Hội thảo quốc tế việt nam họC

Công giáo quan niệm, con người do Chúa Trời sinh ra, mỗi con người là một ngôi đền thánh thờ phụng Chúa. Với người Công giáo, chết nơi trần thế lại là sự bắt đầu của một đời sống mới nơi Thiên Đàng. Đối với người Công giáo qua đời, bên cạnh các nghi lễ của người Việt truyền thống, còn có những điểm khác biệt⁸¹.

Hương ước các làng Công giáo có những quy định chung về tang lễ như việc khai báo người chết với quan lại, thời hạn tống táng đối với người chết thường và chết bệnh,... Bên cạnh đó, nôi dung hương ước cũng có những quy ước cụ thể phù hợp với từng hạng giáo dân. Tại các Điều 69 đến Điều 71, Hương ước làng Đức Trai (Hải Dương) ghi rõ: "Những tang gia thì được tuỳ ý làm cỗ bàn đãi thân bằng cố hữu đến đưa đám hay thăm viếng, chứ không ai cấm đoán bắt buộc gì cả. Kỳ lý hoặc dân làng, ai mà hạch sách tang gia cỗ bàn, nếu xét quả thực thì phải phạt 3đ,00. Ai có cha mẹ về già thì tuỳ ý mình sắp đặt các lễ nghi trong nhà: như tế Thành phục tế ngu v.v… những người nghèo không thể mời giáp, mời làng được thì tuỳ ý nhờ bà con bạn hữu đưa với nhau thôi"⁸². Hương ước làng Vĩnh Trụ (Hà Nam), Điều 74, quy định về vấn đề tang lễ như sau: "Khi có ai chết thời trong hậu 3 ngày phải đem mai táng, nếu chết vì dịch bệnh phải đem chôn ngay trong ngày hôm chết. Người nào có việc hiếu mà nộp lệ kính dân thì chiết nạp là: Hạng nhất 15đ,00, hạng nhì 10đ,00, hạng ba 6đ,00, hạng tư là những người chỉ mời hàng giáp đi đưa ma nộp lệ dân là 3đ,00. Lễ viếng hạng nhất là 3đ,00, hạng nhì là 2đ,00, hạng 3 là 1đ,00"⁸³.

Lễ khánh điếu (Ban Tổ chức lễ tang) cũng được quy định khá chi tiết trong hương ước các làng Công giáo. Để tránh điều tiếng, những quy định này luôn thể hiện tính công bằng đối với giáo dân. Nghi lễ phúng viếng và tống tiễn sẽ phụ thuộc vào tiền mà gia đình đóng theo từng hạng đã được quy định. Hương ước ấp Thuỷ Nhai (Nam Định), từ Điều 116 đến Điều 118 quy định: "Khi có người vọng ở 5 hạng trên thì dầu trích 1/5 để sửa lễ phúng, còn thì sung quỹ công. Khi đi phúng thì người vọng hạng nhất thì làng cử những người đã có vị thế từ hạng nhất đến hạng ba, mỗi hạng 3 người; khi người vọng hằng nhì thì làng cử những người có vị thế từ hạng hai trở xuống… nhà chủ bất cứ đã nộp lệ hạng nào chỉ phải tiếp người đi đưa cùng phu phen bằng giầu nước thôi, không phải cơm rượu"⁸⁴.