Giáo trình Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Biên tập bởi

Hội nghị lần thứ tám của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã hoàn chỉnh sự thay đổi
chiến lược cách mạng được vạch ra từ Hội nghị lần thứ sáu (tháng 11-1939). Đường lối
giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu,
tập hợp rộng rãi mọi người Việt Nam yêu nước trong Mặt trận Việt Minh, xây dựng lực
lượng chính trị của quần chúng ở cả nông thôn và thành thị, xây dựng căn cứ địa cách
mạng và lực lượng vũ trang, là ngọn cờ dẫn đường cho nhân dân ta tiến lên giành thắng
lợi trong sự nghiệp đánh Pháp, đuổi Nhật, giành độc lập cho dân tộc và tự do cho nhân
dân.
Đảng lãnh đạo phong trào chống Pháp - Nhật, chuẩn bị lực lượng cho cuộc khởi
nghĩa vũ trang (1940-1945)
Từ giữa năm 1941 trở đi, tình hình trong nước và thế giới tiếp tục diễn ra rất căng
thẳng. Tháng 6-1941, phát xít Đức bội ước, tiến công Liên Xô. Tháng 12-1941, chiến
tranh Thái Bình Dương bùng nổ. Ở Đông Dương, Pháp-Nhật tiếp tục đẩy mạnh khủng
bố phong trào cách mạng quần chúng và đàn áp Đảng Cộng sản Đông Dương. Ngày
26-8-1941, thực dân Pháp xử bắn Nguyễn Văn Cừ, Phan Đăng Lưu, Hà Huy Tập, Võ
Văn Tần, Nguyễn Thị Minh Khai tại Hóc Môn, Gia Định. Lê Hồng Phong hy sinh trong
nhà tù Côn Đảo. Nhiều cán bộ lãnh đạo cách mạng của Đảng và Mặt trận Việt Minh bị
Pháp-Nhật bắt giam hoặc giết hại trong thời gian đó. Tháng 8-1942, Nguyễn Ái Quốc
trên đường đi công tác ở Trung Quốc cũng bị bọn Tưởng Giới Thạch bắt giữ hơn một
năm (từ tháng 8-1942 đến tháng 9-1943). Trước quân thù tàn bạo, các chiến sĩ cộng sản
đã nêu cao ý chí kiên cường bất khuất và tin tưởng vững chắc vào thắng lợi tất yếu của
cách mạng.
Tháng 12-1941, Trung ương Đảng ra chỉ thị về công tác tổ chức, tăng cường kiện toàn
các tổ chức đảng và phát triển tổ chức quần chúng bằng nhiều hình thức thích hợp. "Tổ
chức của Đảng cần phải chặt chẽ và nghiêm ngặt. Còn những tổ chức quần chúng cần
phải rộng rãi, nhẹ nhàng"
, 2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2000, t.7, tr. 218 và 229.
. Chỉ thị nhắc nhở đảng viên phải "tỉnh táo nhận xét tình thế, một khi thời cuộc biến
đổi, những điều kiện mới xuất hiện, vấn đề giành chính quyền đã đặt ra trước mắt, thì
phải lập tức thay đổi những hình thức tổ chức cho thích hợp với phong trào tranh đấu
giải phóng đặng kịp thời triệu tập quần chúng chung quanh Đảng đánh đuổi quân cướp
nước Pháp, Nhật"
2
.
Cũng trong tháng 12-1941, Trung ương ra thông cáo Cuộc chiến tranh Thái Bình Dương
và trách nhiệm cần kíp của Đảng. Thông cáo chỉ rõ các đảng bộ địa phương cần phải
vận động nhân dân đấu tranh chống địch bắt lính, bắt phu, chống cướp đoạt tài sản của
nhân dân, đòi tăng lương, bớt giờ làm cho công nhân, củng cố và mở rộng các đội tự vệ
cứu quốc, thành lập các tiểu tổ du kích để tiến lên thành lập đội du kích chính thức, mở
65/222

rộng cơ sở quần chúng và lực lượng vũ trang ở các khu du kích tiến lên phát động khởi
nghĩa giành chính quyền khi có thời cơ.
Dưới ánh sáng Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám của Trung ương Đảng và các chỉ thị tiếp
theo, các cấp bộ đảng và Mặt trận Việt Minh đã tích cực xây dựng tổ chức đảng và các
tổ chức cứu quốc của quần chúng, phát triển lực lượng chính trị và phong trào đấu tranh
của quần chúng ở cả nông thôn và đô thị, xây dựng các căn cứ địa cách mạng, tiến hành
vũ trang cho quần chúng cách mạng, củng cố và phát triển lực lượng du kích.
Ngày 25-10-1941 Việt Minh công bố Tuyên ngôn với đồng bào cả nước: "Việt Nam độc
lập đồng minh (Việt Minh) ra đời". Bản Chương trình cứu nước của Việt Minh gồm có
44 điều cụ thể để thực hiện hai điều cơ bản mà toàn thể đồng bào mong ước là làm cho
nước Việt Nam được hoàn toàn độc lập, dân Việt Nam được sung sướng tự do. Chương
trình Việt Minh vừa ích nước vừa lợi dân, nên được nhân dân nhiệt liệt hưởng ứng. Cơ
sở Việt Minh lần lượt được xây dựng ở nhiều địa phương. Tại Cao Bằng, có nhiều xã
và tổng hầu như toàn dân đã tham gia vào hội cứu quốc. Năm 1941, Nguyễn Ái Quốc
quyết định thành lập đội vũ trang ở Cao Bằng để thúc đẩy việc phát triển cơ sở chính trị
và chuẩn bị cho việc xây dựng lực lượng vũ trang, nhất là ở các huyện Hà Quảng, Hòa
An, Nguyên Bình, phong trào vũ trang toàn dân phát triển mạnh mẽ. Cao Bằng đã trở
thành một căn cứ địa cách mạng, một địa bàn điển hình về xây dựng và phát triển lực
lượng, chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa vũ trang toàn dân.
Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, Đội du kích Bắc Sơn
được duy trì và đổi tên là Cứu quốc quân. Để chống lại âm mưu càn quét của thực dân
Pháp, Thường vụ Trung ương Đảng chỉ đạo Cứu quốc quân bám sát quần chúng, kiên
trì cuộc chiến đấu chống địch khủng bố, giữ gìn lực lượng, cổ vũ phong trào quần chúng
trong cả nước. Sau 8 tháng hoạt động gian khổ, một bộ phận Cứu quốc quân vượt ra
khỏi vòng vây của địch, rút lên biên giới phía Bắc, nhưng giữa đường đi bị địch phục
kích, Cứu quốc quân bị tổn thất nặng. Bộ phận Cứu quốc quân còn lại đã phân tán lực
lượng hoạt động tại chỗ, tích cực mở rộng địa bàn, vận động quần chúng, phát triển cơ
sở chính trị.
Đồng thời với việc xây dựng lực lượng chính trị và từng bước xây dựng lực lượng vũ
trang, thành lập căn cứ địa cách mạng, Đảng tích cực chăm lo xây dựng Đảng và củng
cố tổ chức đảng, khắc phục bè phái, làm cho hàng ngũ Đảng được thống nhất và trong
sạch. Để cung cấp cán bộ cho phong trào yêu nước đang phát triển, Đảng mở nhiều lớp
huấn luyện ngắn ngày nhằm đào tạo cán bộ về chính trị, quân sự, binh vận. Thực hiện
chỉ thị của Đảng, nhiều cán bộ đảng viên bị địch bắt giam trong các nhà tù Sơn La, Chợ
Chu, Buôn Ma Thuột đã vượt ngục về địa phương tham gia lãnh đạo phong trào.
Từ sau Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng, phong trào cách mạng
nước ta đang trên đà phát triển. Trên thế giới, quân đội Xô viết đang chuyển sang phản
công quân Đức trên nhiều mặt trận và giành thắng lợi lớn trong trận Xtalingrát (2-1943).
66/222

Phong trào chống phátxít của nhân dân các nước Pháp, Italia, Nam Tư, Bungari, Tiệp
Khắc
Nay tách thành hai nước: Séc và Xlôvakia.
, Anbani, Trung Quốc, Triều Tiên, Miến Điện
* Nay là Mianma.
*
, Philíppin đang trên đà phát triển. Điều kiện khách quan thuận lợi cho các dân tộc nổi
dậy giành độc lập ngày càng đến gần.
Tháng 2-1943, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp ở Võng La (Đông Anh, Phúc
Yên) bàn việc mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất và xúc tiến việc chuẩn bị khởi nghĩa.
Hội nghị nhận xét rằng phong trào Việt Minh đã phát triển, song phong trào ở đô thị còn
yếu. Phong trào công nhân không được mạnh và rộng rãi tương xứng với vị trí của giai
cấp đó, đồng thời còn thiếu một "phong trào cách mạng quốc gia tư sản và phong trào
thanh niên học sinh"
. Sđd, tr. 290.
.
Hội nghị đề ra những biện pháp cụ thể nhằm phát triển phong trào quần chúng rộng rãi
và đều khắp, đặc biệt chú trọng đến công tác công vận, xây dựng cơ sở cách mạng trong
công nhân, nhất là ở các thành phố lớn, nhằm chuẩn bị điều kiện cho cuộc khởi nghĩa
trong tương lai có thể nổ ra ở những trung tâm đầu não của quân thù, làm cho chúng bị
tê liệt, bảo đảm cho cuộc khởi nghĩa lan rộng trong cả nước. Đồng thời phải chú trọng
mở rộng phong trào cách mạng trong thanh niên, học sinh, trí thức, nhằm làm cho cuộc
khởi nghĩa mang tính chất toàn dân.
Hội nghị chủ trương xúc tiến cuộc vận động thành lập Mặt trận dân chủ chống Nhật ở
Đông Dương để khoét sâu thêm mâu thuẫn trong nội bộ kẻ thù bằng cách tranh thủ bắt
tay có điều kiện với những ngoại kiều ở Đông Dương có tinh thần chống phátxít Pháp-
Nhật, chủ yếu là những người Pháp thuộc phái Đờ Gôn và Hoa kiều chống Nhật.
Nhận định về chiều hướng phát triển của phong trào cách mạng dưới ách thống trị của
Pháp-Nhật, Hội nghị cho rằng "phong trào cách mạng Đông Dương có thể bỗng chốc

tải về 1.25 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: