Ứng dụng mô hình phân tích thông tin thích hợp lập báo cáo phân tích phưƠng án kinh doanh

ỨNG DỤNG MÔ HÌNH PHÂN TÍCH THÔNG TIN THÍCH HỢP

LẬP BÁO CÁO PHÂN TÍCH PHƯƠNG ÁN KINH DOANH

TS. Huỳnh Lợi
Mục tiêu của kế toán quản trị là cung cấp thông tin cho những nhà quản lý thực hiện các chức năng quản lý và vai trò của kế toán quản trị được thể hiện ở tính hữu ích của thông tin cung cấp cho nhà quản lý. Với những doanh nghiệp, hệ thống thông tin kế toán hầu hết bị bao phủ và thống trị bởi thông tin kế toán tài chính, thì tính hữu ích của thông tin kế toán quản trị cần được đề cao để chứng minh, bổ sung tốt hơn cho các quyết định quản lý.

Ngày nay, với thế giới thông tin ngày càng bùng nổ dữ dội, thay đổi nhanh chóng, thì tính hữu ích của thông tin kế toán quản trị càng giữ vai trò quan trọng đến định hướng và sự tồn tại hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và cũng bổ sung rất hữu ích cho thông tin kế toán tài chính trong phân tích, đánh giá tình hình tài chính trên các báo cáo. Tính hữu ích của thông tin kế toán quản trị được thể hiện qua 3 tính chất cơ bản :

1. Giúp nhà quản lý nhanh chóng có được những dữ liệu thông tin để ra quyết định trong từng tình huống sản xuất kinh doanh nhưng vẫn đảm bảo cơ sở khoa học và thực tiễn kinh tế cho quyết định;

2. Giúp nhà quản lý có được những thông tin chọn lọc, đơn giản để tập trung cho quyết định quản lý nhằm tăng tính hiệu quả trong từng tình huống sản xuất kinh doanh;

3. Giúp nhà quản lý có được những thông tin xác đáng, đầy đủ để minh chứng cho quyết định quản lý trong từng tình huống sản xuất kinh doanh khi không đủ những tài liệu chi tiết cần thiết cho lập báo cáo kết quả kinh doanh.

Những tính chất trên đảm bảo cho thông tin kế toán quản trị hữu ích và cũng chính những tính chất hữu ích này thể hiện tính thích hợp của thông tin kế toán quản trị phục vụ cho nhà quản lý ra quyết định kinh doanh, nhất là trong trường hợp xem xét, lựa chọn một phương án sản xuất kinh doanh mới.

Để có được thông tin thích hợp, kế toán quản trị trải qua các bước kỹ thuật sau:

Bước 1 : Xác định phương án, cặp phương án kinh doanh cần xem xét, so sánh lựa chọn.

Bước 2 : Tập hợp tất cả các khoản thu nhập, chi phí liên quan đến phương án hay cặp phương án cần xem xét, so sánh để lựa chọn. Phạm vi thu nhập, chi phí ở đây gồm cả phạm vi thực tế, dự báo và cơ hội kinh doanh trong tương lai.

Bước 3: Loại bỏ những khoản chi phí chìm, những khoản chi phí đã phát sinh và lưu lại ở tất cả các phương án sản xuất kinh doanh khi xem xét, so sánh lựa chọn.

Bước 4 : Loại bỏ các khoản thu nhập và chi phí sẽ phát sinh như nhau trong tương lai.

Thông tin còn lại sau khi thực hiện 4 bước trên chính là thông tin thích hợp giúp cho nhà quản lý nhanh chóng có được bức tranh tài chính về phương án kinh doanh rõ ràng, có trọng tâm và đầy đủ để xem xét, so sánh và đưa ra quyết định hữu hiệu.

Thông tin thích hợp có thể được trình bày bằng những hình thức báo cáo khác nhau nhưng luôn phải đảm bảo 3 tính chất hữu ích của thông tin cho việc ra quyết định. Bao cáo thông tin thích hợp được thể hiện qua Bảng 1

Công ty… Bộ phận …		Bảng 1
BÁO CÁO THÔNG TIN THÍCH HỢP Phương án kinh doanh …. Đơn vị tính: Nghìn đồng
Chỉ tiêu	Phương án so sánh (Phương án thay thế)		Phương án gốc (Phương án hiện hữu)	Thông tin thích hợp
(1)	(2)		(3)	(4)= (2)- (3)
Thu nhập
Doanh thu Thu nhập khác
II. Chi phí
1.Biến phí - - 2. Định phí - -
III. Chi phí cơ hội
Kết quả so sánh				K
			Ngày ….tháng …. năm Người lập báo cáo

Quy ước ghi chép và trình bày trên báo cáo :

• 
  Cột (1) : Ghi nhận các chỉ tiêu thu nhập, chi phí;
  
• 
  Cột (2) : Ghi nhận thu nhập, chi phí của phương án so sánh;
  
• 
  Cột (3) : Ghi nhận thu nhập, chi phí phương án gốc ;
  
