Trích thông bạch của Thánh truyền Trung Hưng, Hội thánh Truyền giáo Cao Đài

Sau khi Đạo Cao Đài được định hình và phát triển mạnh mẽ ở miền Nam, các bậc Hướng Đạo muốn truyền bá ra Trung, Bắc, nhưng hoàn cảnh lúc bấy giờ thật là khó khăn. Năm 1929 Ngài Phối sư Thái Thơ Thanh ra Huế, Ngài Giáo sư Vương Quang Kỳ ra Bình Định. Năm 1932 Ngài Giáo sư Thái Gấm Thanh ra Quảng Nam... tất cả đều bị chính quyền Nam Triều và Bảo Hộ ngăn cấm cưỡng chế buộc phải trở về Nam. Đến khoảng năm 1934 - 1940, những người dân miền Trung từ các tỉnh Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi, Quảng Nam vào làm ăn, buôn bán, học hành ở miền Nam được Ơn Trên bố hóa gặp Đạo, gặp Thầy, họ đã nhập môn, mang kinh sách Thánh ngôn về truyền bá quê nhà. Tiếng kinh Cao Đài đã thu hút được quần chúng rất rộng rãi.Vào đêm 23 rạng ngày 24 tháng 7 năm Giáp Tuất (1934) tại Thánh Tịnh Đại Thanh, Gò Vấp, Gia Định, Đàn cơ đầu tiên Thầy ban chỉ "Truyền Đạo Trung Kỳ".

Kể từ đó đoàn người sứ mạng lãnh lệnh đưa Đạo về Quảng Nam với tinh thần:

Để rồi chấp nhận:

Tứ Linh Đồng Tử là bộ phận thông công do Thầy chọn làm phương tiện chuyển mối Đạo từ Thầy qua Thiên điển để cơ trình từng bước hiện bày, nhân duyên từng nơi kết tụ. Cùng lúc đó, cácmối Đạo Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi tùy thuận cơ duyên, nhập dòng thành cơ Đạo miền Trung Nam, Ngãi, Bình, Phú.

Nền Tân pháp từ đó đã thâm nhập vào mọi tầng lớp mà không do bởi một Chức sắc của Chi Phái hay Hội Thánh nào ở miền Nam ra truyền. Do đó bổn đạo miền Trung không thống thuộc một Chi Phái nào mà gồm đủ cả Tiên Thiên, Cầu Kho, Tây Ninh, Minh Chơn Đạo, Liên Hòa Tổng Hội.v.v...Các tỉnh miền Trung vốn là mảnh đất nghèo nàn, kham khổ nhưng có nhiều linh khí văn vật, lắm nhân sĩ ưu thời mẫn thế, nhiều bậc uyên thâm, đạo đức chân tu, sở đắc Đạo học Tam giáo đồng nguyên, với bản chất hiền hòa luôn thị hiện tâm Bồ Tát. Đó là nhân tố để Thầy và các Đấng Thiêng Liêng chuyển Đạo Trung Kỳ lập cơ qui nhứt ban truyền sứ mạng Trung Hưng. Thầy, Mẹ, các Đấng Thiêng Liêng, chư Thần, Thánh Việt Nam đã hội hiệp điễn quang, chung dòng Pháp nhũ, khơi mạch dưỡng sinh, ươm mầm Thánh thiện, đưa ơn Tận độ đến mọi nhà.

  Gặp lúc non sông khốn đốn, đất nước điêu linh, từ cảnh bị trị chuyển sang chiến tranh khốc liệt. Người dân không những chịu tình trạng phân ly tao loạn, cửa nát nhà tan, sớm còn tối mất mà thêm thảm cảnh rẽ chia nghi kỵ. Bên này hành, bên kia phạt để rồi có kẻ tù đày, có người thọ tử. Đối với một nền Đạo mới, phương tiện truyền giáo lại là thông công Cơ bút nên đã phải nếm trải nhiều thử thách gian lao, anh tù em tội, chùa bế thất niêm. Các Hướng đạo miền Trung đã dâng trọn thân tâm, chư Đạo đồ cũng đã hy sinh tất cả cho sự nghiệp truyền giáo độ đời. Qua bao thử thách vàng đá phân vân, kể từ năm Nhâm Thìn (1952), do Đồng Tử Liên Hoa chấp cơ. Trong những đêm vắng lặng, từ nơi này, nơi kia, từ miền xuôi lên mạn ngược khắp cùng Nam, Ngãi, Bình, Phú nguồn Thiên điển đã kết nên lời vàng, tiếng ngọc, tạo chất sống tâm linh cho mọi mảnh hồn chí thành chí kỉnh. Ơn trên đã mở ra vận hội mới, muôn vàn lời Thánh ý Tiên đã chan rưới cho chúng sanh. Từ giai đoạn Chỉnh Cơ Lập Pháp sang Khai Cơ Giáo Pháp tất cả đều được lý giải thành các Chương Đạo Pháp.

- Phong thưởng cho người có công

- Hình thành bốn Cơ quan trị Đạo

- Ban 4 Pháp Bí tích

- Ban 4 tầng bậc công phu

- Xây dựng Bửu Tòa, Linh Tháp

- Hình thành Hội Thánh miền Trung với các tiêu ngữ:

- Chỉnh tu hình thức Thiên ân

Nguyen nhân hình thành sự mau lẹ của cao đài:Giải thích nguyên nhân sự thành công mau lẹ của đạo Cao Đài, người ta có thể cho rằng: do phải sống trong hoàn cảnh chính trị xáo trộn, dân chúng Nam Kỳ muốn tìm một lối thoát cho tâm hồn thông qua tôn giáo, và họ đã đến với Cao Đài. Nói như thế cũng có vẻ phù hợp với bối cảnh chính trị xã hội Nam Kỳ vào đầu thế kỷ XX vốn rất gay go và phức tạp. Nhưng, nếu giải thích rằng do hoàn cảnh thời cuộc mà dân chúng Nam Kỳ tìm đến một lối thoát ở tôn giáo, thì tại sao lại là một tôn giáo còn quá non trẻ như đạo Cao Đài, trong lúc ở miền Nam lúc ấy chẳng phải thiếu các hình thức tôn giáo khác?

Xét như vậy, có thể thấy rằng: nếu chỉ nhìn sự thành công mau lẹ của Cao Đài lúc khai nguyên đơn thuần qua lăng kính chính trị thì phải chăng thiếu toàn diện? Có lẽ người ta cần thiết tìm hiểu thêm vấn đề ở các góc cạnh khác, chẳng hạn như về phương diện tâm linh.

ĐẠO CAO ĐÀI :

tôn giáo ra đời ở Việt Nam năm 1926. Người sáng lập là Ngô Văn Chiêu (1878 - 1932) và một số các công chức, quan lại Việt Nam thời Pháp. Tự xưng là Đại Đạo, đạo của nhân loại tập hợp các tôn giáo. ĐCĐ tôn vị đứng đầu là Đức Chí tôn tức Ngọc Hoàng Thượng đế, viết Cao Đài Tiên ông Đại Bồ Tát Mahatat giáo đạo Nam Phương lần thứ ba (tam kì) xuống cứu nhân loại (phổ độ), lấy biểu tượng là Mắt Trời (Thiên Nhãn), chủ trương Tam giáo (Nho, Phật, Lão) đồng nguyên, chủ yếu gồm Đạo giáo và Ngũ chi hợp nhất là [Phật đạo (Phật), Tiên đạo (Lão Tử – Laozi), Thánh đạo [Giêsu (Jésus)], Thần đạo (Khương Tử Nha – Qiang Ziya), Nhân đạo (Khổng Tử – Kongzi). Ngoài ra, còn thờ một số danh nhân, anh hùng Việt Nam, Trung Quốc, Pháp.

ĐCĐ dùng phương pháp cầu cơ của Đạo giáo làm phương pháp giao tiếp giữa Đức Chí tôn và các thánh thần với trần gian. Coi trọng đạo tổ tiên. ĐCĐ phát triển ở các tỉnh phía Nam, chia làm nhiều chi phái, phái thiên về "vô vi", phái thiên về "phổ độ". Chi phái lớn ở Tây Ninh với một Toà thánh trong đó có một Đền Thánh. Ở các địa phương có các thánh thất.

ĐẠO CAO ĐÀI :Đạo Cao Đài ra đời từ một nhóm quan lại, địa chủ, tiểu tư sản, công chức ở Sài Gòn. Công cuộc vận động lập đạo Cao Đài bắt đầu từ năm 1925, nhưng trước đó (năm 1921) tại Phú Quốc, ông Ngô Văn Chiêu, một quan chức trong chính phủ thuộc địa, đã đặt nền tảng gầy dựng đạo này bằng việc lập bàn thờ, xây dựng kinh sách, tiến hành tu đạo. Theo tài liệu của đạo Cao Đài, ông Ngô Văn Chiêu là người học trường Pháp (tốt nghiệp bằng Thành Chung của Trường Chasseloup Laubat Sàigòn – nay là trường Lê Quí Đôn), làm công chức thời Pháp thuộc, là người rất say mê thuật cầu cơ. Qua những buổi cầu cơ, ông Chiêu đã đặt niềm tin vào “thế giới siêu linh”, một thế giới “hư ảo” mà nội dung tôn giáo đề cập. Thế giới hư ảo đó là nơi tồn tại của các đấng siêu linh, trong đó “Cao Đài Tiên Ông” giáng đàn vào năm 1919 tại Tân An đã trở thành một trong những đấng siêu linh quan trọng trong “thế giới hư ảo” của đạo Cao Đài. Đấng “Cao Đài Tiên Ông” xuất hiện khi ông Chiêu cùng những người bạn tổ chức cầu cơ tại Tân An. Sau đó, đấng siêu linh này thường xuyên xuất hiện trong những buổi cầu cơ của ông Chiêu tại Hà Tiên và Phú Quốc. Năm 1921, thông qua những buổi cầu cơ tại Phú Quốc, Đấng “Cao Đài Tiên Ông” đã nhận ông Chiêu làm đệ tử, khuyên ông ăn chay trường và tu luyện tâm pháp. Cũng trong năm này, ông Chiêu tạo hình tượng “Thiên nhãn” (Mắt trời) làm biểu tượng thờ cúng và đã cụ thể hóa “thế giới hư ảo” bằng cảnh “Bồng Lai” khi cho rằng mình đã được “Tiên ông” tưởng thưởng cho công phu tu hành bằng việc cho thấy “Tiên cảnh” (thế giới của sự giải thoát). Cuối năm 1924 đầu năm 1925, khi làm việc ở Dinh Thống Đốc Nam Kỳ tại Sài Gòn, ông Chiêu đã cùng ông Vương Quan Kỳ (người làm cùng sở), Đoàn Văn Bản (Đốc học Trường Cầu Kho), Nguyễn Văn Hoài, Võ Văn Sang, Lý Trọng Quí lập thành nhóm tu theo đạo Cao Đài tại Sài Gòn. Nhóm tu này do ông Chiêu đứng đầu và là người hướng dẫn. Bên cạnh nhóm ông Chiêu, giữa năm 1925 tại Sài Gòn, một số người cũng cổ vũ tu theo đạo Cao Đài. Đó là các ông Phạm Công Tắc, Cao Quỳnh Cư, Cao Hoài Sang. Họ là những người đồng thanh khí (cùng yêu âm nhạc, sính thơ văn và đều tin có thế giới siêu hình hiện hữu) và là đồng hương, bạn học, đồng nghiệp nên thường qua lại chơi thân với nhau, thường xuyên tổ chức hội họp đàm đạo thơ văn và thế sự. Họ đến với đạo Cao Đài cũng xuất phát từ sự say mê tiếp xúc với “thế giới siêu linh” như nhóm của ông Chiêu, nhưng dưới một hình thức khác là “xây bàn”.

Năm 1925, bằng hình thức xây bàn, các ông đã trò chuyện được với chơn linh của cụ Cao Quỳnh Tuân (cha của ông Cao Quỳnh Cư), Vương Thị Lễ (cháu của ông Vương Quan Kỳ), chơn linh của các thi sĩ và các bậc tiên thánh như thi sĩ Huỳnh Thiên Kiều (hiệu là Quí Cao), Đức Nhàn Âm Đạo Trưởng, Thanh Sơn Đại Sĩ (Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm), Đại tiên Lê Văn Duyệt… để cùng làm thơ, họa phú. Các ông còn tiếp xúc được với Diêu Trì Kim Mẫu và Cửu vị Tiên nương. Đặc biệt, các ông đã tiếp xúc với chơn linh của “Cao Đài Tiên Ông” dưới danh xưng ban đầu là AĂÂ. Cũng giống như ông Chiêu, Cao Đài Tiên Ông đã nhận các ông làm đệ tử để truyền đạo; sau đó có thêm sự tham gia của ông Lê Văn Trung, Trương Hữu Đức, Nguyễn Trung Hậu… Trong đó, ông Trung là người rất có uy tín trong chính quyền thuộc địa lúc bấy giờ. Ông nguyên là Thượng nghị viện Đông Dương (Membre du Conseil Supérieur de L’Indochine), được chính phủ Pháp thưởng Đệ ngũ đẳng Bắc Đẩu Bội Tinh (Chevalier de l’ordre National de la Légion d’honneur) và được cử vào Hội Đồng Tư Vấn (Conseil Privé) năm 1912.

Cuối năm 1925, nhóm ông Cư, Tắc, Trung… hiệp với nhóm ông Chiêu, Kỳ, Bản… để hình thành nên nhóm tu theo đạo Cao Đài ở Sài Gòn, và bắt đầu công cuộc truyền bá tôn giáo mới.

Với những sự kiện nêu trên cho thấy, năm 1925 đạo Cao Đài đã trở thành một tôn giáo mới tại Nam Bộ với đầy đủ những yếu tố như:

- Về niềm tin tôn giáo: những người khởi xướng cho việc hình thành đạo Cao Đài đều tin tưởng vào một thế giới siêu thực; một thế giới tồn tại bởi các siêu linh, nơi đó có sự tồn tại của các vị Thần, Thánh, Tiên, Phật… và vong hồn của những người quá vãng, đó là cảnh “Bồng Lai”, một thế giới hoàn toàn khác thế giới trần tục. Do tin tưởng sự tồn tại của thế giới siêu thực đó mà những người như Ngô Văn Chiêu, Vương Quan Kỳ, Đoàn Văn Bản, Cao Hoài Sang, Phạm Công Tắc, Lê Văn Trung… đều là những bậc trí thức, có địa vị cao trong xã hội lúc bấy giờ, đã tìm cách tiếp xúc bằng các hình thức khác nhau như cầu cơ, xây bàn. Thông qua những lần tiếp xúc với thế giới siêu linh, những người này lại càng củng cố niềm tin của mình về sự tồn tại của các “chơn linh siêu việt” ở thế giới bên kia. Những nhân vật như Diêu Trì Kim Mẫu, Cửu Vị Tiên Nương, Ngọc Hoàng Thượng Đế, Lữ Đồng Tân, Bạch Hạt Đồng Tử… là những nhân vật tưởng như không thật được biết đến trong các truyện thần tiên của Trung Quốc thì nay lại xuất hiện, trò chuyện với họ thông qua thuật xây bàn hoặc cầu cơ. Điều này đã làm cho họ “ngây ngất” và tin tưởng tuyệt đối vào sự tồn tại của thế giới siêu linh. Lại thêm những vong hồn quá vãng là cha (chơn hồn của Cao Quỳnh Tuân), cháu (chơn hồn của Vương Thị Lễ), bạn (thi sĩ Quí Cao là bạn của ông Nguyễn Trung Hậu) của những người còn đang tại thế quay trở về cùng tâm sự, đàm đạo thơ văn… lại một lần nữa củng cố niềm tìn tôn giáo của họ.

Tất cả những điều trên đã nói lên rằng, niềm tin về một thế giới bên kia cùng với sự tồn tại của các chơn linh siêu việt đã được củng cố ngay từ buổi đầu khi đạo Cao Đài có những yếu tố manh nha hình thành trong bối cảnh thế giới cũng quan tâm nghiên cứu về linh hồn. Đây chính là niềm tin để dẫn đến sự ra đời của một tôn giáo bản địa.

Về nghi lễ tôn giáo: lễ nghi tôn giáo được thực hành nhằm dâng niềm tin tôn giáo lên các đấng siêu linh mà họ tôn thờ. Đấng siêu linh được tôn thờ chính là “Cao Đài Tiên Ông”; biểu tượng tôn giáo được sử dụng để chiêm bái cho lễ nghi tôn giáo là hình tượng “Thiên nhãn” (mắt Trời). Khi có đấng siêu linh và biểu tượng tôn giáo, ông Chiêu đã lập bàn thờ trong nhà và bắt đầu hành lễ. Mỗi ngày ông hành lễ bốn lần theo bốn thời: Tý, Ngọ, Mẹo, Dậu. Kinh sách được dùng trong hành lễ là các bài Cửu Thiên, Nhụy Châu trích từ kinh sách của đạo Minh Sư. Lễ vật dùng để cúng là hoa, trà, rượu, quả. Việc thờ cúng và hành lễ này được ông duy trì và truyền lại cho các ông Vương Quan Kỳ, Đoàn Văn Bản, Cao Quỳnh Cư, Phạm Công, Lê Văn Trung… nhằm mục đích biểu hiện niềm tin tôn giáo của mình.

- Chức sắc tôn giáo: Mặc dù các ông Ngô Văn Chiêu, Phạm Công Tắc, Cao Hoài Sang, Lê Văn Trung… trong những buổi đầu chưa có những chức phận tôn giáo rõ ràng, như họ lại chính là những người đang thực hiện hành vi tôn giáo. Ông Ngô Văn Chiêu trở thành người hành lễ chuyên nghiệp khi được giao trọng trách phải ăn chay trường, luyện đạo để giữ tâm pháp và truyền thụ cách thờ cúng và hành lễ cho những người khác. Các ông còn lại giữ vai trò buổi đầu như là những người hành lễ thông thường. Các ông phải học tập từ ông Chiêu và nhất nhất phải xem ông Chiêu là anh cả. Như vậy, năm 1925 đạo Cao Đài đã trở thành một tôn giáo của người dân Nam Bộ, do những quan lại, công chức người Việt trong chính quyền thuộc địa lập nên. Sau đó, đạo Cao Đài bắt đầu phát triển.

Hiện nay, đạo Cao Đài có 9 chi phái được nhà nước công nhận tư cách pháp nhân là Chiếu Minh Long Châu (công nhận ngày 27/7/1996), Cao Đài Tiên Thiên (29/7/1995), Minh Chơn Lý (14/3/2000), Minh Chơn Đạo (2/8/1996), Ban Chỉnh Đạo (8/8/1997), Bạch Y Liên Đoàn Chơn Lý (8/7/1998), Cao Đài Tây Ninh (27/9/1997), Cầu Kho – Tam Quan (28/4/2000) và Cao Đài Truyền Giáo (24/9/1996). Trong đó, 7 chi phái được hình thành ở Nam Bộ và 2 chi phái được hình thành ở miền Trung là Cầu Kho – Tam Quan và Cao Đài Truyền Giáo.

- Về triết lý: Đạo Cao Đài với tư tưởng hiệp nhất ngũ chi, là sự hợp nhất 5 nhánh đạo gồm: Nhơn đạo (do Khổng tử chủ trương), Thần đạo (do Khương Tử Nha lập ra), Thánh đạo (đạo Công giáo), Tiên đạo (đạo của Lão tử), Phật đạo (đạo của Phật Thích Ca) để làm tư tưởng giải thoát, nên người dân dù trước đây đã từng theo tôn giáo nào thì nay cũng cảm thấy gần gũi nếu gia nhập Cao Đài. Đạo Cao Đài còn đưa ra tôn chỉ là “Tam kỳ phổ độ”, nghĩa là cứu rỗi nhân sinh lần thứ ba. Theo đạo Cao Đài, việc cứu rỗi nhân sinh lần thứ nhất là sự xuất hiện của Thái Thượng Đạo Tổ (Thái Thượng Lão Quân) và Nhiên Đăng Cổ Phật, gọi là thời kỳ thượng ngươn khai đạo; lần thứ hai là sự xuất hiện của Lão Tử, Phật Thích Ca, Khổng Tử, và Chúa Giêsu, gọi là hội trung ngươn; lần thứ ba là sự xuất hiện của đạo Cao Đài, do chính Ngọc Hoàng Thượng Đế làm chủ mối đạo, và cũng là lần cuối cùng để cứu vớt nhân sanh nên đã gộp thâu tất cả các tôn giáo trước đó vào trong một đạo, do đó được gọi là Đại đạo tam kỳ phổ độ. Với triết lý “bình dân”, dễ hiểu như trên đã thuyết phục được người dân ở Nam Bộ.Thêm vào đó là kinh sách được viết dưới dạng văn vần theo thể thơ lục bát hoặc song thất lục bát nên dễ đọc, dễ hiểu và dễ thuộc, đã làm cho người dân cảm thấy không mấy khó khăn để trở thành tín đồ của đạo. Hơn nữa, đạo Cao Đài luôn tôn trọng tín ngưỡng và phong tục của

người dân, không ép buộc tín đồ phải từ bỏ hoặc hạn chế các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng hay phong tục cổ truyền của mình nên làm cho người dân cảm thấy thoả mái khi tham gia vào đạo.

- Về nơi thờ tự: Đạo Cao Đài với nơi thờ tự gọi là Tòa thánh và Thánh thất (trực thuộc Toà thánh) được xây dựng khá uy nghi. Bố cục ở nơi thờ tự được chia thành ba phần gọi là Tam đài, gồm Bát quái đài, nơi dùng để thờ Thượng Đế (qua hình tượng Thiên nhãn) và các Giáo chủ của các tôn giáo khác; Cửu trùng đài, nơi tín đồ quỳ hành lễ Thượng Đế và các Giáo chủ, và cũng là nơi biểu hiện các bước tu hành của tín đồ; Hiệp thiên đài, nơi thờ Hộ Pháp của đạo và cũng là nơi mà chức sắc có nhiệm vụ quản lý và bảo vệ luật pháp chơn truyền của đạo, nơi lập ra các Toà đạo để xử phạt những tín đồ phạm luật. Ba đài này là biểu tượng thiêng liêng của đạo Cao Đài, được kết hợp khá hài hòa trong kiến trúc của Tòa thánh hoặc Thánh thất, làm cho tín đồ cảm thấy nơi đây luôn là sự tôn nghiêm bậc nhất của đạo.

----o0o----