IV. Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA MÔN HỌC Cũng như nhiệm vụ của mọi khoa học là tìm ra quy luật của tự nhiên và xã hội, môn
học có nhiệm vụ phát hiện, biểu diễn, phân tích, dự báo các quan hệ giữa Dân số và
Phát triển, tìm ra qui luật hoặc tính qui luật của các quan hệ này.
Chẳng hạn, nhờ nghiên cứu mối quan hệ giữa trình độ phát triển, thông qua chỉ số
HDI và chỉ tiêu về dân số, chẳng hạn các chỉ tiêu về mức sinh, mức chết chúng ta phát
hiện ra tính quy luật là trình độ phát triển càng cao, mức sinh, mức chết mức sinh, mức
chết càng thấp, tức là quan hệ nghịch biến. Chính nhờ vậy, các quá trình dân số không
những đo lường được mà còn có khả năng giải thích được. Do đó, môn học cung cấp cơ
sở lý luận trong việc dự báo và hoạch định chính sách dân số. Nó đòi hỏi chính sách dân
số phải dựa trên cơ sở phân tích kỹ khung cảnh và trình độ phát triển kinh tế -xã hội, điều
kiện môi trường tự nhiên, tránh chủ quan duy ý chí. Một khung cảnh xã hội kém phát
triển, không thể đề ra các mục tiêu và giải pháp như trong một khung cảnh kinh tế, xã hội
phát triển cao.
Mặt khác, “Dân số và Phát triển” còn là cơ sở cho các chính sách phát triển.
Mục tiêu cao nhất của xă hội loài người là phát triển. Để phát triển nhanh, cần có
các điều kiện như khoa học - kỹ thuật, tài nguyên, nguồn nhân lực chất lượng cao...
Đồng thời, từ những tác động to lớn của dân số đến phát triển, các quốc gia đã nhận
thức ra rằng cần phải điều chỉnh để có một trạng thái dân số hợp lý, nói khác đi
không thể phát triển nhanh và bền vững nếu không giải quyết các vấn đề dân số.
C. CÂU HỎI ÔN TẬP VÀ THỰC HÀNH 1. Hãy trình bày tình hình dân số ở địa phương của Anh (Chị).
2. Hãy mô tả tình hình kinh tế - xã hội và dân số ở khu vực nông thôn và khu vực đô thị
(thị trấn, thị xã, thành phố) thuộc địa phương Anh (Chị) Anh (Chị). Từ đó gợi cho Anh
(Chị) suy nghĩ gì về mối quan hệ Dân số và Phát triển?
18
3. Hãy mô tả đặc điểm dân số của những gia đình nghèo và những gia đình giàu ở địa
phương mà Anh (Chị) biết. Từ đó có thể gợi nên suy nghĩ gì về giải pháp cho việc xoá
đói, giảm nghèo?