Vietnamese and english versions

Tạ Văn Tài, tháng 9/2008

1. 
   Một lãnh tụ bao dung
   

2. 
   Một học giả và một nhà họat động có tinh thần dân chủ và tận tuỵ cho việc xây dựng nền dân chủ Việt Nam.
   

a) Được tôi luyện trong nền văn minh pháp luật của Pháp, lẽ ra Giáo sư Bông chỉ để ý đền các quy chuẩn dân chủ (democratic norms) áp dụng ở cấp cao nhất trong quốc gia, tức là các quy chuẩn về phân quyền, vai trò hành pháp, quốc hội, tư pháp dộc lập, đối lập chính trị, các tự do của người dân v..v. được bàn tới theo truyền thống nghiên cứu luật hiến pháp. Nhưng Giáo sư Bông đã để ý đến các đề tài nghiên cứu thường thấy nhiều hơn tại Mỹ, tức là các cuộc điều tra dư luận (polls) theo phương pháp khoa học xã hội, tức là khuynh hướng đi vào thực tại chính trị trong quần chúng, và Giáo sư tỏ ra rất ưa tìm hiểu về người dân . Khi chúng tôi đề nghị một cuộc điều tra dư luận cử tri nhân cuộc bầu cử bán phần Thượng Viện năm 1970, thì Giáo sư lập tức đồng ý cấp ngân khỏan nghiên cứu trích trong ngân sách của Hội Nghiên Cứu Hành Chánh, một cơ cấu tiếp cận của Học Viện Quốc Gia Hành Chánh. Cùng với một nhóm sinh viên Ban Cao học, chúng tôi hoàn thành cuộc điều tra dư luận cử tri, và đã tiên đoán đúng các liên danh tranh cử vô Thượng Viện nào sẽ về đầu và trúng cử, cũng như đưa ra những nhận xét về thái độ cử tri, có lẽ lần đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam, nhờ một cuộc thăm dò dư luận chính trị theo phưong pháp khoa học khách quan, không có sự thiên lệch của sự can thiệp chính quyền. Bài tổng kết cuộc nghiên cứu dư luận cử tri đuợc đăng trong Tập San Nghiên Cứu Hành Chánh năm 1970 đó, và trong những năm 2007 và 2008, lại đuợc viết lại bằng Anh Ngữ, cập nhật hoá bằng sự so sánh với các cuộc bầu cử quốc hội do đảng cử để dân bầu tại Việt Nam hiện nay, và đem trình bày trong hai hội nghị tại các trường Đại học Texas Tech University và University of Washington, Seattle. Các bài nghiên cứu về chính kiến thực sự của nhân dân trong cuộc bầu cử trung thực ở Việt Nam , theo phương pháp khoa học khách quan này, mà có lẽ không có từ đó đến nay tại Việt Nam, chính là một di sản tinh thần của Giáo sư Bông.

b) Giào sư Bông không những là nhà học gỉa về dân chủ, nhưng còn là nhà hoạt đông chính trị có tinh thần dân chủ và tận tụy góp phần xây dựng dân chủ trong các công việc ngoài xã hội. Ông đem các phái đoàn của Học Viện Hành Chánh, nhiều khi kèm theo thành viên của các cơ quan hành chánh ở trung ương, để đi kinh lý về các tỉnh, quận , xã, gặp các lãnh đạo hành chánh cầp trung và hạ tầng cơ sở (trong đó , có khá nhiều các cựu sinh viên tốt nghiệp Học Viện) , gặp dân chúng tại các địa phưong, tìm hiểu tình hình địa phưong, để thích ứng nội dung giảng dạy tại Học Viện, vừa khuyến khích các giới chức, trong đó có các cựu sinh viên. Cá nhân tôi đã tháp tùng Giáo sư Bông đi nhiều nơi, mà tôi nhớ nhất là các lần đi về các làng vùng Long Xuyên, An Giang, ở đó đồng bào theo Phật Giáo Hòa Hảo chống cộng và do đó giữ vững an ninh cho những người từ trung ương xuống được an toàn; hay đi về các quận ở Bạc Liêu và nơi có đồng bào người Việt gốc Miên cư ngụ nhiều. Vì các chuyến đi kinh lý, vì vai trò Viện Truởng Học Viện Hành Chánh huấn luyện các cán bộ hành chánh cho toàn quốc, mà tên tuổi Giáo sư Bông đã được nhân dân Việt Nam khắp nơi biết, khiến Đại sứ Mỹ Bunker đã nói với Phu nhân Giáo sư là tên tuổi Giáo sư đã trở thành quen thuộc trong mọi gia đình (household name).

3. 
   Cá tính nghiêm khi cần nhưng vui vẻ, và can trường, không biết sợ cường quyền.
   

Tôi có dịp ngồi làm việc hay nói chuyện với Giào sư Bông trong những buổi họp đông ngưòi như trong Hội Đồng Giáo Sư, hay ít vài ba bốn người như khi bàn công việc với ông, không nhũng tại văn phòng, có khi ông mời đền nhà nữa, cho nên có dịp nhận xét kỹ là tuy ông nghiêm túc, khi cần, trước các sinh viên hay nhân viên đông đảo, nhưng lại là ngưòi có biết vui vẻ, riễu cợt, khôi hài với các ngưới gần gũi (câu khôi hài kèm theo cái tay vỗ vào đầu gối hay đùi để nhấn mạnh thêm). Điều này làm cho người cộng sự thoải mái, làm việc với ông tận tuỵ hơn.

Con người bình dân dễ tính đối với người cộng sự này lại là người không biết sợ cường quyền và rất can trường. Khi Ông Nguyễn Văn Hướng (tục danh là Mười Hướng), Phụ tá Hành Chánh cho Tổng Thống Thiệu, biết đến khả năng của tôi qua Giáo sư Hoàng Xuân Hào, lúc đó làm trong văn phòng Phụ Tá Pháp lý cho ông Tổng Thống, yêu cầu Giáo sư Bông cử tôi từ Học Viện Hành Chánh qua đó làm việc, Giáo sư hỏi ý kiến tôi, tôi trả lời là tôi không thích rời khỏi vị trí tại Học Viện, và Giáo sư Bông đã nói với ông Hướng là Giáo sư giữ tôi lại Học Viện, mặc dù Phủ Tỗng thống là cấp trên của Học Viện , có thể trưng dụng nhân viên nếu muốn. Ngay từ những ngày đầu tiên tôi mới vô Học Viện năm 1965, tôi cũng đã thấy Giáo sư Bông không sợ cường quyền. Ngày khai mở niên học 1965, Giáo sư Bông giao cho tôi đọc bài diễn văn khai khoá, tôi tóm lược luận án tiến sĩ của tôi về vai trò quân đội trong chính trị các nước Đông Nam Á. Phủ Thủ Tướng (gọi là Uỷ Ban Hành Pháp Trung Ương, do Nguyễn Cao Kỳ làm Chủ Tịch) bèn cử Đại Tá Dương Hồng Tuân đến Học Viện dự ngày khai khoá, và còn đòi coi trước bài diễn văn của tôi , xem có gì động chạm đền chế độ quân nhân đương quyền ở Việt Nam hay không. Giáo sư Bông nói với tôi là tha hồ muốn nói gì thì nói. Tôi nói hết những ưu khuyết điểm của các chế độ quân nhân. Tôi nhớ là Giáo sư Bông cũng đã diễn giảng về đối lập chính trị một ít năm trước đó.

4. 
   Người lãnh đạo được nhân dân toàn quốc biết tới và có uy tín với đồng minh Hoa Kỳ.
   

Có lẽ khi được tin là người Mỹ khuyến khích Tổng Thống Thiệu đề cử Giào Sư Bông làm Thủ Tướng dân sự, ngõ hầu với tinh thần đại đòan kết, uy tín của ông và lập trưòng dân chủ của ông, chế độ Miền Nam Việt Nam sẽ được củng cố với thế nhân dân và dân chủ nhiều hơn, có chính nghĩa nhiều hơn cho chế độ do quân đội nắm nhiều quyền, tạo hy vọng là Đồng Minh Mỹ sẽ ủng hộ chế độ Miền Nam nhiều hơn và Miền Nam có hy vọng tồn tại, Trung Ương Cục Miền Nam của Đảng Cộng Sản Việt Nam đã liên lạc qua bà Nguyễn Tuấn Anh với Ban Đặc Công Thành Uỷ Saigon để ra lệnh ám sát Giáo sư, ám sát ngay ngày hôm sau khi Tổng Thống Thiệu mời Giáo sư làm Thủ Tướng (thời điểm cách một ngày này, do phu nhân của Gíao sư, bà Jackie Bông, nói với tôi) . Liên lạc viên này đã xác nhận việc ám sát trong một bữa tiệc năm 1985 tại nhà ở Saigon của bà con của cựu sinh viên Học Viện Hành Chánh Trần Quý Hùng (hiện ở Mỹ). Phóng Viên Tiziano Terzani trong cuốn “Giai Phong” có viết rằng cựu sinh viên Nguyễn Hữu Thái cũng xác nhận điểm này.

Tạ Văn Tài, September 2008

1. 
   A open-minded, inclusive leader
   

2. 
   A scholar and a practitioner with democratic inclination and with dedication to democracy-building in Vietnam.
   

Professor Bong wrote articles on democracy and the institution of loyal opposition. I would leave to others the discussion of these works of this legal and political scholar , a graduate from University of Paris, one of the foremost universities of the Western world. Here, I only concentrate on other achievements of Professor Bong, which I personally witnessed, and which convinced me that he was a sincere democrat, in both his scholarly endeavor and in his practical activity.

a) Trained in the legal culture of France, Professor Bong would be expected normally to concentrate on democratic norms regulating the highest levels of state organization, such as separation of powers, the role of the executive, the legislature, the independent judiciary, the role of the loyal, legal political opposition, the fundamental rights of citizens etc.. which are traditionally discussed in the field of constitutional law. But Professor Bong also paid attention to research topics normally associated with the American political life, for example the public opinion polls conducted according to the social science research methods, i.e. the research oriented toward the political realities among the people , and he was keen in investigating the aspirations of the people. When we proposed an opinion poll of the voters on the occasion of the mid-term elections for half of the Senate in 1970, the Professor immediately agreed to give us a research grant from the budget of the Administrative Research Association, an allied institution of the Natinal Institute of Administration. Working with a number of graduate students pursuing the master degree, I completed the survey of voters’ opinion and predicted correctly which three slates of Senatorial candidates, among 16, would get the highest votes and win their seats in the Senate; we also described the political attitude and behavior of the voters—perhaps for the first and only time in Vietnam in which a political opinion poll was conducted according to rigorous social science methods free from bias due to governmental interference. The report on this voters’ opinion survey was published in the Administrative Research Journal Tap San Nghien Cuu Hanh Chanh of that year of 1970, and much later in 2007 and 2008, it was rewritten in English and updated with some comparison with the contemporary elections of the National Assembly in present-day Socialist Republic of Vietnam in which only the Party advanced candidates for the people to vote on, and presented in two conferences at Texas Tech University (Vietnam Center) and the University of Washington (Seattle). These writings on the true political opinions of the Vietnamese people during the genuine elections in South Vietnam, based on scientic and objective research methods, something probably not occurring again in Vietnam since that time, is indeed the intellectual legacy of Professor Bong.

