Phong trào giải phóng dân tộc 939-1945

42 
Ở Đông Dƣơng, thực dân Pháp thi hành chính sách thời chiến, phát xít hóa bộ máy 
thống trị, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng; thực hiện chính sách “kinh tế chỉ huy” 
nhằm tăng cƣờng vơ vét sức ngƣời, sức của để phục vụ cuộc chiến tranh đế quốc. Tháng 
9-1940, quân phiệt Nhật vào Đông Dƣơng, thực dân Pháp đầu hàng và câu kết với Nhật 
để thống trị và bóc lột nhân dân Đông Dƣơng, làm cho nhân dân Đông Dƣơng phải chịu 
cảnh “một cổ hai tròng”. 
Từ giữa năm 1941, tình hình trong nƣớc và thế giới có nhiều biến chuyển. Tháng 
12-1941, chiến tranh Thái Bình Dƣơng bùng nổ. Quân phiệt Nhật lần lƣợt đánh chiếm 
nhiều thuộc địa của Mỹ và Anh ở trên biển và trong đất liền. 
Ngay khi Chiến tranh thế giới thứ hai mới bùng nổ, Đảng kịp thời rút vào hoạt động 
bí mật, chuyển trọng tâm công tác về nông thôn, đồng thời vẫn chú trọng các đô thị. Ngày 
29-9-1939, Trung ƣơng Đảng gửi toàn Đảng một thông báo quan trọng chỉ rõ: “Hoàn 
cảnh Đông Dƣơng sẽ tiến bƣớc đến vấn đề dân tộc giải phóng”
54
.
Hội nghị Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng (11-1939) tại Bà Điểm (Hóc Môn, Gia 
Định) phân tích tình hình và chỉ rõ: “Bƣớc đƣờng sinh tồn của các dân tộc Đông Dƣơng 
không có con đƣờng nào khác hơn là con đƣờng đánh đổ đế quốc Pháp, chống tất cả ách 
ngoại xâm vô luận da trắng hay da vàng để giành lấy giải phóng độc lập”. Hội nghị nhấn 
mạnh “chiến lƣợc cách mệnh tƣ sản dân quyền bây giờ cũng phải thay đổi ít nhiều cho 
hợp với tình thế mới”. “Đứng trên lập trƣờng giải phóng dân tộc, lấy quyền lợi dân tộc 
làm tối cao, tất cả mọi vấn đề của cuộc cách mệnh, cả vấn đề điền địa cũng phải nhằm vào 
cái mục đích ấy mà giải quyết”
55
. Khẩu hiệu “cách mạng ruộng đất” phải tạm gác và thay 
bằng các khẩu hiệu chống địa tô cao, chống cho vay lãi nặng, tịch thu ruộng đất của đế 
quốc và địa chủ phản bội quyền lợi dân tộc chia cho dân cày. Hội nghị chủ trƣơng thành 
lập Mặt trận dân tộc thống nhất phản đế Đông Dƣơng, thu hút tất cả các dân tộc, các giai 
cấp, đảng phái và cá nhân yêu nƣớc ở Đông Dƣơng nhằm đánh đổ đế quốc Pháp và tay 
sai, giành lại độc lập hoàn toàn cho các dân tộc Đông Dƣơng. 
Hội nghị Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng tháng 11-1939 đã đáp ứng yêu đúng cẩu 
khách quan của lịch sử, đƣa nhân dân bƣớc vào thời kỳ trực tiếp vận động giải phóng dân 
tộc.
Ngày 17-1-1940, Tổng Bí thƣ Nguyễn Văn Cừ bị địch bắt. Nhiều đồng chí Trung 
ƣơng cũng sa vào tay giặc. 
Tuy nhiên, hơn một tháng sau khi Nhật vào Đông Dƣơng, Hội nghị cán bộ Trung 
ƣơng họp tháng 11-1940 lập lại Ban Chấp hành Trung ƣơng và cho rằng: “Cách mạng 
54
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tập 6, trang 756, 536. 
55
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, tập 6, trang 536, 538. 

43 
phản đế và cách mạng thổ địa phải đồng thời tiến, không thể cái làm trƣớc, cái làm sau”. 
“Mặc dù lúc này khẩu hiệu cách mạng phản đế-cách mạng giải phóng dân tộc cao hơn và 
thiết dụng hơn song nếu không làm đƣợc cách mạng thổ địa thì cách mạng phản đế khó 
thành công. Tình thế hiện tại không thay đổi gì tính chất cơ bản của cuộc cách mạng tƣ 
sản dân quyền Đông Dƣơng”
56
. Trung ƣơng Đảng vẫn còn trăn trở, chƣa thật dứt khoát 
với chủ trƣơng đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu đƣợc đề ra tại Hội nghị 
tháng 11-1939.
Sau 30 năm hoạt động ở nƣớc ngoài, ngày 28-1-1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về 
nƣớc và làm việc ở Cao Bằng. Tháng 5-1941, Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị lần thứ 
tám Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng. “Vấn đề chính là nhận định cuộc cách mạng trƣớc 
mắt của Việt Nam là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, lập Mặt trận Việt Minh, 
khẩu hiệu chính là: Đoàn kết toàn dân, chống Nhật, chống Pháp, tranh lại độc lập; hoãn 
cách mạng ruộng đất”
57
. Trung ƣơng bầu đồng chí Trƣờng Chinh làm Tổng Bí thƣ. Hội 
nghị Trung ƣơng nêu rõ những nội dung quan trọng: 

tải về 2.8 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: