Tóm tắt:
1. Quá trình hình thành tư duy về nền kinh tế thị trường nước ta gắn liền với việc nhận thức lại cơ chế kinh tế thời kỳ kế hoạch hóa tập trung trường đây; nhưng thành tựu và hạn chế của nó và nhu cầu khách quan của việc xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
-
Thể chế kinh tế thị trường nước ta bao gồm các quy tắc về hành vi kinh tế diễn ra trên thị trường, các bên tham gia với tư cách là những chủ thể, cách thức thực hiện các quy tắc nhằm đạt được mục tiêu hay kết quả mà các bên tham gia thị trường mong muốn, các thị trường hàng hóa được giao dịch .v.v....
-
Kinh tế thị trường nước ta là nền kinh tế vừa tuân theo những quy luật của kinh tế thị trường, vừa chịu sự dẫn dắt, chi phối bởi bản chất và những nguyên tắc của CNXH: về mục tiêu phát triển, về phân phối thu nhập, về thành phần kinh tế chủ đạo trong nền kinh tế v.v...
-
Quá trình xây dựng và phát triển kinh tế thị trường nước ta những năm qua đã mang lại những hiệu quả tích cực cho sự phát triển của nền kinh tế, nhưng đồng thời cũng bộc lộ nhiều hạn chế đòi hỏi chúng ta phải hoàn thiện hơn nữa như: thống nhất về mặt nhận thức, hoàn thiện về chế độ sở hữu và thành phần kinh tế, các loại hình doanh nghiệp, sản xuất kinh doanh, hình thành và phát triển đồng bộ nhiều loại thị trường, hoàn thiện vai trò quản lý của nhà nước v.v...
CÂU HỎI TỰ LUẬN -
Những đặc điểm và những mặt tích cực, hạn chế của cơ chế kinh tế kế hoạch hóa thời kỳ trước đổi mới của nước ta trước đây là gì ?
-
Phân tích quá trình đổi mới tư duy về kinh tế thị trường từ Đại hội VI đến Đại hội X của Đảng ?
-
Trình bày những điểm cơ bản về thể chế kinh tế và thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta ?
-
Những mục tiêu, quan điểm của thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN của nước ta là gì ?
-
Các chủ trương và giải pháp để tiếp tục hoàn thiện và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN nước ta trong giai đoạn tới là gì ?
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM -
Cơ chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung nước ta có những đặc trưng cơ bản nào sau đây:
-
Nhà nước quản lý nền kinh tế bằng mệnh lệnh hành chính.
-
Các cơ quan quản lý nhà nước can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.
-
Quan hệ hàng – tiền bị coi nhẹ, quan hệ hiện vật là chủ yếu.
-
Cả a,b,c đều đúng.
-
Chế độ bao cấp được thực hiện dưới những hình thức chủ yếu nào:
-
Bao cấp qua giá.
-
Bao cấp qua chế độ tem phiếu.
-
Bao cấp qua chế độ cấp phát vốn của ngân sách.
-
Cả a,b,c đều đúng.
-
Tư duy về kinh tế thị trường từ Đại hội VI đến Đại hội VIII thể hiện ở những mặt nào sau đây:
-
Khẳng định KTTT không phải là cái riêng có của CNTB.
-
KTTT tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ.
-
Có thể và cần thiết sử dụng KTTT trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở nước
ta.
-
Cả a,b,c đều đúng.
-
Xét về bản chất kinh tế thị trường định hướng XHCN và TBCN là hoàn toàn giống nhau. Quan niệm trên đúng hay sai ?
-
Đúng b. Sai
c. Vừa đúng, vừa sai. d. Không thể so sánh.
-
Xét về bản nguyên tắc vận hành kinh tế thị trường định hướng XHCN và TBCN là hoàn toàn giống nhau. Quan niệm trên đúng hay sai ?
-
Đúng b. Sai
c. Vừa đúng, vừa sai. d. Không thể so sánh.
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI -
Câu tự luận
-
Những đặc điểm và những mặt tích cực, hạn chế của cơ chế kinh tế kế hoạch hóa thời kỳ trước đổi mới của nước ta:
-
Về đặc điểm: trước đổi mới, cơ chế quản lý kinh tế nước ta có đặc điểm chủ yếu là: Thứ nhất, nhà nước quản lý nền kinh tế chủ yếu bằng mệnh lệnh hành chính dựa trên hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh từ trên xuống dưới.
Ví dụ: từ sản xuất, nguồn vật tư, định giá sản phẩm, tổ chức bộ máy do nhà nước.
Thứ hai, cơ quan hành chính can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp nhưng lại không chịu trách nhiệm gì về vật chất đối với các quyết định của mình.
Thứ ba, quan hệ hàng hóa – tiền tệ bị coi nhẹ chỉ là hình thức, quan hệ hiện vật là chủ yếu, nhà nước quản lý kinh tế kinh tế thông qua chế độ “cấp phát, giao nộp”.
Thứ tư, bộ máy quản lý nhà nước cồng kềnh, nhiều tầng nhiều cấp trung gian vừa kém năng động , vừa sinh ra một đội ngũ quản lý kém năng lực, phong cách cửa quyền, quan liêu.
Chế độ bao cấp được thực hiện dưới các hình thức chủ yếu sau:
-
Bao cấp qua giá.
-
Bao cấp qua chế độ tem phiếu.
-
Bao cấp theo chế độ cấp phát vốn.
Ưu điểm: Cơ chế kế hoạch hóa tập trung có ưu điểm là tập tập được các nguồn lực vào việc thực hiện mục tiêu chủ yếu từng giai đoạn cụ thể, đặc biệt là quá trình CNH theo hướng ưu tiên phát triển công nghiệp nặng.
Khuyết điểm: mô hình và cơ chế ấy đã thủ tiêu cạnh tranh, kiềm hãm tiến bộ khoa học- công nghệ, triệt tiêu động lực đối với người lao động, không kích thích tính năng động, sáng tạo của các cơ sở sản xuất, kinh doanh, xóa bỏ quan hệ hàng hóa, tiền tệ, xóa bỏ kinh tế thị trường .v.v....làm cho nền kinh tế nước ta rơi vào tình trạng khủng hoảng.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
