Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY

Trong cây có 2 dòng vận chuyển:

-Dòng mạch gỗ (dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ rồi tiếp tục dâng lên thân , lan tỏa đến lá và các thành phần khác của cây.

-Dòng mạch rây(dòng đi xuống): vận chuyển chất hữu cơ từ tế bào quang hợp trong phiến lá vào cuống lá, rồi đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ.

1) Cấu tạo của mạch gỗ(xilem): Gồm các tế bào chết (Quản bào và mạch ống)

2) Thành phần dịch mạch gỗ: nước và các ion khoáng, ngoài ra còn các chất hữu cơ( aa, vitamin, hocmon)

3) Động lực dòng mạch gỗ: Là sự phối hợp của 3 lực

- Lực đẩy (Áp suất rễ)

- Lực hút do thoát hơi nước ở lá

- Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ.

B) DÒNG MẠCH RÂY:

1) Cấu tạo của mạch rây: Gồm các tế bào sống (Ống rây và tế bào kèm)

2) Thành phần dịch mạch rây: chủ yếu là saccarôzơ, các axit amin, vitamin, hocmon thực vật và một số hợp chất hữu cơ khác

3) Động lực dòng mạch rây: là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu (ASTT) giữa cơ quan nguồn (nơi saccarôzơ tạo thành) có ASTT cao và cơ quan chứa có ASTT thấp

- Thoát hơi nước là động lực đầu tiên của dòng mạch gỗ: giúp vận chuyển nước, ion khoáng và các chất tan khác từ rễ đến mọi cơ quan của cây; tạo môi trường liên kết các bộ phận của cây; tạo độ cứng cho cây thân thảo…

- Thoát hơi nước khí khổng mở CO₂ khuếch tán vào lá cung cấp cho quá trình Quang Hợp.

- Thoát hơi nước giúp hạ t⁰ của lá, đảm bảo cho các quá trình sinh lí xảy ra bình thường

Cây thoát hơi nước qua khí khổng và qua cutin

- Các tế bào biểu bì cùa lá tiết ra cutin, lớp cutin bao phủ toàn bộ bể mặt la, trừ khí khổng

- Các tế bào khí khổng phân bố ở mặt cưới nhiều hơn mặt trên của lá

a) Thoát hơi nước qua khí khổng:

- Khi no nước: Vách ngoài của tế bào căng ra làm cho vách trong căng theo Khí khổng mở

- Khi mất nước : Vách ngoài hết cong làm cho vách trong duỗi thẳng Khí khổng đóng

b) Thoát hơi nước qua cutin trên biểu bì lá: Lớp cutin càng dày, thoát hơi nước càng giảm và ngược lại.
III- CÁC TÁC NHÂN ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC

- Nước : Ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước thông qua việc điều tiết độ mở của khí khổng.

- Ánh sáng: Làm tăng t⁰ lá  khổng mở tăng tốc độ thoát hơi nước.

- Nhiệt độ: Ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp của rễ rễ hấp thụ nhiều nước.

- Ion khoáng: ảnh hưởng đến lượng nước trong tế bào khí khổng điều tiết độ mở của khí khổng.
IV- CÂN BẰNG NƯỚC VÀ TƯỚI TIÊU HỢP LÍ CHO CÂY TRỒNG(đọc sgk)
Câu hỏi :

1. Nêu vai trò của quá trình thoát hơi nước ?

2. Trình bày quá trình thoát hơi nước qua lá ?

3. Trình bày ảnh hưởng của các tác nhân môi trường đến thoát hơi nước ?