Néi dung 5. T¢Y ¢U THêI HËU K× TRUNG §¹I A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
Nh÷ng ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lÝ (nguyªn nh©n vµ tiÒn ®Ò, diÔn biÕn, hÖ qu¶).
Tr×nh bµy sù n¶y sinh ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN trong lßng chÕ ®é phong kiÕn ë ch©u ¢u, nh÷ng thay ®æi trong quan hÖ x· héi.
Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ c¸c phong trµo V¨n ho¸ Phôc hng, C¶i c¸ch t«n gi¸o, ChiÕn tranh n«ng d©n (nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶, ý nghÜa).
B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG I NH÷NG CUéC PH¸T KIÕN §ÞA LÝ LíN
1. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn cña nh÷ng ph¸t kiÕn ®Þa lÝ
HiÓu ®îc nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn dÉn tíi c¸c cuéc ph¸t kiÕn ®Þa lÝ :
Nguyªn nh©n :
Do nhu cÇu vÒ h¬ng liÖu, vµng b¹c, thÞ trêng t¨ng cao.
Con ®êng giao lu bu«n qua T©y ¸ vµ §Þa Trung H¶i bÞ ngêi
¶ RËp ®éc chiÕm.
§iÒu kiÖn :
+ Khoa häc kÜ thuËt cã nhiÒu tiÕn bé.
+ Ngµnh hµng h¶i ®· cã hiÓu biÕt vÒ ®Þa lÝ, ®¹i d¬ng, sö dông
la bµn.
+ KÜ thuËt ®ãng tµu cã bíc tiÕn quan träng, ®ãng ®îc nh÷ng tµu lín cã thÓ ®i xa vµ dµi ngµy ë c¸c ®¹i d¬ng lín.
+ Cã nh÷ng tµi liÖu cña c¸c cuéc hµnh tr×nh tríc thÕ kØ XV ®· ®îc ghi chÐp l¹i.
2. C¸c cuéc ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lÝ
Tr×nh bµy trªn lîc ®å 4 cuéc ph¸t kiÕn lín :
N¨m 1487, B. §i-a-x¬ ®· ®i ®Õn cùc Nam cña lôc ®Þa ch©u Phi, ®Æt tªn mòi B·o Tè, sau ®æi thµnh H¶o Väng.
N¨m 1492, C. C«-l«m-b« ®i tõ T©y Ban Nha ®Õn ®îc Cu Ba
vµ mét sè ®¶o thuéc vïng biÓn ¡ng-ti, lµ ngêi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra ch©u MÜ.
N¨m 1497, Va-xc« ®¬ Ga-ma ®· ®Õn ®îc Ca-li-cót (Ên §é, 1498).
N¨m 1519, Ph. Ma-gien-lan lµ ngêi ®· thùc hiÖn thµnh c«ng chuyÕn ®Çu tiªn vßng quanh thÕ giíi b»ng ®êng biÓn (1519 1521).
Quan s¸t h×nh 36, 37 (SGK) ®Ó biÕt thªm vÒ c¸c cuéc ph¸t kiÕn lín vÒ ®Þa lÝ.
3. HÖ qu¶ cña ph¸t kiÕn ®Þa lÝ
Rót ra ®îc hÖ qu¶ cña c¸c cuéc ph¸t kiÕn ®Þa lÝ :
MÆt tÝch cùc : ®em l¹i hiÓu biÕt míi vÒ Tr¸i §Êt, vÒ nh÷ng con ®êng míi, d©n téc míi. T¹o ®iÒu kiÖn cho sù giao lu gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸, v¨n minh kh¸c nhau. Thóc ®Èy th¬ng nghiÖp ph¸t triÓn, thÞ trêng ®îc më réng.
H¹n chÕ : n¶y sinh qu¸ tr×nh cíp bãc thuéc ®Þa vµ bu«n b¸n
n« lÖ.
II Sù N¶Y SINH CñA PH¦¥NG THøC S¶N XUÊT T¦ B¶N CHñ NGHÜA ë T¢Y ¢U
1. TÝch luü ban ®Çu cña chñ nghÜa t b¶n
HiÓu ®îc qu¸ tr×nh tÝch luü ban ®Çu cña chñ nghÜa t b¶n :
H×nh thµnh kh¸i niÖm "tÝch luü ban ®Çu" ®Ó hiÓu ®îc ®©y lµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho sù ph¸t triÓn hµng ho¸, dÉn ®Õn sù ra ®êi cña CNTB.
Nh÷ng con ®êng tÝch luü (vèn vµ nh©n c«ng) :
+ Quý téc vµ th¬ng nh©n T©y ¢u ra søc cíp bãc cña c¶i, tµi nguyªn, vµng b¹c cña c¸c níc ch©u MÜ, ch©u Phi vµ ch©u ¸.
+Bu«n b¸n víi c¸c níc ph¬ng §«ng, ®Æc biÖt lµ bu«n b¸n n« lÖ ph¸t triÓn.
+Tíc ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n, t liÖu s¶n xuÊt víi thî thñ c«ng, biÕn hä thµnh nh÷ng ngêi lµm thuª.
+ChÌn Ðp, ®¸nh thuÕ nÆng nÒ.
+Qu¸ tr×nh tÝch luü ban ®Çu lµ sù tËp trung vèn vµ tíc ®o¹t
t liÖu s¶n xuÊt cña n«ng d©n, biÕn hä thµnh ngêi lµm thuª mét c¸ch tµn nhÉn.
2. Sù n¶y sinh cña chñ nghÜa t b¶n
Tr×nh bµy ®îc sù n¶y sinh ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN trong
lßng chÕ ®é phong kiÕn ë ch©u ¢u, nh÷ng thay ®æi trong quan hÖ
x· héi :
Sù tan r· cña quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn : t« tiÒn, n«ng n« ®îc tù do, quý téc phong kiÕn sa sót...
XuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc kinh doanh t b¶n chñ nghÜa :
+ Thñ c«ng nghiÖp : c¸c c«ng trêng thñ c«ng mäc lªn thay thÕ c¸c phêng héi, h×nh thµnh quan hÖ chñ thî.
+ Trong n«ng nghiÖp, c¸c ®ån ®iÒn trang tr¹i ®îc h×nh thµnh, ngêi lao ®éng trë thµnh c«ng nh©n n«ng nghiÖp.
+ Trong th¬ng nghiÖp, c¸c c«ng ti th¬ng m¹i lín thay thÕ cho c¸c th¬ng héi trung ®¹i.
Sù biÕn ®æi trong x· héi T©y ¢u : c¸c giai cÊp míi ®îc h×nh thµnh – giai cÊp t s¶n vµ giai cÊp c«ng nh©n.
+ Giai cÊp t s¶n, ®¹i diÖn cho nÒn s¶n xuÊt míi lµ «ng chñ c¸c c«ng trêng thñ c«ng, trang tr¹i, ng©n hµng...
+ Nh÷ng ngêi lµm thuª, bÞ bãc lét, trë thµnh giai cÊp c«ng nh©n.
Nh thÕ, CNTB ®· ra ®êi.
III PHONG TRµO V¡N HO¸ PHôC H¦NG
1. Hoµn c¶nh ra ®êi
HiÓu ®îc hoµn c¶nh dÉn ®Õn phong trµo V¨n ho¸ Phôc hng :
Thêi hËu k× trung ®¹i, bé mÆt kinh tÕ T©y ¢u cã nhiÒu thay ®æi : Sù tiÕn bé cña khoa häc kÜ thuËt... Quan hÖ s¶n xuÊt TBCN h×nh thµnh.
Giai cÊp t s¶n cã thÕ lùc vÒ kinh tÕ, song cha cã ®Þa vÞ vÒ x· héi t¬ng øng, muèn xo¸ bá nh÷ng trë ng¹i phong kiÕn (v¨n ho¸, quan ®iÓm phong kiÕn lçi thêi, t tëng kh¾t khe cña Gi¸o héi...), muèn cã nÒn v¨n ho¸ riªng.
Nh÷ng hËu thuÉn cho giai cÊp t s¶n : c¶i c¸ch t«n gi¸o, khëi nghÜa n«ng d©n chèng phong kiÕn.
Nh÷ng lçi thêi cña x· héi phong kiÕn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña giai cÊp t s¶n.
2. Thµnh tùu chÝnh
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng thµnh tùu chÝnh cña phong trµo V¨n ho¸ Phôc hng :
Kh¸i niÖm "V¨n ho¸ Phôc hng" : kh«i phôc, ph¸t huy gi¸ trÞ tinh hoa v¨n ho¸ x¸n l¹n cæ ®¹i Hi L¹p R«-ma, ®Êu tranh x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ míi, mét cuéc sèng tiÕn bé.
Thµnh tùu :
+ Khoa häc kÜ thuËt cã tiÕn bé vît bËc vÒ y häc, to¸n häc.
+ V¨n häc nghÖ thuËt ph¸t triÓn phong phó víi nh÷ng tµi n¨ng nh Lª-«-na-®¬ Vanh-xi, SÕch-xpia.
Néi dung cña phong trµo V¨n ho¸ Phôc hng :
+ Lªn ¸n Gi¸o héi Thiªn Chóa vµ tÊn c«ng vµo trËt tù x· héi phong kiÕn.
+ §Ò cao gi¸ trÞ con ngêi.
+ §ßi tù do c¸ nh©n.
3. ý nghÜa
Trao ®æi, rót ra ®îc ý nghÜa cña phong trµo V¨n ho¸ Phôc hng :
Nh÷ng ®ãng gãp :
+ §¸nh b¹i hÖ t tëng phong kiÕn lçi thêi cña chÕ ®é phong kiÕn vµ Gi¸o héi Thiªn Chóa, x©y dùng thÕ giíi quan tiÕn bé.
+ Më ®êng cho sù ph¸t triÓn cao cña v¨n ho¸ loµi ngêi : ®ãng gãp trÝ tuÖ, tµi n¨ng, lµm phong phó thªm kho tµng v¨n ho¸ nh©n lo¹i.
+ §©y lµ cuéc ®Êu tranh ®Çu tiªn cña giai cÊp t s¶n chèng l¹i chÕ ®é phong kiÕn trªn mÆt trËn v¨n ho¸ t tëng.
H¹n chÕ : cã lóc cßn tho¶ hiÖp víi Gi¸o héi, ñng hé sù bãc lét ®Ó lµm giµu.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |