Labaratoriya mashg’uloti ishlanmasi
G. Tojiboeva Yo.YUsupova
M A V Z U: -
IDROK.2 soat
ISHNING MAQSADI: Inson hayotida idrokning roli va idrok hususiyatlarining
aniqligini,chuqurlagini amaliy o„rganish. Tanib olish metodi yordamida idrok apparsepsiyaning
rolini tekshirish.,vaqtni idrok kilishdagi aniqlikni
tekshirish, teri (taktil) va ko„rish idrokining
xususiyatlarini tekshirish,
NAZARIY MA’LUMOTLAR:1.IDROK VA UNING TURLARI XAQIDA TUShUNChA.
Idrok sezgi organlarimizga bevosita ta‟sir yetib turgan narsa va xodisalarning ongimizda butun,
yaxlit xolda aks yettirishdan iborat bo„lgan psixik jarayondir. Idrok - protsessida barcha ruxiy
xayotimiz
ongimizning butun mazmuni, bilimlarimiz va tajribalarimiz ishtirok yetadi. Shuning
uchun xam idrok sezgilarga nisbatan murakkabrok va mazmundor psixik jarayon bulib
xisoblanadi.
Idrokning fiziologik asoslari ko‟zgovchilar yigindisi ta‟sirida bosh miya yarim
sharlari kobigida xosil bulgan shartli reflektor(muvakkat) nerv bog„lanishlardan iborat.
Idrok perseptiv xarakterga yega. Chunki kishilar idrokining mazmuni bir biridan farq qiladi.
Kishilar aynan bir xil narsani uz bilim darajasi, turmush tajribasi dunyokarashi xamda ijtimoiy
kelib chikishi karab turlicha idrok kiladilar.
Idrokning nechoglik mazmundorligi
shaxsning dunyokarashi, ye‟tikodi, ideali, bilim va madaniy
saviyasi, xayotdan orttirgan tajribalari xamda kizikishlariga bog„lik. Idrok kaysi organ orkali
amalga oshirilishiga karab: ko„ruv, yeshituv idroki: obektiga karab: vakt (zamon), xarakatni,
fazo (makon) ni idrok kilish kabi turlarga ajratib urganiladi.
Vaktni idrok qilish - materiyaning yashash formasi - muayyan ob‟ektiv birligini ongimizda
bevosita aks yettirilishidan iborat. Vaktni idrok kilish asosan ruxiy xodisalarimizning
almashinuvi tufayli ruy beradi. Vaktni idrok kilish idrok kilinayotgan vakt birligining ob‟ektiv
mazmuniga xamda bizning unga bulgan munosabatimizga bog„lik. Masalan, bizning yextiyoj va
kizikishlarimizga mos bulgan vakt birligini idrok kilganimizda, vakt sub‟ektiv jixatdan tez idrok
qilinadi va aksincha.
Xarakatni idrok qilish - jismlarning fazo (makon) dagi urin almashtirishini be‟vosita aks
yettirishidir. Harakat nisbatan va nisbatsiz idrok qilinadi: agar
xarakatdagi jism atrofidagi
boshka harakatsiz jismlarga takkoslab idrok kilinsa, bu harakatni nisbatan idrok qilish deyiladi:
aksincha, harakatdagi xech narsaga taqqoslanmay idrok qilinsa, bu harakatni nisbatsiz idrok
qilish deyiladi.
