Trong thực phẩm có chứa ngũ CỐC ĐỂ Áp dụng tại trung tâm kiểm nghiệm thuốc mỹ phẩm thực phẩm thừa thiên huế

1. MỤC ĐÍCH: Giới thiệu quy trình định lượng aflatoxin B₁ trong các mẫu thực phẩm có chứa ngũ cốc đã được xây dựng và áp dụng tại Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc mỹ phẩm thực phẩm Thừa Thiên Huế.

2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Sử dụng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) detector huỳnh quang kết hợp với kỹ thuật chiết pha rắn (SPE) dùng cột silicagel để tách và làm giàu mẫu.

3. KẾT QUẢ: Quy trình phân tích đạt được độ lặp lại cao (RSD = 3,03%, n = 5), độ đúng tốt (tỷ lệ thu hồi từ 80,0 đến 108,3%), giới hạn phát hiện thấp (2,12 ng/ml) và có tương quan tuyến tính tốt giữa diện tích píc và nồng độ aflatoxin B₁ (R = 0,9992). Với quy trình này, có thể áp dụng để kiểm tra độc tố aflatoxin B₁ trong hầu hết các mẫu thực phẩm có chứa ngũ cốc.

4. KẾT LUẬN : Đã xây dựng quy trình định lượng aflatoxin B₁ trong các sản phẩm thực phẩm có chứa ngũ cốc. Quy trình đã được thẩm định và áp dụng tại Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc mỹ phẩm thực phẩm Thừa Thiên Huế cho kết quả tốt.

ABSTRACT

ESTABLISHMENT OF AFLATOXIN B₁ IN CEREAL FOOD ANALYTICAL PROCEDURE FOR APPLICATION AT THE DRUG COSMETIC AND FOOD QUALITY CONTROL CENTER OF THUA THIEN HUE PROVINCE

Dang Van Khanh, PhD.^(a), Nguyen Tan Si, MSc.^(a), Hoang Trong Si, PhD.<sup>(b)

(a)</sup> Drug cosmetic and food quality control center of Thua Thien Hue province

^(b) College of Medicine and Pharmacy – Hue university

1. OBJECTIVES: Proposal a procedure for analysis of aflatoxin B₁ contaminated in cereal food samples which is established and applicated successfully at the Drug cosmetic and food quality control center of Thua Thien Hue province.

2. METHODS: A combination of the high performance liquid chromatography (HPLC) with fluorescent detector and the solid phase extraction (SPE) with silicagel column technique has been used.

3. RESULTS: Under suitable conditions, the procedure gained high reproducibility (RSD = 3,03%, n = 5), good accuracy (recovery from 80,0 to 108,3%), low limit of detection (2,12 ng/ml) and good linear correlation between peak area and the aflatoxin B₁ concentration (R = 0,9992). This procedure could be applied to control of aflatoxin B₁ contaminated in most cereal food samples.

4. CONCLUSIONS: The proposal procedure has been applicated successfully at the Drug cosmetic and food quality control center of Thua Thien Hue province for analysis of aflatoxin B₁ contaminated in cereal food samples.
1.ĐẶT VẤN ĐỀ

Các loại thực phẩm có chứa ngũ cốc và các hạt có dầu đều có khả năng nhiễm độc tố aflatoxin B₁ do 2 loài vi nấm điển hình là Aspergillus flavus và Aspergillus paraciticus gây nên. Các aflatoxin là những tinh thể màu vàng tan trong một số dung môi hữu cơ (cloroform, methanol, acetone,…) và có độc tính cao, rất bền vững với các tác nhân hóa lý, chỉ bị phân huỷ ở nhiệt độ trên 120⁰C trong môi trường kiềm [3].

Do trong công thức cấu tạo hóa học có vòng dihydrofuran nên aflatoxin B₁ liên kết được với một số enzym làm cản trở sự trao đổi chất. Ngoài ra, aflatoxin B₁ còn có thể tương tác đồng hóa trị với vật chất di truyền (DNA, RNA) gây tổn thương gan và gây ung thư gan. Với phụ nữ mang thai, hấp thu lượng đáng kể sẽ dẫn đến di tật thai nhi hoặc quái thai nặng có thể chết non [3].

Vì vậy, việc kiểm tra các sản phẩm thực phẩm có chứa ngũ cốc có nguy cơ nhiễm aflatoxin B₁ là rất cần thiết. Quyết định số 46/2007/QĐ-BYT của Bộ Y tế qui định mức giới hạn ô nhiễm aflatoxin B₁ trong thực phẩm dùng cho người lượng không vượt quá 5 ng/ml [4].

Hiện nay quy trình phân tích aflatoxin B₁ trong các mẫu thực phẩm có chứa ngũ cốc theo Tiêu chuẩn Việt Nam sử dụng cột chiết sắc ký ái lực miễn dịch kết hợp với việc tạo dẫn xuất sau cột [5]. Phương pháp này tuy có độ nhạy cao, nhưng phải qua nhiều giai đoạn, khó thao tác, tốn kém thời gian, chi phí phân tích cao.

Trong bài báo này chúng tôi giới thiệu quy trình định lượng aflatoxin B₁ trong các mẫu thực phẩm có chứa ngũ cốc bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) kết hợp với kỹ thuật chiết pha rắn (SPE) dùng cột silicagel để tách và làm giàu mẫu, đã được xây dựng và áp dụng tại trung tâm Kiểm nghiệm thuốc mỹ phẩm thực phẩm Thừa Thiên Huế (TTKN).

- Cân phân tích điện tử AUX 220, Shimadzu, Nhật Bản.

- Máy sắc ký lỏng hiệu năng cao Series 20A detector huỳnh quang, Shimadzu, Nhật Bản.

- Các thiết bị khác: tủ sấy, thiết bị lọc nước siêu sạch, máy cất nước hai lần.

- Các dụng cụ thủy tinh chính xác như bình định mức, pipet, ... loại class A.

- Micropipet các loại 0,5 ÷ 10 l, 10 ÷ 100 l, 100 ÷ 1000 l.

- Chuẩn Aflatoxin B₁ của Supelco có nồng độ 1 µg/ml.

- Cột phân tích pha đảo C18 (250mm×4,6mm; 5µm).

- Pha động (acetonitril : methanol : nước) =  22,5 : 22,5 : 55,0

- Tốc độ dòng 1,0 ml/phút.

- Thể tích tiêm 20 µl.

- Mẫu chuẩn: Pha dung dịch chuẩn trong dung môi methanol có nồng độ aflatoxin B₁ = 0,015 µg/ml.

Pha một dãy 5 dung dịch chuẩn aflatoxin B₁ trong methanol có nồng độ từ 2,0 ng/ml đến 20,0 ng/ml. Tiến hành sắc ký với các điều kiện như đã nêu ở mục 2.3. Kết quả được ghi ở bảng 1 cho thấy trong khoảng nồng độ đã khảo sát có sự tương quan tuyến tính tốt giữa nồng độ aflatoxin B₁ với diện tích píc của chúng, R = 0,9992. (bảng 1).