Kĩ thuật vắt dòng
tải về 53.61 Kb.
|
|
Kĩ thuật vắt dòng Trên cơ sở thơ Tân hình thức hình thành nhờ sự thiết lập giữa thơ không vần tiếng Anh và thơ Việt truyền thống xen lẫn hiện đại. Trong đó, kĩ thuật vắt dòng trở thành một yếu tố không thể thiếu và ngày càng trở nên phổ biến hơn trong việc sáng tác thơ Tân hình thức và được nhiều tác giả chọn lựa và sử dụng vào tác phẩm của mình. Với kỹ thuật vắt dòng, thể thơ không vần tiếng Anh đã “phá bỏ cách đọc ngừng lại ở cuối dòng và đọc từ dòng trên vắt xuống dòng dưới theo cú pháp văn phạm, rõ chữ, và câu liền lạc.” (Trích ở đâu?) . Kỹ thuật vắt dòng cũng đã từng đi vào thơ Việt Nam, theo Đặng Tiến thường gặp trong Thơ mới là một kinh nghiệm tiếp thu từ thơ Pháp, làm nổi bật một từ ngữ, hình ảnh nào đó. Đó là các câu thơ, bài thơ của thơ không-Tân-hình-thức nhưng nhờ vắt dòng đã trở nên hay một cách lạ lùng. Thơ Tân hình thức có chủ trương ngôn ngữ đời thường, hay ngôn ngữ thông thường, dễ hiểu, và từ chối vần nhưng không vì thế mà bỏ đi cái khung cũ thơ truyền thống, là những thể thơ 5 chữ, 7 chữ, lục bát. Chủ trương của thơ Tân hình thức là không vần vì thế thơ không bị bó buộc bởi khả năng truyền tải ý tưởng, nên viết theo cảm xúc là chính. Kĩ thuật chính của thơ Tân hình thức là vắt dòng, không vắt dòng không có thơ Tân hình thức, nhưng vắt dòng không làm nên Tân hình thức. Vắt dòng là vắt ý tưởng từ dòng này qua dòng khác làm cho những ý tưởng liên lạc, kết nối với nhau, hình thành tứ thơ hay tư tưởng trong thơ. Bên cạnh đó, Thơ Tân hình thức là thơ kết hợp cảm xúc và tâm trí, vì vậy khi sáng tác phải phối hợp âm thanh bằng trắc và những chữ lặp lại trong bài thơ để tạo thành nhịp điệu, cộng thêm việc không bị bó buộc ý tưởng khi làm thơ, không phải căn chỉnh từng câu chữ sao cho có vần với nhau giống ở thơ truyền thống, sử dụng cả kĩ thuật vắt dòng vì vậy mà thơ Tân hình thức có nhịp điệu rất phong phú và khác biệt, nhiều mức độ từ trầm lắng đến sôi nổi tạo được nhịp điệu cho bài thơ. Ý tưởng và nhịp điệu là hai tiêu chuẩn để đánh giá một bài thơ Tân hình thức. Khế Iêm đã cho rằng: “Thơ bật lên từ sự vặn vẹo và phức tạp của văn phạm và cú pháp, tạo thành nhịp điệu và nhạc tính. Điều rõ ràng, bài thơ và tri giác về nhịp điệu không nằm ở ngôn ngữ, mà ở nội dung ngôn ngữ. Nội dung ngôn ngữ chính là những chuyển động của cảm xúc trong phạm trù văn phạm và cú pháp.” Tức ngôn ngữ đơn giản dễ hiểu nhưng nhịp điệu và ý tưởng bài thơ phải đáp ứng sự sâu sắc và mới mẻ. Nhưng phụ thuộc vào việc biết cách sắp xếp đoạn nào vắt dòng sao cho phù hợp với tổng thể bài thơ. Vắt dòng phân biệt thơ Tân hình thức với thơ văn xuôi. Một đoạn văn xuôi, lặp lại câu chữ một cách máy móc và chỉ đếm chữ xuống dòng thì khá là rời rạc, trong khi đối với vắt dòng, mục đích làm cho những ý tưởng liên tục và tiếp nối nhau. Khi áp dụng kỹ thuật vắt dòng và lập lại là phối hợp 2 yếu tố này ở một biên độ rộng hơn. Vắt dòng không chỉ gò bó ở dòng văn, câu chữ, mà thậm chí là vắt dòng tư tưởng, vắt dòng cấu truyện, vắt dòng âm thanh/ điệu. Đặc biệt là nếu phối hợp hai kỹ thuật này nhuần nhuyễn, chúng ta có thể từ vắt dòng buộc người đọc phải rơi vào bế tắc trên con đường rồi dùng lập lại, cụm từ giống nhau nhưng ở một ngữ cảnh khác xô người đọc vào một thế giới khác, tùy theo sự suy diễn của độc giả. Mỗi lần đọc, tùy lúc vắt dòng và tùy theo suy diễn ngữ cảnh của sự lập lại, một bài thơ lại có thể thành một bài thơ khác với một tính truyện khác ở một góc đời/ cuộc sống khác. Trước Tân hình thức Việt, kĩ thuật vắt dòng từng đi vào thơ Việt Nam, và theo Đặng Tiến, “thường gặp trong Thơ Mới, là một kinh nghiệm tiếp thu từ thơ Pháp, làm nổi bật một từ ngữ, hình ảnh nào đó”. Đến Bích Khê (1915-1946) thì lối vắt dòng trở thành một thi pháp toàn diện, có giá trị thẩm mỹ riêng”. “Trong bài thơ Duy Tân (1941), Bích Khê vắt dòng: Người họa điệu với thiên nhiên, ân ái Buồn, và xanh trời. (Tôi trôi với bờ Êm biếc – khóc với thu – lời úa ngô Vàng – Khi cách biệt – giữa hồn xây mộ – Tình hôm qua – dài hôm nay thương nhớ…)” (Không cần thiết) tải về 53.61 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|