Một số phưƠng pháp chiết xuất hiệN ĐẠI
tải về 56.14 Kb.
|
|
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP CHIẾT XUẤT HIỆN ĐẠI Chiết xuất là phương pháp sử dụng dung môi để lấy các chất tan ra khỏi các mô thực vật. Sản phẩm thu được của quá trình chiết xuất là một dung dịch của các chất hòa tan trong dung môi. Dung dịch này được gọi là dịch chiết. Có ba quá trình quan trọng đồng thời xảy ra trong chiết xuất là: - Sự hòa tan của chất tan vào dung môi. - Sự khuyếch tán của chất tan trong dung môi. - Sự dịch chuyển của các phân tử chất tan qua vách tế bào thực vật. Các yếu tố ảnh hưởng lên ba quá trình này (bản chất của chất tan, dung môi, nhiệt độ, áp suất, cấu tạo của vách tế bào, kích thước tiểu phân bột dược liệu...) sẽ quyết định chất lượng và hiệu quả của quá trình chiết xuất. Một quy trình chiết xuất dược liệu điển hình gồm các bước sau: Chuẩn bị dược liệu: Làm khô, chia nhỏ dược liệu hoặc làm đồng nhất các bộ phận tươi (hoa,lá,…) hay ngâm toàn bộ các phần của cây trong một dung môi. Lựa chọn dung môi chiết: Dung môi chiết phụ thuộc vào bản chất của chất cần chiết, các thành phần cần chiết cũng như tạp chất trong dược liệu và phương pháp chiết xuất. Có 3 nhóm dung môi chính sau (Dựa vào độ phân cực): Dung môi phân cực cao: nước, ethanol, methanol… Dung môi phân cực trung bình: ethyl acetat, dichloromethane… Dung môi kém phân cực hoặc không phân cực: n-hexan, ether dầu hỏa,... Lựa chọn phương pháp chiết xuất: Có rất nhiều phương pháp, kĩ thuật chiết xuất khác nhau, được lựa chon tùy thuộc vào tính chất của chất cần chiết, dung môi chiết, đặc điểm của dược liệu, và điều kiện cơ sở vật chất sẵn có. Phương pháp chiết xuất truyền thống sử dụng dung môi kết hợp với gia nhiệt và khuấy trộn. Các phương pháp chiết xuất hay sử dụng như: Phương pháp chiết lạnh: Phương pháp ngâm - Phương pháp ngấm kiệt Phương pháp chiết nóng: Phương pháp sắc. - Phương pháp hầm. Phương pháp hãm. - Phương pháp cất kéo hơi nước. Phương pháp chiết Soxhlet. Ngoài ra, hiện nay có nhiều kĩ thuật chiết xuất hiện đại mới được áp dụng với nhiều ưu việt trong chiết xuất các hợp chất tự nhiên như: Chiết xuất với sự hỗ trợ của sóng siêu âm (Chiết siêu âm- UAE). Chiết xuất với sự hỗ trợ của vi sóng (Chiết vi sóng- MAE). Chiết xuất lỏng siêu tới hạn (Chiết siêu tới hạn – SPE). - Chiết xuất bằng dung môi dưới áp lực cao (Chiết dung môi nhanh- ASE Một trong những thách thức lớn nhất đối với công nghiệp dược ngày nay là cần phải thay thế những qui trình sản xuất gây ô nhiễm môi trường bằng những qui trình an toàn hơn. Các qui trình “xanh” sẽ dễ dàng được áp dụng nếu có hiệu quả và chi phí thấp hơn so với các qui trình hiện tại. Một qui trình "xanh" trong chiết xuất cần đảm bảo các nguyên tắc sau: 1.Nguyên liệu và thành phẩm phải không hoặc ít độc với người và môi trường 2.Dung môi, hóa chất ít độc, có thể tái sử dụng và được dùng một cách là ưu, dạng dùng thích hợp để hạn chế độc hại, ô nhiễm, cháy nổ. 3. Ít tốn năng lượng, hiệu suất cao, tạo ra ít chất thải. 4. Nếu có thể, qui trình nên được thực hiện ở nhiệt độ và áp suất thường Các phương pháp chiết xuất hiện đại cần đáp ứng tối đa các tiêu chí trên. Ví dụ, việc dùng carbon dioxid siêu tới hạn làm dung môi chiết sẽ tạo ra một quy trình chiết xuất hiệu quả và không ô nhiễm. Ethanol và nước là những dung môi thân thiện môi trường và được dùng phổ biến. Dung môi nước ở nhiệt độ và áp suất cao có hằng số điện môi tương tự một số dung môi hữu cơ như ethanol, aceton. Do vậy phương pháp chiết bằng nước nóng dưới áp suất cao là phương pháp an toàn, không ô nhiễm, có thể thay thế nhiều qui trình chiết xuất hiện đang dùng các dung môi hữu cơ độc hại. Tương tự, ethanol ở nhiệt độ và áp suất cao có thể chiết được hầu hết các phân tử từ phân cực vừa đến không phân cực. Các phương pháp chiết xuất hiện đại không chỉ thân thiện hơn với môi trường mà còn có các ưu điểm: năng suất cao, dễ tự động hóa, chọn lọc, hiệu quả và chi phí thấp. Thực tế không có phương pháp nào có thể đáp ứng tất cả các tiêu chí này. Tuy nhiên, một số phương pháp được cho là có triển vọng phát triển như phương pháp chiết bằng dung môi siêu tới hạn, chiết dưới áp suất cao hay chiết bằng vi sóng. Các phương pháp này ngày càng được ứng dụng nhiều trong công nghiệp sản xuất thực phẩm và dược phẩm. tải về 56.14 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|