tiªu chuÈn ngµnh
|
10 TCN 332 -1998
|
Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra
ph¸t hiÖn tuyÕn trïng th©n
Ditylenchus dipsaci (Kuhn) Filipjev |
1. Ph¹m vi vµ ®èi tîng ¸p dông:
Tiªu chuÈn nµy ®îc ¸p dông trong viÖc ®iÒu tra tuyÕn trïng th©n trong c«ng t¸c KiÓm dÞch thùc vËt ë c¸c vïng cã c©y ngò cèc, ®Ëu ®ç, cá 3 l¸, cá linh l¨ng, yÕn m¹ch, h¾c m¹ch, hµnh, tái, tulip, cñ c¶i ®êng, thuû tiªn còng nh ®Êt gieo trång, c¸c ph¬ng tiÖn chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn nh÷ng c©y, bé phËn cña c©y ®ã nh»m ph¸t hiÖn lo¹i tuyÕn trïng th©n (Ditylenchus dipsaci (Kuhn) Filipjev) cã hay kh«ng hiÖn diÖn vµ nÕu cã th× ë nh÷ng vÞ trÝ nµo, ph©n bè ®Õn ranh giíi nµo trong vïng cã ®èi tîng ®iÒu tra.
2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra:
2.1. §iÒu tra trong kho vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i:
Trong c¸c ph¬ng tiÖn lu chøa, chÕ biÕn, vËn chuyÓn, c©y vµ c¸c bé phËn cña c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y ®îc quan s¸t lÊy mÉu theo quy ®Þnh t¹i TCVN 4731 - 89 (KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p lÊy mÉu). Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ph¶i chó ý c¸c bé phËn c©y nghi nhiÔm tuyÕn trïng vµ r¸c rëi, tµn d thùc vËt trong c¸c ph¬ng tiÖn ®ã (kÓ c¶ bao b×, ®å chÌn lãt).
2.2. §iÒu tra ë n¬i gieo trång:
ViÖc ®iÒu tra c¸c c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y ë c¸c n¬i gieo trång ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng quy ®Þnh sau ®©y:
2.2.1. X¸c ®Þnh diÖn ®iÒu tra:
DiÖn ®iÒu tra bao gåm c¸c diÖn tÝch ®Êt ®ai hoÆc sè lîng tói bÇu, chËu v¹i, gieo trång c¸c c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y bÞ nhiÔm hoÆc nghi bÞ nhiÔm tuyÕn trïng th©n. Mçi ®¬n vÞ diÖn ®iÒu tra kh«ng lín h¬n 10 ha hoÆc 5.000 tói bÇu, 1.000 chËu v¹i, nÕu lín h¬n th× chia ra lµm nhiÒu ®¬n vÞ nhá ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra.
2.2.2. X¸c ®Þnh ®iÓm ®iÒu tra:
Mçi ®iÓm ®iÒu tra ph¶i cã diÖn tÝch Ýt nhÊt 1m2, vµ cã Ýt nhÊt 1 c©y, n»m trong diÖn ®iÒu tra. NÕu diÖn ®iÒu tra cã diÖn tÝch tõ 10 m2 th× toµn bé diÖn tÝch ®ã lµ mét ®iÓm ®iÒu tra .Trêng hîp c©y trång trong tói bÇu hoÆc chËu v¹i th× mçi ®iÓm ®iÒu tra gåm Ýt nhÊt lµ10 tói bÇu hoÆc 1 chËu v¹i vµ cã Ýt nhÊt lµ 1 c©y. NÕu cã 100 tói bÇu hay 10
chËu v¹i th× toµn bé sè tói bÇu, chËu v¹i ®ã lµ mét ®iÓm ®iÒu tra.
Tuú theo diÖn ®iÒu tra lín hay nhá mµ sè lîng ®iÓm ®iÒu tra nhiÒu hay Ýt, tÝnh theo phô lôc sè 1 kÌm theo tiªu chuÈn nµy.
NÕu cã nhiÒu ®iÓm ®iÒu tra th× c¸c ®iÓm ®ã ph¶i ®îc ph©n bè ®Òu trªn diÖn ®iÒu tra (theo ®êng chÐo gãc hoÆc zÝch z¾c hoÆc h×nh bµn cê). Mét sè ®iÓm ®iÒu tra cã thÓ ®îc tËp trung vµo n¬i cã nhiÒu kh¶ n¨ng bÞ nhiÔm lo¹i tuyÕn trïng th©n.
2.2.3. TiÕn hµnh ®iÒu tra vµ thu thËp mÉu vËt:
2.2.3.1. Ph¶i quan s¸t bao qu¸t toµn bé diÖn ®iÒu tra tõ xa ®Õn gÇn, tõ réng ®Õn hÑp, chó ý nh÷ng c©y cã biÓu hiÖn kh¸c thêng. TiÕp ®ã ph¶i quan s¸t toµn bé ®iÓm ®iÒu tra. Chó ý nh÷ng c©y cã dÊu hiÖu nghi bÞ lo¹i tuyÕn trïng nµy g©y h¹i nh: Cßi cäc, thÊp lïn, tµn lôi, dÞ h×nh, chÕt yÓu, ®Î nh¸nh qu¸ nhiÒu, th©n bÞ sng phång, cã ®èt qu¸ ng¾n, cong queo, cã nh¸nh, c¸c chåi ngän bÞ thui chét ®iÓm sinh trëng, nh÷ng l¸ bÞ qu¨n, cã u phång mÇu nh¹t ®Æc trng, nh÷ng cñ mÐo mã, teo tãp, khi c¾t ngang cã nh÷ng vµnh mÇu n©u, nh÷ng mÇm c©y gièng, c©y con cã m« ph©n sinh hoÆc m« non dÞ d¹ng cha nhó lªn khái mÆt ®Êt.
2.2.3.2. T¹i mçi ®iÓm ®iÒu tra, cã tõ 6 c©y trë lªn sè lîng c©y ®îc quan s¸t, t×m tßi, thu thËp mÉu vËt nghi bÞ nhiÔm tuyÕn trïng th©n ë tÊt c¶ c¸c bé phËn trªn mÆt ®Êt ph¶i chiÕm Ýt nhÊt 40% tæng sè c©y trong ®iÓm ®ã, trong sè ®ã ph¶i cã Ýt nhÊt lµ 1 c©y ®îc ®µo, nhæ lªn ®Ó quan s¸t, t×m tßi, thu nhËp mÉu vËt ë c¸c bé phËn díi mÆt ®Êt. NÕu t¹i 1 ®iÓm ®iÒu tra cã 5 c©y trë xuèng th× tÊt c¶ c¸c c©y nµy ph¶i ®îc xem xÐt mäi bé phËn trªn mÆt ®Êt vµ Ýt nhÊt cã mét c©y ®îc ®µo lªn ®Ó xem xÐt c¸c bé phËn díi mÆt ®Êt.
2.3. Ph¬ng ph¸p lu gi÷ vµ b¶o qu¶n mÉu vËt:
Nh÷ng c©y vµ bé phËn c©y bÞ nhiÔm hoÆc nghi bÞ nhiÔm tuyÕn trïng th©n ®· thu thËp, Ðp kh« hoÆc ng©m trong dung dÞch ph¶i gi÷ ®îc h×nh d¹ng vµ mÇu s¾c ®Ó lµm tiªu b¶n. Mét sè c©y vµ bé phËn c©y ®ã ph¶i ®îc gi÷ nguyªn tr¹ng nh khi thu thËp ®Ó chuyÓn göi ®Õn n¬i ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh. Tiªu b¶n ph¶i ghi nh·n râ rµng sao cho kh«ng bÞ lÉn lén. Mét sè tuyÕn trïng ph¶i ®îc lµm thµnh tiªu b¶n lam-la-mel cè ®Þnh ®Ó lu gi÷. Thêi gian lu gi÷ mÉu vËt Ýt nhÊt lµ 3 n¨m.
2.4. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh:
TuyÕn trïng ®îc t¸ch khái mÉu vËt bÞ nhiÔm b»ng ph¬ng ph¸p R©y TÜnh hoÆc R©y Cobb. Sau ®ã chóng ®îc ®a lªn lam kÝnh, h¬ nãng cho chÕt råi dïng kÝnh lóp hoÆc kÝnh hiÓn vi soi næi ®Ó quan s¸t, ®o, ®Õm, ghi chÐp, ®èi chiÕu víi mÉu chuÈn hoÆc tµi liÖu chuyªn m«n theo nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu t¹i phô lôc sè 2 kÌm theo tiªu chuÈn nµy. ViÖc ®Þnh lo¹i tuyÕn trïng nµy chñ yÕu theo ph¬ng ph¸p so s¸nh h×nh th¸i. NÕu cã ®iÒu kiÖn th× ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n tÝch gen.
2.5. Dông cô ®iÒu tra:
-
KÝnh lóp cÇm tay cã ®é phãng ®¹i 5 lÇn - 10 lÇn vµ kÝnh hiÓn vi soi næi cã ®é phãng ®¹i 10-20 lÇn. KÝnh hiÓn vi quang häc víi ®é phãng ®¹i tíi 1.000 lÇn.
-
Dao, kÐo, mòi m¸c, panh, kim, èng hót. R©y läc tuyÕn trïng, ly t©m quay tay, ly t©m ®iÖn cì nhá.
-
TÊm v¶i nhùa 1,0 x 1,5m, tói polietilen.
-
B×nh thuû tinh, phÔu, giÊy thÊm, èng tuýp, ®Üa betri, chai lä, kÝnh lâm, lam kÝnh, lamel vµ c¸c m¸y mãc, dông cô cÇn thiÕt kh¸c.
-
®) XÎng, bay ®Ó lÊy mÉu ®Êt.
-
Bót, giÊy c¸c lo¹i vµ keo d¸n.
-
M¸y mãc, dông cô ghi h×nh (nÕu cã).
3. Ghi chÐp vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra:
3.1. C¸c chØ tiªu ®iÒu tra tõng lo¹i ®èi tîng ®Òu ph¶i ®îc ghi chÐp vµo sæ ®iÒu tra theo thø tù nh sau:
-
N¬i thu thËp mÉu.
-
Sè lîng ®iÒu tra... . .
-
DiÖn tÝch diÖn ®iÒu tra.
-
Sè lîng vµ s¬ ®å ph©n bè ®iÓm ®iÒu tra.
-
Sè lîng mÉu vËt vµ tiªu b¶n ®· thu thËp.
-
Sè lîng tiªu b¶n, mÉu vËt ®· lu gi÷ hoÆc chuyÓn göi ®Õn n¬i ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh.
-
Ngµy th¸ng thu thËp.
-
KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh.
-
Ngµy, th¸ng chuyÓn göi.
-
Ngêi, c¬ quan gi¸m ®Þnh.
3.2. KÕt qu¶ ®iÒu tra ®îc tæng hîp vµ ghi nhËn theo phô lôc 2 cña TCVN 4731 - 89 vµ biªn b¶n mÉu 5 (kho¶n 5 cña §iÒu 3) t¹i Quy ®Þnh ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 191/ NN - BVTV/ Q§, ngµy 31/3/1994 cña Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp thùc phÈm (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n).
3.3. ViÖc b¸o c¸o, c«ng bè kÕt qu¶ ®iÒu tra ph¶i ®îc thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña kho¶n 2a, §iÒu 14; §iÒu 15 ; §iÒu 16 cña Ph¸p lÖnh B¶o vÖ vµ KiÓm dÞch thùc vËt hiÖn hµnh; Kho¶n 2, §iÒu 13 cña §iÒu lÖ KiÓm dÞch thùc vËt hiÖn hµnh.
Phô lôc 1
B¶ng tÝnh sè lîng ®iÓm ®iÒu tra
DiÖn tÝch, sè lîng cña diÖn ®iÒu tra
(DT= DiÖn tÝch, T= Sè lîng tói bÇu, chËu v¹i)
| Sè lîng ®iÓm ®iÒu tra Ýt nhÊt |
10
|
§iÒu tra toµn bé
|
> 100
|
1 - 5
|
< 1000 (**)
|
|
ChØ lÊy sè ®¬n vÞ (ch½n) (*)
|
> 1000 (**)
|
|
> 1ha (**)
|
|
|
(*)1) DT vµ T lµ: DiÖn tÝch diÖn ®iÒu tra tÝnh theo m2 hoÆc ha vµ theo sè lîng tói bÇu hoÆc chËu v¹i.
2) ChØ lÊy ®¬n vÞ ch½n, vÝ dô: DiÖn ®iÒu tra lµ h¬n 100m2 (nh 101 m2 ... 149 m2) nhng cha ®Õn 150 m2 th× sè lîng ®iÓm ®iÒu tra còng chØ lµ 5 v× sè diÖn tÝch lín h¬n ®ã (l01 - 100 hoÆc 149 - 100) kh«ng chia ch½n cho 50, nh:
th× lµ cha ®ñ ch½n 1.
Nhng nÕu diÖn tÝch diÖn ®iÒu tra b»ng 150 m2 th× tæng sè ®iÓm ®iÒu tra sÏ lµ:
§èi víi sè lîng tói bÇu, chËu v¹i còng vËy.
(**). NÕu lín h¬n 10 ha th× khoanh thµnh nh÷ng diÖn tÝch b»ng hoÆc nhá h¬n 10 ha vµ tÝnh sè lîng ®iÓm ®iÒu tra theo b¶ng trªn ®©y. NÕu h¬n 5.000 tói bÇu vµ 1.000 chËu v¹i th× còng lµm nh vËy.
Phô lôc 2
Mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh cña tuyÕn trïng th©n
(Ditylenchus dipsaci(Kuhn) Filpjev)
Hä: Anguinidae
Bé: Tylenchida
1. TruyÒn trïng c¸i trëng thµnh cã chiÒu dµi (L) = 1,0 - 1,3 mm.
-
Tû lÖ chiÒu dµi cña th©n so víi chiÒu réng cña th©n (a) = 36 - 40.
-
Tû lÖ chiÒu dµi cña th©n so víi chiÒu dµi cña thùc qu¶n (b) = 6,5 - 7,1.
-
Tû lÖ chiÒu dµi cña th©n so víi chiÒu dµi cña ®u«i (c) = 14 - 18 .
C¬ thÓ hÇu nh duçi th¼ng khi giÕt b»ng nhiÖt, vá cutin ph©n ®èt ngang, chiÒu réng ®èt kho¶ng 1,0 Micromet, c¸c d¶i c¹nh bªn cã 4 khÝa r·nh chiÕm 1/6 - 1/8 chiÒu réng. Vïng m«i thÊp, kh«ng ph©n ®èt, t¬ng ®èi b»ng (dÑt) vµ ph©n biÖt víi phÇn th©n. PhÇn ®Çu t¬ng ®èi ph¸t triÓn, kim hót dµi kho¶ng 10 - 12 micromet, cã nóm gèc râ rµng, phÇn tríc cña thùc qu¶n h×nh trô, h¬i hÑp l¹i ë phÇn tiÕp gi¸p víi diÒu gi÷a h×nh oval. PhÇn eo th¾t cña thùc qu¶n hÑp, bao quanh bëi c¸c vßng thÇn kinh. PhÇn sau cña thùc qu¶n loe réng d¹ng diÒu, h¬i bao phñ hoÆc gèi lªn phÇn ®Çu cña ruét, cã van ë chç tiÕp nèi thùc qu¶n - ruét - lç bµi tiÕt ®èi diÖn víi diÒu sau thùc qu¶n. §u«i h×nh chãp, dµi gÊp 4 - 5 lÇn chiÒu réng c¬ thÓ t¹i hËu m«n, tËn cïng ®u«i nhän. ©m hé ph©n biÖt râ rµng, buång trøng tríc kÐo dµi, ®«i khi ®Õn tËn thùc qu¶n, no·n bµo thêng xÕp thµnh d·y ®¬n lÎ, ®«i khi d·y ®«i. Tói sau ©m hé dµi kho¶ng 1/2 chiÒu dµi tõ ©m hé ®Õn hËu m«n.
2. TuyÕn trïng ®ùc trëng thµnh cã kÝch thíc nh sau: L = 1,0 - 1,3mm; a = 37 - 41; b = 6,5 - 7,3; c = 12 - 15.
(Riªng ë trªn c©y ®Ëu Vicia faba L. tuyÕn trïng nµy cã mét d¹ng sinh häc cã kÝch thíc gÇn gÊp ®«i c¸c kÝch thíc nªu trªn.)
PhÇn tríc cña th©n gièng nh tuyÕn trïng c¸i, khi bÞ giÕt v× nhiÖt th©n cña chóng còng hÇu nh duçi th¼ng. §u«i gièng nh ®u«i tuyÕn trïng c¸i, cã mót ®u«i nhän, c¸nh ®u«i b¾t ®Çu tõ chç ®èi diÖn gèc gai giao cÊu kÐo dµi ®Õn 3/4 chiÒu dµi ®u«i, gai giao cÊu cong vÒ phÝa bông vµ ph×nh réng phÝa tríc. Gai ®Öm ng¾n, ®¬n gi¶n.
B an hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè: 56 - 1998/Q§.BNN.KHCN ngµy 14 th¸ng 4 n¨m 1998 cña Bé NN vµ PTNT.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |