Hà Nội và đưa cả 3 tiểu đoàn của Trung đoàn Tên lửa 274 vào chiến đấu. Đồng thời, thay đổi sân bay cất cánh cho không quân ta đánh từ xa, gây bất ngờ lớn đối với địch. Giành thế chủ động đánh thắng trận then chốt quyết định vào đêm 26-12-1972.

Thắng lợi của CDPK Hà Nội, Hải Phòng, thể hiện nghệ thuật tác chiến phòng không tài tình, sáng tạo, phát huy sức mạnh tổng hợp của lực lượng phòng không ba thứ quân, lấy phòng không chủ lực làm nòng cốt, giải quyết đúng đắn và phát triển sáng tạo việc phát động toàn dân đánh máy bay địch. Đồng thời, đã xác định đúng nhiệm vụ cho lực lượng phòng không ba thứ quân. Để phát huy sức mạnh đánh địch, BTTM đã chỉ đạo chặt chẽ, phối hợp hoạt động tác chiến giữa phòng không chủ lực với phòng không địa phương, phòng không DQTV và đông đảo các tay súng bắn máy bay bằng súng bộ binh của các lực lượng khác, trong đó lực lượng phòng không chủ lực luôn giữ vai trò nòng cốt. Thực hiện kết hợp đánh rộng khắp với đánh tập trung, đánh nhỏ với đánh vừa và đánh lớn làm cho địch vô cùng hoảng sợ khi bay vào vùng trời Hà Nội, đồng thời cổ vũ tinh thần giữ vững ý chí quyết chiến quyết thắng của các lực lượng.

Trong CDPK này, lực lượng phòng không đã đánh và thắng kẻ địch mạnh và hiện đại gấp nhiều lần, một trong những nguyên nhân đó là ta biết kết hợp chặt chẽ các yếu tố lực, thế, thời, mưu. Sức mạnh tổng hợp của lực lượng phòng không tham gia chiến dịch được phát huy cao độ. Phong trào thi đua bắn rơi máy bay địch nói chung và B-52 đối với lực lượng chủ chốt chiến dịch đã lan tỏa trong từng thành phần lực lượng, từng đơn vị. Kết quả từ các lực lượng phòng không của DQTV đến các đơn vị phòng không, không quân chủ lực đều bắn rơi máy bay địch. 

CDPK Hà Nội, Hải Phòng tháng 12-1972, quán triệt sâu sắc nghệ thuật chiến tranh nhân dân của Đảng, lấy ít địch nhiều, lấy nhỏ đánh lớn, lấy phương tiện vũ khí kém hiện đại thắng phương tiện vũ khí hiện đại. Chúng ta đã đánh giá đúng tình hình, đúng sự tương quan lực lượng và dự kiến được sự chuyển hóa tình hình, sự phát triển của địch. Trên cơ sở đó đã đề ra các biện pháp và động viên sự nỗ lực cao độ của toàn dân tham gia đánh địch, nhằm hạn chế những điểm mạnh của địch, đồng thời khoét sâu vào những điểm yếu của chúng, tạo nên thế trận có lợi, giành và giữ quyền chủ động trong tác chiến. Chiến dịch đã lựa chọn hình thức chiến thuật phù hợp; tổ chức sử dụng lực lượng hợp lý trong từng trận đánh; sáng tạo nhiều cách đánh hay, hiểm, tập trung tiêu diệt đối tượng chủ yếu của chiến dịch. Chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” đã vượt ra khỏi phạm vi của một chiến dịch thông thường, góp phần quyết định “đánh cho Mỹ cút”, tạo tiền đề “đánh cho ngụy nhào” vào mùa xuân 1975.

Trung tướng, TS VÕ TIẾN TRUNG,

Ủy viên BCH Trung ương Đảng,

Giám đốc Học viện Quốc phòng

http://www.qdnd.vn

Quân đội nhân dân