hậu quả xã hội không mong đợi là tập hợp vô số các hành động ngoài ý muốn của cá
nhân. Rothschild (2001) cho rằng từ “vô hình (invisible)” trong thuyết bàn tay vô hình và
kết quả không mong đợi hàm ý “sự mù quáng” (blindness).
Rothschild (2001) định nghĩa khái niệm “mù quáng” dưới hai góc độ. Thứ nhất, khi
xem xét nội dung quy định mà bỏ qua lợi ích cho bản thân hay người khác, khiến các nhà
quản lý không thể nhìn nhận, đánh giá công sức của cá nhân đó. Smith (1789) giải thích
rằng: “Trong các loại hình ngành công nghiệp nội địa, khi tư bản vốn có thể sử dụng, và
từ đó sản xuất ra các giá trị lớn nhất, thì mỗi cá nhân, tùy vào hoàn cảnh của mình, rõ ràng
có khả năng đánh giá lợi ích bản thân tốt hơn so với bất kỳ chính khách hay nhà lập pháp
nào” (trang IV.2.10). Thứ hai, “sự mù quáng” áp dụng cho những cá nhân không có ý định
gây ra hậu quả xã hội. Mỗi cá nhân bất kỳ không thể biết trước quyết định của những cá
nhân khác, cũng như một số yếu tố bên ngoài có thể làm ảnh hưởng đến kết quả hành động
của mình. Điều này vô tình đã gây ra hậu quả cho xã hội ngoài chủ định của cá nhân.
Tất cả các cá nhân trong xã hội; bao gồm các thương gia, các nhà lập pháp, thợ may,
thợ đóng giày.... đều có thể “mù quáng”. Các cá nhân không nhận thức trước được các hậu
quả xã hội từ hành động của mình, và sẽ chỉ nhận ra khi lợi ích bản thân bị xâm hại. Vì vậy,
trong mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, “cá nhân là những thẩm phán giỏi nhất đối với
vấn đề của họ, tuy nhiên họ lại không thể đánh giá mức độ tác động đối với phần còn lại
của xã hội (đây là “sự mù quáng” đối với lợi ích của người khác); do đó họ không nên cố
gắng tạo ra những hậu quả xã hội” (Smith, 1789). Xã hội sẽ tốt hơn khi mỗi cá nhân hướng
đến tạo ra hậu quả ở cấp độ cá nhân (ít nhất là đối với trường hợp mà ông sử dụng bàn tay
vô hình); và xã hội sẽ có kết quả có lợi khi mỗi cá nhân hành động theo cách này.
Một cách khái quát, bàn tay vô hình chỉ ra mối quan hệ giữa quá trình theo đuổi lợi
ích của mỗi cá nhân (tức là sự mong đợi của họ đều hướng tới cấp độ cá nhân) và các kết
quả quả không mong đợi ở cấp độ xã hội. Theo đó, quá trình theo đuổi lợi ích của mỗi cá
nhân tạo động lực thúc đẩy sự phát triển và mang lại lợi ích cho xã hội. “Bàn tay vô hình”
là một lý thuyết vô cùng quan trọng đòi hỏi sự hiểu biết chính xác về khái niệm, bản chất
và những hậu quả không mong muốn.
7
CHƯƠNG 3
Ý NGHĨA VÀ LIÊN HỆ THỰC TIỄN LÝ LUẬN BÀN TAY VÔ HÌNH
GIỮA BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA KINH TẾ
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |