CHƯƠNG I CÁC KIỂU DỮ LIỆU CƠ BẢN

- Từ khóa: BOOLEAN

- miền giá trị: (TRUE, FALSE).

- Các phép toán: phép so sánh (=, <, >) và các phép toán logic: AND, OR, XOR, NOT.

Trong Pascal, khi so sánh các giá trị boolean ta tuân theo qui tắc: FALSE < TRUE.

Giả sử A và B là hai giá trị kiểu Boolean. Kết quả của các phép toán được thể hiện qua bảng dưới đây:

Tên kiểu	Phạm vi	Dung lượng
Shortint	-128  127	1 byte
Byte	0  255	1 byte
Integer	-32768  32767	2 byte
Word	0  65535	2 byte
LongInt	-2147483648  2147483647	4 byte

Phép chia lấy phần nguyên: DIV (Ví dụ : 34 DIV 5 = 6).

Phép chia lấy số dư: MOD (Ví dụ: 34 MOD 5 = 4).
3. Kiểu số thực

3.1. Các kiểu số thực:

Tên kiểu	Phạm vi	Dung lượng
Single	1.510-45  3.410+38	4 byte
Real	2.910-39  1.710+38	6 byte
Double	5.010-324  1.710+308	8 byte
Extended	3.410-4932  1.110+4932	10 byte

- Từ khoá: CHAR.

- Kích thước: 1 byte.

- Để biểu diễn một ký tự, ta có thể sử dụng một trong số các cách sau đây:

• 
  Đặt ký tự trong cặp dấu nháy đơn. Ví dụ 'A', '0'.
  

• 
  Dùng hàm CHR(n) (trong đó n là mã ASCII của ký tự cần biểu diễn). Ví dụ CHR(65) biễu diễn ký tự 'A'.
  
• 
  Dùng ký hiệu #n (trong đó n là mã ASCII của ký tự cần biểu diễn). Ví dụ #65.
  

- UPCASE(ch): Trả về ký tự in hoa tương ứng với ký tự ch. Ví dụ: UPCASE('a') = 'A'.

- ORD(ch): Trả về số thứ tự trong bảng mã ASCII của ký tự ch. Ví dụ ORD('A')=65.

- CHR(n): Trả về ký tự tương ứng trong bảng mã ASCII có số thứ tự là n. Ví dụ: CHR(65)='A'.

- PRED(ch): cho ký tự đứng trước ký tự ch. Ví dụ: PRED('B')='A'.

- SUCC(ch): cho ký tự đứng sau ký tự ch. Ví dụ: SUCC('A')='B'.

- Hằng là một đại lượng có giá trị không thay đổi trong suốt chương trình.

- Cú pháp:

CONST = ;
III. KHAI BÁO BIẾN

- Biến là một đại lượng mà giá trị của nó có thể thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình.

- Cú pháp:

VAR [,,...] : ;

Ví dụ:

VAR x, y: Real; {Khai báo hai biến x, y có kiểu là Real}

a, b: Integer; {Khai báo hai biến a, b có kiểu integer}

Chú ý: Ta có thể vừa khai báo biến, vừa gán giá trị khởi đầu cho biến bằng cách sử dụng cú pháp như sau:

CONST : = ;

CONST x:integer = 5;

Với khai báo biến x như trên, trong chương trình giá trị của biến x có thể thay đổi. (Điều này không đúng nếu chúng ta khai báo x là hằng).
IV. BIỂU THỨC

Biểu thức (expression) là công thức tính toán mà trong đó bao gồm các phép toán, các hằng, các biến, các hàm và các dấu ngoặc đơn.

(x+4)*2 = (8+y) biểu thức logic

Trong một biểu thức, thứ tự ưu tiên của các phép toán được liệt kê theo thứ tự sau:

• 
  Lời gọi hàm.
  
• 
  Dấu ngoặc ()
  
• 
  Phép toán một ngôi (NOT, -).
  
• 
  Phép toán *, /, DIV, MOD, AND.
  
• 
  Phép toán +, -, OR, XOR
  
• 
  Phép toán so sánh =, <, >, <=, >=, <>, IN
  

- Câu lệnh gán (:=): :=;

- Các lệnh xuất nhập dữ liệu: READ/READLN, WRITE/WRITELN.

- Lời gọi hàm, thủ tục.

- Câu lệnh ghép: BEGIN ... END;

- Các cấu trúc điều khiển: IF.., CASE..., FOR..., REPEAT..., WHILE...
6.3. Các lệnh xuất nhập dữ liệu

6.3.1. Lệnh xuất dữ liệu

Để xuất dữ liệu ra màn hình, ta sử dụng ba dạng sau:

Các thủ tục trên có chức năng như sau:

1. 
   Sau khi xuất giá trị của các tham số ra màn hình thì con trỏ không xuống dòng.
   
2. 
   Sau khi xuất giá trị của các tham số ra màn hình thì con trỏ xuống đầu dòng tiếp theo.
   
3. 
   Xuống dòng.
   

Khi sử dụng lệnh WRITE/WRITELN, ta có hai cách viết: không qui cách và có qui cách:

- Viết không qui cách: dữ liệu xuất ra sẽ được canh lề ở phía bên trái. Nếu dữ liệu là số thực thì sẽ được in ra dưới dạng biểu diễn khoa học.

Ví dụ:

WRITELN(x); WRITE(sin(3*x));

- Viết có qui cách: dữ liệu xuất ra sẽ được canh lề ở phía bên phải.

Ví dụ:

WRITELN(x:5); WRITE(sin(13*x):5:2);

Câu lệnh	Kết quả trên màn hình
Writeln('Hello'); Writeln('Hello':10); Writeln(500); Writeln(500:5); Writeln(123.457) Writeln(123.45:8:2)	Hello Hello 500 500 1.2345700000E+02 123.46

Để nhập dữ liệu từ bàn phím vào các biến có kiểu dữ liệu chuẩn (trừ các biến kiểu BOOLEAN), ta sử dụng cú pháp sau đây:

• 
  Hàm KEYPRESSED: Hàm trả về giá trị TRUE nếu như có một phím bất kỳ được nhấn, nếu không hàm cho giá trị là FALSE.
  
• 
  Hàm READKEY: Hàm có chức năng đọc một ký tự từ bộ đệm bàn phím.
  
• 
  Thủ tục GOTOXY(X,Y:Integer): Di chuyển con trỏ đến cột X dòng Y.
  
• 
  Thủ tục CLRSCR: Xoá màn hình và đưa con trỏ về góc trên bên trái màn hình.
  
• 
  Thủ tục CLREOL: Xóa các ký tự từ vị trí con trỏ đến hết dòng.
  
• 
  Thủ tục DELLINE: Xoá dòng tại vị trí con trỏ và dồn các dòng ở phía dưới lên.
  
• 
  Thủ tục TEXTCOLOR(color:Byte): Thiết lập màu cho các ký tự. Trong đó color  [0,15].
  
• 
  Thủ tục TEXTBACKGROUND(color:Byte): Thiết lập màu nền cho màn hình.
  

Viết chương trình tính chu vi và diện tích của hình chữ nhật có chiều dài hai cạnh là a, b (được nhập từ bàn phím).

- Nhập hai cạnh vào hai biến a, b.

- Chu vi hình chữ nhật bằng 2*(a+b); Diện tích hình chữ nhật bằng a*b.

b. Mã chương trình:

Var f,g: text; a, b, S, CV: real; Begin Assign(f,’bai1_1.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_1.out’); rewrite(g); readln(f,a); readln(f,b); S := a*b; CV := (a+b)*2; Writeln(g,'Dien tich hinh chu nhat la:',S); Writeln(g,'Chu vi hinh chu nhat la:',CV:10:2); Close(f); close(g); end.

Viết chương trình tính chu vi, diện tích hình vuông có cạnh a (được nhập từ bàn phím).

- Nhập cạnh vào biến canh.

- Chu vi hình vuông bằng 4*canh; Diện tích hình vuông bằng canh*canh.

b. Mã chương trình:

Var f,g: text; canh: real; Begin Assign(f,’bai1_2.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_2.out’); rewrite(g); readln(f,canh); Writeln(g,'Chu vi hinh vuong la:',4*canh:10:2); Writeln(g,'Dien tich hinh vuong la:',canh*canh:10:2); Close(f); close(g); end.

Viết chương trình tính chu vi và diện tích hình tròn có bán kính r (được nhập từ bàn phím).

- Nhập bán kính vào biến r.

- Chu vi đường tròn bằng 2**r.

- Diện tích hình tròn bằng *r*r.

Var f,g: text; r: real; Begin Assign(f,’bai1_3.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_3.out’); rewrite(g); readln(f,r); Writeln(g,'Chu vi duong tron la:',2*pi*r:10:2); Writeln(g,'Dien tich hinh tron la:',pi*r*r:10:2); Close(f); close(g); end.

Viết chương trình tính diện tích của tam giác có ba cạnh là a,b,c (được nhập từ bàn phím)

- Nhập ba cạnh của tam giác vào ba biến a,b,c.

- Nửa chu vi của tam giác p = (a+b+c)/2.

- Diện tích của tam giác: s = .

b. Mã chương trình:

Var f,g: text; a,b,c,p,S: real; Begin Assign(f,’bai1_4.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_4.out’); rewrite(g); readln(f,a); readln(f,b); readln(f,c); p:=(a+b+c)/2; S:= sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c)); Write(g,'Dien tich tam giac la:',s:10:2); Close(f); close(g); end.

Viết chương trình cho phép tính trung bình cộng của bốn số.

- Nhập bốn số vào bốn biến a, b, c, d

- Trung bình cộng của a, b, c, d bằng (a + b + c + d)/4.

b. Mã chương trình:

Var f,g: text; a, b, c, d: real; Begin Assign(f,’bai1_5.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_5.out’); rewrite(g); readln(f,a); readln(f,b); readln(f,c); readln(f,d); Writeln(g,'Trung binh cong: ',(a+b+c+d)/4):10:2); Close(f); close(g); end.

Viết chương trình cho phép tính trung bình cộng của bốn số với điều kiện chỉ được sử dụng hai biến.

- Dùng một biến S có giá trị ban đầu bằng 0.

- Dùng một biến để nhập số.

- Sau khi nhập một số cộng ngay vào biến S.

Var f,g: text; s,a: real; Begin Assign(f,’bai1_6.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_6.out’); rewrite(g); S:=0; readln(f,a); S:=S+a; readln(f,a); S:=S+a; readln(f,a); S:=S+a; Writeln(g,'Trung binh cong: ',S/4:10:2); Close(f); close(g); end.

Viết chương trình cho phép tính trung bình nhân của bốn số với điều kiện chỉ được sử dụng hai biến.

- Dùng một biến S có giá trị ban đầu bằng 1.

- Dùng một biến để nhập số.

- Sau khi nhập một số nhân ngay vào biến S.

- Trung bình nhân bốn số là căn bậc 4 tích của chúng (Dùng hai lần căn bậc hai).

b. Mã chương trình:

Var f,g: text; a,S: real; Begin Assign(f,’bai1_7.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_7.out’); rewrite(g); S:=1; readln(f,a); S:=S*a; readln(f,a); S:=S*a; readln(f,a); S:=S*a; readln(f,a); S:=S*a; Write(g,'Trung binh nhan cua bon so la:',sqrt(sqrt(s))); Close(f); close(g); End.

Viết chương trình nhập hai số, đổi giá trị hai số rồi in ra hai số.

- Dùng các biến a, b để lưu hai số được nhập từ file;

- Gán cho biến tam giá trị của a.

- Gán giá trị của b cho a. (Sau lệnh này a có giá trị của b).

- Gán giá trị của tạm cho cho b (Sau lệnh này b có giá trị của tam = a).

b. Mã chương trình:

var f,g: text; a,b,tam: real; Begin Assign(f,’bai1_8.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_8.out’); rewrite(g); readln(f,a); readln(f,b); writeln(g,'Truoc khi doi a =',a,' va b= ',b); tam:=a; a:=b; b:=tam; writeln(g,'Sau khi doi a =',a,' va b= ',b); close(f); close(g); end.

Giải bài tập 1.8 mà chỉ được sử dụng hai biến (Tức không được dùng thêm biến tạm).

- Cộng thêm b vào a. (Giá trị hai biến sau lệnh này là: a+b, b)

- Gán b bằng tổng trừ đi b (Sau lệnh này b có giá trị bằng a);

- Gán giá trị a bằng tổng trừ đi b mới (Sau lệnh này a có giá trị bằng b).

b. Mã chương trình:

var f,g: text; a,b: real; Begin Assign(f,’bai1_9.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_9.out’); rewrite(g); readln(f,a); readln(f,b); writeln(g,'Truoc khi doi a =',a,' va b= ',b); a:=a+b; b:=a-b; a:=a-b; writeln(g,'Sau khi doi a =',a,' va b= ',b); close(f); close(g); end.

Viết chương trình cho biết chữ số hàng trăm, hàng chục, hàng đơn vị của một số có ba chữ số. Ví dụ khi nhập số 357 thì máy in ra:

- Chữ số hàng trăm: 3.

- Chữ số hàng chục: 5.

- Chữ số hàng đơn vị: 7.

a. Hướng dẫn:

Sử dụng hàm mov để lấy số dư. Khi chia cho 10 để lấy số dư ta được chữ số hàng đơn vị. Sử dụng DIV để lấy phần nguyên. Khi chia cho 10 để lấy phần nguyên ta đã bỏ đi chữ số hàng đơn vị để số có ba chữ số còn số có hai chữ số.

b. Mã chương trình:

var f,g: text; n:integer; begin Assign(f,’bai1_10.inp’); reset(f); Assign(g,’bai1_10.out’); rewrite(g); readln(f,n); writeln(g,'Chu so hang don vi: ',n mod 10); n:=n div 10; writeln(g,'Chu so hang chuc: ',n mod 10); n:=n div 10; writeln(g,'Chu so hang tram: ',n mod 10); close(f); close(g); end.

Hãy sửa chương trình để có kết quả là hàng trăm, hàng chục, hàng đơn vị.

Mã chương trình:

Var f,g: text; n,a,b,c,: integer; begin assign(f,’bai1_10c2.inp’); reset(f); assign(g,’bai1_10c2.out’); rewrite(g); readln(f,n); a:=n mod 10; n:=n div 10; b:=n mod 10; n:=n div 10; c:=n mod 10; n:=n div 10; writeln(g,'Chu so hang tram :c ',); writeln(g,'Chu so hang chuc: ',b); writeln(g,'Chu so hang don vi: ',a); close(f); close(g); end.