N.T. Lan/ Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Luật học, Tâ
̣p 31, Số 4 (2015) 50-55
52
thời xâm hại đến khách thể khác như sức khỏe,
nhân phẩm và danh dự con người. Bộ luật hình
sự (BLHS) năm 1999 và BLHS năm 2015 đều
quy định tổng cộng sáu trường hợp phạm tội có
yếu tố loạn luân, bao gồm 01 tội loạn luân
thuộc Chương Các tội xâm phạm chế độ hôn
nhân và gia đình và năm (05) tội xâm hại tình
dục có tính chất loạn luân thuộc Chương Các
tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm,
danh dự của con người. Đặc điểm giống nhau
của sáu tội phạm này ở chỗ hành vi phạm tội
đều là hành vi tình dục có yếu tố loạn luân. Để
phân biệt các tội phạm này với nhau, Bộ Tư
pháp, Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao,
Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành
Thông tư Liên tịch số 01/2001/TTLT-BTP-
BCA-TANDTC-VKSNDTC ngày 25 tháng 9
năm 2001 về hướng dẫn áp dụng các quy định
tại Chương XV “Các tội xâm phạm chế độ hôn
nhân và gia đình” của Bộ luật hình sự năm 1999
(sau đây gọi tắt là Thông tư liên tịch số
01/2001), cụ thể như sau:
Cùng là giao cấu có tính chất loạn luân, nếu
hai bên thuận tình và đều đủ 16 tuổi trở lên sẽ
phạm tội loạn luân theo Điều 150 BLHS năm
1999; nếu hai bên thuận tình kèm theo tình tiết
là một người thì đủ 18 tuổi và người còn lại từ
đủ 13 đến dưới 16 tuổi thì hành vi đó đã cấu
thành tội giao cấu với trẻ em có tính chất loạn
luân theo điểm c khoản 2 Điều 115 BLHS năm
1999.
Cùng là giao cấu có tính chất loạn luân, nếu
bằng thủ đoạn dùng vũ lực, đe đoạ dùng vũ lực,
lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của
nạn nhân hoặc thủ đoạn khác để giao cấu trái ý
muốn của nạn nhân thì hành vi không cấu thành
tội loạn luân mà có thể cấu thành một trong các
tội sau: 1) nếu nạn nhân đủ 16 tuổi trở lên thì
hành vi cấu thành tội hiếp dâm có tính chất loạn
luân theo điểm e khoản 2 Điều 111 BLHS năm
1999; 2) nếu nạn nhân dưới 16 tuổi thì hành vi
cấu thành tội hiếp dâm trẻ em có tính chất loạn
luân theo điểm a khoản 2 Điều 112 BLHS năm
1999.
Cùng là giao cấu có tính chất loạn luân, nếu
có dấu hiệu lợi dụng quan hệ lệ thuộc khiến bên
kia phải miễn cưỡng cho giao cấu, thì tuỳ
trường hợp hành vi có thể cấu thành một trong
các tội sau: 1) tội cưỡng dâm có tính chất loạn
luân theo điểm d khoản 2 Điều 113 BLHS năm
1999, nếu nạn nhân từ đủ 16 tuổi trở lên; hoặc
2) tội cưỡng dâm trẻ em có tính chất loạn luân
theo điểm a khoản 2 Điều 114 BLHS năm
1999, nếu nạn nhân từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi.
Ngoài ra, cũng theo hướng dẫn của Thông
tư liên tịch số 01/2001, mọi hành vi loạn luân
với trẻ em dưới 13 tuổi, dù có thuận tình, dù sử
dụng bất cứ thủ đoạn gì đều cấu thành tội hiếp
dâm trẻ em có tính chất loạn luân theo quy định
điểm a khoản 2 Điều 112 BLHS năm 1999.
So với quy định của BLHS năm 1999, đặc
điểm pháp lý của tội loạn luân theo Điều 184
BLHS năm 2015 được bổ sung thêm cụm từ
“mà biết rõ người đó” trong mặt chủ quan của
tội phạm để khẳng định hình thức lỗi bắt buộc
của tội này là lỗi cố ý. Về hình phạt, Bộ luật
này đã tăng mức hình phạt tối thiểu từ 06 tháng
tù lên 01 năm tù.
Như vậy, BLHS năm 2015 đã quy định chặt
chẽ hơn so với những quy định của BLHS năm
1999 về dấu hiệu chủ quan của tội phạm nhằm
bảo đảm nguyên tắc pháp chế và công minh
trong luật hình sự. Bộ luật này cũng hình sự hóa
(tăng mức phạt tối thiểu) đối với hành vi loạn
luân thể hiện chính sách hình sự của Đảng và
Nhà nước trong đấu tranh phòng và chống tội
loạn luân. Tuy nhiên, khi nghiên cứu các quy
định của pháp luật hình sự về các tội phạm liên
quan đến loạn luân, tác giả nhận thấy còn có
một số điểm bất cập cần được tiếp tục hoàn
thiện được trình bày ở Mục 3 dưới đây.