VÌ Sao tiền cần phải rửA?

Ls Lê Đức Minh

Rửa tiền là một hoạt động phi pháp nhằm biến những đồng tiền thu được từ tội ác thành những đồng tiền lương thiện. Qua tiến trình rửa tiền này, chủ nhân của những đồng tiền tội lỗi đó vừa không bị bộc lộ danh tánh vừa chuyển được tiền phi pháp thành tiền hợp pháp. Hàng năm tổng số tiền bất lương được rửa thành tiền hợp pháp có trị giá khoảng 5% tổng thu nhập bình quân của thế giới.

Theo ước tính hàng năm có chừng 4 tỷ đô la thu được từ hoạt động tội phạm tại Úc được mang đi rửa khắp nơi trên thế giới. Ngược lại có khoảng 7.7 tỷ đô la tiền bất lương thu được từ nhiều nơi trên thế giới được mang đến rửa tại Úc.

Mời quý vị xem thủ thuật rửa tiền đơn giản của hai tay cờ bạc bị cảnh sát theo dõi tại sòng bạc Star. Hai người này mang vào sòng bạc một số lượng rất lớn những tờ giấy bạc 50 đô. Cả hai liên tục bỏ những tờ giấy bạc này lên bàn chơi và đổi những con chip tại chỗ. Tuy nhiên cả hai không chơi ván nào hay chỉ chơi vài ván chiếu lệ. Sau đó cả hai ra quầy đổi tiền và đổi những con chip đó thành tiền mặt trở lại và có hóa đơn đàng hoàng. Hai người này liên tục lập đi lập lại hành động này cho đến khi cả hai rời khỏi sòng bạc thì trong tay đã có hóa đơn của Star casino với tổng số tiền lên đến 33,480 đô.

Số tiền này trên danh nghĩa là tiền ăn bạc từ casino. Bất luận số tiền 33,480 đô này trước đó ‘dơ bẩn’ như thế nào nhưng sau khi trở ra đã trở thành tiền hợp pháp và cảnh sát có thể sẽ không bao giờ mò ra được nguồn gốc thực sự của số tiền này.

Tiền bạc có xuất xứ không rõ ràng chính là tiền bất lương thu được từ những hoạt động phạm pháp. Trong trường hợp này tiền đó chính là bằng chứng của tội ác. Do đó mục đích của rửa tiền là làm mất đi những bằng chứng mà cảnh sát có thể dựa vào đó để điều tra và truy tố. Một mục đích khác của việc rửa tiền là biến những tài sản tiền bạc thu được từ hoạt động phạm tội thành những tài sản có nguồn gốc rõ ràng khiến cho cảnh sát không thể tịch thu được.

Nơi các tội phạm thường dùng để rửa tiền nhiều nhất là các sòng bạc có giấy phép kinh doanh đàng hoàng. Trong các đạo luật liên quan đến kinh doanh sòng bạc, có những điều khoản nhằm chống lại việc rửa tiền. Những đạo luật này bao gồm Proceeds of Crime Act 1987, Financial Transactions Reports Act 1988, Mutual Assistance in Criminal Matters Act 1987. Thêm vào đó nước Úc cũng dùng những công ước quốc tế như 1988 United Nations Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotrophic Substance và Council of Europe Convention on Laundering, Search, Seizure and Confiscation of the Proceeds of Crime để điều phối những hoạt động chống rửa tiền trong nước Úc.

Điều 81 và 82 của đạo luật liên bang Proceeds of Crimes Act 1987 cho phép cảnh sát đóng băng và tịch thu tất cả tài sản không rõ xuất xứ, hay thu nhập từ các hoạt động tội phạm. Mức độ trừng phạt tối đa là 200000 đô la hay 20 năm tù, hoặc cả hai nếu người phạm tội rửa tiền là cá nhân. Mức phạt cho các công ty lên đến 600000 đô la.

Theo luật pháp của Úc cần phải chứng minh trước tòa là những tài sản thu được là từ hoạt động tội phạm và nghi can đã rửa tiền. Việc này đôi khi rất khó khăn trong thực tế và vì thế nhiều lúc nghi can không thể bị tòa kết án.

Căn cứ theo đạo luật Financial Transactions Reports Act 1988 thì các công ty chuyển tiền và ngân hàng phải báo cáo những hoạt động chuyển tiền theo luật định cho AUSTRAC, cơ quan chuyên trách nghiên cứu và phân tích các hoạt động chuyển ngân. Cũng theo đạo luật này thì các sòng bạc, trung tâm cá độ và những hoạt động cờ bạc khác cũng phải báo cáo tất cả những vụ chuyển ngân trên 10,000 đô la. Đồng thời tất cả tổ chức tài chính nói trên có nhiệm vụ phải báo cáo cho AUSTRAC tất cả những vụ chuyển ngân có nhiều điểm nghi ngờ. AUSTRAC là một cơ quan tình báo tài chính có quyền lực rất rộng lớn và tổ chức này có quyền dùng mật báo viên và tiến hành mọi hình thức điều tra nhằm phát hiện những vụ rửa tiền lớn.

Nha thuế vụ liên bang thường xuyên sử dụng những báo cáo chuyển ngân trên trang mạng của AUSTRAC. Theo các nhân viên cao cấp của nha thuế vụ, thì luật pháp phải được thay đổi để bao gồm hành vi trốn thuế cũng bị coi là hoạt động rửa tiền. Nha thuế vụ cũng có những quyền hạn rất lớn để tiến hành điều tra những hoạt động chuyển ngân bất hợp pháp trong các sòng bạc tại Úc. Căn cứ theo luật, nha thuế vụ có quyền yêu cầu các sòng bạc cung cấp tất cả tài liệu, băng video ghi hình hay bất cứ bằng chứng nào khác.

Trên thực tế các sòng bạc tại Úc chưa bị xem là địa điểm cho những hoạt động rửa tiền phi pháp. Theo các cơ quan điều tra thì nếu tại các sòng bạc của Úc có hoạt động rửa tiền thì những hoạt động này chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong toàn bộ hoạt động rửa tiền tại Úc.

Tại NSW đạo luật Casino Control Act 1992 đã có những điều khoản chặt chẻ nhằm kiểm soát hoạt động tài chính của những sòng bạc nhằm khống chế hoạt động chuyển tiền phi pháp tại đây. Thêm vào đó đạo luật nói trên cũng có những điều khoản nhằm chống lại sự xâm nhập của xã hội đen vào các sòng bạc.

Tuy nhiên các đạo luật kiểm soát các hoạt động sòng bạc tại Úc không thống nhất mà lại khác nhau theo từng tiểu bang. Các hoạt động cờ bạc đã phát triển tại Úc vào những năm 1970, 1980 và 1990 và theo đó những đạo luật mới cũng được các tiểu bang ban hành nhằm kiểm soát các sòng bạc này, mà quy mô và các hoạt động ngày càng lớn và phức tạp.

Khi sòng bạc Wrest Point, sòng bạc đầu tiên hoạt động tại Úc mở cửa năm 1971, đã có một văn phòng giám sát của chính phủ đặt ngay trong sòng bạc nhằm kiểm soát tại chỗ. Cứ mỗi lần sòng bạc phát triển, thì mỗi lần chính phủ đặt thêm những điều luật và biện pháp mới để kiểm tra nghiêm ngặt.

Giảm giám sát, rửa tiền tăng?

Tuy nhiên trong những năm gần đây do việc cắt giảm ngân sách dành cho các hoạt động giám sát sòng bạc, chính phủ các tiểu bang đã giảm thiểu việc giám sát tại chỗ và phát triển hệ thống kiểm tra qua máy móc và kiểm toán qua internet. Hoạt động này xảy ra trên khắp nước Úc nhằm tăng hiệu quả kiểm tra và giảm chi phí đến mức tối thiểu.

Việc rút các văn phòng giám sát khỏi các sòng bạc và yêu cầu các sòng bạc báo cáo cho chính phủ có thể làm giảm chi phí nhưng chưa chắc đã thực hiện được sự kiểm soát tốt hơn đối với các sòng bạc. Từ đó có những nghi ngờ rằng các hoạt động rửa tiền đã từng bước được tiến hành tại các sòng bạc.

Điều cần lưu ý, nếu có các hoạt động xảy ra tại các sòng bạc, thì mức độ tại mỗi sòng bạc khác nhau . Thông thường các sòng bạc càng lớn như sòng bạc Star tại Sydney hay Crown tại Melbourne thì các biện pháp theo dõi và khống chế rửa tiền càng chặt chẽ. Nhưng tại các casino nhỏ thì hoạt động rửa tiền với số tiền lớn khó xảy ra vì khó lọt qua sự lưu ý của nhân viên và công chúng trong sòng bài. Các sòng bạc nhỏ thường không hấp dẫn được khách hàng xộp và cũng không muốn người chơi dùng những món tiền lớn.

Nói chung, các sòng bạc tại Úc được xem là những nơi rửa tiền lý tưởng cho giới tội phạm vì thế những đạo luật chống rửa tiền trực tiếp nhắm vào hoạt động của các sòng bạc. Những hoạt động đáng ngờ có thể bị điều tra trong các casino thường được phát hiện bằng hai cách chính. Đó là giám sát tại chỗ và qua hệ thống tình báo tài chính do cơ quan AUSTRAC tiến hành.

Nếu việc giám sát tại chỗ phát hiện những hoạt động khả nghi thì việc báo cáo cho cơ quan nào tùy thuộc tiểu bang. Tại NSW giám đốc cơ quan giám sát sòng bạc sẽ báo cáo cho cảnh sát và đồng thời báo cáo cho giới chức kiểm soát sòng bạc cấp tiểu bang. Những thông tin này thường được chia xẽ giữa tất cả những cơ quan phòng chống tội phạm của tiểu bang NSW. Lập tức sau khi nhận được báo cáo hay nhận các tin tình báo AUTRAC sẽ tiến hành điều tra. Thông thường những tin tức tình báo thu lượm được tại chỗ rất có giá trị. Vì thế luôn có những tình báo viên trong các sòng bạc thu nhặt tin tức cho các cơ quan chống rửa tiền của Úc.

Bất chấp tình trạng manh mún của những đạo luật kiểm soát casino và chống rửa tiền, trong những năm vừa qua Úc đã tạo được tiếng tăm quốc tế về việc chống rửa tiền. Trong khi đó nhiều quốc gia đã thất bại trong việc kiểm soát các sòng bài và do đó cũng không chống lại được những hoạt động rửa tiền.

Tuy nhiên giới truyền thông thĩnh thoảng vẫn đưa tin rằng nhiều sòng bạc hoạt động rửa tiền, cho vay xã hội đen và những hoạt động tội phạm khác đang xảy ra. Đặc biệt sự chú ý của giới truyền thông nhắm vào những vị khách giàu sụ tại phòng đánh bạc dành riêng cho VIP vẫn thường gọi là Sovereign Room. Một khách xộp của phòng đặc biệt này đang ngồi tù, sau khi bị bắt và truy tố tội buôn ma túy. Theo tin tức thì chỉ trong vòng 6 tháng, ông khách này ăn được 94 triệu đô la tại Star Casino.

Ông khách này có một cửa hiệu bán thức ăn nho nhỏ tại Sydney sau đó đã bị cảnh sát theo dõi ngày đêm. Rõ ràng số tiền mà ông khách này đem ra đánh bạc tại Star quá lớn so với thu nhập mà ông ta có thể có được từ nhà hàng của mình. Cảnh sát tin rằng tiền ông khách mang vào đánh bạc có thể là tiền bẩn được làm ra từ những hoạt động tội ác.

Cảnh sát can thiệp bằng cách yêu cầu Star casino cấm cửa ông khách đáng nghi này cùng với 45 vị khác do có lịch sử tội phạm. Cũng theo cảnh sát Sydney thì sau đó ông này chạy xuống đánh bạc tiếp ở Victoria và những tiểu bang khác cho đến ngày sa lưới cảnh sát và ngồi tù.

Trong một buổi phỏng vấn trên truyền hình do chương trình Four Corners thực hiện, ông xếp của giói chức kiểm soát bài bạc của NSW đã nói rằng cảnh sát Sydney đã làm cho tiểu bang thất thu vì những lệnh cấm. Những người bị cấm rõ ràng là mang tiền sang tiêu ở các tiểu bang khác. Lời tuyên bố này khiến dư luận phản đối và chính phủ NSW đã gây áp lực đòi ông xếp phải từ chức.

Câu chuyện này đặt ra nhiều câu hỏi. Câu hỏi đầu tiên phải chăng ông khách trên đã đến rửa tiền tại Star Casino? Có thể nói không sợ sai rằng ông ta đến Star Casino rửa tiền. Vì sao ông ta không bị bắt mà chỉ bị cấm? Vì sao ông ta vẫn có thể đến các casino khác tiếp tục rửa tiền? Vì sao cuối cùng ông khách bị bắt và đi tù vì tội buôn ma túy.

Người ta tin rằng Star casino đã không báo cáo trường hợp khả nghi này cho giới chức thẩm quyền. Và giới chức thẩm quyền cũng làm như không biết để bảo vệ uy tín của Star casino đồng thời để làm mọi người tin rằng ở Sydney không có hiện tượng rửa tiền. Việc làm này nếu đúng rõ ràng là vi phạm luật pháp và làm ảnh hưởng đến hoạt động điều tra của những cơ quan chống tội phạm khác.

So với những cơ quan tài chính khác, thống kê của AUSTRAC cho thấy Star casino hiếm khi báo cáo những hoạt động tài chính đáng ngờ. Sự thực là các sòng bạc là những doanh vụ tư nhân. Mục đích chính là kiếm lời. Khách càng xộp càng mang nhiều lợi nhuận đến cho casino và lẽ dĩ nhiên sẽ được ưu đãi. Những ông khách xộp này lui tới nhiều lần, tiêu tiền như nước, nhân viên nào cũng được cho tiền. Đến một lúc nào đó quan hệ cá nhân giữa khách và nhân viên hình thành.Chẳng có ai thấy hành vi của khách xộp là đáng nghi ngờ nữa.

Sự khó khăn nằm ở các nhân viên vừa phải làm hài lòng ban giám đốc của casino, vừa làm vừa lòng khách xộp, vừa phải làm vừa lòng các cơ quan thu thập tin tức tình báo chống rửa tiền. Lẽ tất nhiên, ai cũng nghĩ đến quyền lợi của mình đầu tiên và vì thế người ta không quan tâm đến vấn đề báo cáo tin tức.

Sự chồng chéo của pháp luật cũng là một vấn đề phức tạp. Tại NSW, cơ quan thẩm quyền kiểm soát các sòng bạc luôn tin rằng việc chống rửa tiền, chống tội phạm là bổn phận của cảnh sát. Trong khi tại các tiểu bang khác, cơ quan nói trên được cho là chỉ có trách nhiệm đừng để giới xã hội đen xâm nhập vào sòng bạc. Đây là một sự hiểu lầm vô ý hay cố ý? Rõ ràng cơ quan nói trên ở mọi tiểu bang phải hiểu rằng chống tội phạm xâm nhập phải bao gồm việc chống rửa tiền.

Một vấn đề nữa là khi gặp một trường hợp nghi ngờ ở sòng bạc, người ta không biết phải phản ứng cách nào là đúng nhất. Khi có một nghi vấn về rửa tiền, phải chăng không nên chận đứng ngay lập tức mà nên để cho tội phạm thực hiện rửa tiền để từ đó thu thập thêm bằng chứng và bắt trọn ổ? Cách thứ hai là cấm những vị khách nghi vấn vãng lai. Thật ra việc cấm một người hay chận đứng một trường hợp chuyển tiền phi pháp không quan trọng bằng việc theo dõi để khám phá ra nguồn gốc và đầu não của những vụ rửa tiền cũng như những hoạt động phạm pháp đàng sau số tiền đó.