• 
  Cột (4) : Ghi nhận thông tin thu nhập, chi phí khác biệt giữa 2 phương án
  
• 
  Quy ước ghi nhận :
  

• 
  Thu nhập ghi số dương (+)
  
• 
  Chi phí ghi số âm (-)
  
• 
  Tăng thu nhập hay giảm chi phí khi so sánh ghi số dương (+)
  
• 
  Tăng chi phí hay giảm thu nhập ghi số âm (-)
  

• 
  Kết quả so sánh giữa 2 phương án là số liệu tổng hợp thể hiện ở chỉ tiêu (K). Kết quả K là một số dương phương án so sánh so với phương án gốc góp phần tăng lợi nhuận K và ngược lại là giảm lợi nhuận K.
  

Khảo sát công ty ABC đang sản xuất kinh doanh sản phẩm A với cơ cấu thu nhập, chi phí : doanh thu hằng năm 2 tỉ đồng; chi phí hằng năm gồm vật tư trực tiếp 1 tỉ đồng, nhân công trực tiếp 300 triệu đồng, khấu hao tài sản dài hạn 200 triệu đồng, dịch vụ thuê ngoài ngắn hạn 180 triệu đồng, dịch vụ thuê ngoài dài hạn 140 triệu đồng. Công ty đang nghiên cứu thay thế phương án kinh doanh sản phẩm A bằng phương án kinh doanh sản phẩm B để chuyển vốn dần sang mở rộng một lĩnh vực kinh doanh mới với những dự tính: doanh thu hằng năm 1,7 tỉ đồng; chi phí hằng năm gồm vật tư trực tiếp 800 triệu đồng, nhân công trực tiếp 300 triệu đồng, khấu hao tài sản dài hạn 80 triệu đồng, dịch vụ thuê ngoài ngắn hạn 190 triệu đồng, dịch vụ thuê ngoài dài hạn 140 triệu đồng. Hiện tại, lợi nhuận phương án kinh doanh sản phẩm B so với lợi nhuận hiện hữu đầu tư vào cùng ngành thấp hơn 10 triệu đồng và lợi nhuận phương án kinh doanh sản phẩm B dự tính đảm bảo như mức lợi nhuận đầu tư vào cùng ngành hàng tương tự; đồng thời, số vốn kinh doanh sản phẩm A thừa ra ít nhất có thể gửi vào ngân hàng với thu nhập thuần từ lãi là 4 triệu đồng.

Ứng dụng mô hình thông tin thích hợp, kế toán lập và trình bày báo cáo thông tin thích hợp về phân tích phương án kinh doanh sản phẩm B như Bảng 2

Công ty… Bộ phận …		Bảng 2
BÁO CÁO THÔNG TIN THÍCH HỢP Phương án kinh doanh sản phẩm B Đơn vị tính: nghìn đồng
Chỉ tiêu	Phương án kinh doanh sản phẩm B		Phương án kinh doanh sản phẩm A		Thông tin thích hợp
(1)	(2)		(3)		(4)= (2)- (3)
I. Thu nhập
Doanh thu :	1.700.000		2.000.000		-300.000
II. Chi phí
Vật tư trực tiếp	-800.000		-1.000.000		200.000
Nhân công trực tiếp	-300.000		-300.000		x
Khấu hao tài sản dài hạn	-80.000		-200.000		120.000
Dịch vụ thuê ngắn hạn	-190.000		-180.000		-10.000
Dịch vụ thuê dài hạn	-140.000		-140.000		x
III. Chi phí cơ hội	-4.000		-10.000		6.000
Kết quả so sánh					16.000
				Ngày ….tháng …..năm… Người lập báo cáo

Với báo cáo này, kế toán quản trị giúp cho nhà quản lý có được tài liệu giải trình cho quyết định kinh doanh sản phẩm B một cách nhanh chóng, tập trung và chỉ ra được những khác biệt về thu nhập, chi phí so với phương án kinh doanh sản phẩm B cùng với sự lượng hóa cụ thể khả năng tăng lợi nhuận từ phương án kinh doanh sản phẩm B là 16 triệu đồng.

1. 
   Trường đại học Kinh tế quốc dân, Khoa Kế toán (2005), Giáo trình kế toán quản trị, Nhà xuất bản Lao động – Xã hội.
   
2. 
   Trường đại học kinh tế Tp.Hồ Chí Minh, Khoa kế toán – Kiểm toán, Bộ môn kế toán quản trị và phân tích kinh doanh (2008), Kế toán quản trị, Nhà xuất bản Thống kê.
   
3. 
   Ray H.Garirison và Eric W.Noreen (2005), Managerial Accounting, Mc Graw – Hill Companies, Inc.
   
4. 
   H.Thomas Johnson, Robert S.Kaplan (1987), Relevance lost the rise and fall of management Accounting, Harvard Business School Press.
   
5. 
   Robert S.Kaplan, Anthony A.Atkinson (2007), Advanced Management Accounting, third edition, Prentice Hall International, Inc.