TrưỜng cao đẲng lào cai giáo trình tiện trụ ngắN, trụ BẬC, tiện trụ DÀi L  10d nghề: CẮt gọt kim loạI

2.6. Tiến hành gia công. 
2.6.1.Tiện trụ trơn dài l 

 10d một đầu gá mâm cặp một đàu chống tâm. 
* Trình tự thực hiện: 
- Nghiên cứu bản vẽ chuẩn bị điều kiện gia công. 
- Xén mặt khoan tâm một đầu của phôi. 
- Gá phôi, gá dao lên máy.
- Điều chỉnh chế độ cắt. 
- Mở máy cho dao vào cắt gọt. 
+ Tiện thô: Kiểm tra và chỉnh côn. 
+ Tiện tinh đường kính của chi tiêt. 
- Kiểm tra hoàn chỉnh sản phẩm. 
T
T 
Nội 
dung 
công 
việc 
Dụng 
cụ, 
thiết 
bị 
Hình vẽ minh hoạ 
Yêu cầu 
cần đạt 
được 
1 
Gá 
phôi 
mâm 
cặp, 
chống 
tâm 1 
đầu 
Bàn 
rà, đầu 
nhọn 
10-15mm
Rà tròn, 
kẹp chặt 

103 
2 
Điều 
chỉnh 
độ 
đồng 
tâm 
Dao 
đầu 
cong 
Thước 
cặp 
1/20 
Điều 
chỉnh tâm 
ụ động 
trùng tâm 
ụ đứng 
3 
Tiện 
thô 
Dao 
vai 
Thước 
cặp 
1/20 
Đảm bảo 
đúng kích 
thước 
4 
Tiện 
tinh 
Dao 
vai 
Thước 
cặp 
1/20 
Đảm bảo 
đúng kích 
thước và 
độ nhám 
theo yêu 
cầu 
5 
Vát 
cạnh 
Dao 
đầu 
cong 
Vát đúng 
kích 
thước và 
độ 
nghiêng 
6 
Kiểm 
tra 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
Phát hiện 
các sai 
hỏng khi 
tiện trụ 
trơn dài l 
= 10d 
2.6.2.Tiện trụ trơn dài l 

 10d gá trên hai đầu tâm. 
* Trình tự thực hiện: 
- Nghiên cứu bản vẽ chuẩn bị điều kiện gia công. 
- Xén mặt khoan tâm một đầu của phôi. 
- Gá phôi, gá dao lên máy.
- Điều chỉnh chế độ cắt. 
- Mở máy cho dao vào cắt gọt. 
A
B

104 
+ Tiện thô: Kiểm tra và chỉnh côn. 
+ Tiện tinh đường kính của chi tiêt. 
- Kiểm tra hoàn chỉnh sản phẩm. 
T
T 
Nội dung 
công việc 
Dụng 
cụ, 
thiết bị 
Hình vẽ minh hoạ 
Yêu cầu cần 
đạt được 
A 
Kẹp tốc. 
Gá phôi 
lên hai 
đầu nhọn 
Tốc
truyền 
lực và 
đầu 
nhọn 
Gá kẹp phôi 
đảm bảo độ 
chắc chắn và 
đúng khoảng 
cách 
1 
Gá dao, 
tiện thô 
đầu thứ 
nhất 
Dao 
vai 
Mũi dao cao 
ngang tâm 
Đảm bảo 
kích thước 
khi tiện thô 
B 
1 
Cặp trở 
đầu 
- Tiện thô 
đầu còn 
lại 
Tiện đúng 
kích thước 
2 
-Tiện tinh 
đầu thứ 
nhất 
-Vát cạnh 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
- Đảm bảo 
đúng kích 
thước. 
- Mép vát 
không sắc 
cạnh. Đúng 
góc độ. 

105 
C 
1 
2 
Cặp trở 
đầu. 
-Tiện tinh 
đầu còn 
lại 
- Vát cạnh 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
- Đảm bảo 
đúng kích 
thước. 
- Mép vát 
không sắc 
cạnh. Đúng 
góc độ. 
6 
Kiểm tra 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
Phát hiện 
các sai hỏng 
khi tiện trụ 
trơn dài l = 
10d 
 
2.6.3.Tiện trụ bậc dài l 

 10d một đầu gá mâm cặp một đàu chống tâm. 
* Trình tự thực hiện: 
- Nghiên cứu bản vẽ chuẩn bị điều kiện gia công. 
- Gá phôi, gá dao lên máy.
- Điều chỉnh chế độ cắt. 
- Xén mặt, tiện thô và tinh đầu bậc thứ nhất. 
- Tháo phôi cặp trở đầu, xén mặt đầu còn lại và khoan tâm. 
- Tháo phôi gá 1 đầu mâm cặp 1 đầu chống tâm. 
- Tiện thô và tinh các đầu bậc còn lại. 
- Kiểm tra hoàn chỉnh sản phẩm 
*Trình tự thực hiện: 
T
T 
Nội dung 
công việc 
Dụng 
cụ, 
Hình vẽ minh hoạ 
Yêu cầu 
cần đạt 

106 
thiết bị 
được 
1 
Gá phôi, 
gá dao, 
xén mặt, 
tiện mặt 
đầu thứ 
nhất 
Bàn rà, 
thước 
cặp, 
dao đầu 
cong 
dao vai 
Rà tròn, 
kẹp chặt, 
tiện đúng 
kích thước 
2 
Cặp trở 
đầu, xén 
mặt, 
khoan tâm 
đầu còn 
lại 
Dao 
đầu 
cong, 
mũi 
khoan 
tâm, 
thước 
cặp 
Rà tròn, 
kẹp chặt, 
xén phẳng 
mặt, khoan 
tâm đạt 
yêu cầu 
3 
Gá phôi 1 
đầu mâm 
cặp 1 đầu 
chống tâm 
Bàn rà, 
đầu 
nhọn 
Rà tròn 
đầu mâm 
cặp. 
4 
Tiện các 
Đầu bậc 
Còn lại 
Dao vai 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
Đảm bảo 
kích thước 
đường 
kính và 
chiều dài 
các bậc 
5 
Kiểm tra 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
Phát hiện 
các sai 
hỏng khi 
tiện trụ bậc 
dài l = 10d 
 
2.6.4.Tiện trụ bậc dài l 

 10d gá trên hai đầu tâm. 
* Trình tự thực hiện: 

107 
- Nghiên cứu bản vẽ chuẩn bị điều kiện gia công. 
- Xén mặt khoan tâm hai đầu của phôi. 
- Gá phôi, gá dao lên máy.
- Điều chỉnh chế độ cắt. 
- Mở máy cho dao vào cắt gọt. 
+ Tiện thô
+ Tiện tinh
- Kiểm tra hoàn chỉnh sản phẩm 
*Trình tự thực hiện: 
T
T 
Nội 
dung 
công 
việc 
Dụng 
cụ, 
thiết 
bị 
Hình vẽ minh hoạ 
Yêu cầu 
cần đạt 
được 
1 
Xén mặt 
khoan 
tâm hai 
đầu 
Dao 
đầu 
cong, 
mũi 
khoan 
tâm 

150
+0,1
Xén mặt 
đầu đúng 
kích 
thước, 
khoan lỗ 
tâm đúng 
yêu cầu 
2 
Gá phôi, 
dao. 
Tiện thô 
đầu thứ 
nhất. 
Dao 
vai. 
Tốc 
kẹp. 
Thước 
cặp, 
panme 






24
+0,1
20
106
Gá phôi, 
dao đúng 
yêu cầu. 
Tiện các 
bậc đúng
kích 
thước. 
3 
Cặp trở 
đâu. 
- Tiện 
thô các 
đầu bậc 
còn lại. 
- Tiện 
tinh các 
đầu bậc 
thứ nhất 
Dao 
vai. 
Tốc 
kẹp. 
Thước 
cặp, 
panme 
20
24
+0,1




Đảm bảo 
kích thước 
đường 
kính và 
chiều dài 
và độ 
nhám. 

108 
4 
Cặp trở 
đầu 
Tiện tinh 
các đầu 
bậc còn 
lại 
Dao 
vai. 
Tốc 
kẹp.T
hước 
cặp, 
panme 
Đảm bảo 
kích thước 
đường 
kính và 
chiều dài 
và độ 
nhám 
5 
Kiểm tra 
Thước 
lá, 
thước 
cặp 
Panme 
Phát hiện 
các sai 
hỏng khi 
tiện trụ 
trơn dài l = 
10d 
 
3. Dạng sai hỏng nguyên nhân và biện pháp đề phòng: 
- Mục tiêu: 
- Nắm được các dạng sai hỏng khi tiện trụ dài l 

10d; 
- Phân tích được nguyên nhân sai hỏng và cách phòng ngừa. 
TT Dạng sai hỏng 
Nguyên nhân 
Biện pháp đề phòng 
1 
Bề mặt của chi 
tiết có chỗ chưa 
tiện tới. 
Lượng dư không đều 
Gá phoi bị đảo 
Khoan lỗ tâm bị lệch 
 
Kiểm tra và chon lại kích 
thước phôi. 
Rà tròn lại phôi. 
Khoan lỗ tâm chính xác 
2 
Kích thước sai 
Đo sai khi cắt thử 
Điều chỉnh du xích bàn 
trượt ngang không chính 
xác 
 
Đo chính xác khi cắt thử 
Khö hÕt ®é d¬ cña 
du xÝch bàn dao 
ngang trước khi lấy 
chiều sâu cắt. 
3 
Chi tiết bị côn 
Tâm ụ sau không trùng với 
tâm ụ trước 
Nòng ụ động, chuôi côn 
mũi nhọn bị bẩn 
Dao bị mòn, gá dao không 
Điều chỉnh tâm ụ sau 
trùng tâm ụ trước 
Vệ sinh sạch phần côn 
lắp ghép 
Mài lại dao, gá chặt lại 

109 
đủ chặt, bàn dao bị rơ. 
dao khử hết độ rơ của 
bàn dao trước khi tiện. 
4 
Chi tiết có 
đường sinh 
không thẳng 
Phôi bị uốn do lực đẩy của 
dao 
Phần băng máy ở giữa bị 
mòn 
Dao bị mòn, gá dao thấp 
hơn tâm, gá dao không chặt 
Nòng ụ sau nhô ra quá dài 
Giảm chiều sâu cắt và 
bước tiến. 
Cạo sửa lại băng máy 
Mài lại dao, gá dao đúng 
tâm và đủ độ chặt 
Rút ngắn nòng ụ sau và 
hãm chặt 
5 
Kích thước 
chiều dài bậc sai 
Lấy dấu hoặc lắp căn mẫu 
không chính xác, không 
chắc chắn. 
Ngắt tự động không kịp 
thời 
Đo thật chính xác khi cắt 
thử 
Khử hết độ rơ khi sử 
dụng vòng du xích, xác 
định đúng các vạch cần 
vặn. 
6 
Các mặt bậc 
không vuông 
góc với đường 
tâm chi tiết. 
Gá dao lưỡi cắt chính 
không vuông hoặc tiến dao 
sai, gá dao quá dài. 
Bàn trượt ngang bị rơ nên 
dao bị đẩy khi cắt 
Gá dao theo dưỡng, tiến 
dao đúng, gá dao ngắn lại 
Khử hết độ rơ bàn trượt 
ngang 
7 
Độ nhám bề mặt 
không đạt 
Dao bị mòn,cùn. 
Chế độ cắt không hợp lý. 
Gá dao không đúng tâm 
Thay dao hoặc mài sắc 
lại dao. 
Giảm chiều sâu cắt và 
lượng tiế dao khi tiện 
tinh Gá mũi dao ngang 
tâm chi tiết. 
 
4. Kiểm tra sản phẩm. 
Mục tiêu: 

110 
- Chọn và sử dụng được dụng cụ phù hợp với chi tiết cần kiểm tra; 
- Biết cách bảo quản và bảo dưỡng dụng cụ kiểm tra. 
* Phương pháp kiểm tra trục dài l = 10d ta dùng thước cặp hoặc panme để kiểm 
tra đường kính của chi tiết. Còn chiều dài dùng thước cặp hoặc thước lá để kiểm 
tra 
Khi kiểm tra mặt bậc dùng dưỡng hoặc ke vuông. Ngoài ra còn dùng dưỡng tổng 
hợp để kiểm tra chiều dài bậc và mặt bậc. 
5. Vệ sinh công nghiệp. 
Mục tiêu: 
- Thực hiện đúng quy trình vệ sinh công nghiệp; 
- Vệ sinh công nghiệp đạt yêu cầu. Đảm bảo an toàn cho người và thiết bị. 
* Sau khi đã hoàn tất mọi công việc trong ca thực tập, ta bắt đầu vệ sinh công 
nghiệp và thực hiện như sau: 
+ Tắt công tắc điện vào máy, tháo phôi, tháo dao và sắp xếp thiết bị, dụng cụ để 
vào nơi quy định. 
+ Quét dọn và thu gom phoi trên máy và xung quanh nơi làm việc cho vào thùng 
phoi. 
+ Lau chùi máy sạch sẽ và tra dầu vào những bề mặt làm việc của các chi tiết 
máy và các bộ phận máy. 
+ Kiểm tra và xem xét lại toàn bộ xưởng trường lần cuối, rồi ngắt hệ thống làm 
mát và ánh sáng nếu có. 

111 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. PGS.TS. Trần Văn Địch - Kỹ thuật tiện - Nxb Khoa học kỹ thuật. Hà Nội, 
2002. 
2. Nguyễn Quang Châu - Kỹ thuật tiện - Nxb Thanh niên, 1999. 
3. Nguyễn Hạnh - Kỹ thuật tiện - Nxb Trẻ, 2002. 
4. Nguyễn Tiến Đạt - Biên dịch - Hướng dẫn dạy tiện kim loại - Nxb Lao động.