b) Professor Bong was not only a scholar on democracy but also a political practitioner with real democratic spirit and dedication to the work of democracy building in Vietnamese society. He brought delegations from the National Insitute of Administraion, many times consisting also of members of administrative agencies at the central level, to visit provinces, districts and villages and meet with administrative leaders at the middle and grass-roots levels (among them, many graduates from the National Institute), as well as with the people at the local levels, thus trying to assess the situation at the grass roots level, for purposes of adapting the content of teachings at the National Insitute and encouraging the local cadre, including the former students of the National Institute. I myself was accompanying Professor Bong to many places, among them I remember most vividly the visits to the villages of Long Xuyen, An Giang, where the Hoa Hao Buddhist people, being anti-communist, assured security for our delegation from the central level, or to the districts in Bac Lieu where many Vietnamese of Cambodian descent resided. With these visits and with his role as Rector of the National Institute of Administration responsible for training all the government cadre on the nationwide basis, Professor Bong’s name became known to the people of Vietnam everywhere, to such an extent that US Ambassador Bunker said to the wife of the Professor that his name had become a “household name” in the nation.

The down-to-earth man of the people with easy manners with collaborators was, on the other hand, not afraid of the powerful and, on many occasions, had shown his courage. When Mr. Nguyen Van Huong (nicknamed Muoi Huong), the administrative assistant to President Thieu, heard about my ability through Professor Hoang Xuan Hao who at that time worked in the office of the legal assistant to the President, asked Professor Bong to reassign me from the National Institute of Administration to the Office of the President, Professor Bong consulted my opinion and I answered that I did not want to move from my teaching position at the National Institute, and Professor Bong told Mr. Huong that he kept me back at the National Institute, despite the balance-of-power fact that the Office of the President being the direct supervisory agency of the National Institute, could draft personnel and move them around. Since the beginning of my career at the National Institute in 1965, I already saw that Professor Bong was not afraid of the powerful. On the day of opening classes in 1965 at the National Institute, Professor Bong asked me to deliver the opening lecture. I summarized my doctoral dissertation on the role of the military in the politics of Southeast Asia. The Prime Minister’s Office (at that time called the Central Executive Committee, headed by General Nguyen Cao Ky, as Chairman) sent Colonel Duong Hong Tuan, the Chief of Staff at the Prime Minister’s Office, to attend the class opening session at the National Institute, and even requested an advanced copy of my lecture, to check whether I dared to criticize the ruling military regime in Vietnam at the time. Professor Bong told me to say whatever I wanted to say. I exposed fully my research findings on the good and the bad aspects of military regimes. I remembered that a few years before, Professor Bong also lectured on the institution of political opposition in democracy under the authoritarian government of Ngo Dinh Diem.

Probably when the Communists heard about President Thieu’s agreement with Americans’ advocacy of Professor Bong’s appointment as civilian Prime Minister, they feared that he, with his commitment to national unity, his prestige, and his dedication to democracy, would be in a position to consolidate the South Vienamese regime with the enhanced popular appeal, the better democratic political life, and the more genuine legitimacy, thus paving the way for more support of the American people and government for South Vietnam in its struggle, and therefore paving the way for its long-term survival, and they--through their Party’s Central Office for South Vietnam (Trung Uong Cuc Mien Nam)—ordered the commando unit of Saigon Party Chapter, by way of Mrs. Nguyen Tuan Anh, the liaison person, to assassinate the Professor, one day after the date President Thieu invited him to be Prime Minister (This succession, or timing, of events from one day to the next was mentioned to me by Mrs. Jackie Bong). The above liaison person, 14 years later, in 1985, when the Communists ruled Saigon, confirmed the above order for assassination in a dinner at the home in Saigon of the relative of Mr. Tran Quy Hung, former National Institute of Administration student who is now in the USA. Reporter Tiziano Terzani, in his book “Giai Phong” [Liberation] also wrote that the student of that time, named Nguyen Huu Thai, also confirmed with him about the assassination plot.

Ta Van Tai, Ph.D.

Attorney and Former Lecturer, Harvard Law School