I.3. Khung tiªu chuÈn vËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm vËt liÖu ®­êng bé

I.3.1 §Þnh h­íng chuyÓn ®æi

1. §èi víi c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu lµm ®­êng (®Êt lµm ®­êng, cÊp phèi h¹t, nhùa c¸c lo¹i, xi m¨ng, v«i, ®Êt ®¸ gia cè, hçn hîp nhùa, bª t«ng xi m¨ng, s¬n, thÐp lan can phßng hé...) vµ ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm ®¸nh gi¸ c¸c vËt liÖu ®ã trong b¸o c¸o sè I ®· nªu râ ®Þnh h­íng lµ: C¸c TCVN vµ TCN cña ViÖt Nam vÒ vËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p thö nªn chuyÓn ®æi theo c¸c tiªu chuÈn AASHTO.M vµ AASHTO.T hoÆc ASM t­¬ng øng. Trong b¸o c¸o sè II còng ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch chi tiÕt, thö nghiÖm ®èi chøng víi mét sè tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm vËt liÖu quan träng ®Ó cho thÊy ®Þnh h­íng chuyÓn ®æi nãi trªn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc.

2. Theo ®Þnh h­íng nãi trªn, chóng t«i ®· xem xÐt rµ so¸t c¸c tiªu chuÈn hiÖn hµnh vÒ vËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm, tõ ®ã ®­a ra "Khung danh môc c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu ®­êng bé" vµ "Khung danh môc c¸c tiªu chuÈn vÒ ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm vËt liÖu ®­êng bé".

I.3.2 VÒ danh môc c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu ®­êng bé

1. §­îc xÕp vµo khung danh môc nµy lµ c¸c vËt liÖu cã thÓ khai th¸c, gia c«ng, s¶n xuÊt hoÆc chÕ t¹o ®­îc d­íi d¹ng c¸c s¶n phÈm hoÆc b¸n s¶n phÈm riªng biÖt vµ cã thÓ trùc tiÕp mua hoÆc b¸n chóng nh­ mét th­¬ng phÈm. Víi quan ®iÓm ®ã, chóng t«i kh«ng xÕp bª t«ng nhùa, bª t«ng xi m¨ng, ®Êt hoÆc ®¸ gia cè.... vµo khung tiªu chuÈn nµy v× chóng chØ trë thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ sau mét qu¸ tr×nh chÕ t¹o ë tr¹m trén vµ thi c«ng ë hiÖn tr­êng. Tiªu chuÈn cña c¸c lo¹i vËt liÖu nµy ®­îc quy ®Þnh ë c¸c tiªu chuÈn thi c«ng vµ nghiÖm thu t­¬ng øng.

2. Khi xem xÐt kiÕn nghÞ khung tiªu chuÈn vÒ vËt liÖu ®­êng bé chóng t«i ®· dùa vµo c¸c tµi liÖu sau :

- TËp I "Tiªu chuÈn kü thuËt c«ng tr×nh giao th«ng ®­êng bé - VËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p thö" do Vô KHKT Bé GTVT xuÊt b¶n;

- Danh môc tiªu chuÈn kü thuËt x©y dùng (Bé X©y dùng);

- AASHTO - 1998 "Standard Specification for Transportation Materials and Methods of Sampling and Testing" Part I (Specifications) and Part II (Tests).

Theo danh môc ë Part I cña AASHTO 1998 nãi trªn (xin xem ë phô lôc III kÌm theo B¸o c¸o nµy) th× vËt liÖu ®­êng bé bao gåm rÊt nhiÒu tiªu chuÈn :

- CÊp phèi h¹t (7 tiªu chuÈn)

- VËt liÖu bitum (15 tiªu chuÈn)

- Cèng hép, èng cèng, r·nh l¾p ghÐp (44 tiªu chuÈn)

- VËt liÖu dïng cho bª t«ng xi m¨ng, b¶o d­ìng bª t«ng vµ phô gia bª t«ng (13 tiªu chuÈn).

- VËt liÖu lµm lan can phßng hé vµ rµo ch¾n (7 tiªu chuÈn)

- VËt liÖu xi m¨ng thuû ho¸ (3 tiªu chuÈn)

- VËt liÖu chÌn khe vµ tÊm atphal (9 tiªu chuÈn).

- C¸c vËt liÖu kh¸c (11 tiªu chuÈn)

- VËt liÖu s¬n vµ vËt liÖu dïng b¸o hiÖu giao th«ng (9 tiªu chuÈn)

- §Êt vµ vËt liÖu dïng ®Ó gia cè ®Êt (10 tiªu chuÈn)

(kh«ng kÓ c¸c tiªu chuÈn lµm cÇu).

Qua xem xÐt thÊy cã nhiÒu lo¹i vËt liÖu ch­a phæ biÕn sö dông ë n­íc ta, do vËy chóng t«i chØ ®­a vµo khung danh môc 17 tiªu chuÈn nh­ ë biÓu III.1. trong ®ã cã nh÷ng tiªu chuÈn gép chung nhiÒu tiªu chuÈn t­¬ng øng cña AASHTO (vÝ dô tiªu chuÈn vÒ nhùa cã thÓ gåm 7 tiªu chuÈn AASHTO...)

§èi víi c¸c vËt liÖu Ýt hoÆc ch­a phæ biÕn ë ta, chóng t«i kiÕn nghÞ cã thÓ trùc tiÕp sö dông c¸c tiªu chuÈn cña AASHTO mµ ch­a cÇn ph¶i biªn so¹n ngay (xin xem danh môc c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu cña AASHTO - 98 ë phô lôc III cña b¸o c¸o nµy).

3. Néi dung chÝnh cña mçi tiªu chuÈn vËt liÖu lµ ®­a ra c¸ch ph©n lo¹i chóng vµ nªu râ c¸c tiªu chuÈn cÇn ph¶i ®¹t ®­äc cña mçi lo¹i vËt liÖu ®ã.

VÝ dô víi nhùa ®Æc ph¶i ph©n lo¹i nhùa ®Æc theo c¸c tiªu chuÈn ®Þnh l­îng t­¬ng øng víi c¸c ph­¬ng ph¸p thö nghiÖm chuÈn...

Môc tiªu cña viÖc tiªu chuÈn ho¸ vËt liÖu nµy chÝnh lµ ®Ó thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt, mua b¸n vËt liÖu nh­ lµ mét th­¬ng phÈm (cã thÓ kiÓm nghiÖm ®­îc khi mua b¸n). Cßn viÖc sö dông vËt liÖu ®ã nh­ thÕ nµo ®Ó x©y dùng ®­êng s¸ th× l¹i ®­îc quy ®Þnh ë c¸c tiªu chuÈn thi c«ng vµ nghiÖm thu. Do vËy, tiªu chuÈn vËt liÖu kh«ng thÓ thay thÕ c¸c tiªu chuÈn thi c«ng vµ nghiÖm thu, nh­ng lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña tiªu chuÈn thi c«ng vµ nghiÖm thu.

ChÝnh v× lÏ ®ã ë n­íc ta tõ tr­íc c¸c tiªu chuÈn thi c«ng vµ nghiÖm thu th­êng viÕt lu«n trong ®ã c¸c tiªu chuÈn vµ yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu. Theo c¸ch nµy l¹i kh«ng thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt vµ mua b¸n vËt liÖu ë quy m« toµn x· héi. V× thÕ, ®èi víi mét sè vËt liÖu quan träng, ë ta vÉn ®· cã c¸c tiªu chuÈn riªng nh­ ®èi víi xi m¨ng, ®Êt, nhùa, s¬n...

Do vËy, ë khung danh môc c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu ®­êng bé kiÕn nghÞ lÇn nµy, chóng t«i ®· ®­a thªm mét sè tiªu chuÈn c¸c lo¹i vËt liÖu ®­êng bé hay dïng nhÊt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn ho¸ c¸c lo¹i vËt liÖu ®ã trong s¶n xuÊt vµ sö dông theo quan ®iÓm cña AASHTO (nh­ v«i, bét kho¸ng, vËt liÖu ®¾p, vËt liÖu ®¸y ¸o ®­êng, thÐp lµm lan can phßng hé, v¶i ®Þa kü thuËt, bÊc thÊm, vËt liÖu chÌn khe m Æt ®­êng BTXM, cÊp phèi h¹t...).

Khi ®· cã c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu riªng th× ë c¸c tiªu chuÈn thi c«ng vµ nghiÖm thu kh«ng cÇn nh¾c l¹i c¸c tiªu chuÈn ®ã, mµ chØ cÇn quy ®Þnh sè hiÖu cña lo¹i vËt liÖu ®­îc phÐp sö dông theo ph©n lo¹i ë tiªu chuÈn vËt liÖu t­¬ng øng (vÝ dô sè hiÖu lo¹i nhùa, tªn vµ ký hiÖu lo¹i ®Êt v.v...).

4. Trong cét ®Çu cña "Khung danh môc c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu", trong ®ã c¸c tiªu chuÈn nªn viÕt l¹i (kÓ c¶ c¸c tiªu chuÈn hiÖn ViÖt Nam ®· cã nh­ng cßn thiÕu chñng lo¹i hoÆc cßn n»m trong c¸c tiªu chuÈn thi c«ng nghiÖm thu) ®Ó thµnh tiªu chuÈn riªng vÒ vËt liÖu, hoÆc lµ c¸c tiªu chuÈn vËt liÖu cÇn biªn so¹n míi.

Trong 17 tiªu chuÈn trªn chØ cã 2 tiªu chuÈn lµ tiªu chuÈn xi m¨ng vµ n­íc ®­îc kiÕn nghÞ ch­a cÇn biªn so¹n míi.

C¸c kiÕn nghÞ nãi trªn lµ dùa trªn c¬ së so¸t xÐt l¹i c¸c TCVN vµ TCN hiÖn cã vÒ vËt liÖu ®­êng bé.

§Ó biªn so¹n l¹i hoÆc biªn so¹n míi 15 tiªu chuÈn (cã dÊu *) cÇn tham kh¶o c¸c tiªu chuÈn AASHTO cã m· sè t­¬ng øng ®­îc ghi ë cét 4 cña b¶ng sau:

I.3.2. Khung tiªu chuÈn vÒ vËt liÖu ®­êng bé

- Cã dÊu * ë c¹nh sè thø tù lµ c¸c tiªu chuÈn cÇn so¹n míi;

- C¸c TCVN hoÆc TCN cã dÊu * lµ c¸c tiªu chuÈn cho tiÕp tôc sö dông ch­a cÇn so¹n th¶o míi;

- Cã thÓ sö dông c¸c tiªu chuÈn AASHTO. M trong mäi tr­êng hîp.