Nguyên nhân hình thành và đặc điểm của chủ nghĩa tư bản độc quyền

Đặc điểm của tư bản độc quyền
1. Tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền
+ Tích tụ và tập trung sản xuất cao dẫn đến hình thành các tổ chức độc
quyền do các doanh nghiệp lớn có khuynh hướng thỏa hiệp với nhau để nắm
lấy địa vị độc quyền
+ Tổ chức độc quyền là tổ chức liên minh giữa các nhà tư bản lớn để tập
trung vào trong tay phần lớn việc sản xuất và tiêu thụ một số loại hàng hoá
nào đó nhằm mục đích thu được lợi nhuận độc quyền cao.
Downloaded by NG?C PHAN TH? MINH (ngocphan.31231027158@st.ueh.edu.vn)
lOMoARcPSD|32852529

 + Khi mới bắt đầu quá trình độc quyền hoá, các liên minh độc quyền hình
thành theo liên kết ngang, nghĩa là mới chỉ liên kết những doanh nghiệp
trong cùng một ngành, nhưng về sau theo mối liên hệ dây chuyền, các tổ
chức độc quyền đã phát triển theo liên kết dọc, mở rộng ra nhiều ngành khác
nhau. Những hình thức độc quyền cơ bản là: cácten, xanhđica, tờrớt,
côngxoócxiom
2. Tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính
+ tư bản tài chính là tư bản được hình thành từ quá trình xâm nhập lẫn nhau
giữa tư bản độc quyền ngân hàng và tư bản độc quyền công nghiệp.
+ tư bản tài chính khống chế đời sống kinh tế thông qua chế “độ tham dự “,
chế độ “ủy nhiệm” , lập công ty mới , phát hành trái phiếu, đầu cơ chứng
khoán. Ngoài ra , khống chế đời sống chính trị bằng cách chi phối hoạt động
của các cơ quan nhà nước , biến nhà nước thành công cụ phục vụ lợi ích của
tư bản đế quốc.
+Sự phát triển của tư bản tài chính dẫn đến sự hình thành một nhóm nhỏ độc
quyền chi phối toàn bộ đời sống kinh tế và chính trị của toàn xã hội tư bản
gọi là bọn đầu sỏ tài chính.
3. Xuất khẩu tư bản
+ Xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài (đầu tư tư bản ra nước
ngoài) nhằm mục đích chiếm đoạt giá trị thặng dư và các nguồn lợi nhuận
khác ở các nước nhập khẩu tư bản.
+ xuất khẩu tư bản có thể được thực hiện dưới hình thức đầu tư trực tiếp
hoặc đầu tư gián tiếp.
+chủ thể thực hiện xuất khẩu tư bản bao gồm : tư bản cá nhân và tư bản nhà
nước
4. Sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các tổ chức độc quyền
Quá trình tích tụ và tập trung tư bản phát triển, việc xuất khẩu tư bản tăng
lên cả về quy mô và phạm vi tất yếu dẫn tới sự phân chia thế giới về mặt
kinh tế giữa các tập đoàn tư bản độc quyền và hình thành các tổ chức độc
quyền quốc tế.
5. Sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa các cường quốc đế quốc
Sự phân chia lãnh thổ và phát triển không đều của chủ nghĩa tư bản tất yếu
dẫn đến cuộc đấu tranh đòi chia lại thế giới đã chia xong. Đó là nguyên nhân
chính dẫn đến các cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất 1914-1918 và lần
thứ hai 1939-1945.
Những đặc điểm kinh tế cơ bản của độc quyền chủ nghĩa tư bản có quan hệ
chặt chẽ với nhau, nói lên bản chất của sự thống trị của tư bản độc quyền.
Đó cũng là biểu hiện của phương thức thực hiện lợi ích của các tập đoàn độc
quyền trong giai đoạn phát triển độc quyền của chủ nghĩa tư bản.
Downloaded by NG?C PHAN TH? MINH (ngocphan.31231027158@st.ueh.edu.vn)
lOMoARcPSD|32852529