Néi dung 1. C¸C QUèC GIA Cæ §¹I PH¦¥NG §¤NG A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
X· héi cã giai cÊp ®Çu tiªn xuÊt hiÖn sím ë ph¬ng §«ng : ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn thuËn lîi, kinh tÕ sím ph¸t triÓn.
Sù h×nh thµnh c¸c quèc gia cæ ®¹i ë ph¬ng §«ng.
Ph©n ho¸ x· héi, xuÊt hiÖn giµu – nghÌo : quý téc, b×nh d©n. C¸c quèc gia ®îc h×nh thµnh ë Ai CËp, Ên §é, Trung Quèc.
KÕt cÊu x· héi vµ chÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i ë ph¬ng §«ng : x· héi cã hai giai cÊp thèng trÞ vµ bÞ trÞ ; nhµ vua cã quyÒn lùc tèi cao, tuyÖt ®èi.
Nh÷ng thµnh tùu v¨n ho¸ cña ph¬ng §«ng cæ ®¹i : ch÷ viÕt, thiªn v¨n, lÞch, to¸n häc...
B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG
1. X· héi cã giai cÊp ®Çu tiªn xuÊt hiÖn sím ë ph¬ng §«ng : ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn thuËn lîi, kinh tÕ sím ph¸t triÓn
HiÓu ®îc x· héi cã giai cÊp xuÊt hiÖn sím ë ph¬ng §«ng vµ gi¶i thÝch ®îc nguyªn nh©n :
X· héi cã giai cÊp ®Çu tiªn xuÊt hiÖn sím :
+ Tõ cuèi thiªn niªn kØ IV TCN, x· héi nguyªn thuû ®· dÇn dÇn tan r·, h×nh thµnh tÇng líp quý téc thÞ téc vµ nh÷ng ngêi b×nh d©n
n«ng d©n c«ng x·.
+ X· héi ph©n ho¸ thµnh kÎ giµu, ngêi nghÌo, h×nh thµnh hai giai cÊp thèng trÞ vµ bÞ trÞ.
– C¬ së vµ nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh sím x· héi cã giai cÊp ë ph¬ng §«ng :
+ §îc h×nh thµnh trªn lu vùc c¸c dßng s«ng lín :
* ThuËn lîi : ®Êt phï sa mµu mì vµ mÒm ; níc tíi ®Çy ®ñ.
N«ng nghiÖp ph¸t triÓn sím vµ cho n¨ng suÊt cao, xuÊt hiÖn cña c¶i d thõa ngay tõ khi cha cã ®å s¾t.
* Khã kh¨n : ph¶i trÞ thuû c¸c dßng s«ng ; ph¶i lµm kªnh tíi tiªu.
+ C«ng t¸c thuû lîi ®ßi hái sù hîp søc vµ s¸ng t¹o.
2. Sù h×nh thµnh c¸c quèc gia cæ ®¹i ë ph¬ng §«ng
Tr×nh bµy ®îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c quèc gia cæ ®¹i
ph¬ng §«ng :
Nhµ níc ®îc h×nh thµnh sím :
+ ë Ai CËp : 3200 n¨m TCN, h×nh thµnh nhµ níc thèng nhÊt.
+ ë Lìng Hµ : kho¶ng thiªn niªn kØ IV TCN, h×nh thµnh c¸c tiÓu quèc cña ngêi Su-me.
+ ë Ên §é : kho¶ng thiªn niªn kØ III TCN, h×nh thµnh c¸c quèc gia cæ ®¹i ë lu vùc s«ng Ên.
+ ë Trung Quèc : kho¶ng thÕ kØ XXI TCN, h×nh thµnh v¬ng triÒu nhµ H¹.
Nh vËy, c¸c nhµ níc ë ph¬ng §«ng thêi cæ ®¹i ®îc h×nh thµnh sím h¬n ë Hi L¹p vµ R«-ma tíi h¬n 1000 n¨m vµ sím nhÊt
thÕ giíi.
– Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhµ níc :
+ Khi x· héi nguyªn thuû tan r·, ®· h×nh thµnh c¸c c«ng x·.
+ Do nhu cÇu trÞ thuû vµ lµm thuû lîi, c¸c c«ng x· tù liªn kÕt thµnh c¸c liªn minh c«ng x·, råi thµnh nhµ níc.
LËp b¶ng niªn biÓu qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c quèc gia cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
3. KÕt cÊu x· héi vµ chÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i ë ph¬ng §«ng
VÏ s¬ ®å, tr×nh bµy ®îc néi dung c¸c kh¸i niÖm cã liªn quan :
C¸c tÇng líp x· héi vµ ®Þa vÞ cña hä trong x· héi :
+ N«ng d©n c«ng x· lµ tÇng líp ®«ng ®¶o nhÊt vµ cã vai trß to lín ; nhËn ruéng ®Êt canh t¸c vµ nép t« thuÕ.
+ Quý téc gåm vua, quan l¹i vµ t¨ng l÷, lµ giai cÊp bãc lét cã nhiÒu cña c¶i vµ quyÒn thÕ.
+ N« lÖ, sè lîng kh«ng nhiÒu, chñ yÕu phôc vô, hÇu h¹ tÇng líp quý téc.
+ Giai cÊp thèng trÞ gåm vua, quý téc quan l¹i vµ quý téc t¨ng l÷.
+ Giai cÊp bÞ trÞ gåm c¸c tÇng líp cßn l¹i trong x· héi.
ChÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i ë ph¬ng §«ng :
+ ChÕ ®é chuyªn chÕ cæ ®¹i lµ chÕ ®é nhµ níc cña x· héi cã giai cÊp ®Çu tiªn ë ph¬ng §«ng, trong ®ã vua lµ ngêi ®øng ®Çu, cã quyÒn lùc
tèi cao.
+ QuyÒn lùc cña vua : n¾m c¶ ph¸p quyÒn vµ thÇn quyÒn, ®îc gäi lµ Pha-ra-«n (Ai CËp), En-xi (Lìng Hµ) hay Thiªn tö (Trung Quèc).
+ Díi vua lµ bé m¸y hµnh chÝnh quan liªu, ®øng ®Çu lµ quan Vidia hoÆc Thõa tíng ; cã chøc n¨ng thu thuÕ, tr«ng coi, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng vµ chØ huy qu©n ®éi.
4. Mét sè thµnh tùu cña v¨n ho¸ cæ ®¹i ph¬ng §«ng
Tr×nh bµy ®îc mét sè thµnh tùu cña v¨n ho¸ ph¬ng §«ng cæ ®¹i :
Sù ra ®êi cña lÞch vµ thiªn v¨n häc :
+ G¾n liÒn víi nhu cÇu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ trÞ thuû c¸c
dßng s«ng.
+ N«ng lÞch : mét n¨m cã 365 ngµy, ®îc chia thµnh 12 th¸ng, tuÇn, ngµy vµ mïa.
+ BiÕt ®o thêi gian b»ng ¸nh s¸ng MÆt Trêi ; ngµy cã 24 giê.
Ch÷ viÕt :
+ C d©n ph¬ng §«ng lµ ngêi ®Çu tiªn ph¸t minh ra ch÷ viÕt ; ®©y lµ ph¸t minh lín cña loµi ngêi.
+ Thêi gian xuÊt hiÖn ch÷ viÕt : kho¶ng thiªn niªn kØ IV TCN.
+ Ch÷ tîng h×nh, tîng ý vµ tîng thanh (sö dông kªnh h×nh).
+ Nguyªn liÖu ®Ó viÕt : giÊy papirót, ®Êt sÐt, x¬ng thó, mai rïa, thÎ
tre, lôa.
To¸n häc :
+ Thµnh tùu : ph¸t minh ra hÖ ®Õm thËp ph©n, hÖ ®Õm 60 ; c¸c ch÷ sè tõ 1 ®Õn 9 vµ sè 0 ; biÕt c¸c phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia ; tÝnh ®îc diÖn tÝch c¸c h×nh trßn, tam gi¸c, thÓ tÝch h×nh cÇu, tÝnh ®îc sè pi b»ng 3,16. Ngêi Lìng Hµ biÕt lµm c¸c phÐp tÝnh víi sè thËp ph©n.
+ Gi¸ trÞ : lµ nh÷ng ph¸t minh quan träng, cã ¶nh hëng ®Õn thµnh tùu v¨n minh nh©n lo¹i.
KiÕn tróc :
+ Mét sè c«ng tr×nh kiÕn tróc tiªu biÓu : kim tù th¸p ë Ai CËp, thµnh Ba-bi-lon ë Lìng Hµ, nh÷ng khu ®Òn th¸p kiÓu kiÕn tróc
Hin-®u ë Ên §é.
+ Gi¸ trÞ : ®©y lµ nh÷ng di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ næi tiÕng thÕ giíi, thÓ hiÖn søc lao ®éng vµ tµi n¨ng s¸ng t¹o cña con ngêi.
Quan s¸t c¸c h×nh 4, 5, 6 (SGK) ®Ó biÕt ®îc nh÷ng thµnh tùu v¨n ho¸ cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
Néi dung 2. C¸C QUèC GIA Cæ §¹I PH¦¥NG T¢Y –
HI L¹P Vµ R¤-MA A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
§iÒu kiÖn thiªn nhiªn : ®Êt ®ai kh« h¹n, kÐm mµu mì, ®ång b»ng hÑp, cã bê biÓn dµi.
Kinh tÕ : n«ng nghiÖp h¹n chÕ, thñ c«ng vµ th¬ng nghiÖp
ph¸t triÓn.
HiÓu biÕt vÒ thµnh bang vµ nÒn d©n chñ chñ n« ; c¸c thÓ chÕ chÝnh trÞ : d©n chñ, céng hoµ. ChÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ.
HiÓu chÕ ®é chiÕm n« : chÕ ®é kinh tÕ x· héi dùa trªn lao ®éng cña n« lÖ, bãc lét n« lÖ ; hai giai cÊp : chñ n« vµ n« lÖ.
V¨n ho¸ cæ ®¹i Hi L¹p, R«-ma : lÞch, ch÷ viÕt, c¸c lÜnh vùc khoa häc, v¨n häc, nghÖ thuËt... ; liªn hÖ, so s¸nh víi c¸c thµnh tùu v¨n ho¸ cæ ®¹i ph¬ng §«ng.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |