3.5.6 T¸c ®éng cña D§§T ®Õn c¸c hÖ thèng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hé n«ng d©n 3.5.6.1 Sù thay ®æi cña c¬ cÊu ruéng ®Êt trong c¸c n«ng hé
Nh ®· nhËn xÐt ë trªn, dån ®iÒn ®æi thöa kh«ng nh÷ng lµm thay ®æi vÒ sè m¶nh b×nh qu©n/hé, gi¶m diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, t¨ng diÖn tÝch ®Êt chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, ®Êt chuyªn dïng cho giao th«ng thuû lîi mµ cßn lµm thay ®æi c¬ cÊu ®Êt ®ai cña c¸c hé n«ng d©n. Sù thay ®æi nµy chñ yÕu lµ do c¸c hé ®Êu thÇu, mua b¸n, trao ®æi hay chuyÓn nhîng ®Êt ®Ó më réng hay thu hÑp quy m« canh t¸c.
Trong nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn nh ë Thanh x¸, H¶i d¬ng vµ Nam cêng, Th¸i b×nh, sù thay ®æi cña c¬ cÊu ruéng ®Êt trong c¸c kiÓu n«ng hé diÔn ra m¹nh mÏ díi t¸c ®éng cña D§§T. B¶ng sau cho thÊy sù thay ®æi quy m« ruéng ®Êt gi÷a c¸c hé n«ng d©n t¹i Thanh x¸-H¶i d¬ng.
-
Sù thay ®æi c¬ cÊu ruéng ®Êt cña c¸c kiÓu hé ë Thanh x¸
Lo¹i ®Êt
|
Tríc D§§T (m2/hé)
|
Sau D§§T (m2/hé)
|
Kh¸
|
TB
|
NghÌo
|
Kh¸
|
TB
|
NghÌo
|
Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c
|
1447
|
2788
|
2257
|
4102
|
2690
|
2671
|
Trong ®ã: - §Êt chia kho¸n
|
1416
|
2728
|
2111
|
1416
|
2728
|
2111
|
- §Êt ®Êu thÇu
|
31
|
60
|
46
|
2686
|
-38
|
560
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n-2003
DiÖn tÝch ®Êt canh t¸c cña c¸c lo¹i hé cã sù thay ®æi râ rÖt sau D§§T, mÆc dï diÖn tÝch ®Êt chia (b×nh qu©n theo khÈu) kh«ng thay ®æi. Sù thay ®æi ®ã lµ do c¸c hé ®· mua, ®Êu thÇu thªm. Tríc D§§T ®Êt c«ng ®iÒn ®îc chia b×nh qu©n cho c¸c hé theo khÈu (kho¶ng 15 m2/khÈu). Nhng sau D§§T th× ®Êt nµy ®îc x· cho tiÕn hµnh ®Êu thÇu tù do. Sè liÖu trªn b¶ng cho thÊy, so víi c¸c hé trung b×nh vµ nghÌo, nhãm hé kh¸ cã møc biÕn ®éng t¨ng rÊt lín vÒ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, t¨ng gÇn 200% so víi tríc D§§T. §a phÇn c¸c hé kh¸ tham gia ®Êu thÇu vµ mua thªm ®Êt ®Ó lËp vên, trång v¶i thiÒu...
Trong c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn h¬n nh ë Mü thä, Hµ nam hay Ngò kiªn, VÜnh phóc, t¸c ®éng cña D§§T lªn c¬ cÊu ruéng ruéng ®Êt cña n«ng hé tuy kh«ng m¹nh mÏ nh ë c¸c vïng c©y an qu¶ hay vïng nu«i trång thuû s¶n nhng c¬ cÊu nµy còng cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ. §iÓm kh¸c cña trêng hîp nµy ®ã lµ kiÓu hé mua, tËu thªm ruéng ®Êt ë trêng hîp nµy kh«ng ph¶i lµ c¸c hé kh¸ nh ë vïng trªn mµ chñ yÕu lµ hé cã møc sèng trung b×nh. MÆc dï diÖn tÝch chia kho¸n b×nh qu©n/hé cña kiÓu hé trung b×nh nµy ®· gi¶m xuèng (chñ yÕu do con c¸i lín, t¸ch hé), nhng bï l¹i diÖn tÝch ®Êu thÇu cña c¸c hé nµy ®· t¨ng gÇn 4 lÇn.
-
Sù thay ®æi c¬ cÊu ruéng ®Êt gi÷a c¸c kiÓu hé ë Mü thä
|
Tríc D§§T (m2/hé)
|
Sau D§§T (m2/hé)
|
Kh¸
|
TB
|
YÕu
|
Kh¸
|
TB
|
YÕu
|
Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c
|
4289
|
5359
|
5784
|
4094
|
5285
|
5923
|
Trong ®ã: - §Êt chia kho¸n
- §Êt ®Êu thÇu
|
4159
130
|
5210
149
|
4752
1032
|
4094
0
|
4651
634
|
4951
1118
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n-2003
LÝ do dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ chiÕn lîc ruéng ®Êt cña c¸c kiÓu hé ë c¸c vïng kh¸c nhau chñ yÕu lµ do gi¸ ®Êt vµ ®Çu t ban ®Çu s¶n xuÊt quy ®Þnh. Trong nh÷ng vïng c©y ¨n qu¶ hay nu«i trång thuû s¶n ph¸t triÓn, gi¸ ®Êt t¨ng nhanh, c¸c hé trung b×nh, nghÌo Ýt cã kh¶ n¨ng ®Ó mua, thÇu thªm ®Êt vµ ®Æc biÖt lµ vèn ®Ó ®Çu t s¶n xuÊt ban ®Çu (lËp vên, ®µo ao, ®Çm...) (xem thªm díi ®©y). Ngîc l¹i trong c¸c vïng trång lóa, gi¸ ®Êt thÊp h¬n, ®Çu t s¶n xuÊt còng Ýt h¬n, c¸c hé trung b×nh cã kh¶ n¨ng ®Çu t.
Nh vËy D§§T ngoµi lîi Ých ®¹i chóng lµ gióp gi¶m manh món vÒ « thöa, thuËn tiÖn h¬n trong qu¸ tr×nh canh t¸c qua ®ã gãp phÇn gi¶m c«ng lao ®éng, t¨ng kh¶ n¨ng th©m canh vµ ®Èy nhanh quy ho¹ch l¹i ®Êt ®ai, c¬ së h¹ tÇng. D§§T cßn còng thóc ®Èy sù thay ®æi c¬ cÊu ruéng ®Êt, hÖ qu¶ lµ c¸c hé kh¸ cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn dÔ dµng h¬n ®èi víi ruéng ®Êt so víi c¸c hé nghÌo. §iÒu nµy gãp phÇn gia t¨ng ph©n ho¸ ruéng ®Êt trong n«ng th«n.
3.5.6.2 D§§T thóc ®Èy th©m canh, ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp trong c¸c kiÓu hé n«ng d©n kh¸ vµ giµu
a. Canh t¸c c©y ¨n qu¶ (v¶i thiÒu) trong c¸c kiÓu hé
Thanh x¸-Thanh hµ lµ vïng cã c©y v¶i thiÒu ®Æc s¶n cña tØnh H¶i d¬ng. ViÖc D§§T ë ®©y diÔn ra mét c¸ch tù nguyÖn, tù ph¸t trong c¸c hé n«ng d©n. Khi nhµ níc cã chñ tr¬ng giao ruéng æn ®Þnh l©u dµi cho hé ND theo N§ 64-CP th× Thanh x¸ viÖc giao ruéng còng lµ rÊt manh món vµ ph©n t¸n. Víi ®Þa h×nh thÊp tròng, khi tØnh H¶i d¬ng cã chñ tr¬ng cho Thanh x¸ chuyÓn ®æi tõ ®Êt canh t¸c lóa 2 vô bÊp bªnh sang trång c©y v¶i ®Æc s¶n (n¨m 1994) th× nh©n d©n b¾t ®Çu tiÕn hµnh trao ®æi ruéng ®Êt cho nhau nh»m lËp thµnh vên trång v¶i (h×nh thøc dån ®æi nµy hoµn toµn tù nguyÖn b»ng c¸ch ®æi ruéng nh»m gän vïng gän thöa vµ ®Ó cã m¶nh vên réng h¬n thÝch hîp víi viÖc trång v¶i.
Nh÷ng n¨m ®Çu (tõ 1994-1998) do gi¸ v¶i qu¶ cao nªn ngêi d©n thÊy ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ thu ®îc tõ trång v¶i. XuÊt ph¸t tõ ®ã phÇn lín ®Êt canh t¸c lóa cña Thanh x¸ ®· ®îc chuyÓn ®æi sang trång v¶i trong thêi gian nµy (khi chóng t«i triÓn khai ®iÒu tra, Thanh x¸ ®ang tiÕn hµnh D§§T theo chñ tr¬ng cña tØnh tuy, nhng diÖn tÝch hiÖn t¹i ®ang trång lóa cã thÓ tiÕn hµnh dån ®æi ®îc chØ cßn vµo kho¶ng trªn 30 ha).
Lîi nhuËn thu ®îc trªn 1 sµo v¶i cao h¬n 2 lÇn so víi trång lóa (633 ngµn/sµo so víi 250 ngµn/sµo cña lóa, thêi ®iÓm n¨m 2003). Tuy nhiªn, trång v¶i cÇn ph¶i cã mét lîng tiÒn ®Çu t ban ®Çu kh¸ lín ®Ó lªn luèng, hót, phun bïn, ®Çu t gièng ... c¸c chi phÝ nµy gäi chung lµ chi phÝ lËp vên. Qua b¶ng cho thÊy tæng chi phÝ hµng n¨m cho 1 sµo v¶i kh¸ cao (c¸c lo¹i chi: b¬m bïn, ph©n bãn, thuèc BVTV, thuèc kÝch thÝch t¨ng trëng...). Nh÷ng con sè ®Çu t cho thÊy v¶i thiÒu râ rµng lµ c©y trång cña hé gia ®×nh kh¸ gi¶, cã vèn. Nh÷ng hé khã kh¨n, ®Çu t thÊp h¬n hiÖu qu¶ thÊp h¬n.
-
§Çu t vµ thu nhËp/sµo cña c©y v¶i thiÒu trong c¸c kiÓu hé
ChØ tiªu
|
Lo¹i hé
|
Trung b×nh vïng
|
Kh¸
|
T.b×nh
|
NghÌo
|
§Çu t c¬ b¶n ban ®Çu/sµo (000 ®)
|
4000
|
3500
|
2500
|
3000
|
Tæng chi hµng n¨m/sµo (000 ®ång)
|
191
|
176
|
133
|
167
|
Tæng thu/sµo (1000 ®ång)
|
956
|
849
|
594
|
800
|
L·i / sµo (1000 ®ång)
|
765
|
673
|
461
|
633
|
Lîi nhuËn/chi phÝ (lÇn)
|
4,78
|
4,61
|
3,45
|
4,2
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n-2003
Sè liÖu b¶ng 28 cho thÊy diÖn tÝch vên cña c¸c hé giµu hiÖn nay ®· gÊp 1,5 lÇn so víi c¸c hé nghÌo vµ trung b×nh. Trong khi ®ã, thu nhËp tõ vên cña c¸c hé giµu cßn cao h¬n nhiÒu lÇn so víi 2 nhãm hé cßn l¹i. Nh÷ng kÕt qu¶ trªn cho thÊy, D§§T ®· gãp phÇn thóc ®Èy ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt ë hé n«ng d©n vµ gi¸n tiÕp thóc ®Èy sù ph©n ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kiÓu n«ng hé trong vïng.
-
DiÖn tÝch vµ thu nhËp tõ vên ë c¸c kiÓu hé, x· Thanh X¸
Lo¹i hé
|
DiÖn tÝch (m2/hé)
|
Tæng thu vên (triÖu/hé)
|
Kh¸
|
3717
|
10,87
|
Trung b×nh
|
2042
|
4,40
|
NghÌo
|
2323
|
2,06
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n-2003
b. Nu«i t«m t¹i x· Nam cêng
T¬ng tù nh c©y v¶i ë Thanh x¸, H¶i d¬ng, nghÒ nu«i t«m ë Nam cêng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Tríc kia hÇu hÕt ®Êt ven biÓn bÞ bá hoang ho¸ hay canh t¸c lóa n¨ng suÊt thÊp do phÇn lín diÖn tÝch ®Êt bÞ nhiÔm mÆn. Khi phong trµo nu«i t«m c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c hé n«ng d©n ®· chuyÓn ®æi tõ trång lóa n¨ng suÊt thÊp sang nu«i trång thuû s¶n cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. C¸c hé n«ng d©n ®· tiÕn hµnh khai hoang, dån ®æi ruéng cho nhau ®Ó lµm ao nu«i t«m. ViÖc trao ®æi hoµn toµn mang tÝnh tù nguyÖn, tù ph¸t. Khi cã chñ tr¬ng D§§T diÖn tÝch lóa n¨ng suÊt thÊp ®· ®îc x· quy ho¹ch thµnh vïng chuyÓn ®æi sang nu«i t«m vµ h×nh thµnh nªn vïng nu«i t«m tËp trung.
-
Møc ®Çu t vµ thu nhËp tõ nu«i t«m ë Nam cêng
(§¬n vÞ: 1000®/sµo)
ChØ tiªu
|
Lo¹i hé
|
Trung b×nh
c¶ vïng
|
Kh¸
|
T.b×nh
|
NghÌo
|
1. Tæng chi phÝ
|
2698
|
2585
|
1933
|
2840
|
- Gièng
|
699
|
686
|
524
|
636
|
- Thøc ¨n
|
1844
|
1827
|
1350
|
1674
|
- Thó y
|
55
|
52
|
37
|
48
|
- Chi kh¸c
|
100
|
20
|
22
|
47
|
2. Tæng thu
|
6851
|
6044
|
4377
|
6750
|
3. L·i/®vdt
|
4154
|
3459
|
2444
|
3915
|
4. L·i/chi phÝ (lÇn)
|
1,54
|
1,34
|
1,26
|
1,38
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n-2004
Nu«i t«m ®ßi hái ®Çu t lín vµ ph¶i tu©n thñ quy tr×nh kü thuËt nu«i rÊt nghiªm ngÆt. Nh×n chung c¸c hé kh¸ giµu cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång (vèn, ®Êt). Qu¸ tr×nh D§§T ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé ph¸t triÓn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ c¸c hé kh¸ vµ giµu.
Nh vËy mét lÇn n÷a c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, D§§T kh«ng chØ cã nh÷ng t¸c ®éng kh«ng ®ång ®Òu lªn c¸c vïng s¶n xuÊt kh¸c nhau mµ cßn ®éng kh«ng ®ång ®Òu ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt cña c¸c kiÓu hé kh¸c nhau. D§§T ®µo ®iÒu kiÖn nhiÒu h¬n cho c¸c hé kh¸ vµ giµu ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
3.5.7 D§§T thóc ®Èy sù ph©n ho¸ kinh tÕ trong c¸c kiÓu n«ng hé 3.5.7.1 Sù thay ®æi cña c¬ cÊu thu nhËp trong n«ng hé.
ViÖc tÝnh to¸n sù thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp cña n«ng hé rÊt phøc t¹p. §Ó tÝnh ®îc thu nhËp tríc vµ sau dån ®iÒn ®æi thöa chóng t«i x¸c ®Þnh tríc tiªn sù thay ®æi cña c¬ cÊu ruéng ®Êt (vÝ dô diÖn tÝch lóa chuyÓn sang ao, vên), sù thay ®æi cña hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng trong n«ng hé (n«ng nghiÖp, phi n«ng nghiÖp…) vµ sö dông mét møc gi¸ hiÖn t¹i cho c¶ 2 thêi kú. ChÝnh v× thÕ, sù thay ®æi cña c¬ cÊu thu nhËp thÓ hiÖn tríc hÕt sù thay ®æi cña c¬ cÊu c¸c hÖ thèng trång trät, ch¨n nu«i vµ phi n«ng nghiÖp trong n«ng hé. Hai thêi ®iÓm ®îc ®iÒu tra lµ c¸c n¨m tríc D§§T vµ sau D§§T (thêng lµ tríc 2000 vµ sau 2002).
KÕt qu¶ thÓ hiÖn trªn ®å thÞ vµ b¶ng díi ®©y cho thÊy tÊt c¶ c¸c x·, tríc D§§T tû träng thu nhËp do trång trät mang l¹i lµ chñ yÕu, chiÕm tõ 40% ®Õn 50% tæng thu nhËp cña c¸c n«ng hé. Nhng sau D§§T cã thay ®æi ë hÇu hÕt c¸c x·, tû träng thu nhËp tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gi¶m, thay vµo ®ã lµ sù t¨ng lªn cña c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp.
-
Sù thay ®æi cña c¬ cÊu thu nhËp tríc vµ sau D§§T
Vïng
|
Tríc dån ®æi (%)
|
Sau dån ®æi (%)
|
Trång trät
|
Ch¨n nu«i
|
Phi NN
|
Trång trät
|
Ch¨n nu«i
|
Phi NN
|
Mü Thä
|
52,65
|
23,32
|
23,52
|
50,24
|
22,43
|
27,33
|
§«ng Quý
|
51,34
|
22,72
|
25,94
|
50,06
|
22,41
|
27,53
|
Ngò Kiªn
|
36,65
|
21,55
|
41,80
|
27,21
|
16,59
|
56,20
|
Quèc TuÊn
|
25,00
|
19,00
|
57,00
|
21,00
|
13,00
|
66,00
|
Nam Cêng
|
45,10
|
22,63
|
32,27
|
11,35
|
67,94
|
20,71
|
Thanh X¸
|
34,00
|
35,00
|
31,00
|
48,00
|
25,00
|
27,00
|
Trung b×nh
|
40,8
|
24,0
|
35,3
|
34,6
|
27,9
|
37,5
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n
Ngêi ta còng nhËn thÊy møc gi¶m tû träng trång trät kh«ng ®ång ®Òu ë tÊt c¶ c¸c vïng:
-
§èi víi c¸c x· ë vïng tròng chuyªn canh c©y lóa nh: Mü thä-Hµ nam hay §«ng quý-Th¸i b×nh tû träng nµy chiÕm tíi trªn 50% tæng thu nhËp. So s¸nh tríc vµ sau cho thÊy tû träng thu nhËp tõ n«ng nghiÖp (c¶ trång trät vµ ch¨n nu«i) ®· gi¶m nhng vÉn ë møc kh«ng cao. C¬ cÊu thu nhËp tõ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp ®· t¨ng nhng ë møc trung b×nh (t¨ng16,6% ë Mü thä vµ 6,13% ë §«ng quý).
-
§èi víi c¸c x· n»m trong vïng ®a d¹ng c©y vô ®«ng nh Quèc tuÊn vµ Ngò kiªn (ngoµi canh t¸c lóa cßn cã c¸c lo¹i c©y vô ®«ng) ta thÊy: C¬ cÊu thu nhËp mang l¹i tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gi¶m rÊt m¹nh tríc vµ sau khi chuyÓn ®æi vµ thay vµo ®ã lµ sù t¨ng m¹nh vÒ c¬ cÊu thu nhËp tõ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp. T¹i 2 x· nµy th× thu nhËp chñ yÕu mang l¹i lµ tõ c¸c ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp chiÕm h¬n mét nöa tæng thu nhËp. Dån ®iÒn ®æi thöa lµm cho c«ng lao ®éng gi¶m ®i tõ ®ã c¸c hé n«ng d©n cã nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp. T¹i Quèc tuÊn: Tríc D§§T tû träng phi n«ng ngjhiÖp lµ 57% th× sau t¨ng lªn chiÕm 66% tæng sè. T¬ng tù nh vËy ë Ngò kiªn: phi n«ng nghiÖp t¨ng 34,46% chiÕm 56,2% tæng thu nhËp cña n«ng hé. C¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp ë Ngò kiªn chñ yÕu lµ x©y dùng vµ bu«n b¸n nhá (nghÒ bu«n ®ång n¸t, s¾t vôn)
-
§èi víi c¸c x· ë vïng cã c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n: V¶i thiÒu ë Thanh x¸-Thanh hµ-H¶i d¬ng hay nu«i trång thuû-h¶i s¶n ven biÓn: Nu«i t«m ë Nam cêng-TiÒn h¶i-Th¸i b×nh sù thay ®æi cña c¬ cÊu thu nhËp kh«ng gièng nh c¸c x· ë trªn:
-
T¹i Thanh x¸: §Êt trång lóa ®îc chuyÓn ®æi sang trång c©y v¶i ®Æc s¶n th× møc biÕn ®éng vÒ c¬ cÊu thu nhËp trång trät t¨ng, chiÕm gÇn 50% tæng thu nhËp. KÌm theo ®ã lµ sù gi¶m cña c¬ cÊu ch¨n nu«i vµ phi n«ng nghiÖp: Ch¨n nu«i gi¶m tõ 35% xuèng chØ cßn 25%, phi n«ng nghiÖp tõ 31% xuèng 27%. Chóng t«i lu ý thªm r»ng sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu nh thÕ nµy kh«ng cã nghÜa lµ ho¹t ®éng ch¨n nu«i vµ phi n«ng nghiÖp cã xu thÕ mÊt ®i. Trªn thùc tÕ ë vïng nµy ch¨n nu«i vµ phi n«ng nghiÖp vÉn t¨ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi. Nhng sù t¨ng nhanh cña thu nhËp trång trät (chñ yÕu tõ v¶i) ®· lµm cho c¬ cÊu cña c¸c ngµnh kh¸c gi¶m ®i.
-
§èi víi Nam cêng: lµ n¬i chuyÓn ®æi tõ trång lóa chuyÓn sang nu«i t«m c«ng nghiÖp cã HQKT rÊt cao so víi trång lóa th× ch¨n nu«i chiÕm tû lÖ rÊt cao trong c¬ cÊu thu nhËp: Sau chuyÓn ®æi chiÕm tíi 67,94% t¨ng gÊp 2 lÇn so víi tríc khi chuyÓn ®æi. Thu nhËp tõ ch¨n nu«i thuû s¶n ®ãng vai trß quan träng. Sù thay ®æi cña c¬ cÊu thu nhËp trong trêng hîp cña Thanh x¸ vµ Nam cuêng cho thÊy tÝnh chuyªn m«n ho¸ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt ë c¸c n«ng hé trong vïng ngµy cµng cao.
BiÓu ®å 1. Sù thay ®æi c¬ cÊu thu nhËp cña n«ng hé tríc vµ sau D§§T
Tãm l¹i qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tríc vµ sau D§§T chØ ra xu thÕ chuyªn canh kh¸c nhau trong c¸c vïng. Trong khi ë Quèc tuÊn vµ Ngò kiªn tû trong thu nhËp phi n«ng nghiÖp t¨ng nhanh, th× ë Nam cêng l¹i dÇn ®i vµo chuyªn canh NTTS. C¸c x· Mü thä, §«ng quý c¬ cÊu thu nhËp trång trät vµ ch¨n nu«i ®Òu t¨ng cßn Thanh x¸ l¹i chØ ®i vµo chuyªn canh c©y ¨n qu¶.
3.5.7.2 D§§T víi viÖc t¨ng thu nhËp cña c¸c kiÓu hé. §Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng t¸c ®éng cña viÖc D§§T ®Õn sù t¨ng thu nhËp cña n«ng hé, chóng t«i ®· ®iÒu tra 45 hé n«ng d©n ë x· V©n xu©n, mét x· n»m kÒ bªn x· Ngò kiªn vµ kh«ng thùc hiÖn D§§T, coi ®©y vµ ®èi chøng ®Ó so s¸nh víi kÕt qu¶ ®iÒu tr ë Ngò kiªn. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra tÝnh to¸n ë 2 x· ®Òu ®îc thùc hiÖn gièng nhau. KÕt qu¶ trong b¶ng 28 díi ®©y kh«ng cho phÐp chóng ta chóng ta kÕt luËn r»ng D§§T ®æi thöa ®· lµm t¨ng thu nhËp cña n«ng d©n lªn bao nhiªu, nhng kÕt qu¶ nµy l¹i cho phÐp chóng ta kÕt luËn r»ng D§§T ®· thóc ®Èy m¹nh sù t¨ng thu nhËp cña c¸c nhãm hé kh¸ giµu h¬n lµ ë c¸c nhãm hé nghÌo. B»ng chøng lµ sau 5 n¨m dån ®iÒn ®æi thöa c¸c hé kh¸ giµu ë Ngò kiªn cã møc t¨ng trëng thu nhËp cao h¬n so víi ®èi chøng ë V©n xu©n (68% so víi 60%), trong khi ®ã møc t¨ng thu nhËp cña c¸c hé nghÌo ë ®©y l¹i thÊp h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng cña cïng lo¹i hé ë V©n xu©n.
-
Møc t¨ng thu nhËp cña c¸c kiÓu hé ë c¸c x· Cã vµ Kh«ng thùc hiÖn D§§T
(§¬n vÞ: 1000 ®)
|
Tæng thu nhËp cña hé/n¨m ë Ngò kiªn
|
1997
|
2003
|
+/-
|
%
|
Hé Kh¸
|
7425
|
12452
|
5027
|
67,7
|
Hé TB
|
7562
|
11986
|
4424
|
58,5
|
Hé YÕu
|
7598
|
9836
|
2238
|
29,5
|
Trung b×nh vïng
|
7528,3
|
11424,7
|
3896,3
|
51,8
|
|
Tæng thu nhËp cña hé/n¨m V©n xu©n
|
|
1997
|
2003
|
+/-
|
%
|
Hé Kh¸
|
7352
|
11790
|
4437
|
60,3
|
Hé TB
|
6552
|
10812
|
4260
|
65,0
|
Hé YÕu
|
5093
|
8804
|
3712
|
72,0
|
Trung b×nh vïng
|
6332
|
10469
|
4136
|
74,5
|
Nh thÕ cã thÓ kÕt luËn r»ng D§§T ®· gãp phÇn lµm t¨ng ph©n ho¸ giµu nghÌo trong n«ng th«n. Vµ ®©y lµ ®iÒu mµ c¸c ®Þa ph¬ng cÇn c©n nh¾c trong khi thùc hiÖn D§§T.
3.5.7.3 Sù ph©n ho¸ kinh tÕ gi÷a c¸c n«ng hé
Trong biÓu ®å díi ®©y m« t¶ sù thay ®æi thu nhËp cña c¸c hé n«ng d©n trªn 6 x· ®iÒu tra ë 2 thêi ®iÓm tríc vµ sau D§§T (mçi x· ®iÒu tra 45 hé chia ®Òu cho 3 kiÓu Kh¸, Trung B×nh vµ NghÌo, tæng céng chóng t«i cã 270 mÉu ®iÒu tra). KÕt qu¶ cho thÊy, ë c¶ 3 kiÓu hé Kh¸, Trung b×nh vµ NghÌo, møc thu nhËp cña hé sau D§§T ®Òu t¨ng so víi tríc D§§T. Tuy nhiªn, møc t¨ng thu nhËp cña c¸c hé kh¸ gi¶ cao h¬n so víi hé nghÌo (6,6 triÖu/hé ®èi víi hé kh¸ vµ kho¶ng 5,5 triÖu/hé ®èi víi hé TB vµ nghÌo).
BiÓu ®å 2. So s¸nh thu nhËp gi÷a c¸c kiÓu hé tríc vµ sau D§§T
§¬ng nhiªn møc t¨ng nµy kh«ng hoµn toµn lµ do D§§T mang l¹i vµ kh«ng ph¶i ë vïng nµo møc t¨ng cña hé nghÌo còng thÊp h¬n hé giµu. Nh÷ng ph©n tÝch trªn cho phÐp chóng t«i cã mét nhËn xÐt r»ng D§§T ®· t¹o ®iÒu kiÖn Ýt nhiÒu cho c¸c n«ng hé ph¸t triÓn s¶n xuÊt. BiÓu ®å díi ®©y chóng t«i lÊy n¨m tríc D§§T lµm mèc lµ 100% vµ tÝnh tèc ®é t¨ng thu nhËp cña n¨m sau D§§T ®Ó so s¸nh víi nhau cho tõng x·. KÕt qu¶ cho thÊy:
-
Tèc ®é t¨ng thu nhËp cña n«ng hé ë c¸c vïng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ vµ NTTS cao vµ nhanh h¬n nhiÒu so víi c¸c vïng kh¸c (trªn 200% nh ë Thanh x¸, vµ ®Õn 300% nh ë Nam cêng). Còng trong c¸c vïng nµy møc t¨ng thu nhËp cña hé nghÌo thÊp h¬n so víi c¸c hé kh¸ vµ TB. C¸c vïng cßn l¹i tuy thu nhËp b×nh qu©n/hé cã t¨ng nhng kh«ng cao.
-
Cã 3 x· lµ Mü thä, §«ng quý vµ Quèc tuÊn tèc ®é t¨ng thu nhËp cña c¸c hé nghÌo cao h¬n so víi c¸c hé kh¸ vµ giµu. Cã 2 lÝ do gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy:
-
Mét lµ, møc t¨ng thu nhËp cña c¸c hé kh¸ vµ trung b×nh ë c¸c x· nµy kh«ng cao v× D§§T kh«ng cho phÐp c¸c hé kh¸, giµu ë ®©y ®Çu t lín ®Ó t¹o ra sù ®ét biÕn trong thu nhËp nh ë vïng c©y ¨n qu¶ vµ vïng NTTS.
-
LÝ do thø 2 lµ ë c¸c x· nµy gi¸ ®Êt kh«ng cao, c¸ch ®iÒu chØnh ®Êt c«ng ®iÒn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé nghÌo tiÕp cËn dÔ dµng h¬n ®èi víi ®Êt ®Ó s¶n xuÊt. V× thÕ mµ thu nhËp cña ngêi nghÌo t¨ng nhanh h¬n.
BiÓu ®å 3. Møc t¨ng thu nhËp cña c¸c kiÓu hé ë c¸c m« h×nh (%/n¨m)
Tãm l¹i: Thu nhËp cña c¸c hé n«ng d©n ë tÊt c¶ c¸c m« h×nh ®Òu cã møc t¨ng cao so s¸nh tríc vµ sau D§§T. Riªng Quèc TuÊn thu nhËp cña nhãm hé kh¸ vµ TB gi¶m nhng møc gi¶m kh«ng nhiÒu. Thu nhËp cña n«ng hé t¨ng m¹nh vÒ ë c¸c x· cã ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i nh Nam Cêng, Thanh x¸. Vïng thuÇn lóa nh Mü Thä vµ §«ng Quý t¨ng nhng ë møc thÊp h¬n so víi 2 x· trªn.
3.5.8 D§§T thóc ®Èy sù trao ®æi vµ ph©n ho¸ ruéng ®Êt gi÷a c¸c kiÓu hé
Thóc ®Èy sù trao ®æi vµ ph©n ho¸ ruéng ®Êt còng lµ mét trong nh÷ng t¸c ®éng quan träng cña D§§T ®Õn thùc tiÔn ë n«ng th«n. LÝ do gi¶i thÝch nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù gia t¨ng trao ®æi ®Êt cã nhiÒu nhng chóng t«i tËp trung vµo mét sè lÝ do chÝnh sau ®©y:
-
Quy m« c¸c m¶nh ruéng sau D§§T ®· t¨ng, cho phÐp ®Çu t cã hiÖu qu¶ h¬n, mét sè hé cã kh¶ n¨ng vÒ lao ®éng vµ vèn muèn nhËn thªm ruéng ®Ó canh t¸c. YÕu tè lîi nhuËn lµ mèi quan t©m trong nh÷ng trêng hîp nµy.
-
Trong n«ng th«n cã mét sè hé (thêng lµ nh÷ng hé kh¸ gi¶, cã nghÒ phô, hu trÝ...) kh«ng cã nhu cÇu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tríc ®©y ruéng ph©n t¸n, diÖn tÝch m¶nh qu¸ bÐ, khã cho thuª. Sau D§§T kÝch thíc m¶nh ruéng t¨ng lªn. §iÒu nµy dÉn tíi dÔ cho thuª h¬n.
-
§èi víi trêng hîp quy m« m¶nh ruéng ë vïng ®Êt cao, ®Ñp cã thÓ lµm mµu ®îc t¨ng lªn, chñ hé kh«ng trång hÕt toµn bé diÖn tÝch vô ®«ng trªn ®ã nªn cho thuª, mîn bít vµ chØ cho thuª mîn theo vô.Sau D§§T cho phÐp c¸c thñ tôc giÊy tê qu¶n lÝ ®Êt ®ai ®· râ rµng h¬n, ruéng ®Êt ®îc quy ho¹ch cô thÓ, ®iÒu nµy khuyÕn khÝch sù gia t¨ng diÖn tÝch mua, b¸n ®Êt ruéng ë n«ng th«n.
Tuy nhiªn møc ®é t¸c ®éng kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c vïng vµ gi÷a c¸c kiÓu n«ng hé. C¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn nh vïng c©y ¨n qu¶, vïng NTTS, vïng c©y vô ®«ng... tû lÖ trao ®æi ruéng ®Êt cao h¬n. C¸c hé kh¸ gi¶, cã lao ®éng mua, tËu hay thuª ®Êt nhiÒu h¬n c¸c hé nghÌo.
3.5.8.1 Trao ®æi ruéng ®Êt x· Mü thä, Hµ nam.
So víi tríc chuyÓn ®æi, sè hé tham gia vµo qu¸ tr×nh trao ®æi ruéng ®Êt t¨ng lªn c¶ vÒ sè lîng vµ diÖn tÝch trao ®æi. H×nh thøc tham gia trao ®æi còng t¨ng. Cô thÓ: Sè hé tham gia trao ®æi sau D§§T lµ 13 hé t¨ng 5 hé so víi tríc. DiÖn tÝch tham gia vµo qu¸ tr×nh trao ®æi t¨ng 49.4%. Møc t¨ng nµy chñ yÕu lµ do sù t¨ng trao ®æi gi÷a c¸c hé víi nhau. Trong thèng kª trao ®æi ®Êt chóng t«i thèng kª c¶ diÖn tÝch thÇu kho¸n, nhng trong trêng hîp Mü thä sè hé tham gia ®Êu thÇu ®Êt cña x· sau D§§T chuyÓn ®æi ®· gi¶m h¬n so víi tríc (gi¶m 33.3%). Nguyªn nh©n lµ do gi¸ ®Êu thÇu ®Êt cña x· cao h¬n so víi gi¸ mµ c¸c hé tham gia trao ®æi cïng nhau (sau chuyÓn ®æi, gi¸ ®Êu thÇu ®Êt cña x· t¨ng gÊp 2 lÇn so víi tríc chuyÓn ®æi). H¬n n÷a thñ tôc cho nhau thuª mîn l¹i kh«ng qu¸ phøc t¹p nh thñ tôc hµnh chÝnh cña UBND. C¸c gia ®×nh chØ cÇn tho¶ thuËn víi nhau b»ng miÖng hay giÊy viÕt tay lµ xong, khi bªn nµo muèn thay ®æi (thuª tiÕp hoÆc kh«ng) th× chØ cÇn th«ng b¸o tríc vô thu ho¹ch cho ®èi t¸c lµ ®îc, kh«ng cÇn cè ®Þnh thêi gian. Tuy nhiªn ®©y chØ lµ c¸c hé thuª vµ cho thuª ®Êt theo h×nh thøc mïa vô, thêi h¹n ng¾n (thêng lµ 1-2 vô). NÕu mua b¸n hay cho thuª, mîn l©u dµi ngêi ta sÏ ®¨ng kÝ sang tªn ë UBND. Trêng hîp ë Mü thä, c¸c hé kh¸ gi¶ vµ nghÌo sau D§§T thêng cho bít hoÆc b¸n ruéng ®i, trong khi c¸c hé trung b×nh l¹i mua ruéng vµo rÊt nhiÒu (xem b¶ng 32).
-
T×nh h×nh trao ®æi ruéng ®Êt ë Mü thä tríc vµ sau D§§T
H×nh thøc
|
Tríc chuyÓn ®æi
|
Sau chuyÓn ®æi
|
Hé giµu
|
TB
|
NghÌo
|
Tæng
|
Hé giµu
|
TB
|
NghÌo
|
Tæng
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
SL
|
DT
|
|
(hé)
|
(sµo)
|
(hé)
|
(sµo)
|
(hé)
|
sµo
|
(hé)
|
(sµo)
|
(hé)
|
(sµo)
|
(hé)
|
(sµo)
|
(hé)
|
(sµo)
|
(hé)
|
sµo
|
Cho thuª
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
20.5
|
2
|
8.4
|
|
|
4
|
28.9
|
§Êu thÇu
|
|
|
2
|
6.2
|
4
|
34
|
6
|
40.2
|
|
|
1
|
5
|
3
|
24
|
4
|
29
|
Thuª
|
1
|
5.4
|
|
|
|
|
1
|
5.4
|
|
|
3
|
11.7
|
|
|
3
|
11.7
|
Cho mîn
|
|
|
|
|
1
|
9
|
1
|
9
|
1
|
3
|
|
|
1
|
9
|
2
|
12
|
Tæng
|
1
|
5.4
|
2
|
6.2
|
5
|
43
|
8
|
54.6
|
3
|
23.5
|
6
|
25.1
|
4
|
33
|
13
|
81.6
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n
B¶ng trªn ta thÊy: Tríc chuyÓn ®æi th× sè hé tham gia ®Êu thÇu ruéng lµ c¸c hé nghÌo: Cã 4 hé ®Êu thÇu ruéng th× c¶ 4 hé nµy ®Òu thuéc nhãm hé trung b×nh. Sau chuyÓn ®æi th× sè hé gi¶m cßn 3 hé. §Æc biÖt ta thÊy xuÊt hiÖn hé cho thuª ruéng ë 2 nhãm hé kh¸ vµ trung b×nh, sè hé thuª ruéng còng t¨ng lªn 3 hé ë nhãm hé TB (tríc chuyÓn ®æi chØ cã 1 hé ë nhãm hé kh¸)
3.5.8.2 Trao ®æi ruéng ®Êt ë x· Ngò kiªn, VÜnh phóc
Qua ®iÒu tra nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy, vÊn ®Ò trao ®æi ruéng ®Êt trªn ®Þa bµn x· tríc khi dån ghÐp ruéng ®Êt cã rÊt Ýt hé trao ®æi hoÆc ®Êu thÇu ruéng ®Êt, cã 2 hé thuéc diÖn trung b×nh kh¸ tham gia ®Êu thÇu khu ®Êt hå ®Ó nu«i c¸ víi sè lîng 26 ha. Tuy nhiªn sau chuyÓn ®æi ruéng ®Êt th× sè hé nµy ®· t¨ng lªn 12 hé víi tæng diÖn tÝch lµ 44.5 ha (or sµo)? , t¬ng øng víi møc t¨ng lµ 11% n¨m.
-
T×nh h×nh trao ®æi ruéng ®Êt cña c¸c n«ng hé
H×nh thøc
|
Tríc chuyÓn ®æi
|
Sau chuyÓn ®æi
|
Hé Kh¸
|
TB-Kh¸
|
Hé TB
|
Tæng
|
Hé Kh¸
|
TB-Kh¸
|
Hé TB
|
Tæng
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
SL (hé)
|
DT (sµo)
|
Mua
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
0.6
|
1
|
5
|
|
|
2
|
5.6
|
B¸n
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
1.3
|
|
|
|
|
1
|
1.3
|
§Êu thÇu
|
|
|
2
|
26
|
|
|
2
|
26
|
1
|
10
|
3
|
7.65
|
1
|
3
|
5
|
21
|
Thuª
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
3.7
|
|
|
|
|
2
|
3.7
|
ChuyÓn ®æi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
3
|
|
|
1
|
3
|
Cho mîn
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
|
3.5
|
1
|
3.5
|
Tæng
|
|
|
2
|
26
|
|
|
2
|
26
|
5
|
15.6
|
5
|
15.7
|
2
|
6.5
|
12
|
44.5
|
Nguån: §iÒu tra hé n«ng d©n
Qua b¶ng trªn cho thÊy: Sau qu¸ tr×nh dån ghÐp l¹i ruéng ®Êt ë Ngò kiªn xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc trao ®æi ®Êt ë c¶ 3 nhãm hé nh: mua, b¸n, ®Êu thÇu, cho mîn, Tríc khi dån ghÐp ruéng ®Êt chØ cã nhãm hé trung b×nh kh¸ lµ ®Êu thÇu 26 sµo ®Êt hå ®Ó th¶ c¸. Sau qu¸ tr×nh dån ghÐp ë nhãm hé nµy tuy cã sù gi¶m ®i 10 sµo vÒ diÖn tÝch ®Êu thÇu, nhng ®· t¨ng sè hé tham gia lªn 5 hé t¬ng øng víi møc t¨ng lµ 20% n¨m.
Sau D§§T, ë nhãm hé kh¸ còng xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau mµ tríc khi dån ghÐp nhãm hé nµy kh«ng cã. Lý do tríc kia ruéng ®Êt Ýt, lao ®éng trong n«ng th«n nhiÒu, kh«ng cã nghÒ phô nªn hÇu hÕt c¸c hé gia ®×nh lµm hÕt sè diÖn tÝch cña m×nh. Nhng ®Õn nay, do lao ®éng trong x· ®i lµm thuª ë bªn ngoµi nhiÒu, chñ yÕu lµ nghÒ x©y dùng. Sè hé ®i x©y dùng nhng ®Õn mïa vÒ cÊy, thu ho¹ch chiÕm 70%, sè hé ®Ó cho hä hµng mîn s¶n xuÊt chiÕm 20%, sè hé cho thuª kho¶ng 10%.
BiÓu ®å 4. DiÖn tÝch trao ®æi ruéng ®Êt ë c¸c ®Þa ph¬ng theo ®iÒu tra hé
3.5.8.3 HÖ qu¶ cña D§§T lµ sù h×nh thµnh c¸c nhãm lîi Ých kh¸c nhau vÒ ruéng ®Êt vµ sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng ®Êt n«ng nghiÖp. -
Lîi Ých cã thÓ thu ®îc cña bé phËn c¸c hé kh¸ gi¶ hoÆc nh÷ng hé cã “vÞ trÝ” trong n«ng th«n trong qu¸ tr×nh D§§T.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh, nh÷ng hé kh¸ gi¶ vµ nh÷ng ngêi “quan trong” trong n«ng th«n lµ nh÷ng hé thu ®îc nhiÒu lîi Ých h¬n c¶ trong qu¸ tr×nh D§§T. B»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, tuy vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa ph¬ng mµ c¸c hé kiÓu nµy tiÕp cËn ®îc ruéng ®Êt, trong khi c¸c hé nghÌo h¬n lu«n cã nguy c¬ mÊt ®Êt n«ng nghiÖp. §iÒu nµy còng lµm gia t¨ng sù ph©n ho¸ ruéng ®Êt trong n«ng th«n. Gia t¨ng sù ph©n ho¸ ruéng ®Êt gi÷a ngêi giµu vµ ngêi nghÌo vµ kÐo theo lµ sù ph©n ho¸ vÒ kinh tÕ. Tuy nhiªn nh÷ng vÝ dô sau ®©y chøng tá r»ng tuy cã sù gia t¨ng vÒ sù ph©n ho¸ ruéng ®Êt nhng râ rµng rµng ruéng ®Êt còng ®· ®îc sù dông cã hiÖu qu¶ h¬n.
Tõ nh÷ng trêng hîp cô thÓ nh vÝ dô cña gia ®×nh «ng M. khiÕn ngêi ta b¨n kho¨n vµ ®Æt c©u hái: liÖu nh÷ng t¸c ®éng g©y ph©n ho¸ giµu nghÌo cã ph¶i lµ yÕu tè c¶n trë chÝnh ®Õn D§§T ? Nh÷ng hÖ qu¶ nµy cã trë thµnh g¸nh nÆng cho x· héi khiÕn cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®èi gi¶m nghÌo khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc? Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i ë ®©y cho thÊy, kh«ng ph¶i bÊt cø hé nghÌo nµo b¸n ®Êt ®Òu kh«ng ph¸t triÓn ®îc. §· cã mét bé phËn n«ng d©n, tuy tû lÖ % cßn rÊt nhá ®· chuyÓn sang ®îc c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cã hiÖu qu¶ h¬n ho¹t ®éng n«ng nghiÖp nh trêng hîp gia ®×nh «ng Chu V¨n C. díi ®©y lµ mét vÝ dô:
¤ng Chu V¨n C 56 tuæi
§Þa chØ: Th«n H C – x· N K – HuyÖn V T – TØnh VÜnh Phóc.
Sè nh©n khÈu lµ 5 trong ®ã cã 2 lao ®éng lµm nöa n«ng nghiÖp (nöa thêi gian ®i lµm thî x©y). Tríc kia gia ®×nh nhµ «ng thuéc diÖn nghÌo.
Tæng sè diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 1248m2 ®îc chia lµm 7 m¶nh. Sau khi dån ghÐp l¹i ruéng ®Êt n¨m 1998 th× sè m¶nh cßn 5 m¶nh. Vµ ®Õn n¨m 2000 th× gia ®×nh «ng cho thuª cÊy hÕt sè diÖn tÝch lµ (3,5 sµo) mçi sµo 240.000®/n¨m. gia ®×nh «ng cã 2 lao ®éng ®i lµm thî x©y. §©y lµ gi¸ cho thuª ruéng chung trong th«n.
¤ng cho biÕt lµm n«ng nghiÖp víi sè diÖn tÝch Ýt nh thÕ nµy th× kh«ng ®ñ ¨n, nªn «ng cho thuª hÕt ruéng ®Êt ®i vµ ®i lµm thî mçi th¸ng trung b×nh mçi thî còng ®îc kho¶ng 800 ngµn ®Õn 1,0 triÖu ®ång/th¸ng (gÊp nhiÒu lÇn so víi lµm n«ng nghiÖp).
Ngêi thuª ruéng cña «ng lµ 2 ngêi hµng xãm trong th«n. Hä thuª ruéng v× cã ruéng liÒn kÒ víi ruéng cña «ng. Hä thuª thªm ®Ó ch¨m bãn tiÖn ch¨m bãn, cÊy cÇy lu«n thÓ. ¤ng C. chØ lµm giÊy viÕt tay cho thuª kh«ng thêi h¹n. NÕu muèn lÊy l¹i ruéng hay muèn tr¶ l¹i ruéng c¸c bªn chØ cÇn b¸o tríc mét thêi gian ®Ó hé cã ruéng chuÈn bÞ m¹ cÊy cho vô sau.
VËy cßn ®¹i ®a sè nh÷ng trêng hîp kh«ng ph¸t triÓn ®îc nghÒ nghiÖp phi n«ng nghiÖp nh gia ®×nh «ng Cè th× sao? Theo chóng t«i, ®Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy, cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p sau ®©y:
-
Cã chÝnh s¸ch u tiªn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, hay hç trî cho c¸c hé nghÌo trong c¸c vïng thùc hiÖn D§§T ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh phi n«ng nghiÖp, hoÆc c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp kh«ng cÇn Ýt ®Êt nh ch¨n nu«i lîn, gia cÇm…
-
Thùc hiÖn tõng bíc ho¹t ®éng D§§T ë c¸c ®Þa ph¬ng, n¬i nµo nhu cÇu chuyÓn ®æi ®Êt cao h¬n, hiÖu qu¶ h¬n lµm tríc, n¬i nµo cha cã nhu cÇu cao lµm sau, kh«ng nhÊt thiÕt lµm tÊt c¶. Hay ngay trong mét ®Þa ph¬ng ®Êt nµo cÇn dån, cÇn chuyÓn ®æi còng cã thÓ tËp trung lµm tríc.
-
Thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng b»ng (®Æc biÖt lµ ë ®ia ph¬ng, x·, th«n) t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé trung b×nh, nghÌo b×nh ®¼ng h¬n trong viÖc tham gia thÇu kho¸n, tiÕp cËn ruéng ®Êt.
VÝ dô trêng hîp «ng NVQ díi ®©y cho thÊy: Nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ UBND x· ®a ra khi tæ chøc thÇu trªn thùc tÕ ®· chØ khuyÕn khÝch ®îc c¸c hé kh¸ gi¶ tiÕp cËn ®îc ruéng ®Êt. Nh÷ng hé nghÌo h¬n v« t×nh ®· bÞ lo¹i khái cuéc ch¬i. Trong khi ®ã UBND còng cã lîi Ých kh«ng nhá trong viÖc tæ chøc ®Êu thÇu ruéng ®Êt kiÓu nh thÕ nµy.
¤ng N V Q
§Þa chØ: Th«n HC – x· Ngò Kiªn – HuyÖn VT – TØnh VÜnh Phóc.
Gia ®×nh «ng Q cã 5 ngêi víi 3,0 lao ®éng quy, trong ®ã cã 1,5 lao ®éng lµm phi n«ng nghiÖp, thuéc hé gia ®×nh kh¸ gi¶. Tríc khi dån ghÐp l¹i ruéng ®Êt gia ®×nh «ng cã 2112 m2 ®Êt n«ng nghiÖp ®îc chia ra lµm 10 m¶nh. Sau khi dån ghÐp l¹i ruéng ®Êt n«ng nghiÖp gia ®×nh «ng chØ cßn 4 m¶nh. ¤ng cho biÕt gia ®×nh cã nhiÒu lao ®éng nhng ruéng ®Êt Ýt, ruéng ®· dån ghÐp thµnh m¶nh to h¬n, dÔ dµng ch¨m sãc, v× vËy, gia ®×nh «ng ®· thuª thªm (®Êu thÇu) 3600 m2 ®Êt tròng (1 vô lóa) cña UBND ®Ó nu«i trång thuû s¶n kÕt hîp víi cÊy 1 vô lóa.
Ch©n ruéng ®Êu thÇu lµ ®Êt c«ng ®iÒn ®îc UBND x· trng thu tõ c¸c hé n«ng d©n. Tríc D§§T diÖn tÝch nµy ®îc chia ®Òu cho c¸c hé gia ®×nh, nªn mçi hé chØ ®îc vµi chôc mÐt vu«ng. Sau khi dån ghÐp l¹i ruéng ®Êt, tÊt c¶ c¸c hé gia ®×nh cã ruéng ®ã ®· uû quyÒn cho UBND x· cho ®Êu thÇu trong thêi h¹n 3 n¨m mét lÇn. Lîi nhuËn cao thu ®îc mét phÇn sÏ trÝch l¹i cho UBND, phÇn kh¸c sÏ chia l¹i cho hé gia ®×nh theo diÖn tÝch ®Êt mµ hä ®· ®ãng gãp vµo. §iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ tham gia thÇu ruéng ®· ®îc UBND quy ®Þnh bao gåm: (1) §iÒu kiÖn kinh tÕ ph¶i kh¸ gi¶, v× theo UBND ®iÒu kiÖn nµy cho phÐp UB vµ c¸c hé cã ruéng bÞ trng thu kh«ng bÞ thÊt thu nÕu gÆp nh÷ng n¨m mïa mµng thÊt b¸t. NÕu cho c¸c hé kinh tÕ khã kh¨n thÇu ®Êt gÆp khi mÊt mïa sÏ kh«ng tr¶ ®îc s¶n. (2) Gia ®×nh ph¶i cã lao ®éng. UBND quy ®Þnh nh thÕ trong ®iÒu kiÖn thÇu ruéng lµ muèn cho hé nhËn thÇu ph¶i kinh doanh ®îc trªn m¶nh ruéng nµy.
§iÒu kiÖn cuèi cïng lµ gi¸ bá thÇu cao. Khi bá thÇu x· sÏ chän nh÷ng ngêi cã gi¸ bá thÇu cao theo thø tù tõ trªn xuèng vµ xÐt c¸c ®iÒu kiÖn phô trªn ®©y ®Ó quyÕt ®Þnh ai th¾ng thÇu.
Thùc tÕ «ng Q. ®· thÇu 2 kho¸ liÒn, theo «ng th× cßn tiÕp tôc thÇu n÷a.
-
D§§T ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh trao ®æi ruéng ®Êt vµ sù h×nh thµnh thÞ trêng ruéng ®Êt ë ®Þa ph¬ng.
Th«ng qua nh÷ng con sè thèng kª vµ c¸c vÝ dô cô thÓ trªn ®©y ngêi ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: D§§T ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo sù thóc ®Èy trao ®æi ruéng ®Êt vµ sù h×nh thµnh thÞ trêng ®Êt n«ng nghiÖp trong n«ng th«n. §©y lµ mét hÖ qu¶ quan träng cña chÝnh s¸ch thùc hiÖn D§§T. B¶n th©n sù trao ®æi hay sù h×nh thµnh thÞ trêng ruéng ®Êt kh«ng ph¶i lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng ph¶i chª tr¸ch, thËm trÝ cÇn ph¶i khuyÕn khÝch. Tuy nhiªn, sù xuÊt hiÖn c¸c nhãm cã quyÒn lùc vÒ ruéng ®Êt, sù xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn tîng ®Çu c¬ ruéng ®Êt n«ng nghiÖp míi lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m vµ mçi ®Þa ph¬ng cÇn cè g¾ng h¹n chÕ. VÝ dô chóng t«i nªu tiÕp díi ®©y minh chøng cho nhËn ®Þnh nµy:
Tãm l¹i: HÖ qu¶ cña nh÷ng chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ruéng ®Êt kh¸ phøc t¹p vµ cÇn ph¶i ®îc xem xÐt cÈn thËn. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch lu«n râ rµng ®Æc biÖt lµ c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhng c¸ch øng xö c¸c c¸c t¸c nh©n trong x· héi lµ kh«ng gièng nhau vµ cuèi cïng hÖ qu¶ vµ c¸c dông cña chÝnh s¸ch còng rÊt kh¸c nhau. Liªn quan ®Õn D§§T nh÷ng hÖ qu¶ mµ chóng t«i võa ®Ò cËp qua c¸c vÝ dô trªn ®©y chÝnh lµ :
-
D§§T ®· thóc ®Èy sù ph©n ho¸ ruéng ®Êt vµ c¶ ph©n ho¸ kinh tÕ trong c¸c ®Þa ph¬ng, trong ®ã mét bé phËn x· héi ®· ®îc hëng lîi lín h¬n nh÷ng ngêi kh¸c.
-
D§§T thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña thÞ trêng ruéng ®Êt ë c¸c ®Þa ph¬ng, kÓ c¶ ruéng ®Êt n«ng nghiÖp.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |