Néi dung 2. C¸C QUèC GIA Cæ §¹I
TR£N §ÊT N¦íC VIÖT NAM A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
Tãm t¾t ®îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh quèc gia V¨n Lang, ¢u L¹c. T×nh h×nh kinh tÕ, x· héi.
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña c¸c quèc gia Cham-pa vµ Phï Nam.
B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG
1. Quèc gia V¨n Lang ¢u L¹c
Tr×nh bµy ®îc nÐt chÝnh qu¸ tr×nh h×nh thµnh quèc gia V¨n Lang, ¢u L¹c ; t×nh h×nh kinh tÕ, x· héi :
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh quèc gia V¨n Lang ¢u L¹c :
+ Sù chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ : víi c¸c c«ng cô lao ®éng b»ng ®ång thau phæ biÕn vµ b¾t ®Çu cã c«ng cô b»ng s¾t. NÒn n«ng nghiÖp trång lóa níc víi viÖc dïng cµy vµ søc kÐo cña tr©u bß kh¸ phæ biÕn. §· cã sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a n«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp.
+ Sù chuyÓn biÕn x· héi : tõ sù chuyÓn biÕn trong nÒn kinh tÕ ®· dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng râ rÖt. Cïng víi sù ph©n ho¸ x· héi lµ sù tan r· cña c«ng x· thÞ téc vµ sù ra ®êi cña c«ng x· n«ng th«n víi c¸c gia ®×nh nhá theo chÕ ®é phô hÖ.
+ C«ng t¸c trÞ thuû, thuû lîi phôc vô n«ng nghiÖp vµ chèng ngo¹i x©m còng ®îc ®Æt ra.
§a ®Õn sù ra ®êi cña Nhµ níc V¨n Lang ¢u L¹c.
Tæ chøc Nhµ níc V¨n Lang ¢u L¹c cßn rÊt ®¬n gi¶n, s¬ khai. §øng ®Çu Nhµ níc V¨n Lang lµ vua Hïng, ®øng ®Çu Nhµ níc ¢u L¹c lµ vua Thôc An D¬ng V¬ng. Gióp viÖc cho vua cã L¹c hÇu, L¹c tíng. C¶ níc chia lµm 15 bé, do L¹c tíng ®øng ®Çu. Díi bé lµ c¸c xãm, lµng do Bå chÝnh (giµ lµng) cai qu¶n (vÏ s¬ ®å vÒ tæ chøc nhµ níc ®Çu tiªn nµy).
Nhµ níc ¢u L¹c ®îc më réng h¬n vÒ l·nh thæ so víi Nhµ níc V¨n Lang, cã qu©n ®éi m¹nh, vò khÝ tèt vµ thµnh Cæ Loa kiªn cè.
Nhê ®ã, nh©n d©n ¢u L¹c ®· tiÕn hµnh kh¸ng chiÕn chèng ngo¹i x©m th¾ng lîi.
KÕt cÊu x· héi V¨n Lang ¢u L¹c gåm cã c¸c tÇng líp : vua, quý téc, d©n tù do, n« t×.
C d©n V¨n Lang ¢u L¹c cã ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn kh¸ phong phó : ¨n g¹o nÕp, g¹o tÎ, khoai, s¾n, ë nhµ sµn, cã tôc nhuém r¨ng ®en, ¨n trÇu. N÷ mÆc ¸o, v¸y, nam ®ãng khè.
TÝn ngìng phæ biÕn lµ sïng b¸i tù nhiªn, thê cóng tæ tiªn, sïng kÝnh c¸c anh hïng cã c«ng víi níc, víi lµng.
Quan s¸t h×nh 30 Lìi cµy ®ång vµ h×nh 31 Mét ®o¹n thµnh ngo¹i Cæ Loa (SGK) vµ nhËn xÐt vÒ quèc gia V¨n Lang ¢u L¹c.
2. Quèc gia cæ Cham-pa
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña quèc gia Cham-pa :
Quèc gia cæ Cham-pa ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së cña v¨n ho¸ Sa Huúnh ë khu vùc ®ång b»ng ven biÓn miÒn Trung vµ Nam Trung Bé ViÖt Nam ngµy nay (sö dông lîc ®å).
Thêi gian : cuèi thÕ kØ II, níc L©m Êp ra ®êi sau cuéc khëi nghÜa do Khu Liªn l·nh ®¹o giµnh th¾ng lîi.
L·nh thæ cña níc L©m Êp vÒ sau ®îc më réng ®Õn s«ng Gianh (Qu¶ng B×nh) ë phÝa B¾c, ®Õn s«ng Dinh (B×nh ThuËn) ë phÝa Nam vµ ®æi tªn níc lµ Cham-pa, kinh ®« ban ®Çu ®ãng ë Sin-ha-pu-ra (Trµ KiÖu Qu¶ng Nam). Sau ®ã rêi ®Õn In-®ra-pu-ra (§ång D¬ng
Qu¶ng Nam) råi ®Õn Vi-giay-a (Chµ Bµn B×nh §Þnh).
Cham-pa theo chÕ ®é qu©n chñ, vua n¾m mäi quyÒn hµnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, t«n gi¸o.
Ho¹t ®éng kinh tÕ cña c d©n Cham-pa : chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp trång lóa, sö dông c«ng cô b»ng s¾t vµ søc kÐo cña tr©u bß. Ngoµi n«ng nghiÖp, hä cßn cã c¸c nghÒ thñ c«ng vµ khai th¸c l©m thæ s¶n. NhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng ®¹t ë tr×nh ®é cao nh c¸c th¸p Ch¨m, tîng vµ c¸c bøc ch¹m.
V¨n ho¸ : ngêi Ch¨m ë nhµ sµn, cã tôc ¨n trÇu, thê cóng tæ tiªn vµ ho¶ t¸ng ngêi chÕt. Tõ thÕ kØ IV, d©n téc Ch¨m ®· cã ch÷ viÕt. T«n gi¸o cña ngêi Ch¨m lµ Hin-®u vµ PhËt gi¸o.
X· héi : gåm tÇng líp quý téc, d©n tù do, n«ng d©n lÖ thuéc vµ n« lÖ.
Sau mét thêi k× ph¸t triÓn, tõ cuèi thÕ kØ XV Cham-pa suy tho¸i vµ trë thµnh mét bé phËn cña l·nh thæ, c d©n vµ v¨n ho¸ ViÖt Nam.
Quan s¸t h×nh 32 Khu di tÝch th¸nh ®Þa MÜ S¬n (Qu¶ng Nam) vµ nhËn xÐt vÒ c«ng tr×nh kiÕn tróc nµy.
3. Quèc gia cæ Phï Nam
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña quèc gia Phï Nam :
Thêi gian ra ®êi : trªn c¬ së cña nÒn v¨n ho¸ ãc Eo (An Giang), vµo kho¶ng thÕ kØ I, quèc gia cæ Phï Nam h×nh thµnh ; ph¸t triÓn nhÊt lµ trong c¸c thÕ kØ III V.
VÒ kinh tÕ : c d©n Phï Nam chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trång lóa níc, ngoµi ra cßn lµm nghÒ thñ c«ng, ngo¹i th¬ng.
VÒ v¨n ho¸ : c d©n cã tËp qu¸n ë nhµ sµn, mÆc ¸o chui ®Çu, x¨m m×nh, xo· tãc. NghÖ thuËt ca móa nh¹c còng kh¸ ph¸t triÓn. T«n gi¸o lµ PhËt gi¸o vµ Hin-®u gi¸o. Tôc ch«n ngêi chÕt cã thuû t¸ng, ho¶ t¸ng, thæ t¸ng (sö dông h×nh 78, SGK).
X· héi : ®· cã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, gåm c¸c tÇng líp quý téc, b×nh d©n vµ n« lÖ.
Tõ cuèi thÕ kØ VI, Phï Nam suy yÕu, bÞ Ch©n L¹p th«n tÝnh.
Quan s¸t h×nh 33 Êm ®Êt nung (thÕ kØ VIII) (SGK), ®Ó biÕt ®îc sù ph¸t triÓn cña nghÒ thñ c«ng ë quèc gia Phï Nam.
LËp b¶ng so s¸nh ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau trong ®êi sèng
kinh tÕ, v¨n ho¸, tÝn ngìng cña c d©n V¨n Lang – ¢u L¹c, c d©n Cham-pa vµ c d©n Phï Nam.
Néi dung 3. THêI B¾C THUéC Vµ C¸C CUéC
§ÊU TRANH GIµNH §éC LËP D¢N TéC
(Tõ thÕ kØ II TCN ®Õn ®Çu thÕ kØ X) A. CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG TRONG CH¦¥NG TR×NH
Tr×nh bµy ®îc chÝnh s¸ch cai trÞ cña c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ph¬ng B¾c : tæ chøc bé m¸y cai trÞ, bãc lét vÒ kinh tÕ vµ ®ång ho¸ vÒ v¨n ho¸. Gi¶i thÝch ®îc môc ®Ých cña c¸c chÝnh s¸ch ®ã. Nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ViÖt Nam díi ¶nh hëng cña nh÷ng chÝnh s¸ch trªn.
Tr×nh bµy ®îc nh÷ng nÐt chÝnh cña mét sè cuéc khëi nghÜa tiªu biÓu : khëi nghÜa Hai Bµ Trng, cuéc khëi nghÜa Lý BÝ vµ sù thµnh lËp níc V¹n Xu©n, cuéc khëi nghÜa cña Khóc Thõa Dô, Ng« QuyÒn vµ chiÕn th¾ng B¹ch §»ng.
B. H¦íNG DÉN THùC HIÖN CHUÈN KIÕN THøC, KÜ N¡NG I Thêi B¾c thuéc
1. ChÕ ®é cai trÞ cña c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ph¬ng B¾c
Tr×nh bµy ®îc chÝnh s¸ch cai trÞ cña c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ph¬ng B¾c. Gi¶i thÝch ®îc môc ®Ých cña c¸c chÝnh s¸ch ®ã :
Tæ chøc bé m¸y cai trÞ :
Sau khi chiÕm ®îc ¢u L¹c, nhµ TriÖu chia thµnh quËn vµ s¸p nhËp vµo níc Nam ViÖt cña Trung Quèc. TiÕp ®ã c¸c triÒu ®¹i H¸n, Tuú, §êng tiÕp tôc ®Æt ¸ch cai trÞ lªn ®Êt níc ta. §Æc biÖt tõ sau khi lËt ®æ chÝnh quyÒn cña Hai Bµ Trng.
ChÝnh s¸ch bãc lét vÒ kinh tÕ vµ ®ång ho¸ vÒ v¨n ho¸ :
+ Thùc hiÖn chÝnh s¸ch bãc lét, cèng n¹p ®èi víi nh©n d©n ta : b¾t nép nh÷ng thø l©m thæ s¶n quý, cíp ruéng ®Êt lËp ®ån ®iÒn, n¾m ®éc quyÒn muèi vµ s¾t.
+ Më trêng häc d¹y ch÷ H¸n vµ truyÒn b¸ Nho gi¸o vµo ViÖt Nam, b¾t nh©n d©n ta ph¶i thay ®æi phong tôc theo ngêi H¸n.
+ §a ngêi H¸n ë lÉn víi ngêi ViÖt.
+ ChÝnh quyÒn ®« hé cßn ¸p dông luËt ph¸p hµ kh¾c vµ th¼ng tay ®µn ¸p c¸c cuéc næi dËy cña nh©n d©n ta.
Ph©n tÝch ©m mu cña phong kiÕn Trung Quèc vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch trªn.
2. Nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ x· héi
Tr×nh bµy nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ViÖt Nam díi ¶nh hëng cña nh÷ng chÝnh s¸ch trªn :
VÒ kinh tÕ :
+ N«ng nghiÖp : c«ng cô b»ng s¾t ngµy cµng ®îc sö dông phæ biÕn. C«ng cuéc khai hoang më réng diÖn tÝch canh t¸c ®îc ®Èy m¹nh, c¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®îc x©y dùng. N¨ng suÊt lóa t¨ng h¬n tríc.
+ Thñ c«ng nghiÖp cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi. C¸c nghÒ cò nh rÌn s¾t, khai th¸c vµng b¹c, lµm ®å trang søc... tiÕp tôc ph¸t triÓn. Mét sè nghÒ míi xuÊt hiÖn nh nghÒ lµm giÊy, lµm thuû tinh.
+ §êng giao th«ng thuû bé gi÷a c¸c vïng, quËn ®îc h×nh thµnh.
VÒ v¨n ho¸, x· héi :
+ MÆc dï c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ph¬ng B¾c t×m mäi c¸ch ®Ó n« dÞch vµ ®ång ho¸, nhng nh©n d©n ta mét mÆt biÕt tiÕp thu nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña nÒn v¨n ho¸ Trung Quèc nh ng«n ng÷, v¨n tù. §ång thêi c¶i biÕn cho phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam. C¸c phong tôc tËp qu¸n truyÒn thèng cña d©n téc vÉn ®îc b¶o tån.
+ M©u thuÉn bao trïm trong x· héi lµ m©u thuÉn gi÷a nh©n d©n ta víi chÝnh quyÒn ®« hé phong kiÕn ph¬ng B¾c. V× vËy, c¸c cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp ®· næ ra.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |