B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG I QU¸ TR×NH H×NH THµNH X· HéI PHONG KIÕN
Tríc khi tr×nh bµy sù h×nh thµnh x· héi phong kiÕn, cÇn nh¾c l¹i ®«i nÐt vÒ sù h×nh thµnh x· héi cæ ®¹i ë Trung Quèc (®· ®îc häc ë c¸c líp tríc) : s«ng Hoµng Hµ båi ®¾p phï sa, t¹o nªn ®ång b»ng Hoa B¾c mµu mì. Nhµ níc ®Çu tiªn ®îc h×nh thµnh vµo kho¶ng 2000 n¨m TCN, råi dÇn dÇn më réng xuèng phÝa Nam. X· héi cæ ®¹i tr¶i qua c¸c thêi : H¹, Th¬ng, Chu.
1. Sù h×nh thµnh x· héi phong kiÕn
HiÓu kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h×nh thµnh x· héi phong kiÕn ë Trung Quèc ; sù ph©n ho¸ giai cÊp, h×nh thµnh hai giai cÊp ®Þa chñ, n«ng d©n lÜnh canh :
Cuèi thêi Xu©n Thu ChiÕn Quèc (thÕ kØ VIII thÕ kØ III TCN), ngêi Trung Quèc ®· chÕ t¹o, sö dông c«ng cô b»ng s¾t, x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi vµ giao th«ng. Do ®ã diÖn tÝch ®îc më réng, tæng s¶n lîng, n¨ng suÊt t¨ng.
X· héi cã sù biÕn ®æi, h×nh thµnh c¸c giai cÊp míi : ®Þa chñ vµ n«ng d©n.
+ §Þa chñ cã nhiÒu ruéng ®Êt, vèn, cã thÕ lùc vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ (cã ®Þa chñ kiªm quan l¹i).
+ N«ng d©n gåm n«ng d©n tù canh vµ n«ng d©n lÜnh canh. N«ng d©n tù canh cã Ýt nhiÒu ruéng ®Êt, ph¶i nép thuÕ, ®i lao dÞch cho Nhµ níc ; n«ng d©n lÜnh canh kh«ng cã ruéng, ph¶i nhËn ruéng cña ®Þa chñ ®Ó cµy cÊy vµ nép t« ruéng ®Êt (cã nh÷ng n«ng d©n giµu ®ã trë thµnh ®Þa chñ).
Quan hÖ phong kiÕn : lµ sù bãc lét ®Þa t« cña ®Þa chñ ®èi víi n«ng d©n lÜnh canh. X· héi phong kiÕn ®îc h×nh thµnh.
2. C¸c triÒu ®¹i chÝnh cña x· héi phong kiÕn Trung Quèc
Tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña chÕ ®é phong kiÕn Trung Quèc :
N¨m 221 TCN, TÇn Thuû Hoµng thèng nhÊt ®îc Trung Quèc, chÕ ®é phong kiÕn h×nh thµnh.
N¨m 206 TCN, Lu Bang lËp ra nhµ H¸n, chÕ ®é phong kiÕn Trung Quèc tiÕp tôc ®îc x¸c lËp.
N¨m 618, Lý Uyªn ®µn ¸p khëi nghÜa n«ng d©n, lªn ng«i vua, lËp ra nhµ §êng.
N¨m 960, nhµ Tèng ®îc thµnh lËp. §Õn n¨m 1127, níc Kim x©m lîc, Nam Tèng cai qu¶n phÝa nam.
N¨m 1368, Chu Nguyªn Ch¬ng l·nh ®¹o khëi nghÜa n«ng d©n th¾ng lîi, lªn ng«i lËp ra nhµ Minh.
N¨m 1644, khëi nghÜa cña Lý Tù Thµnh ®· lËt ®æ triÒu Minh, nhng l¹i bÞ ngêi M·n x©m chiÕm, lËp ra nhµ Thanh.
§Õn n¨m 1911, chÕ ®é phong kiÕn nhµ Thanh sôp ®æ.
LËp niªn biÓu vÒ c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn Trung Quèc.
II NH÷NG NÐT NæI BËT VÒ T×NH H×NH CHÝNH TRÞ, kinh tÕ, X· HéI
1. VÒ chÝnh trÞ
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt næi bËt vÒ tæ chøc bé m¸y chÝnh quyÒn phong kiÕn ë c¸c thêi k× TÇn, H¸n, §êng, Tèng, Nguyªn, Minh, Thanh :
Bé m¸y nhµ níc ®îc h×nh thµnh díi thêi TÇn – H¸n :
+ ë Trung ¬ng : Hoµng ®Õ cã quyÒn tuyÖt ®èi, bªn díi cã Thõa tíng, Th¸i uý cïng c¸c quan v¨n vâ.
+ ë ®Þa ph¬ng : cã quan Th¸i thó vµ HuyÖn lÖnh (tuyÓn dông quan l¹i chñ yÕu lµ h×nh thøc tiÕn cö).
ChÝnh quyÒn ®îc cñng cè vµ më réng ë thêi §êng Tèng, tõng bíc hoµn thiÖn chÝnh quyÒn tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng.
LËp thªm chøc TiÕt ®é sø (lµ nh÷ng th©n téc vµ c«ng thÇn) ®i cai trÞ vïng biªn c¬ng (®Õn thêi nhµ Tèng bá chøc nµy).
TuyÓn dông quan l¹i b»ng thi cö.
§Õn thêi nhµ Minh, bé m¸y chÝnh quyÒn cã sù thay ®æi quan träng nh»m tËp trung quyÒn lùc trong tay nhµ vua b»ng viÖc bá chøc Th¸i uý vµ Thõa tíng, vua n¾m qu©n ®éi.
+ LËp ra s¸u bé do c¸c quan thîng th phô tr¸ch tõng bé : LÔ, Binh, H×nh, C«ng, L¹i, Hé.
+ C¸c bé chØ ®¹o trùc tiÕp c¸c quan ë tØnh.
Nhµ Thanh ®· cñng cè bé m¸y chÝnh quyÒn, thùc hiÖn :
+ ChÝnh s¸ch ¸p bøc d©n téc.
+ Cã mua chuéc ®Þa chñ, thu hót ngêi H¸n vµo bé m¸y quan l¹i, nhng quyÒn hµnh tËp trung chñ yÕu trong tay ngêi M·n.
C¸c triÒu ®¹i phong kiÕn tiÕn hµnh nhiÒu cuéc x©m lîc c¸c vïng xung quanh :
+ Thêi TÇn – H¸n : x©m chiÕm TriÒu Tiªn vµ ®Êt ®ai cña ngêi ViÖt cæ.
+ Thêi §êng Tèng : tiÕp tôc chÝnh s¸ch x©m lîc Néi M«ng, T©y Vùc, TriÒu Tiªn, An Nam... l·nh thæ ®îc më réng.
+ Nhµ Minh vµ nhµ Thanh : më réng bµnh tríng ra bªn ngoµi ®èi víi M«ng Cæ, T©y T¹ng, T©n C¬ng vµ sang x©m lîc §¹i ViÖt, nhng ®· thÊt b¹i nÆng nÒ.
2. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n
Tr×nh bµy ®îc t×nh h×nh kinh tÕ vµ ®êi sèng nh©n d©n qua c¸c thêi k× TÇn, H¸n, §êng, Tèng, Minh, Thanh :
T×nh h×nh kinh tÕ : nÒn kinh tÕ tù nhiªn gi÷ vai trß chñ ®¹o
+ N«ng nghiÖp :
Nhµ §êng thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu©n ®iÒn vµ chÕ ®é t« dung ®iÖu. Ruéng t nh©n ph¸t triÓn. Do vËy, kinh tÕ thêi §êng ph¸t triÓn cao h¬n so víi c¸c triÒu ®¹i tríc.
Nhµ Tèng tiÕn hµnh "C¶i c¸ch V¬ng An Th¹ch."
Thêi Minh – Thanh, trong n«ng nghiÖp cã bíc tiÕn bé vÒ kÜ thuËt canh t¸c, diÖn tÝch më réng h¬n, s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng.
+ Thñ c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp ®îc më réng.
Cã c¸c xëng thñ c«ng víi nhiÒu nghÒ : gèm, dÖt, in, luyÖn s¾t, ®ãng thuyÒn... phêng héi ®· xuÊt hÞªn (t¸c phêng).
§Õn thêi Minh – Thanh, h×nh thµnh c¸c c«ng xëng thñ c«ng (trong c¸c nghÒ lµm giÊy, gèm, dÖt...) ; cã ngêi lµm thuª trong mét sè nghÒ dÖt, mÝa ®êng... mÇm mèng kinh tÕ TBCN ®· xuÊt hiÖn.
+ Ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn :
Thêi §êng, ngoµi ®êng biÓn ®· h×nh thµnh con ®êng t¬ lôa bu«n b¸n víi níc ngoµi.
Ngo¹i th¬ng ®îc khëi s¾c díi thêi Minh Thanh, ®· cã th¬ng nh©n ch©u ¢u ®Õn Trung Quèc bu«n b¸n, thµnh thÞ më réng vµ ®«ng ®óc. Nhng chÝnh s¸ch ®ãng cöa ®· lµm h¹n chÕ viÖc bu«n b¸n víi níc ngoµi.
§êi sèng nh©n d©n :
+ Giai ®o¹n ®Çu thêi phong kiÕn, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn
Ýt nhiÒu.
+ Cuèi c¸c triÒu ®¹i, giai cÊp thèng trÞ t¨ng cêng bãc lét nh©n d©n, t« thuÕ nÆng nÒ, ®êi sèng nh©n d©n khæ cùc, nhiÒu cuéc khëi nghÜa næ ra cã tÝnh chÊt chu k×, lµm sôp ®æ c¸c triÒu ®¹i.
+ Nh÷ng l·nh tô cña c¸c cuéc khëi nghÜa l¹i lªn ng«i vua, tiÕp tôc x©y dùng triÒu ®¹i phong kiÕn míi.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |