MỤc lục chưƠng đỐi tưỢNG, phưƠng pháp nghiên cứu và Ý nghĩa học tập môn tư TƯỞng hồ chí minh 2

CHƯƠNG 1.ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ Ý NGHĨA HỌC TẬP MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

I.Đối tượng nghiên cứu

1.Khái niệm tư tưởng và tư tưởng Hồ Chí Minh

a.Khái niệm tư tưởng

Trong thuật ngữ “tư tưởng Hồ Chí Minh”: tư tưởng ở đây không phải được dùng với nghĩa tinh thần - tư tưởng, ý thức của một cá nhân mà với nghĩa là một “học thuyết”, là một hệ thống những quan điểm, quan niệm, luận điểm được xây dựng trên một nền tảng triết học (thế giới quan và phương pháp luận) nhất quán, đại biểu cho ý chí, nguyện vọng của một giai cấp, một dân tộc, được hình thành trên cơ sở thực tiễn nhất định và trở lại chỉ đạo hoạt động thực tiễn, cải tạo hiện thực.

Nhà tư tưởng: khi biết giải quyết trước người khác tất cả những vấn đề chính trị - sách lược, các vấn đề về tổ chức, về những yếu tố vật chất của phong trào không phải một các tự phát.

b.Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh

Đại hội IX (4.2001) đưa ra định nghĩa tương đối hệ thống và toàn diện về tư tưởng Hồ Chí Minh: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại… Tư tưởng Hồ Chí Minh soi đường cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta giành thắng lợi, là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc ta”.

2.Đối tượng và nhiệm vụ của môn học tư tưởng Hồ Chí Minh

a. Đối tượng nghiên cứu

• 
  Hệ thống quan điểm, quan niệm, lý luận về cách mạng Việt Nam được thể hiện trong toàn bộ di sản Hồ Chí Minh, mà cốt lõi là tư tưởng độc lập, tự do của dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
  
• 
  Quá trình vận động, hiện thực hóa các quan điểm, lý luận đó trong thực tiễn cách mạng Việt Nam.
  

b.Nhiệm vụ nghiên cứu: làm rõ các bội dung sau:

• 
  Cơ sở (khách quan và chủ quan) hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm khẳng định sự ra đời của tư tưởng Hồ Chí Minh là một tất yếu nhằm giải đáp các vấn đề lịch sử dân tộc đặt ra.
  
• 
  Các giai đoạn hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh.
  
• 
  Nội dung, bản chất cách mạng, khoa học, đặc điểm của các quan điểm trong tư tưởng Hồ Chí Minh.
  
• 
  Vai trò nền tảng, tư tưởng, kim chỉ nam hành động của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam.
  
• 
  Quá trình nhận thức, vận dụng, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh qua các giai đoạn cách mạng của Đảng và Nhà nước ta.
  
• 
  Các giá trị tư tưởng, lý luận của Hồ Chí Minh đối với kho tàng tư tưởng, lý luận cách mạng thế giới của thời đại.
  

3.Mối quan hệ của môn học này với môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin và môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam

a.Mối quan hệ của môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh với môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin

• 
  Chủ nghĩa Mác - Lênin với các bộ phận lý luận cấu thành của nó là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận, nguồn gốc tư tưởng lý luận trực tiếp quyết định bản chất cách mạng, khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh.
  
• 
  Hồ Chí Minh là người trung thành, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Cuộc đời, sự nghiệp của Hồ Chí Minh và thực tiễn cách mạng Việt Nam đã góp phần làm phong phú, bổ sung và phát triển các nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin.
  

b.Mối quan hệ của môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh với môn học Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam

• 
  Tư tưởng Hồ Chí Minh là một bộ phận tư tưởng của Đảng.
  
• 
  Với tư cách là bộ phận nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam hành động của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác – Lênin là cơ sở khoa học hình thành nên đường lối chiến lược, sách lược cách mạng của Đảng.
  

II.Phương pháp nghiên cứu

1.Cơ sở phương pháp luận

Phải dựa trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác – Lênin và các quan điểm có giá trị phương pháp luận của Hồ Chí Minh.

Quán triệt các nguyên lý triết học Mác – Lênin.

Một số nguyên tắc phương pháp luận:

a.Bảo đảm sự thống nhất nguyên tắc tính Đảng và tính khoa học

Bảo đảm tính khách quan khi phân tích, lý giải, đánh giá tư tưởng Hồ Chí Minh, tránh áp đặt, cường điệu hóa hoặc hiện đại hóa tư tưởng của Người.

b.Quan điểm thực tiễn và nguyên tắc lý luận gắn liền với thực tiễn

Phải biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống, thực tiễn, phục vụ cho sự nghiệp cách mạng đất nước.

c.Quan điểm lịch sử - cụ thể

Nắm vững quan điểm này giúp ta hiểu được tư tưởng Hồ Chí Minh mang đậm dấu ấn của quá trình phát triển lịch sử, quá trình phát triển sáng tạo, đổi mới.

d.Quan điểm toàn diện và hệ thống

e.Quan điểm kế thừa và phát tiển

Ngày nay, chúng ta phải biết kế thừa, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng của Người vào bối cảnh cụ thể của đất nước và quốc tế.

f.Kết hợp nghiên cứu các tác phẩm với thực tiễn chỉ đạo cách mạng của Hồ Chí Minh

Phải tìm hiểu các tác phẩm, bài viết, bài nói và coi trọng hoạt động thực tiễn của Người.

2.Các phương pháp cụ thể

• 
  Phương pháp lịch sử: là phương pháp trình bày sự vật, hiện tượng theo trình tự thời gian, từ khi ra đời - tồn tại - phát triển - hệ quả.
  
• 
  Phương pháp logic: là phương pháp nghiên cứu, khái quát nhằm tìm ra bản chất của sự vật, hiện tượng.
  
• 
  Kết hợp với các phương pháp khác: qui nạp, diễn dịch, thống kê, phân tích, đối chiếu, so sánh, điền dã, điều tra xã hội học...
  

III.Ý nghĩa của việc học tập môn học đối với sinh viên

Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng và rèn luyện bản lĩnh chính trị

CHƯƠNG 2.CƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

I.Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

1.Cơ sở khách quan

a.Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

Sau khi đánh chiếm được nước ta, thực dân Pháp đã đặt chính sách cai trị về mọi mặt trong đời sống xã hội Việt Nam. Chính sách thống trị của Pháp đã tác động đến mọi mặt của xã hội Việt Nam (chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội...) trong đó đặc biệt là sự ra đời của hai giai cấp mới: tư sản và công nhân. Trong lòng xã hội Việt Nam tồn tại hai mâu thuẫn cơ bản:

• 
  Nông dân >< địa chủ phong kiến (mâu thuẫn vốn có ở xã hội Việt Nam):
  
• 
  Dân tộc Việt Nam >< đế quốc thực dân Pháp: là mâu thuẫn nổi bật, hàng đầu.
  

• 
  Hệ tư tưởng phong kiến: tiêu biểu là phong trào Cần Vương (1885 – 1896) kết thúc với thất bại của cuộc khởi nghĩa của Phan Đình Phùng.
  
• 
  Hệ tư tưởng dân chủ tư sản: Phan Bội Châu (đại diện cho xu hướng bạo động, dựa vào Nhật để đánh Pháp, “đuổi hổ cửa trước rước beo cửa sau), Phan Châu Trinh (đại diện cho xu hướng cải lương, đàm phán, thỏa hiệp với Pháp để đòi độc lập, chẳng khác nào “xin giặc rủ lòng thương”)
  

 Bối cảnh quốc tế

Cuối thế kỷ XIX, CNTB chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc. Để làm giàu cho chính quốc của mình, chúng đã đẩy nhanh quá trình xâm lược, áp bức, bóc lột thuộc địa rất dã man, làm cho hàng trăm quốc gia dân tộc trên thế giới lúc đó trở thành nạn nhân đau khổ của chúng.

Cách mạng tháng Mười Nga nổ ra và giành thắng lợi có tác động, ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào cách mạng thế giới nói chung và phong trào giải phóng dân tộc ở các thuộc địa nói riêng, trong đó, có cách mạng Việt Nam, mở ra thời đại mới: “thời đại cách mạng chống đế quốc, thời đại giải phóng dân tộc”.

3.1919, theo sáng kiến của Lênin, Quốc tế III được thành lập. Điều đó có nghĩa rằng kể từ đây, phong trào cách mạng thế giới nói chung, phong trào giải phóng dân tộc ở thuộc địa nói riêng đã có một bộ tham mưu cách mạng chân chính, một tổ chức lãnh đạo – đó là Quốc tế III. Kể từ đây, phong trào công nhân ở các nước tư bản chủ nghĩa và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa phương Tây có mối quan hệ mật thiết với nhau trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc.

b.Những tiền đề tư tưởng – lý luận

• 
  Chủ nghĩa yêu nước, ý chí tự lực tự cường đấu tranh để dựng nước và giữ nước.
  
• 
  Tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá nhân – gia đình – làng xã - Tổ quốc, lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý.
  

 Tinh hoa văn hóa nhân loại

• 
  Văn hóa phương Đông.
  
• 
  Văn hóa phương Tây.
  
  • 
    Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng của giai cấp công nhân, lý luận cách mạng tiên tiến nhất của thời đại
    

2.Nhân tố chủ quan

• 
  Năng lực tư duy năng động, nhạy bén, tầm nhìn xa trông rộng, sự mẫn cảm chính trị đặc biệt
  
• 
  Lòng nhân ái rộng mở, yêu thương, đồng cảm với những người cùng khổ,
  

II.Quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh

1.Thời kỳ từ 1890 – 1911:

2.Từ 1911 – 1920:

3.Từ 1920 – 1930:

4.Từ 1930 – 1945:

5.Từ 1945 – 1969:

III.Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh

1.Tư tưởng Hồ Chí Minh soi sáng con đường giải phóng và phát triển dân tộc

a.Tài sản tinh thần vô giá của dân tộc

b.Nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của cách mạng Việt Nam

2.Tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự phát triển của thế giới

a.Phản ánh khát vọng thời đại

b.Tìm ra các giải pháp đấu tranh giải phóng loài người

c.Cổ vũ các dân tộc đấu tranh vì những mục tiêu cao cả