Trường hợp vị khách “quý” của Star casino nói trên rõ ràng đã làm cho dư luận nghi ngờ về tính hiệu quả của các cơ quan chống rửa tiền tại NSW. Điều này càng làm cho người ta lo lắng hơn là từ bao lâu nay NSW vẫn được coi là thành công nhất trong các hoạt động chống rửa tiền. Rõ ràng luật pháp liên quan đến chống tội phạm rửa tiền cần phải được cải cách.

Những hoạt động của các sòng bạc trên phạm vi toàn thế giới càng lúc càng rộng lớn và phức tạp trong thế kỷ 21. Và những hoạt động của tội phạm rửa tiền cũng phát triển với mức độ tương tự.

Những hoạt động cờ bạc trên internet đã khiến những vụ chuyển ngân quốc tế liên quan đến cờ bạc càng lúc càng nhiều. Nhất là ở những nước Châu Á, nơi mà hoạt động cờ bạc bao giờ cũng đi kèm với tội phạm xã hội đen, ma túy, đỉ điếm, cho vay cắt cổ, thanh toán…Trong bối cảnh khách du lịch từ Á Châu đến Úc ngày càng nhiều, vấn đề tội phạm Á Châu đến Úc rửa tiền là chuyện cần xem xét nghiêm chỉnh. Thế kỷ 21 có thể là thế kỷ của Á Châu thì đồng thời nó cũng là thế kỷ của tội phạm.

Một số lượng lớn tiền từ các tổ chức tài chính ngoại quốc chuyển vào các sòng bạc tại Úc, cũng có nghĩa là trong số đó có thể có những nguồn tiền không minh bạch. Tính chất phức tạp của những hoạt động chuyển ngân, việc ưu đãi thuế cho người chơi bạc, càng làm cho tính chất của hoạt động chống rửa tiền càng lúc càng khó khăn.

Trong vài năm vừa qua nhiều quốc gia châu Á đã kết hợp với Úc trong các hoạt động khống chế rửa tiền xuyên quốc gia, và một số đường dây rửa tiền tội phạm núp bóng dưới những công ty chuyển tiền “hiền lành” đã bị phát hiện và truy tố.

Tuy nhiên báo cáo vừa qua liên quan đến hoạt động của Star casino đã làm dư luận NSW bất bình. Người đứng đầu cuộc điều tra là luật sư Gail Furness cho biết Star casino không hề có bất cứ vấn đề gì về tội phạm, về xách nhiễu tình dục, về ma túy? Nếu vậy xem ra Star casino còn tốt hơn những bê bối của cảnh sát và quân đội Úc?

Người ta tin rằng bản báo cáo của Gail Furness chỉ nhằm mục đích che chắn cho những cơ quan có trách nhiệm điều phối các hoạt động cờ bạc, rượu chè và ma túy tại NSW. Ai cũng còn nhớ rằng tháng 12 năm ngoái bản báo cáo của Gail Furness mở đường cho công ty Echo Entertainment được chính phủ cấp tiếp giấy phép điều hành casino thêm 5 năm nữa. Nhưng hai tháng sau đó, giám đốc điều hành Star casino là Sid Vaikunta đã bị sa thãi vì tội xách nhiễu tình dục nhân viên. Ngay lúc đó người ta biết vô số chuyện xấu xa đàng sau vẻ hào nhoáng của Star casino. Dĩ nhiên có nhiều điều không đúng, nhưng nếu như nói rằng chẳng có gì nghi vấn về hoạt động của Star casino như bản báo cáo của Gail Furness thì càng không đúng hơn nữa.

Có thể chúng ta sẽ không bao giờ biết được những gì thật sự đang xảy ra đàng sau những xa hoa và hào nhoáng của những sòng bạc lớn kể cả trong nước Úc và trên thế giới. Những một điều chắc chắn rằng có rất nhiều người trong cái thế giới lung linh đó đã bán linh hồn cho quỷ.

Sunday Telegraph, 20/5/12