8.3.4 Chän vËt liÖu tÇng mãng cho kÕt cÊu ¸o ®êng cÊp cao A1. Nªn sö dông ®Êt, ®¸, c¸t gia cè chÊt liªn kÕt (v« c¬ hoÆc h÷u c¬) lµm líp mãng trªn hoÆc díi. §èi víi mÆt ®êng bª t«ng xi m¨ng kh«ng cèt thÐp ph¶i bè trÝ mãng b»ng vËt liÖu ®Êt, c¸t, ®¸ gia cè chÊt liªn kÕt v« c¬ (xi m¨ng, v«i) dµy tèi thiÓu 15 cm.
§èi víi kÕt cÊu mÆt ®êng bª t«ng nhùa cßn cã thÓ sö dông cÊp phèi ®¸ d¨m, hoÆc bª t«ng nhùa rçng lµm líp mãng trªn; cÊp phèi ®¸ d¨m lo¹i II theo 22 TCN 334 - 05, ®¸ d¨m macadam hoÆc cÊp phèi thiªn nhiªn lµm líp mãng díi.
8.3.5 Chän vËt liÖu tÇng mãng cho c¸c lo¹i mÆt ®êng kh¸c:
Cã thÓ sö dông ®Êt, ®¸ c¸t gia cè, cÊp phèi ®¸ d¨m, ®¸ d¨m maca®am, cÊp phèi thiªn nhiªn lµm c¸c líp mãng cho mÆt ®êng cÊp cao A2 vµ cÊp thÊp.
8.3.6 ChiÒu réng tÇng mãng nªn réng h¬n bÒ réng tÇng mÆt mçi bªn 20 cm.
8.3.7 Líp ®¸y mãng (líp ®¸y ¸o ®êng)
Líp ®¸y mãng cã c¸c chøc n¨ng sau:
-
t¹o ®îc mét lßng ®êng chÞu lùc ®ång nhÊt, søc chÞu t¶i tèt;
-
ng¨n chÆn Èm thÊm tõ trªn xuèng nÒn ®Êt vµ tõ díi lªn mãng ¸o ®êng;
-
t¹o "hiÖu øng ®e" ®Ó b¶o ®¶m chÊt lîng ®Çm nÐn c¸c líp mãng phÝa trªn;
-
t¹o ®iÒu kiÖn cho xe m¸y ®i l¹i trong qu¸ tr×nh thi c«ng ¸o ®êng kh«ng g©y h h¹i nÒn ®Êt phÝa díi (ngay c¶ khi thêi tiÕt xÊu).
Líp ®¸y mãng cÊu t¹o b»ng ®Êt hoÆc vËt liÖu thÝch hîp ®Ó ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu sau:
-
®é chÆt ®Çm nÐn cao k = 1,00 1,02 (®Çm nÐn tiªu chuÈn);
-
m«®un ®µn håi E 50 MPa (500 daN/cm2) hoÆc chØ sè CBR ≥ 10 (tïy theo lo¹i ®Êt);
-
bÒ dµy tèi thiÓu lµ 30 cm.
CÇn bè trÝ líp ®¸y mãng thay thÕ cho 30 cm phÇn ®Êt trªn cïng cña nÒn ®êng ®êng cÊp I ®êng cÊp II vµ ®êng cÊp III cã 4 lµn xe trë lªn, nÕu b¶n th©n phÇn ®Êt trªn cïng cña nÒn ®êng kh«ng ®¹t c¸c yªu cÇu nãi trªn. Nªn thiÕt kÕ líp ®¸y mãng khi nÒn ®¾p b»ng c¸t, b»ng ®Êt sÐt tr¬ng në vµ khi ®êng qua vïng ma nhiÒu hoÆc chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nguån Èm kh¸c nhau.
VËt liÖu lµm líp ®¸y mãng cã thÓ b»ng ®Êt cã cÊp phèi tèt (kh«ng ®îc b»ng c¸t c¸c lo¹i), cÊp phèi thiªn nhiªn, ®Êt gia cè v«i (xi m¨ng) tû lÖ thÊp.
ChiÒu réng líp ®¸y mãng nªn réng h¬n chiÒu réng tÇng mãng mçi bªn lµ 15 cm.
8.3.8 Trong mäi trêng hîp, ®èi víi tÊt c¶ c¸c cÊp mÆt ®êng ®Òu nªn tËn dông vËt liÖu t¹i chç (bao gåm c¶ c¸c phÕ th¶i c«ng nghiÖp) ®Ó lµm líp mãng díi vµ líp ®¸y mãng víi ®iÒu kiÖn cã nghiªn cøu thö nghiÖm tríc vµ ®îc cÊp cã thÈm quyÒn xÐt duyÖt.
8.3.9 ThiÕt kÕ chiÒu dµy c¸c líp trong kÕt cÊu ¸o ®êng cÇn ph¶i chó ý ®Õn ®iÒu kiÖn thi c«ng vµ chiÒu dµy líp tèi thiÓu ®èi víi mçi lo¹i vËt liÖu.
ChiÒu dµy tèi thiÓu ®îc x¸c ®Þnh b»ng 1,5 lÇn cì h¹t cèt liÖu lín nhÊt cã mÆt trong líp vËt liÖu. ChiÒu ®Çy ®Çm nÐn cã hiÖu qu¶ ®èi víi bª t«ng nhùa thêng kh«ng nªn qu¸ 8 cm ®Õn 10 cm, c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c cã gia cè kh«ng qu¸ 15 cm vµ kh«ng gia cè kh«ng qu¸ 18 cm.
8.3.10 Ph¶i thiÕt kÕ tíi líp dÝnh b¸m gi÷a c¸c líp bª t«ng nhùa víi bª t«ng nhùa vµ bª t«ng nhùa víi c¸c lo¹i mÆt ®êng nhùa kh¸c trong trêng hîp c¸c líp nãi trªn kh«ng thi c«ng liÒn nhau vÒ thêi gian vµ trong trêng hîp r¶i bª t«ng nhùa trªn c¸c líp mÆt ®êng nhùa cò.
8.3.11 Ph¶i thiÕt kÕ tíi líp nhùa thÊm b¸m khi bè trÝ c¸c líp mÆt ®êng nhùa trªn mãng ®Êt, ®¸ gia cè vµ mãng cÊp phèi ®¸ d¨m, cÊp phèi thiªn nhiªn, ®¸ d¨m maca®am.
8.3.12 Ph¶i thiÕt kÕ mét líp l¸ng nhùa trªn mãng cÊp phèi ®¸ d¨m hoÆc mãng b»ng vËt liÖu rêi r¹c kh¸c ®Ó chèng thÊm níc xuèng nÒn vµ tr¸nh sù ph¸ ho¹i cña xe thi c«ng ®i l¹i trong trêng hîp lµm mãng tríc ®Ó mét thêi gian míi thi c«ng tiÕp c¸c líp ë trªn.
8.4 TÝnh to¸n thiÕt kÕ ¸o ®êng
CÊu t¹o, tÝnh to¸n vµ thiÕt kÕ ¸o ®êng cho ®êng « t« ph¶i theo ®óng c¸c qui ®Þnh trong c¸c tiªu chuÈn thiÕt kÕ ¸o ®êng mÒm vµ tiªu chuÈn thiÕt kÕ ¸o ®êng cøng hiÖn hµnh.
Khi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c cã ®ñ c¬ së vµ cã ®ñ tham sè, cã thÓ dïng ®Ó tham kh¶o vµ hiÖu chØnh. CÇn ®a ra mét sè ph¬ng ¸n kÕt cÊu ¸o ®êng tuú theo ®iÒu kiÖn vµ gi¸ thµnh vËt liÖu ®Ó so s¸nh kinh tÕ, kü thuËt. Khi ®êng cã chøc n¨ng quan träng nhng lîng xe c¸c n¨m ®Çu cßn Ýt th× cÇn xem xÐt ph¬ng ¸n ph©n kú ®Çu t c¸c líp kÕt cÊu ¸o ®êng (trªn c¬ së kÕt cÊu thiÕt kÕ dµi h¹n).
Dèc ngang cña ¸o ®êng lÊy tuú theo lo¹i vËt liÖu lµm tÇng mÆt, theo quy ®Þnh trong B¶ng 9 vµ kh«ng ®îc nhá h¬n 1,5 %.
T¹i c¸c chç nèi siªu cao vµ t¹i c¸c nót giao th«ng nh÷ng chè tiÕp nèi kh«ng tr¸nh ®îc dèc nhá h¬n 1,5 % th× ph¶i thu ng¾n tèi ®a c¸c ®o¹n ®ã l¹i.
8.5 §é nh¸m
8.5.1 Líp mÆt ®êng trªn cïng khi cÇn thiÕt ph¶i cã thªm líp mÆt t¹o nh¸m cã cÊu tróc vÜ m« thÝch hîp ®Ó b¶o ®¶m chiÒu s©u r¾c c¸t trung b×nh Htb (mm) ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh tuú theo tèc ®é tÝnh to¸n thiÕt kÕ vµ møc ®é nguy hiÓm cña ®o¹n ®êng thiÕt kÕ nh ë B¶ng 28.
B¶ng 28 Yªu cÇu vÒ ®é nh¸m mÆt ®êng
(theo 22TCN 278)
Tèc ®é thiÕt kÕ, Vtk, km/h
hoÆc møc ®é nguy hiÓm
|
ChiÒu s©u r¾c c¸t trung b×nh Htb mm
|
§Æc trng ®é nh¸m bÒ mÆt
|
< 60
60 V < 80
80 V 120
|
0,25 Htb < 0,35
0,35 Htb < 0,45
0,45 Htb < 0,80
|
nh½n
nh½n
trung b×nh
|
§êng qua ®Þa h×nh khã kh¨n nguy hiÓm (®êng vßng quanh co, ®êng cong b¸n kÝnh díi 150 m mµ kh«ng h¹n chÕ tèc ®é, ®o¹n cã dèc däc > 5%, chiÒu dµi dèc > 100 m...)
|
0,80 Htb 1,20
|
th«
|
8.5.2 Khi thiÕt kÕ líp mÆt trªn cña ¸o ®êng cã thÓ ¸p dông c¸c c¸ch ®¸nh gi¸ ®é nh¸m theo hÖ sè b¸m nh dïng c¸c xe chuyªn dông h·m phanh tøc thêi hoÆc ph¬ng ph¸p dïng thiÕt bÞ con l¾c…
8.5.3 C¸c ®o¹n ®êng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn ®é nh¸m th× ph¶i thiÕt kÕ ®Æt biÓn b¸o hiÖu tr¬n trît vµ biÓn h¹n chÕ tèc ®é xe ch¹y.
8.6 §é b»ng ph¼ng
8.6.1 Ph¶i b¶o ®¶m ®é b»ng ph¼ng cña mÆt ®êng th«ng qua chØ sè ®é gå ghÒ quèc tÕ IRI (mm/km) theo qui ®Þnh ë B¶ng 29.
B¶ng 29 Yªu cÇu vÒ ®é b»ng ph¼ng cña mÆt ®êng theo chØ sè IRI
(theo 22TCN-277)
Tèc ®é thiÕt kÕ thiÕt kÕ, Vtk, km/h
|
ChØ sè IRI yªu cÇu, m/km
|
§êng x©y dùng míi
|
§êng c¶i t¹o, n©ng cÊp
|
120 vµ 100
80
60
Tõ 40 ®Õn 20 (mÆt ®êng nhùa)
Tõ 40 ®Õn 20 (mÆt ®êng cÊp thÊp)
|
2,0
2,2
2,5
4,0
6,0
|
2,5
2,8
3,0
5,0
8,0
|
8.6.2 §é b»ng ph¼ng còng ®îc ®¸nh gi¸ b»ng thíc dµi 3,0m theo 22 TCN 16
§èi víi mÆt ®êng cÊp cao A1 (bª t«ng nhùa, bª t«ng xi m¨ng) 70 % sè khe hë ph¶i díi 3 mm vµ 30 % sè khe hë cßn l¹i ph¶i díi 5 mm. §èi víi mÆt ®êng cÊp cao A2 (xem B¶ng 26) tÊt c¶ c¸c khe hë ph¶i díi 5 mm vµ ®èi víi c¸c mÆt ®êng cÊp thÊp B1, B2 tÊt c¶ c¸c khe hë ph¶i díi 10 mm.
8.7 MÆt ®êng trªn cÇu
8.7.1 MÆt ®êng trªn cÇu vµ cÇu c¹n ph¶i cã thiÕt kÕ riªng vµ nªn cã cïng lo¹i líp mÆt víi c¸c ®o¹n ®êng liÒn kÒ.
8.7.2 Ph¶i cã biÖn ph¸p thiÕt kÕ b¶o ®¶m xe cé ra vµo cÇu ªm thuËn, an toµn, ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c chç tiÕp gi¸p gi÷a ®êng vµ cÇu.
8.8 KÕt cÊu ¸o ®êng cña lÒ gia cè
8.8.1 Trêng hîp gi÷a phÇn xe ch¹y dµnh cho c¬ giíi vµ lÒ gia cè kh«ng cã d¶i ph©n c¸ch bªn hoÆc cã d¶i ph©n c¸ch bªn chØ b»ng hai v¹ch kÎ (xem thªm ë 4.5.2), tøc lµ trêng hîp xe c¬ giíi vÉn cã thÓ ®i lÊn ra hoÆc dõng ®ç trªn phÇn lÒ gia cè thêng xuyªn th× nÕu sö dông kÕt cÊu ¸o lÒ mÒm, kÕt cÊu ¸o lÒ gia cè ph¶i ®îc tÝnh to¸n thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn mÆt ®êng hiÖn hµnh víi c¸c yªu cÇu sau:
-
chÞu ®ùng ®îc lu lîng xe ch¹y tÝnh to¸n (xe tiªu chuÈn/lµn/ngµy ®ªm) tõ 35 % ®Õn 50 % lu lîng xe ch¹y tÝnh to¸n cña lµn xe c¬ giíi kÒ liÒn;
-
líp mÆt trªn cïng cña lÒ gia cè ph¶i cïng lo¹i víi líp mÆt trªn cïng cña lµn xe c¬ giíi liÒn kÒ;
-
kÕt cÊu gia cè cÇn ®îc xem xÐt ®Ó khi c¶i t¹o më réng mÆt ®êng vµ n©ng cÊp ®êng vÉn tËn dông ®îc ®Õn møc tèi ®a kÕt cÊu ®· x©y dùng;
-
®¶m b¶o trÞ sè m«®un ®µn håi yªu cÇu tèi thiÓu theo 22 TCN 211;
-
kiÓm to¸n ®iÒu kiÖn chÞu kÐo - uèn vµ ®iÒu kiÖn trît víi b¸nh xe nÆng nhÊt cã thÓ ®ç trªn lÒ gia cè (khi kiÓm to¸n kh«ng xÐt ®Õn hÖ sè xung kÝch vµ hÖ sè trïng phôc);
-
trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ cho phÐp, kÕt cÊu lÒ gia cè nªn lµm nh kÕt cÊu ¸o ®êng.
8.8.2 Trêng hîp gi÷a phÇn xe ch¹y dµnh cho xe c¬ giíi vµ lÒ gia cè cña ®êng cÊp I vµ cÊp II cã bè trÝ d¶i ph©n c¸ch bªn ®Ó ng¨n chÆn xe c¬ giíi ®i lÊn ra hoÆc ®ç ë lÒ (d¶i ph©n c¸ch bªn buéc ph¶i cao h¬n mÆt ®êng tõ 30 cm ®Õn 80 cm, xem ®iÒu 4.5.2) th× lo¹i ¸o lÒ ®êng vµ trÞ sè m«®un ®µn håi tèi thiÓu cã thÓ ¸p dông theo 22 TCN 211 nhng gi¶m ®i mét cÊp, (vÝ dô ®êng cÊp I lÒ cã thÓ ¸p dông lo¹i ¸o ®êng cÊp A1 vµ c¶ cÊp A2 víi trÞ sè m«®un ®µn håi yªu cÇu tèi thiÓu chØ t¬ng ®¬ng víi ®êng cÊp II.
8.8.3 Trêng hîp phÇn xe ch¹y dµnh cho xe c¬ giíi b»ng mÆt ®êng cøng (bª t«ng xi m¨ng) vµ kh«ng cã d¶i ph©n c¸ch bªn ng¨n ®îc xe c¬ giíi ®i lÊn ra hoÆc ®ç ë lÒ th× kÕt cÊu ¸o lÒ gia cè còng ph¶i b»ng bª t«ng xi m¨ng nhng bÒ dµy tèi thiÓu tÊm bª t«ng xi m¨ng ¸o lÒ lµ 18 cm. TÊm bª t«ng xi m¨ng ¸o lÒ còng ®îc thiÕt kÕ liªn kÕt ë c¸c khe däc (tiÕp gi¸p víi tÊm bª t«ng xi m¨ng cña lµn xe c¬ giíi liÒn kÒ) vµ ë c¸c khe ngang. Líp mãng còng b»ng vËt liÖu mãng cña phÇn xe ch¹y chÝnh vµ réng thªm so víi bÒ réng lÒ gia cè ra phÝa ngoµi Ýt nhÊt lµ 10 cm.
8.8.4 Trêng hîp ®êng cÊp I, cÊp II, cÊp III cã phÇn xe ch¹y dµnh cho c¬ giíi lµ mÆt ®êng bª t«ng xi m¨ng nhng cã d¶i ph©n c¸ch bªn ng¨n ®îc xe c¬ giíi kh«ng ®i ra lÒ vµ kh«ng ®ç ë lÒ th× lÒ gia cè cã thÓ ¸p dông kÕt cÊu cøng hoÆc mÒm. Trong trêng hîp nµy, nÕu ¸p dông lÒ cøng th× chiÒu dµy tÊm bª t«ng xi m¨ng tèi thiÓu ph¶i lµ 12 cm víi mãng b»ng mét líp vËt liÖu th«ng thêng (mÒm hoÆc nöa cøng). NÕu ¸p dông lÒ mÒm th× tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ë ®iÒu 8.8.2.
8.9 ¸o ®êng cña ®êng bªn
Tuú theo lu lîng xe dù b¸o, tuú theo m«i trêng kinh tÕ, x· héi däc hai bªn ®êng (ph©n bè d©n c) vµ tuú theo ®iÒu kiÖn vÒ chÕ ®é thuû nhiÖt, viÖc thiÕt kÕ kÕt cÊu ¸o ®êng cho c¸c ®êng bªn vÉn ph¶i tu©n theo chØ dÉn ë quy tr×nh thiÕt kÕ ¸o ®êng mÒm vµ quy tr×nh thiÕt kÕ ¸o ®êng cøng hiÖn hµnh (kh«ng phô thuéc vµo tiªu chuÈn h×nh häc cña ®êng bªn ®Ò cËp ë 4.6.5).
9 ThiÕt kÕ hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc
9.1 Quy ho¹ch hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc
Tríc hÕt tiÕn hµnh quy ho¹ch tæng thÓ hÖ thèng tho¸t níc hoµn chØnh bao gåm c¸c lo¹i c«ng tr×nh tho¸t níc nh r·nh ®Ønh, r·nh biªn, r·nh tËp trung níc, cÇu, cèng, r·nh tho¸t níc ngÇm, thïng ®Êu, bÓ bèc h¬i, v.v... c¸c c«ng tr×nh nµy ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi nhau. VÞ trÝ, kÝch thíc, kÕt cÊu cña c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc hîp lý vµ phï hîp quy ho¹ch tho¸t níc chung cña khu vùc, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ sö dông cao vµ gi¸ thµnh h¹.
ViÖc bè trÝ c¸c m¬ng r·nh tho¸t níc nÒn ®êng ph¶i ®¶m b¶o tËp trung thu ®ãn níc kh«ng ®Ó níc tù do ch¶y vÒ nÒn ®êng, ph¶i kÕt hîp víi viÖc bè trÝ cÇu cèng tho¸t níc qua ®êng, x¸c ®Þnh híng tho¸t níc cña c¸c m¬ng r·nh vÒ cÇu cèng hoÆc s«ng suèi, cã c¸c biÖn ph¸p nèi tiÕp gi÷a c¸c r·nh tho¸t níc víi cÇu cèng hay s«ng suèi. Ngîc l¹i khi bè trÝ cÇu cèng ph¶i xÐt tíi yªu cÇu tho¸t níc nhanh tõ c¸c m¬ng r·nh.
ViÖc bè trÝ c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc trªn ®êng ph¶i xÐt tíi yªu cÇu tíi tiªu. §ång thêi tÝnh ®Õn viÖc tho¸t níc lò sau khi x©y dùng ®êng.
9.2 Tho¸t níc mÆt ®êng vµ lÒ ®êng
9.2.1 Trªn c¸c ®o¹n th¼ng vµ ®o¹n cong cã b¸n kÝnh kh«ng yªu cÇu lµm siªu cao (B¶ng 11) mÆt c¾t ngang ®êng ®îc thiÕt kÕ theo kiÓu mÆt c¾t ngang hai m¸i cã ®é dèc ngang nh quy ®Þnh ë ®iÒu 4.9.
Trªn c¸c ®o¹n cong cã b¸n kÝnh quy ®Þnh trong B¶ng 13 ph¶i lµm siªu cao, th× ®é dèc siªu cao ph¶i ®¶m b¶o nh quy ®Þnh trong B¶ng 11 vµ nªn bè trÝ trªn ®o¹n ®êng cã dèc däc tèi thiÓu lµ 1 % ®Ó ®¶m b¶o tho¸t níc nÒn, mÆt ®êng.
9.2.2 §èi víi ®êng cÊp I vµ cÊp II cã bè trÝ d¶i ph©n c¸ch gi÷a th× t¹i c¸c ®o¹n cong cã siªu cao ph¶i thiÕt kÕ thu níc ma ë c¹nh d¶i ph©n c¸ch. NÕu d¶i ph©n c¸ch lµ lo¹i kh«ng cã líp phñ, d¹ng lâm th× bè trÝ r·nh tho¸t níc (lo¹i hë hoÆc cã n¾p) ë chç lâm nhÊt cña d¶i ph©n c¸ch (r·nh chØ cÇn réng 20 cm - 30 cm, s©u 20 cm - 30 cm). NÕu d¶i ph©n c¸ch lµ lo¹i cã líp phñ vµ cã bã vØa cao h¬n mÆt ®êng th× s¸t bê vØa ph¶i bè trÝ giÕng thu vµ èng dÉn níc ®êng kÝnh 20 cm 40 cm ®Ó dÉn níc ®Õn c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc ra khái ph¹m vi nÒn ®êng, ®é dèc cña ®êng èng tho¸t níc tèi thiÓu lµ 0,3 %. T¹i chç èng däc nèi tiÕp víi cèng tho¸t níc ngang, bè trÝ giÕng nèi tiÕp (giÕng th¨m).
9.2.3 Trêng hîp d¶i ph©n c¸ch kh«ng cã líp phñ, d¹ng låi cã bã vØa th× trªn ®o¹n th¼ng hoÆc ®o¹n cong ®Òu ph¶i bè trÝ thu níc thÊm qua ®Êt ë d¶i ph©n c¸ch vµ dÉn níc tho¸t ra ngoµi ph¹m vi nÒn ®êng. Cã thÓ bè trÝ líp vËt liÖu thÊm níc díi cao ®é ®¸y ¸o ®êng ®Æt ë gi÷a d¶i ph©n c¸ch vµ ®Æt èng tho¸t níc cã ®êng kÝnh 6 cm ®Õn 8 cm xung quanh bäc v¶i läc.
9.2.4 Trªn c¸c ®êng cÊp I vµ cÊp II cã nhiÒu lµn xe, lîng níc ma trªn phÇn xe ch¹y lín th× ë nh÷ng ®o¹n ®êng ®¾p cao, m¸i taluy ®êng ph¶i ®îc gia cè chèng xãi hoÆc cã thÓ thiÕt kÕ bê ch¾n b»ng bª t«ng hoÆc ®¸ x©y cã chiÒu cao 8 cm ®Õn 12 cm däc theo mÐp ngoµi cña phÇn lÒ gia cè ®Ó ng¨n chÆn kh«ng cho níc ch¶y trùc tiÕp xuèng taluy ®êng; níc ma tõ mÆt ®êng sÏ ch¶y däc theo bê ch¾n vµ tËp trung vÒ dèc níc ®Æt trªn taluy ®êng ®Ó tho¸t ra khái ph¹m vi nÒn ®êng.
9.3 R·nh biªn (r·nh däc)
9.3.1 R·nh biªn ®îc x©y dùng ®Ó tho¸t níc ma tõ mÆt ®êng, lÒ ®êng, taluy nÒn ®êng ®µo vµ diÖn tÝch khu vùc hai bªn dµnh cho ®êng ë c¸c ®o¹n nÒn ®êng ®µo, nöa ®µo nöa ®¾p, nÒn ®êng ®¾p thÊp h¬n 0,60 m.
9.3.2 KÝch thíc cña r·nh biªn trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng ®îc thiÕt kÕ theo cÊu t¹o ®Þnh h×nh mµ kh«ng yªu cÇu tÝnh to¸n thuû lùc. ChØ trêng hîp nÕu r·nh biªn kh«ng nh÷ng chØ tho¸t níc bÒ mÆt ®êng, lÒ ®êng vµ diÖn tÝch d¶i ®Êt dµnh cho ®êng mµ cßn ®Ó tho¸t níc lu vùc hai bªn ®êng th× kÝch thíc r·nh biªn ®îc tÝnh to¸n theo c«ng thøc thuû lùc, nhng chiÒu s©u r·nh kh«ng ®îc qu¸ 0,80 m.
TiÕt diÖn cña r·nh cã thÓ lµ h×nh thang, h×nh tam gi¸c, h×nh ch÷ nhËt, nöa h×nh trßn. Phæ biÕn dïng r·nh tiÕt diÖn h×nh thang cã chiÒu réng ®¸y r·nh 0,40 m, chiÒu s©u tÝnh tõ mÆt ®Êt tù nhiªn tèi thiÓu lµ 0,30 m, taluy r·nh nÒn ®êng ®µo lÊy b»ng ®é dèc taluy ®êng ®µo theo cÊu t¹o ®Þa chÊt, taluy r·nh nÒn ®êng ®¾p lµ 1:1,5 3. Cã thÓ dïng r·nh cã tiÕt diÖn h×nh tam gi¸c cã chiÒu s©u 0,30 m, m¸i dèc phÝa phÇn xe ch¹y 1 : 3 vµ phÝa ®èi xøng 1 : 1,5 ®èi víi nÒn ®êng ®¾p vµ 1 : m theo m¸i dèc m cña nÒn ®êng ®µo; ë nh÷ng n¬i ®Þa chÊt lµ ®¸ cã thÓ dïng tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt hay tam gi¸c.
9.3.3 §Ó tr¸nh lßng r·nh kh«ng bÞ ø ®äng bïn c¸t, ®é dèc lßng r·nh kh«ng ®îc nhá h¬n 0,5 %, trong trêng hîp ®Æc biÖt, cho phÐp lÊy b»ng 0,3 %.
9.3.4 Khi quy ho¹ch hÖ thèng tho¸t níc mÆt chó ý kh«ng ®Ó tho¸t níc tõ r·nh nÒn ®êng ®¾p ch¶y vÒ nÒn ®êng ®µo, trõ trêng hîp chiÒu dµi nÒn ®êng ®µo ng¾n h¬n 100 m, kh«ng cho níc ch¶y tõ c¸c r·nh ®Ønh, r·nh dÉn níc, v.v.. ch¶y vÒ r·nh däc vµ ph¶i lu«n lu«n t×m c¸ch th¸o níc r·nh däc vÒ chç tròng, ra s«ng suèi gÇn ®êng hoÆc cho tho¸t qua ®êng nhê c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc ngang ®êng. §èi víi r·nh tiÕt diÖn h×nh thang cø c¸ch tèi ®a 500 m vµ tiÕt diÖn tam gi¸c c¸ch 250 m ph¶i bè trÝ cèng cÊu t¹o cã ®êng kÝnh cèng 0,75 m ®Ó tho¸t níc tõ r·nh biªn vÒ sên nói bªn ®êng. §èi víi c¸c cèng cÊu t¹o kh«ng yªu cÇu tÝnh to¸n thuû lùc.
9.3.5 N¬i níc tho¸t tõ r·nh biªn nÒn ®êng ®¾p ph¶i c¸ch xa nÒn ®êng ®¾p. NÕu bªn c¹nh nÒn ®êng ®¾p cã thïng ®Êu th× r·nh däc cña nÒn ®êng ®µo ®îc thiÕt kÕ híng dÇn tíi thïng ®Êu. NÕu kh«ng bè trÝ thïng ®Êu th× r·nh däc nÒn ®êng ®µo bè trÝ song song víi tim ®êng cho tíi vÞ trÝ nÒn ®êng ®¾p cã chiÒu cao nÒn ®¾p lín h¬n 0,50 m th× b¾t ®Çu thiÕt kÕ r·nh t¸ch xa dÇn khái nÒn ®êng cho tíi khi chiÒu s©u r·nh b»ng kh«ng.
9.3.6 §èi víi vïng canh t¸c n«ng nghiÖp, nÕu kÕt hîp sö dông r·nh lµm kªnh tíi tiªu th× t¨ng kÝch thíc cña r·nh däc vµ cã biÖn ph¸p ®¶m b¶o nÒn ®êng kh«ng bÞ sôt lë vµ xãi lë.
9.3.7 Qua c¸c khu d©n c, r·nh biªn nªn thiÕt kÕ lo¹i r·nh x©y ®¸ hoÆc bª t«ng vµ cã l¸t c¸c tÊm ®an che kÝn, cã bè trÝ hÖ thèng giÕng thu níc ma.
9.3.8 R·nh biªn trong hÇm nªn thiÕt kÕ cã kÝch thíc lín h¬n th«ng thêng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng tho¸t níc vµ sö dông lo¹i r·nh x©y ®¸ hoÆc b»ng bª t«ng.
9.3.9 ë nh÷ng ®o¹n ®é dèc cña r·nh lín h¬n trÞ sè ®é dèc g©y xãi ®Êt lßng r·nh ph¶i c¨n cø vµo tèc ®é níc ch¶y ®Ó thiÕt kÕ gia cè r·nh thÝch hîp (l¸t ®¸, x©y ®¸, x©y bª t«ng). Trong ®iÒu kiÖn cho phÐp nªn gia cè lßng r·nh b»ng l¸t ®¸ khan hoÆc x©y ®¸ kh«ng phô thuéc vµo ®é dèc cña r·nh ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tho¸t níc cña r·nh vµ gi¶m nhÑ c«ng t¸c duy tu, b¶o dìng r·nh.
9.4 R·nh ®Ønh
9.4.1 Khi diÖn tÝch lu vùc sên nói ®æ vÒ ®êng lín hoÆc khi chiÒu cao taluy ®µo 12 m th× ph¶i bè trÝ r·nh ®Ønh ®Ó ®ãn níc ch¶y vÒ phÝa ®êng vµ dÉn níc vÒ c«ng tr×nh tho¸t níc, vÒ s«ng suèi hay chç tròng c¹nh ®êng, kh«ng cho phÐp níc ®æ trùc tiÕp xuèng r·nh biªn.
9.4.2 R·nh ®Ønh ph¶i cã quy ho¹ch hîp lý vÒ híng tuyÕn, ®é dèc däc vµ mÆt c¾t tho¸t níc. R·nh ®Ønh thiÕt kÕ víi tiÕt diÖn h×nh thang, chiÒu réng ®¸y r·nh tèi thiÓu lµ 0,50 m, bê r·nh cã taluy 1 : 1.5, chiÒu s©u r·nh x¸c ®Þnh theo tÝnh to¸n thuû lùc vµ ®¶m b¶o mùc níc tÝnh to¸n trong r·nh c¸ch mÐp r·nh Ýt nhÊt 20 cm nhng kh«ng nªn s©u qu¸ 1,50 m.
9.4.3 Khi r·nh ®Ønh cã chiÒu dµi ®¸ng kÓ th× cÇn chia r·nh thµnh c¸c ®o¹n ng¾n. Lu lîng níc ch¶y tÝnh to¸n cña mçi ®o¹n lÊy b»ng lu lîng níc ch¶y qua mÆt c¾t cuèi cïng cña mçi ®o¹n, tøc lu lîng tõ phÇn lu vùc ch¶y trùc tiÕp vÒ ®o¹n r·nh tÝnh to¸n céng víi tÊt c¶ c¸c lu lîng níc ch¶y tõ lu vùc ë c¸c ®o¹n r·nh tõ phÝa trªn ch¶y vÒ.
9.4.4 §é dèc cña r·nh ®Ønh thêng chän theo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh ®Ó tèc ®é níc ch¶y kh«ng g©y xãi lßng r·nh. Trêng hîp do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh b¾t buéc ph¶i thiÕt kÕ r·nh ®Ønh cè ®é dèc lín th× ph¶i cã biÖn ph¸p gia cè lßng r·nh thÝch hîp, tèt nhÊt lµ gia cè b»ng ®¸ héc x©y hay b»ng tÊm bª t«ng hoÆc thiÕt kÕ r·nh cã d¹ng dèc níc hay bËc níc. §Ó tr¸nh ø ®äng bïn c¸t trong r·nh, ®é dèc cña r·nh kh«ng ®îc nhá h¬n 3 0/00 5 0/00.
9.4.5 ë nh÷ng n¬i ®Þa h×nh sên nói dèc, diÖn tÝch lu vùc lín, ®Þa chÊt dÔ sôt lë th× cã thÓ lµm hai hoÆc nhiÒu r·nh ®Ønh. Ngîc l¹i, nÕu ®é dèc ngang sên ®åi nhá vµ diÖn tÝch lu vùc níc ch¶y vÒ r·nh däc kh«ng lín th× cã thÓ kh«ng lµm r·nh ®Ønh, nhng ph¶i kiÓm tra kh¶ n¨ng tho¸t níc r·nh biªn.
