IV. Tæng quan vÒ t×nh h×nh d©n c Nam §Þnh
1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh céng ®ång c d©n Nam §Þnh trong bøc tranh c d©n ë ®ång b»ng B¾c Bé.
Nam §Þnh lµ mét trong nh÷ng tØnh cã d©n sè ®«ng trong c¶ níc vµ lµ nguån lùc rÊt quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång c d©n Nam §Þnh g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c d©n ngêi ViÖt tõ vïng tiÒn ch©u thæ trµn xuèng chiÕm lÜnh vïng ch©u thæ vµ duyªn h¶i B¾c Bé 22. ChÝnh v× vËy, Nam §Þnh lµ n¬i héi tô vµ lµ n¬i hîp c cña nhiÒu bé phËn c d©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ tõ vïng B¾c Bé vµ b¾c Trung bé. Sù h×nh thµnh céng ®ång c d©n ë Nam §Þnh còng ®ång thêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp th©m canh trªn vïng ®Êt phï sa mµu mì. ChÝnh v× vËy, mËt ®é d©n sè ë khu vùc nµy lµ kh¸ cao so víi c¶ níc vµ víi ®ång b»ng B¾c Bé (trõ c¸c ®« thÞ nh Hµ Néi, H¶i Phßng...). Qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång c d©n Nam §Þnh g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh céng ®ång c d©n ë c¸c tØnh trong khu vùc nh Th¸i B×nh, Ninh B×nh, g¾n liÒn víi hiÖn tîng di c néi vïng, néi tØnh. Trong lÞch sö tõng ®· diÔn ra hiÖn tîng c d©n trªn vïng ®Êt Nam §Þnh hiÖn nay ®· di c sang c¸c vïng kh¸c nh tham gia c¸c cuéc khÈn hoang ë Kim S¬n, TiÒn H¶i...23. Ngoµi ra, ngay c d©n trªn ®Êt Nam §Þnh còng xuÊt hiÖn hiÖn tîng di c trong néi tØnh theo híng më réng, khai hoang c¸c vïng ®Êt míi vïng duyªn h¶i trong thêi cæ trung ®¹i vµ ngîc l¹i trong thêi cËn ®¹i, mét bé phËn c d©n ®· héi tô vÒ thµnh phè Nam §Þnh trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ mét bé phËn kh¸c ®· ph¶i rêi bá quª h¬ng ®i t×m kÕ sinh nhai trong c¸c hÇm má ®ån ®iÒn.... Qu¸ tr×nh x¸o trén céng ®ång c d©n cßn diÔn ra cïng víi c¸c biÕn cè chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi... dÉn ®Õn hiÖn tîng nhiÒu x· th«n bÞ phiªu t¸n hoµn toµn, nhÊt lµ trong c¸c thÕ kû XVIII, XIX.
Trong thêi hiÖn ®¹i, qu¸ tr×nh nµy diÔn ra kh¸ ®a d¹ng víi nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Tõ ®Çu thËp kû 60, cuéc vËn ®éng ®ång bµo ®i ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói vµ khai hoang trong néi ®Þa tØnh ®· ®îc tiÕn hµnh. Cho ®Õn ®Çu n¨m 1964 ®· cã 38.145 ngêi ë Nam §Þnh ®i tham gia ph¸t triÓn kinh tÕ trong 13 tØnh vµ 42.000 ngêi chuyÓn ®i tham gia c¸c c«ng trêng, n«ng trêng ë miÒn B¾c 24.
Trong 5 n¨m tríc thêi ®iÓm Tæng ®iÒu tra d©n sè, Nam §Þnh cã 64.418 ngêi xuÊt c ®i n¬i kh¸c, trong khi chØ cã 10.348 ngêi chuyÓn ®Õn; tû suÊt nhËp c lµ 6,01%o vµ tû suÊt xuÊt c lµ 37,42%o. Theo B¸o c¸o ph¸t triÓn con ngêi ViÖt Nam n¨m 2001, di c thuÇn ë Nam §Þnh thêi kú 1984- 1989 lµ -45986 vµ thêi kú 1994- 1999 lµ -54070. §Êy lµ cha nãi, mét bé ph©n c d©n thêng xuyªn xa quª hµng n¨m ®i lµm ¨n sinh sèng ë nhiÒu ®Þa ph¬ng trong c¶ níc, nhÊt lµ ë c¸c ®« thÞ lín nh Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh.
Sù h×nh thµnh céng ®ång c d©n Nam §Þnh g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh "më ®Êt'' cña c d©n n«ng nghiÖp ®· t¹o nªn c¸c kiÓu quÇn c n«ng th«n, ph¶n ¸nh qua mèi quan hÖ gi÷a m«i trêng tù nhiªn vµ cÊu tróc lµng x·. T¹i nh÷ng n¬i ®Þa h×nh ®ång nhÊt, quy m« lµng x· nhá vµ ph©n bè r¶i ®Òu, cßn nh÷ng n¬i ®Þa h×nh kh«ng b»ng ph¼ng th× lµng tËp trung trªn c¸c sèng ®Êt, c¸c d¶i cån vµ cã nhiÒu lµng quy m« lín. Trªn b¶n ®å quÇn c cho thÊy ë Nam §Þnh, c¸c ®iÓm quÇn c ph©n bè kh¸ ®Òu so víi nhiÒu n¬i kh¸c ë ®ång b»ng B¾c Bé, ngay c¶ vïng duyªn h¶i. Th«ng thêng nh÷ng n¬i ®Êt tèt thuËn lîi cho viÖc th©m canh t¨ng vô th× mËt ®é quÇn c cao mµ Nam §inh vµ Th¸i B×nh lµ mét vÝ dô. NhiÒu lµng x· ë Nam §Þnh nh nhËn xÐt cña Gourou vµ Vò Quèc Thóc cã sè lîng c d©n ®«ng vµ mËt ®é d©n sè “lªn ®Õn møc kû lôc'' gÊp nhiÒu lÇn so víi møc b×nh qu©n chung ë ®ång b»ng ch©u thæ 25.
Bªn c¹nh c¸c lµng x· cæ ®îc h×nh thµnh sím trong lÞch sö, nhiÒu lµng x· ë Nam §Þnh cã qu¸ tr×nh h×nh thµnh muén h¬n sau nµy trong thêi kú cËn hiÖn ®¹i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh khÈn hoang do nhµ níc tiÕn hµnh hoÆc do nh©n d©n tù ®éng tæ chøc khai khÈn kÐo dµi cho ®Õn hiÖn nay vµ c¶ trong t¬ng lai. Trong mÊy chôc n¨m qua, cïng víi qu¸ tr×nh quai ®ª lÊn biÓn, më réng diÖn tÝch, viÖc ®iÒu hoµ, ph©n bè l¹i c d©n nh¨m ph¸t huy cã hiÖu qu¶ trªn vïng ®Êt míi khai ph¸ ®ang lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn lîc vµ cÊp b¸ch ë Nam §Þnh.
2. Nguån nh©n lùc cña Nam §Þnh
Theo c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra, Nam §Þnh lµ tØnh cã d©n sè ®«ng vµ lùc lîng lao ®éng kh¸ lín. Tû lÖ lao ®éng vµ c d©n cao h¬n nhiÒu so víi tû lÖ trong c¶ níc víi møc dao ®éng kho¶ng 2,7%, ®øng thø 6 trong toµn quèc, nhng lao ®éng thiÕu viÖc lµm l¹i chiÕm tû lÖ lín 33,2% so víi 25,2% trong c¶ níc vµ 33,6% ë ®ång b»ng s«ng Hång. Trªn thùc tÕ sè lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm vÉn cã c¸c ho¹t ®éng ®Ó t¹o thu nhËp nhng thÊp vµ kh«ng thêng xuyªn. Thùc chÊt "thÊt nghiÖp" chØ tån t¹i díi d¹ng thiÕu viÖc lµm vµ thu nhËp thÊp. ChÝnh v× vËy trong thêi kú ®æi míi, víi sù hç trî cña nhµ níc, chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®· tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p nh»m t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, kÓ c¶ ®éi ngò c«ng nh©n vèn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong thêi kú "hËu bao cÊp'' vµ triÓn khai ®a d©n ®i vïng kinh tÕ míi (nhng hiÖu qu¶ thÊp)26. Cïng víi qu¸ tr×nh t¨ng trëng d©n sè, hµng n¨m d©n sè lao ®éng ®îc bæ sung vµo lùc lîng lao ®éng x· héi, chñ yÕu lµ lao ®éng trÎ kh¸ cao. Thêi kú 1991-1996 sè ngêi cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®· ®îc bæ sung thªm 85.000 ngêi.
Trong tæng sè lao ®«ng, tû lÖ giíi (nam) thÊp h¬n so víi n÷, nhng ngîc l¹i tû lao ®éng n÷ kh«ng cã chuyªn m«n chiÕm tû lÖ cao trong tæng sè lao ®éng vµ so víi nam giíi.
Tuy nhiªn tû lÖ lao ®éng kh«ng cã chuyªn m«n cao: 90%, cao h¬n møc b×nh qu©n ë ®ång b»ng s«ng Hång lµ 84% vµ cao h¬n møc b×nh qu©n cña c¶ níc lµ 88,2%. Vµ do ®ã, trong quy ho¹ch, ®µo t¹o lao ®éng cÇn chó ý ®µo t¹o lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt ®Æc biÖt lµ trong lîng lao ®éng trÎ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu nguån nh©n lùc trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸.
Trong c¬ cÊu lao ®éng x· héi ë Nam §Þnh, lao ®éng n«ng nghiÖp cßn chiÕm tû lÖ lín gÇn 80% vµ nÕu tÝnh nhãm ngµnh n«ng nghiÖp th× tû lÖ nµy chiÕm trªn 80% (1996), cao h¬n so víi n¨m 1991 (trªn 74%). §iÒu ®ã cho thÊy tû lÖ lao ®éng trong nhãm ngµnh n«ng nghiÖp ngµy cµng t¨ng, trong khi ®ã, ë nhiÒu ®Þa ph¬ng trong c¶ níc tû lÖ nµy ®ang cã xu híng gi¶m râ rªt, tõ h¬n 80 % gi¶m cßn trªn díi 70 % vµ b×nh qu©n c¶ níc lµ 70 % (n¨m 1990). VÒ c¬ cÊu lao ®éng, nh×n mét c¸ch ®¹i thÓ ë mét sè níc trong khu vùc th× c¬ cÊu lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ thÊp, vÝ nh n¨m 1990 ë Malaixia lµ 27,8% vµ §µi Loan lµ 12,8%.
Nam §Þnh lµ mét trong nh÷ng tØnh cã tû lÖ c d©n thµnh thÞ thÊp so víi khu vùc n«ng th«n vµ do ®ã, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng ®ang lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi Nam §Þnh hiÖn nay.
Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö ViÖt Nam, vïng S¬n Nam H¹, trong ®ã cã Nam §Þnh sau nµy kh«ng chØ lµ miÒn ®Êt trong yÕu vÒ qu©n sù mµ cßn lµ n¬i cung cÊp nh©n lùc, vËt lùc cho ®Êt níc ngay tõ thêi kú ®Çu dùng níc, cho ®Õn thêi kú §¹i ViÖt, §¹i Nam vµ cho ®Õn sù nghiÖp x©y dùng mét níc ViÖt Nam míi díi sù tæ chøc vµ l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sau nµy.
HiÖn nay, víi sè d©n trªn 1,8 triÖu ngêi, vèn cÇn cï th«ng minh, giµu tµi n¨ng, nhng GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi vÉn thÊp so víi c¸c tØnh trong khu vùc vµ trong c¶ níc. Tû träng n«ng nghiÖp trong GDP vÉn chiÕm trªn 40%. Trong thêi gian tíi, n«ng nghiÖp ë Nam §Þnh vÉn ®ãng vai trß quan träng trong t¹o viÖc lµm vµ quyÕt ®Þnh møc thu nhËp cña nhiÒu hé gia ®×nh n«ng d©n vµ do ®ã cÇn x¸c ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ë khu vùc nµy.
D©n c Nam §Þnh cã tr×nh ®é häc vÊn (tû lÖ biÕt ch÷ cao, chØ sè gi¸o dôc ph¸t triÓn...) cao h¬n mét sè ®Þa ph¬ng kh¸c. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña d©n sè theo c¸c cÊp häc vµ nhãm tuæi ®Òu cã u thÕ so víi c¸c tØnh trong vïng vµ trong c¶ níc. Ngêi d©n Nam §Þnh cã truyÒn thèng hiÕu häc. Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, gi¸o dôc Nam §Þnh vÉn kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Sè sinh viªn nhËp häc ®¹i häc chiÕm tû lÖ cao so víi tû lÖ d©n sè trong c¶ níc vµ lµ tØnh cã tû lÖ chi cho gi¸o dôc trong tæng chi tiªu ®Þa ph¬ng (n¨m 1998) cao nhÊt níc. Râ rµng, kh©u ®µo t¹o nghÒ, ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt lµ cã ®iÒu kiÖn nhng cha ®îc ph¸t huy cã hiÖu qu¶ tríc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ë ®Þa ph¬ng.
ViÖc sö dông lao ®éng cßn mét kho¶ng c¸ch kh¸ lín so víi tiÒm n¨ng s½n cã, ®Æc biÖt lµ nguån lùc lao ®éng ë n«ng th«n. TÝnh chung trong toµn tØnh cßn d thõa kho¶ng trªn 30% n¨ng lùc s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy sù di chuyÓn lao ®éng cã tÝnh chÊt thêi vô ra ngoµi tØnh kh¸ lín, mµ chñ yÕu ë khu vùc n«ng th«n, nh÷ng ngêi ®ang sung søc vµ ®· tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc hoÆc phæ th«ng c¬ së.
VÒ thùc tr¹ng lao ®éng hiÖn nay cho thÊy tuy sè lîng dåi dµo, nhng chÊt lîng cßn h¹n chÕ, lao ®éng phæ th«ng chiÕm tû lÖ lín, lao ®éng kü thuËt, lao ®éng chuyªn m«n qu¸ thiÕu. C¬ cÊu lao ®éng chuyÓn ®æi chËm, thÞ trêng lao ®éng cha ph¸t triÓn, sù t¨ng trëng chÊt lîng lao ®éng chËm, cÇu cña thÞ trêng lao ®«ng h¹n chÕ vµ do ®ã lao ®éng cã tay nghÒ sÏ ph¸t triÓn theo xu híng vît ra ngoµi ®Þa ph¬ng.
3. Ph¸t triÓn con ngêi Nam §Þnh
MÆc dï lµ ®Þa ph¬ng cã GDP b×nh qu©n ë møc trung b×nh so víi møc b×nh qu©n trong c¶ níc, nhng Nam §Þnh l¹i cã chØ sè ph¸t triÓn con ngêi cao. C¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, Nam §Þnh lµ ®Þa ph¬ng ®· cã ®Çu t ng©n s¸ch rÊt cao so víi GDP trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång vµ lµ mét trong nh÷ng tØnh cã an ninh l¬ng thùc cao ë ®ång b»ng B¨c Bé, lu«n cã møc t¨ng trëng m¹nh tõ 447 kg/ngêi n¨m 1995 lªn 506 kg /ngêi n¨m 1999. VÒ c¬ b¶n nhu cÇu l¬ng thùc ®îc tho¶ m·n, møc sèng cña c d©n ®îc c¶i thiÖn kh«ng ngõng. Sè hé cã nhµ ë chiÕm tû lÖ cao vµ nhu cÇu vÒ nhµ ë cña ngêi d©n Nam §Þnh vÒ c¬ b¶n ®· ®îc ®¸p øng. N¨m 1999 cã trªn 99,6% sè hé gia ®×nh ë khu vùc n«ng th«n cã nhµ ë riªng bao gåm nhµ kiªn cè vµ nhµ b¸n kiªn cè, nhµ khung gç vµ nhµ ®¬n s¬, trong ®ã, nhµ kiªn cè vµ b¸n kiªn cè chiÕm 89,2% tæng sè nhµ ë 27. Nhµ cao tÇng ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu vïng n«ng th«n. Tû lÖ d©n sè ®îc tiÕp cËn níc s¹ch lµ 91,6% cao h¬n nhiÒu tØnh trong khu vùc; ®iÖn th¾p s¸ng ®· vÒ tíi tÊt c¶ c¸c th«n x·; hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn gãp phÇn tÝch cùc cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ nhu cÇu ®i l¹i cña nh©n d©n; hÖ thèng y tÕ cã ë tÊt c¶ c¸c x·, c¸c huyÖn ®Òu cã trung t©m y tÕ vµ bÖnh viÖn ®a khoa. Sè b¸c sÜ trªn 100.000 ngêi d©n lµ 41 ngêi (1998) vµ sè y t¸ trªn 100.000 ngêi d©n lµ 65 ngêi (1995) vµ 53 ngêi (1998); sè trÎ em díi 1 tuæi ®îc tiªm chñng lµ 99,4% (BCG-1998) vµ 96,4% (sëi 1998). HÖ thèng gi¸o dôc ph¸t triÓn m¹nh ®¸p øng yªu cÇu häc tËp cña c¸c tÇng líp nh©n d©n.
ChÝnh v× vËy khi ph©n tÝch chØ sè HDI- thíc ®o tæng hîp vÒ sù ph¸t triÓn con ngêi trªn ph¬ng dÞªn søc kháe, tri thøc vµ thu nhËp, Nam §Þnh ®îc xÕp vµo nhãm c¸c tØnh, thµnh phè cã chØ sè ph¸t triÓn con ngêi cao (0,7) so víi b×nh qu©n trong toµn quèc lµ 0,682, trong khi chªnh lÖch gi÷a chØ sè GDP vµ HDI ë Nam §Þnh lµ 24. §ã lµ nh÷ng thµnh tùu rÊt to lín trong chiÕn lîc ph¸t triÓn con ngêi.
Chó thÝch:
1.Quèc sö qu¸n triÒu NguyÔn: §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, tËp XIX, NXB KHXH, H, 1964, tr 243, 396, 397.
2.P. Gourou: Les paysans du delta Tonkinoir (Ngêi n«ng d©n ch©u thæ B¾c Kú), Paris, 1936. B¶n dÞch ViÖn X· héi häc, ký hiÖu LI/189. Nh÷ng trÝch dÉn trong ch¬ng nµy ®Òu tõ s¸ch trªn.
3. Ban chØ ®¹o Tæng ®iÒu tra d©n sè Trung ¬ng: Tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë ViÖt Nam. KÕt qu¶ ®iÒu tra mÉu, NXB ThÕ Giíi, H, 2000.
4. TrÇn ThÞ QuÕ, NguyÔn ThÞ Hång PhÊn, TrÇn §¨ng TuÊn: Sè liÖu thèng kª c¸c vïng tha d©n ë ViÖt Nam, NXB Thèng kª, H, 1996, tr 126-127.
5. Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n quèc gia: B¸o c¸o ph¸t triÓn con ngêi ViÖt Nam n¨m 2001, §æi míi vµ sù nghiÖp ph¸t triÓn con ngêi, NXB CTQG, H, 2001.
6. Vò Tù LËp (Chñ biªn) vµ tËp thÓ: V¨n ho¸ vµ c d©n ®ång b»ng S«ng Hång, NXB KHXH, H, 1991.
Díi thêi Ph¸p thuéc ®· cã nh÷ng nghiªn cøu bíc ®Çu vÒ c d©n ven biÓn H¶i HËu nãi riªng vµ c d©n B¾c Bé nãi chung díi gãc ®é Nh©n chñng häc. Cã häc gi¶ nhËn thÊy c d©n vïng Giao Thuû, H¶i HËu vµ c¶ Xu©n Trêng cã tÇm vo¸ cã tÇm vãc cao h¬n (1,64 m) so víi c d©n ë vïng vµnh ®ai níc, ý chØ khu vùc cha vît qu¸ s«ng Ninh C¬ (1,59- 1,60 m), ®· ®Æt ra c©u hái vÒ nguån gèc cña ngêi H¶i HËu vµ nhãm c d©n ven biÓn Nam §Þnh?. Ph¶i ch¨ng lµ do khÝ hËu vïng duyªn h¶i vµ nhê ¨n c¸ mµ cã tÇm vãc ®ã?. C¸ch lý gi¶i nµy nhanh chãng bÞ b¸c bá. ChÝnh v× v©y, ngêi ta ®Æt ra gi¶ thuyÕt vÒ c¸c luång di d©n tõ phÝa b¾c (vïng biÓn Hoa Nam) tíi khu vùc duyªn h¶i Nam §Þnh. Tuy nhiªn theo nhËn xÐt cña Gourou th× nh÷ng nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy míi chØ ®em l¹i ®îc mét ý kiÕn tæng qu¸t vÒ c¸c ®Æc trng d©n téc cña ngêi ViÖt Nam, nhng ®ã lµ nh÷ng ®Æc trng mê nh¹t vµ kh«ng chÝnh x¸c. Nh÷ng nghiªn cøu Nh©n chñng häc ë níc ta hiÖn nay còng cha cho phÐp ph©n tÝch râ vÊn ®Ò nµy.
7. Ban chÊp hµnh §¶ng bé tØnh Nam §Þnh: LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh (1930-1975), NXB CTQG, H, 2001, tr 19-20 .
8. Quèc sö qu¸n triÒu NguyÔn: §¹i Nam nhÊt thèng chÝ tËp III .NXB KHXH, H, 1971, tr 334.
9. Quèc sö qu¸n triÒu NguyÔn: §¹i Nam thùc lôc chÝnh biªn, tËp 9, s®d, tr 33.
10. Phan §¹i Do·n: MÊy nÐt vÒ c«ng cuéc khÈn hoang thµnh lËp hai tæng Hoµnh Thu, Ninh NhÊt, Hµ Nam Ninh, T/c NCLS sè 3, 1982 .
11. NguyÔn Tr·i: D ®Þa chÝ, NguyÔn Tr·i Toµn tËp. NXB KHXH, H, 1976, tr 222-223 vµ phÇn chó thÝch cuèi s¸ch tr 587-588.
12. Phan Huy Chó: LÞch triÒu hiÕn ch¬ng lo¹i chÝ, tËp 3. NXB Sö häc, H, 1961, phÇn D ®Þa chÝ.
13. Tªn lµng x· ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XIX (thuéc c¸c tØnh tõ NghÖ TÜnh trë ra). (C¸c trÊn tæng x· danh bÞ l·m), NXB KHXH, H, 1981, tr 58-62.
14. Ph¹m VÜnh: Nam §Þnh §Êt níc Con ngêi. NXB V¨n ho¸ Th«ng tin, H, 1999, tr 24.
15. Phan §¹i Do·n: Lµng x· ViÖt Nam. Mét sè vÊn ®Ò kinh tÕ- v¨n ho¸- x· héi, NXB CTQG, H, 2001, tr 150, 151.
16. Lª Minh Anh: Dßng hä vµ quan hÖ dßng hä ë Hoµnh Nha, Giao Thuû, Nam §Þnh. Kho¸ luËn tèt nghiÖp cö nh©n Sö häc, Khoa LÞch sö, trêng §¹i häc KHXH&NV, Hµ Néi, 2000 .
17. DÉn theo Phan §¹i Do·n: Lµng x· ViÖt Nam .Mét sè vÊn ®Ò ... s®d, tr 209, 211.
18. Bïi Quý Lé: C«ng cuéc khÈn hoang thµnh lËp huyÖn TiÒn H¶i. Ban chÊp hµnh §¶ng bé TiÒn H¶i xuÊt b¶n 1988; NguyÔn C¶nh Minh, §µo Tè Uyªn: C«ng cuéc khÈn hoang thµnh lËp huyÖn Kim S¬n (Kû Söu 1829), HuyÖn uû,Uû ban nh©n d©n huyÖn Kim S¬n, 1990
19. NguyÔn C¶nh Minh, §µo Tè Uyªn: C«ng cuéc khÈn hoang thµnh lËp ... s®d.
20. LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh, s®d, tr 50.
21. LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh, s®d, tr 49 .
22. LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh, s®d, tr 435.
23. Trêng Chinh- mét nh©n c¸ch lín, mét nhµ l·nh ®¹o kiÖt xuÊt cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam (Håi ký), NXB CTQG, 2002 .
24. LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh, s®d, tr 409.
25. Theo LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh, s®d, tr 23 th× trong lÞch sö ë Nam §Þnh ®· tõng cã ngêi Mêng c tró.
T liÖu nµy cÇn ®îc xem xÐt thªm. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc ngµy h«m nay cho biÕt, ngêi mêng lµ mét bé phËn c d©n thuéc khèi céng ®ång ViÖt- Mêng. Qu¸ tr×nh ph©n ho¸ ViÖt- Mêng diÔn ra trong thêi B¾c thuéc vµ tõ thÕ kû X trë vÒ sau míi trë thµnh mét téc ngêi riªng biÖt. Tuy nhiªn møc ®é ph©n ho¸ nµy diÔn ra ë c¸c khu vùc kh«ng ®Òu nhau. Vïng Hoa L c¸ch Nam §Þnh kh«ng xa mèi quan hÖ gi÷a hai khèi c d©n nµy vÉ rÊt gÇn gòi. Dßng hä §inh cña ngêi Mêng ë mét sè vïng Ninh B×nh, Hoµ B×nh vÉn tù nhËn m×nh thuéc dßng dâi §inh Tiªn Hoµng nhng kh«ng v× thÕ mµ §inh Bé LÜnh lµ ngêi Mêng. V× vËy, nÕu ë Nam §Þnh cã ngêi Mêng c tró th× chØ cã thÓ xuÊt hiÖn tõ thÕ kû X trë vÒ sau.
26. Xem Bïi Quý Lé: C«ng cuéc khÈn hoang thµnh lËp huyªn TiÒn H¶i ... vµ NguyÔn C¶nh Minh - §µo Tè Uyªn: C«ng cuéc khÈn hoang thµnh lËp huyÖn Kim S¬n ... s®d.
27. LÞch sö §¶ng bé tØnh Nam §Þnh ...s®d, tr 495, 496.
28. Vò Quèc Thóc: Kinh tÕ x· th«n ViÖt Nam, 1951, tiÕng Ph¸p. B¶n dÞch ViÖn X· héi häc. Vò Quèc Thóc khi dÉn tµi liÖu cña c«ng sø Nam §Þnh Lètd¬ cho biÕt lóc bÊy giê 900.000 Nam §Þnh ®Òu thiÕu ¨n.
29. Sè liÖu thèng kª lao ®éng x· héi 1992, NXB Thèng kª 1993 cho biÕt: n¨m 1992, tØnh Nam Hµ (Nam §Þnh vµ Hµ Nam) nhËn ®îc 3870 triÖu ®«ng thu hót ®îc 904 lao ®éng ; NghÖ An nhËn ®îc 3610 triÖu ®ång, thu hót ®îc 3247 triÖu ®ång vµ víi sè lao ®éng t¬ng ®¬ng, Thanh Ho¸ chØ nhËn ®îc 3150 triÖu ®ång .
30 .B¸o c¸o ph¸t triÓn con ngêi ViÖt Nam n¨m 2001, B¸o c¸o nµy do Trung t©m Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia chñ tr× víi sù gióp ®ì cña Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc ( UNDP ) t¹i ViÖt Nam .C¸c chØ sè ph¸t triÓn ( HDI ), ph¸t triÓn giíi ( GDI ) trong ch¬ng nµy ®Òu dÉn tõ s¸ch trªn .
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |