1. Giới thiệu 1.1. Bối cảnh Hơn hai thập kỷ rưỡi qua, kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng khá cao, trung bình ở mức 7%. Tuy
nhiên, đó không phải là toàn bộ vấn đề do Tổng sản phẩm Quốc nội được sử dụng là chỉ số quan
trọng nhất để tính toán tăng trưởng kinh tế đã không phản ánh đầy đủ sự cạn kiệt tài nguyên thiên
nhiên và chi phí ô nhiễm môi trường xuất hiện cùng với các hoạt động kinh tế và đời sống. Điều đó
cho thấy rằng tăng trưởng kinh tế trong các thập kỷ qua ở Việt Nam đã dựa nhiều vào việc bòn rút
rất nhiều tài nguyên thiên nhiên, tăng trưởng của các ngành công nghiệp gây ô nhiễm và cường độ
sử dụng năng lượng cao hơn các nước khác trong khu vực.
Gần đây, chính phủ Việt Nam đã nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của tăng trưởng kinh tế hướng
tới phát triển bền vững hơn bằng hàng loạt các chính sách và quy định như Luật Bảo vệ Môi trường
(2005), Chiến lược Phát triển kinh tế - xã hội 2011 – 2020 và Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội
2011-2015. Hiện nay, chính phủ đang trong quá trình hình thành chiến lược tăng trưởng xanh đến
năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Một trong những nỗ lực quan trọng trong những văn bản này
là thiết lập hệ thống hạch toán quốc gia xanh ở Việt Nam. Như đã quy định trong Quyết định số
43/2010/QD-TTg ngày 02 tháng 6, 2010 của Thủ Tướng, chính phủ Việt Nam dự định giới thiệu chỉ
tiêu “GDP xanh” trong hệ thống chỉ tiêu kinh tế - xã hội trên toàn quốc từ năm 2014
1
.
Tuy nhiên, hạch toán quốc gia xanh hiện nay vẫn còn là một chủ đề mới ở Việt Nam, đặc biệt là đối
với các nhà làm chính sách và những người làm công tác thống kê. Đến nay đã có một số nghiên
cứu ban đầu và vài sáng kiến đưa chủ đề này vào các cuộc thảo luận khoa học chứ chưa phải là
trong thực tiễn
2
. Để đưa chính sách hạch toán quốc gia xanh nói trên thành hiện thực thì nhiều bước
chuẩn bị cần được thực hiện, bao gồm: i) phát triển khung khổ phương pháp cho hạch toán quốc gia
xanh; ii) chuẩn bị thông tin dữ liệu về tài nguyên thiên nhiên và môi trường phù hợp với các tài
khoản xanh; iii) phát triển nguồn nhân lực để thực hiện các tài khoản xanh.
Dự án về “Nghiên cứu Phát triển Khung khổ Phương pháp” do Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế
Trung ương (CIEM) nghiên cứu và do Bộ Ngoại giao Anh tài trợ thông qua một khoản tài trợ nhỏ
của Quỹ Thịnh vượng. Dự án cố gắng hình thành một phương pháp vững chắc và phù hợp với việc
thực hiện hạch toán quốc gia xanh ở Việt Nam. Phương pháp được đưa ra cần dựa trên phương pháp
1
Xem “Hệ thống các chỉ tiêu thống kê quốc gia”, TCTK và UNDP, Hà nội 2011, trang 25
2
Tham khảo thêm về hạch toán xanh ở Việt Nam: Vũ Xuân Nguyệt Hồng, “Hạch toán môi trường trong hệ thống tài
khoản quốc gia” (2004); UNDP, “Khả năng và phạm vi hạch toán môi trường ở Việt Nam” (2006) v.v..
7
hạch toán quốc gia xanh chuẩn đã được sử dụng ở các nước khác và dựa trên thực tiễn quốc tế,
nhưng được điều chỉnh trong trường hợp của Việt Nam.