9.4.6 VÞ trÝ cña r·nh ®Ønh c¸ch mÐp taluy nÒn ®êng ®µo Ýt nhÊt lµ 5 m vµ ®Êt thõa do ®µo r·nh ®Ønh ®îc ®¾p thµnh mét con tr¹ch (®ª nhá) vÒ phÝa dèc ®i xuèng cña ®Þa h×nh (phÝa thÊp); bÒ mÆt con tr¹ch cã ®é dèc ngang 2 % vÒ phÝa r·nh vµ ch©n cña nã c¸ch mÐp taluy nÒn ®êng ®µo Ýt nhÊt lµ 1 m.
Trêng hîp cÇn bè trÝ r·nh ®Ønh ®Ó ng¨n níc ch¶y vÒ nÒn ®êng ®¾p th× vÞ trÝ r·nh ®Ønh ph¶i c¸ch mÐp r·nh biªn Ýt nhÊt lµ 5 m nÕu cã lµm r·nh biªn, vµ c¸ch ch©n taluy nªn ®¾p Ýt nhÊt lµ 2 m nÕu kh«ng cã r·nh biªn vµ ®Êt ®µo r·nh ®Ønh ®îc ®¾p thµnh mét con tr¹ch vÒ phÝa nÒn ®êng, bÒ mÆt con tr¹ch cã ®é dèc ngang 2 % vÒ phÝa r·nh.
R·nh ®Ønh kh«ng nªn bè trÝ c¸ch xa nÒn ®êng qóa v× nh vËy sÏ h¹n chÕ t¸c dông cña r·nh ®Ønh.
9.4.7 ë c¸c ®o¹n ®êng ®µo s©u sö dông taluy d¹ng giËt cÊp, ®Ó ®¶m b¶o níc ma kh«ng g©y xãi lë taluy th× nªn bè trÝ c¸c r·nh tho¸t níc ch¹y däc theo c¸c bËc taluy vµ ë cuèi r·nh, níc ®îc tËp trung vÒ c¸c dèc níc hay bËc níc ®Ó ®æ ra s«ng suèi hay c¸c c«ng tr×nh cÇu cèng díi d¹ng bËc níc hay dèc níc.
9.4.8 TÇn suÊt tÝnh lu lîng cña r·nh ®Ønh vµ r·nh biªn lµ 4 %.
9.5 R·nh dÉn níc
9.5.1 R·nh dÉn níc ®îc thiÕt kÕ ®Ó dÉn níc tõ c¸c n¬i tròng côc bé vÒ mét c«ng tr×nh tho¸t níc gÇn nhÊt hoÆc tõ r·nh däc, r·nh ®Ønh vÒ chç tròng hay vÒ cÇu cèng, hoÆc ®Ó nèi tiÕp gi÷a s«ng suèi víi thîng vµ h¹ lu cèng.
9.5.2 R·nh dÉn níc kh«ng nªn thiÕt kÕ dµi qu¸ 500 m. §Êt ®µo tõ r·nh ®îc ®¾p thµnh con ®ª nhá däc theo r·nh. NÕu r·nh dÉn níc bè trÝ däc theo nÒn ®êng th× mÐp r·nh c¸ch ch©n taluy nÒn ®êng Ýt nhÊt lµ 3 m ®Õn 4 m vµ gi÷a r·nh vµ nÒn ®êng cã ®ª b¶o vÖ cao 0,50 m ®Õn 0,60 m.
9.5.3 Híng cña r·nh nªn chän cµng th¼ng cµng tèt. ë nh÷ng n¬i chuyÓn híng, b¸n kÝnh ®êng cong nªn lÊy b»ng tõ 10 lÇn ®Õn 20 lÇn chiÒu réng ®¸y trªn cña r·nh vµ kh«ng ®îc nhá h¬n 10 m.
9.5.4 TiÕt diÖn cña r·nh x¸c ®Þnh theo tÝnh to¸n thuû lùc nhng chiÒu s©u cña r·nh kh«ng nªn nhá h¬n 0,50 m vµ ®¸y r·nh kh«ng nhá h¬n 0.40m, mÐp bê r·nh ph¶i cao h¬n mùc níc ch¶y trong r·nh Ýt nhÊt lµ 0,20 m.
9.5.5 TÇn suÊt tÝnh lu lîng cña r·nh dÉn níc lÊy b»ng tÇn suÊt cña c«ng tr×nh tho¸t níc liªn quan.
9.6 Dèc níc vµ bËc níc
9.6.1 ë nh÷ng n¬i r·nh tho¸t níc cã ®é dèc lín, ®Ó ®¶m b¶o c«ng tr×nh kh«ng bÞ xãi lë do dßng níc ph¶i lµm dèc níc hoÆc bËc níc. ViÑc chän c«ng tr×nh tho¸t níc dùa trªn c¬ së s¸nh c¸c ph¬ng ¸n phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ. Dèc níc vµ bËc níc thêng ®îc sö dông ë c¸c ®o¹n r·nh cã dèc lín nèi tiÕp gi÷a thîng lu vµ h¹ lu cèng víi lßng suèi tù nhiªn, ë nh÷ng ®o¹n r·nh tho¸t níc tõ c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc ®æ däc theo taluy ®êng ®µo hay ®êng ®¾p, ®o¹n nèi tiÕp tõ r·nh ®Ønh vÒ s«ng suèi hoÆc cÇu cèng.
9.6.2 MÆt c¾t ngang cña dèc níc thêng ®îc thiÕt kÕ cã d¹ng h×nh ch÷ nhËt, víi chiÒu réng vµ chiÒu s©u ®îc tÝnh to¸n theo thuû lùc phô thuéc vµo lu lîng thiÕt kÕ, ®é dèc cña dèc níc, tèc ®é cho phÐp kh«ng xãi cña vËt liÖu lµm dèc níc vµ tïy thuéc vµo kÝch thíc c«ng tr×nh nèi tiÕp víi dèc níc.
9.6.3 CÊu t¹o cña dèc níc cã thÓ lµm b»ng bª t«ng, bª t«ng cèt thÐp, ®¸ x©y. §Ó gi¶m tèc ®é níc ch¶y ë dèc níc, ®¸y dèc níc cã t¹o c¸c gê nh¸m vµ ë cuèi dèc níc thêng lµm bÓ (giÕng) tiªu n¨ng hay têng tiªu n¨ng.
9.6.4 BËc níc cã bÓ tiªu n¨ng thêng dïng khi r·nh, kªnh tho¸t níc cã ®é dèc rÊt lín. BËc níc thêng cã tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt, lµm b»ng bª t«ng, bª t«ng cèt thÐp, ®¸ x©y. ChiÒu réng, chiÒu cao cña bËc níc, chiÒu s©u, chiÒu dµi cña bÓ tiªu n¨ng, chiÒu cao vµ chiÒu dµy cña têng tiªu n¨ng ®îc tÝnh to¸n theo c¸c c«ng thøc thuû lùc vµ tïy thuéc vµo kÝch thíc c«ng tr×nh nèi tiÕp víi dèc níc.
9.6.5 CÊu t¹o cña dèc níc vµ bËc níc ®îc thiÕt kÕ theo c¸c thiÕt kÕ ®iÓn h×nh. Trêng hîp kh«ng cã c¸c thiÕt kÕ ®iÓn h×nh phï hîp th× cã thÓ tham kh¶o theo c¸c quy ®Þnh sau ®©y:
-
chiÒu cao dèc níc vµ bËc níc cao h¬n mùc níc tÝnh to¸n tèi thiÓu lµ 0,20 m;
-
®Ó chèng trît, mÆt díi cña ®¸y dèc níc cø c¸ch 2,5 m – 4,0 m ph¶i thiÕt kÕ ch©n khay c¾m s©u vµo ®Êt 0,30 m – 0,50 m;
-
®é dèc cña dèc níc kh«ng nªn dèc qu¸ 1 : 1,5. NÕu lín h¬n ®é dèc trªn th× ph¶i thiÕt kÕ
bËc níc;
-
bËc níc thêng thiÕt kÕ cã chiÒu cao mçi bËc 0,30 m – 0,60 m vµ ®é dèc mÆt bËc 2 % – 3%.
9.6.6 TÇn suÊt tÝnh to¸n lu lîng thiÕt kÕ dèc níc, bËc níc lÊy theo tÇn suÊt tÝnh to¸n lu lîng tÝnh to¸n cña c«ng tr×nh liªn quan tíi dèc níc, bËc níc.
9.7 C«ng tr×nh tho¸t níc ngÇm
9.7.1 Trªn nh÷ng ®o¹n ®êng cã mùc níc ngÇm cao hoÆc níc ngÇm ch¶y tõ taluy ®êng cã kh¶ n¨ng ¶nh hëng tíi sù æn ®Þnh cña nÒn ®êng th× ph¶i cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp.
9.7.2 Tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ cã thÓ sö dông c¸c lo¹i r·nh ngÇm sau:
-
r·nh ngÇm bè trÝ s©u díi r·nh däc, díi lÒ ®êng, díi ¸o ®êng ®Ó h¹ thÊp mùc níc ngÇm díi phÇn xe ch¹y;
-
r·nh ngÇm ®Æt trong taluy ®êng ®µo ®Ó ®¶m b¶o taluy ®êng kh«ng bÞ Èm ít vµ ng¨n chÆn kh«ng cho níc ngÇm rß rØ tõ m¸i taluy ra ngoµi;
-
r·nh ngÇm ®Æt sau têng ch¾n, sau têng cña hÇm, mè cÇu.
9.7.3 R·nh tho¸t níc ngÇm cã thÓ cÊu t¹o theo kiÓu r·nh hë hoÆc kÝn. R·nh lo¹i hë chØ dïng khi mùc níc ngÇm cao, r·nh lo¹i kÝn thêng sö dông khi mùc níc ngÇm n»m s©u. ChiÒu réng ®¸y cña r·nh ngÇm tõ 0,30 m ®Õn 1 m tuú theo chiÒu s©u cña r·nh vµ ®iÒu kiÖn thi c«ng.
9.7.4 CÊu t¹o cña r·nh tho¸t níc ngÇm lo¹i kÝn ®îc thiÕt kÕ theo s¬ ®å tæng qu¸t nh sau: PhÝa trªn cïng cña r·nh ®¾p b»ng vËt liÖu (®Êt) kh«ng thÊm níc vµ ®îc lÌn chÆt ®Ó gi÷ kh«ng cho níc ma ngÊm xuèng r·nh; sau ®ã lµ hai líp cá lËt ngîc ®Ó gi÷ kh«ng cho ®Êt r¬i xuèng c¸c líp vËt liÖu läc níc bªn díi; díi líp cá nµy lµ líp c¸t vµ sau ®ã lµ líp ®¸ d¨m hay sái cuéi; díi cïng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng tho¸t níc cña r·nh thêng cã mét èng tho¸t níc hoÆc hÇm
tho¸t níc.
9.7.5 Trêng hîp sö dông r·nh tho¸t níc ngÇm ë c¸c taluy d¬ng ®êng ®µo ®Ó ng¨n chÆn níc ngÇm kh«ng cho ch¶y ra phÝa ngoµi th× cÇn sö dông lo¹i r·nh tho¸t níc ngÇm mét bªn cã têng ch¾n kh«ng thÊm níc ch¹y däc theo r·nh ngÇm, mét bªn theo nguyªn t¾c tÇng läc ngîc.
9.7.6 §¸ dïng ®Ó lÊp r·nh lµ lo¹i kh«ng bÞ phong hãa vµ tan r· trong m«i trêng níc, èng tho¸t níc ë r·nh ngÇm thêng dïng lµ èng bª t«ng ®êng kÝnh tho¸t níc nhá nhÊt lµ 15 cm – 20 cm hoÆc cã thÓ b»ng sµnh, b»ng g¹ch hay ®¸ x©y cã ®êng kÝnh 30 cm – 50 cm chiÒu dµi mçi ®èt èng tho¸t níc 0,3 m – 0,6 m; èng tho¸t níc ®Æt gi¸p nhau, khe hë 1 cm – 0,5 cm ®Ó cho níc cã thÓ ch¶y vµo èng tho¸t níc.
10 CÇu, cèng, hÇm vµ c¸c c«ng tr×nh vît qua dßng ch¶y
10.1 C¸c lo¹i cÇu (cÇu vît s«ng, cÇu vît qua ®êng s¾t vµ ®êng bé, cÇu cao, ...), cèng vµ ®êng hÇm trªn ®êng « t« ®îc thiÕt kÕ theo tiªu chuÈn thiÕt kÕ chuyªn ngµnh.
10.2 MÆt c¾t ngang c¸c lo¹i cÇu vµ ®êng hÇm trªn ®êng «t« ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu xe ch¹y trªn ®êng theo quy ®Þnh trong ®iÒu 4.10.5.
KÝch thíc, h×nh d¸ng vµ c¸c ®Æc trng cña mÆt c¾t ngang cÇu vµ hÇm ph¶i phï hîp víi ®o¹n ®êng nèi tiÕp víi cÇu vµ hÇm; kÝch thíc phÇn xe ch¹y trªn cÇu kh«ng thay ®æi, c¸c bé phËn kh¸c nhau cña mÆt c¾t ngang cÇu trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n cho phÐp thu hÑp nhng kh«ng thay ®æi mÆt c¾t ngang ®êng trªn ®o¹n dÉn vµo cÇu, vµo hÇm. §èi víi c¸c cÇu nhá mÆt c¾t ngang cÇu kh«ng ®îc thu hÑp so víi tiªu chuÈn thiÕt kÕ tuyÕn ®êng.
10.3 Trªn cÇu d¶i ph©n c¸ch gi÷a ®îc cÊu t¹o nh sau:
-
nÕu chiÒu réng d¶i ph©n c¸ch díi 3 m th× nªn cÊu t¹o bÒ mÆt d¶i ph©n c¸ch gièng nh phÇn xe ch¹y cña mÆt cÇu vµ cã bè trÝ hµng rµo ng¨n c¸ch vµ c¸c thiÕt bÞ an toµn;
-
nÕu chiÒu réng d¶i ph©n c¸ch trªn 3 m th× cã thÓ ®Ó trèng vµ chØ bè trÝ mét d¶i réng 0,75 m cao 0,25 m vµ bªn ngoµi cã hµng rµo ng¨n c¸ch vµ c¸c thiÕt bÞ an toµn.
10.4 C¸c yÕu tè b×nh ®å vµ mÆt c¾t däc cÇu vµ hÇm nh b¸n kÝnh ®êng cong tèi thiÓu, ®êng cong nèi siªu cao, ®êng cong chuyÓn tiÕp, siªu cao, më réng, ®é dèc tèi ®a, b¸n kÝnh tèi thiÓu ®êng cong ®øng, v.v... ph¶i tu©n theo c¸c tiªu chuÈn thiÕt kÕ quy ®Þnh ®èi víi cÊp ®êng thiÕt kÕ. Tuy nhiªn ®èi víi cÇu lín, cÇu trung vµ hÇm ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng th«ng xe vµ tiÖn lîi, an toµn xe ch¹y kh«ng nªn thiÕt kÕ víi ®é dèc däc lín h¬n 4 %, b¸n kÝnh ®êng cong nhá cÇn bè trÝ ®o¹n më réng cho phÇn xe ch¹y.
Trêng hîp nÕu cã bè trÝ ®êng cong ®øng låi ë hai ®o¹n ®êng dÉn vµo cÇu ®Ó chuyÓn tiÕp mÆt c¾t tõ cao ®é mÆt cÇu xuèng cao ®é nÒn ®¾p qua b·i s«ng th× ë gÇn hai ®Çu cÇu ph¶i bè trÝ mét ®o¹n cã cao ®é theo mÆt c¾t däc cña cÇu ®Ó bè trÝ ®êng cong ®øng, ®¶m b¶o tiÕp ®Çu ®êng cong ®øng c¸ch cÇu Ýt nhÊt lµ 10 m.
10.5 Chän vÞ trÝ cÇu vît s«ng ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu vÒ kinh tÕ, kü thuËt, vÒ ®Þa chÊt, thuû v¨n vµ tiÖn lîi, an toµn giao th«ng vµ cÇn so s¸nh theo c¸c chØ tiªu sau ®©y:
10.5.1 VÒ kinh tÕ kü thuËt vµ b¶o vÖ m«i trêng
-
®¶m b¶o tæng kinh phÝ x©y dùng vµ vËn doanh quy ®æi vÒ n¨m hiÖn t¹i nhá nhÊt hoÆc chØ tiªu NPV (hiÖu sè thu chi, lîi nhuËn rßng) lín nhÊt;
-
thêi gian thi c«ng ng¾n nhÊt;
-
sö dông ®îc vËt liÖu ®Þa ph¬ng;
-
®¶m b¶o th«ng thuyÒn díi cÇu tiÖn lîi vµ an toµn;
-
¶nh hëng cña viÖc x©y dùng cÇu tíi m«i trêng xung quanh Ýt nhÊt;
-
tiÖn lîi vµ an toµn giao th«ng.
10.5.2 VÒ thuû v¨n, ®Þa h×nh vµ ®Þa m¹o
-
lßng s«ng ph¶i æn ®Þnh, th¼ng ®Òu;
-
chiÒu réng s«ng hÑp nhÊt, b·i s«ng nhá, níc s©u, kh«ng cã nh¸nh, kh«ng cã ®o¹n s«ng cò vµ bïn lÇy;
-
chÕ ®é dßng ch¶y Ýt thay ®æi;
-
híng níc ch¶y vÒ mïa lò vµ mïa c¹n gÇn song song víi nhau;
-
®èi víi cÇu lín vµ cÇu trung, tim cÇu vu«ng gãc víi dßng chñ. NÕu khã kh¨n cã thÓ lµm chÐo víi dßng chñ nhng ph¶i ®¶m b¶o an toµn víi s«ng cã th«ng thuyÒn; hoÆc vu«ng gãc víi thung lòng s«ng, lÖch víi dßng chñ nÕu s«ng kh«ng cã yªu cÇu vÒ th«ng thuyÒn. KhÈu ®é cÇu kh«ng thiÕt kÕ thu hÑp chiÒu réng dßng chñ.
10.5.3 VÒ ®Þa chÊt
Chän vÞ trÝ cã tÇng ®¸ c¬ b¶n gÇn ®¸y s«ng, ®Þa chÊt bê s«ng tèt, æn ®Þnh, tr¸nh n¬i cã hiÖn tîng sôt lë, hiÖn tîng catst¬, th¹ch cao.
10.6 TÇn suÊt tÝnh to¸n thuû v¨n cho c¸c c«ng tr×nh trªn ®êng ®îc quy ®Þnh theo B¶ng 30.
B¶ng 30 TÇn suÊt tÝnh to¸n thñy v¨n c¸c c«ng tr×nh trªn ®êng « t«
§¬n vÞ tÝnh b»ng phÇn tr¨m
Tªn c«ng tr×nh
|
CÊp thiÕt kÕ cña ®êng
|
Cao tèc
|
I, II
|
III ®Õn VI
|
NÒn ®êng, kÌ
|
Theo tÇn suÊt tÝnh to¸n cÇu hoÆc cèng
|
CÇu lín vµ trung
|
1
|
1
|
1
|
CÇu nhá, cèng
|
1
|
2
|
4
|
R·nh ®Ønh, r·nh biªn
|
4
|
4
|
4
|
chó thÝch:
1) §èi víi ®êng « t« n©ng cÊp, c¶i t¹o nãi chung ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ tÇn suÊt lò thiÕt kÕ nh ®èi víi ®êng míi. Trêng hîp khã kh¨n vÒ kü thuËt hoÆc ph¸t sinh khèi lîng lín th× cho phÐp h¹ tiªu chuÇn vÒ tÇn suÊt tÝnh to¸n ghi trong B¶ng 30, nhng ph¶i ®îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt.
2) NÕu trong kh¶o s¸t ®iÒu tra ®îc mùc níc lÞch sö cao h¬n mùc níc lò tÝnh to¸n theo tÇn suÊt quy ®Þnh trong b¶ng trªn th× ®èi víi cÇu lín ph¶i dïng mùc níc lò lÞch sö lµm trÞ sè tÝnh to¸n.
3) T¹i c¸c ®o¹n ®êng ch¹y qua khu ®« thÞ vµ c¸c khu d©n c, cao ®é thiÕt kÕ nÒn ®êng ®îc quy ®Þnh theo cao ®é thiÕt kÕ quy ho¹ch khu d©n c vµ tÇn suÊt lò tÝnh to¸n c¸c c«ng tr×nh tho¸t níc vµ nÒn ®êng theo tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®êng ®« thÞ.
4) CÇu lín cã Lc 100m, cÇu trung 25 m Lc < 100 m, cÇu nhá Lc < 25m. Lc lµ khÈu ®é tÜnh kh«ng tho¸t níc.
|
10.7 Cèng x©y dùng díi nÒn ®¾p cã chiÒu dµi b»ng chiÒu réng nÒn ®êng t¹i vÞ trÝ ®Ønh cèng, cã têng ®Çu, têng c¸nh ®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh cña taluy nÒn ®¾p kh«ng bÞ sôt trît vµ níc xãi vµo th©n nÒn ®êng. ChiÒu dµy tèi thiÓu ®¾p ®Êt trªn cèng trßn vµ cèng vu«ng kh«ng bè trÝ cèt thÐp chÞu t¶i xe ch¹y xem t¹i ®iÒu 7.3.4.
§é chÆt cña ®Êt ®¾p trªn cèng ph¶i ®¶m b¶o ®é chÆt yªu cÇu nh ®èi víi nÒn ®êng; ®Êt ®¾p t¹i vÞ trÝ cèng ph¶i cïng lo¹i ®Êt ®¾p nÒn ®êng.
Cèng x©y dùng ë ®êng ®µo vÒ phÝa thîng lu ph¶i cã hè tô ®Ó tËp trung níc ch¶y tõ r·nh biªn vµ tõ suèi tËp trung vÒ. Trêng hîp cèng ®Æt s©u vµ dßng ch¶y lín th× thay hè tô b»ng hè tiªu n¨ng, bè trÝ dèc níc dÉn dßng ch¶y tõ suèi vÒ cèng. Trêng hîp nÒn ®êng ®µo s©u c¾t qua dßng ch¶y cã thÓ xem xÐt ph¬ng ¸n lµm cÇu m¸ng ®Ó dÉn dßng níc qua ®êng.
KhÈu ®é tèi thiÓu quy ®Þnh lµ 0,75 m víi chiÒu dµi kh«ng qu¸ 15 m. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc duy tu söa ch÷a, nªn dïng cèng khÈu ®é 1 m víi chiÒu dµi cèng díi 30 m. Cèng cã khÈu ®é b»ng 1,25 m vµ 1,5 m th× chiÒu dµi cèng cho phÐp ph¶i trªn 30 m.
Nãi chung khÈu ®é cèng ®îc chän theo chÕ ®é kh«ng ¸p. ChÕ ®é b¸n ¸p vµ cã ¸p chØ dïng ë nh÷ng ®o¹n ®êng ®¾p cao, vµ ®Êt ®¾p nÒn ®êng lµ lo¹i khã thÊm níc tõ thîng lu cèng vµo nÒn ®êng. Dèc däc cña cèng kh«ng lín h¬n ®é dèc dßng ch¶y ë h¹ lu cèng. Nªn lÊy dèc cèng tõ 2 % ®Õn 3 % ®Ó tr¸nh l¾ng ®äng bïn ®Êt trong lßng cèng.
10.8 T¹i c¸c vÞ trÝ vît s«ng, nÕu cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµm cÇu th× cã thÓ lµm cÇu phao hoÆc phµ. §êng xuèng phµ cã ®é dèc thêng 8 % ®Õn 12 % tuú theo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, réng Ýt nhÊt lµ 9 m, mÆt ®êng bª t«ng xi m¨ng hay l¸t ®¸ héc.
ë gÇn c¸c bÕn phµ vµ cÇu phao nªn bè trÝ b·i ®ç xe vµ c¸c dÞch vô kh¸c.
10.9 Trªn c¸c ®êng « t« cÊp thÊp, nÕu mïa ma lò ®îc phÐp ngõng th«ng xe th× cã thÓ x©y dùng ®êng trµn hay ®êng ngÇm trong c¸c trêng hîp sau:
-
qua b·i s«ng réng, b»ng ph¼ng, phÇn lín thêi gian níc s«ng kh«ng s©u;
-
qua dßng níc ch¶y chËm;
-
qua ®Þa h×nh lâm ë ch©n nói;
-
®êng trµn cã thÓ dïng kÕt hîp víi cèng hay cÇu trµn ®Ó h¹n chÕ níc bÞ ø ®äng t¹i phÝa thîng lu ®êng trµn vµ t¨ng kh¶ n¨ng tho¸t níc cña ®êng trµn khi cã lò lín;
-
®é s©u níc ngËp lín nhÊt cho phÐp xe ch¹y trªn ®¬ng trµn ®îc quy ®Þnh trong B¶ng 31.
B¶ng 31 ChiÒu s©u níc ngËp cho phÐp trªn ®êng trµn
(Víi tÇn suÊt lò thiÕt kÕ 4 %)*
Tèc ®é níc ch¶y,
m/s
|
ChiÒu s©u níc ngËp lín nhÊt cho phÐp, m
|
«t«
|
Xe xÝch
|
Xe th« s¬
|
< 1,5
|
0,5
|
0,7
|
0,4
|
1,5 2,0
|
0,4
|
0,6
|
0,3
|
> 2,0
|
0,3
|
0,5
|
0,2
|
*) Trong trêng hîp ®Æc biÖt viÖc quyÕt ®Þnh tÇn suÊt lò thiÕt kÕ cã thÓ ®îc c©n nh¾c lùa chän nh ®· nªu ë ®iÒu 7.3.2.
|
ChiÒu réng phÇn xe ch¹y tèi thiÓu cña ®êng trµn vµ ®êng ngÇm lµ 7 m, mÆt ®êng b»ng bª t«ng xi m¨ng hay x©y ®¸ héc. §é dèc taluy ®êng trµn ë phÝa thîng lu lµ 1 : 2, phÝa h¹ lu lµ 1 : 3 ®Õn 1 : 5. BÒ mÆt taluy ph¶i ®îc gia cè chèng xãi b»ng bª t«ng hay ®¸ x©y. Ch©n m¸i dèc phÝa h¹ lu ph¶i cã biÖn ph¸p chèng xãi d¹ng têng ch©n khay b»ng ®¸ héc x©y cã chiÒu s©u Ýt nhÊt 0,70 m. Däc theo ven ch©n taluy ®êng, lßng s«ng ph¶i ®îc gia cè chèng xãi. ChiÒu réng d¶i ®Êt ®îc gia cè vÒ phÝa thîng lu lµ 2 m, h¹ lu lµ (2,5 3) lÇn tèc ®é níc ch¶y. VËt liÖu gia cèng chèng xãi thêng dïng lµ ®¸ héc l¸t khan hoÆc x©y v÷a xi m¨ng.
Hai ®Çu ®êng trµn, ®êng ngÇm ph¶i cã biÓn b¸o hiÖu vµ ghi mùc nø¬c cho phÐp th«ng xe. Bè trÝ hÖ thèng cäc tiªu däc theo ®êng trµn ®Ó híng dÉn ph¹m vi phÇn xe ch¹y vµ c¸c thíc ®o mùc níc ngËp trªn ®êng trµn gióp l¸i xe quan s¸t ®îc.
11 Nót giao th«ng
11.1 Yªu cÇu chung
11.1.1 Môc tiªu: Nót giao th«ng lµ n¬i tËp trung nhiÒu xung ®ét, nhiÒu tai n¹n, g©y nªn ¸ch t¾c. NhiÖm vô thiÕt kÕ nót giao th«ng lµ gi¶i quyÕt c¸c xung ®ét (hoÆc triÖt ®Ó hoÆc cã møc ®é) ®Ó nh»m c¸c môc tiªu:
-
®¶m b¶o mét n¨ng lùc th«ng xe qua nót mét c¸ch hîp lý ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng dßng xe
qua nót;
-
®¶m b¶o an toµn giao th«ng;
-
cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ;
-
®¶m b¶o mü quan vµ vÖ sinh m«i trêng.
Hai môc tiªu ®Çu tiªn lµ quan träng hµng ®Çu nhÊt thiÕt ph¶i ®¶m b¶o.
11.1.2 Khi thiÕt kÕ c¸c nót giao th«ng phØa xÐt ®Õn ca¸c yÕu tè sau:
a) C¸c yÕu tè vÒ giao th«ng:
-
chøc n¨ng cña c¸c ®êng giao nhau trong m¹ng líi ®êng;
-
lu lîng xe: xe qua nót, xe c¸c luång rÏ, hiÖn t¹i (nót ®ang sö dông), dù b¸o (20 n¨m cho x©y dùng c¬ b¶n, 5 n¨m cho tæ chøc giao th«ng ng¾n h¹n); lu lîng xe trung b×nh ngµy ®ªm, lu lîng xe giê cao ®iÓm;
-
thµnh phÇn dßng xe, ®Æc tÝnh c¸c xe ®Æc biÖt;
-
lu lîng bé hµnh;
-
c¸c bÕn ®ç xe trong ph¹m vi cña nót giao th«ng (nÕu cã).
b) C¸c yÕu tè vÒ vËt lý:
-
®Þa h×nh vïng ®Æt nót giao th«ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn;
-
c¸c quy ho¹ch trong vïng, ®iÒu kiÖn tho¸t níc;
-
gãc giao c¸c tuyÕn vµ kh¶ n¨ng c¶i thiÖn;
-
c¸c yªu cÇu vÒ m«i trêng vµ mü quan.
c) C¸c yÕu tè vÒ kinh tÕ:
-
c¸c chi phÝ x©y dùng, b¶o dìng;
-
chi phÝ ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng;
-
c¸c chØ tiªu ph©n tÝch kinh tÕ kü thuËt.
d) C¸c yÕu tè vÒ c¶nh quan;
e) C¸c yÕu tè vÒ con ngêi:
-
thãi quen, ý thøc kû luËt, kü n¨ng cña ®éi ngò l¸i xe;
-
ý thøc kû luËt, tr×nh ®é x· héi cña ngêi sö dông ®êng vµ cña c d©n ven ®êng.
11.1.3 Ph©n lo¹i nót giao th«ng
Ph©n lo¹i: c¨n cø vµo ph¬ng ph¸p hãa gi¶i c¸c xung ®ét mµ ph©n ra c¸c lo¹i h×nh nót giao th«ng:
a) Nót giao th«ng kh¸c møc, dïng c«ng tr×nh (hÇm hay cÇu) c¸ch ly c¸c dßng xe ®Ó hãa gi¶i xung ®ét. Cã hai lo¹i chÝnh:
-
nót kh¸c møc liªn th«ng: trong nót cã c¸c nh¸nh nèi ®Ó xe cã thÓ chuyÓn híng;
-
nót vît (nót trùc th«ng): kh«ng cã nh¸nh nèi. C¸c luång xe chñ yÕu qua nót nhê c«ng tr×nh ®Ó c¸ch ly c¸c luång xe kh¸c.
b) Nót giao th«ng cïng møc:
-
nót ®¬n gi¶n: c¸c xung ®ét cßn cã thÓ chÊp nhËn ®îc (khi lu lîng xe rÏ díi 30 xcq®/h vµ tèc ®é xe rÏ díi 25 km/h). Lo¹i h×nh nµy cã thÓ cã më réng hay kh«ng më réng;
-
nót kªnh hãa khi mét sè luång xe rÏ cã yªu cÇu (vÒ lu lîng rÏ vµ tèc ®é xe rÏ), c¸c lµn xe rÏ ®ã sÏ ®îc t¸ch riªng, cã b¶o hé (b»ng ®¶o, b»ng v¹ch kÎ vµ nót ®ã ®îc gäi lµ nót kªnh hãa). Lo¹i nót kªnh hãa sÏ Ên ®Þnh ®îc gãc giao cã lîi cho xung ®ét, t¹o diÖn tÝch cho xe chê c¬ héi tríc khi c¾t c¸c dßng xe kh¸c;
-
nót h×nh xuyÕn: chuyÓn c¸c xung ®ét nguy hiÓm kiÓu giao c¾t thµnh xung ®ét trén dßng.
c/ Nót ®iÒu khiÓn b»ng tÝn hiÖu ®Ìn: c¸ch ly c¸c luång xe xung ®ét b»ng c¸ch ph©n chia theo thêi gian. Lo¹i h×nh nµy kh«ng khuyÕn khÝch sö dông trªn ®êng « t«, nhÊt lµ khi tèc ®é tÝnh to¸n trªn 60 km/h.
11.1.4 Lùa chän lo¹i h×nh nót giao th«ng. ViÖc lùa chän lo¹i h×nh chñ yÕu c¨n cø vµo c¸c yÕu tè (trong ®iÒu 11.1.2), vµo c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt, ph¸t huy sù s¸ng t¹o cña ngêi thiÕt kÕ, khi cÇn cã thÓ tham kh¶o c¸c sè liÖu theo lu lîng xe trong nót giao th«ng qui ®Þnh ë B¶ng 32.
B¶ng 32 Ph¹m vi sö dông c¸c lo¹i h×nh nót giao th«ng
Lu lîng xe trªn ®êng chÝnh, xcq®/n®
|
Lu lîng xe trªn ®êng phô, xcq®/n®
|
Nót ®¬n gi¶n
|
Nót kªnh hãa
|
C¸c lo¹i h×nh kh¸c
|
Cã ®¶o trªn ®êng phô
|
Cã ®¶o, lµn chê vµ lµn ®ãn xe rÏ tr¸i trªn ®êng chÝnh
|
1 000
|
500
|
500 1 000
|
|
|
2 000
|
500
|
500 2 000
|
|
|
3 000
|
450
|
450 1 000
|
1 000 1 700
|
1 700
|
4 000
|
250
|
250
|
250 1 200
|
> 1 200
|
5 000
|
|
|
700
|
> 700
|
> 5 000
|
|
|
400
|
> 400
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |