Tiªu chuÈn ngµnh 10 tcn 330-1998

Tiªu chuÈn nµy ®­îc ¸p dông trong viÖc ®iÒu tra bÖnh hÐo rò ng« trong c«ng t¸c KiÓm dÞch thùc vËt ë c¸c vïng trång ng« vµ mét sè c©y nh­: C©y c­êm g¹o (Croix lacrima Filei), cá ®u«i chã (Setaria lutarens), cá Goa-tª-ma-la (Tripsacum laxum), cá Euchlaene mexicana còng nh­ ®Êt ®ai gieo trång, c¸c ph­¬ng tiÖn chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn nh÷ng c©y vµ bé phËn cña c©y ®ã nh»m ph¸t hiÖn bÖnh hÐo rò ng« do vi khuÈn Erwinia stewarti E.F. Smith g©y nªn, cã hay kh«ng hiÖn diÖn vµ nÕu cã th× ë nh÷ng vÞ trÝ nµo, ph©n bè ®Õn ranh giíi nµo trong vïng ®iÒu tra.

Trong c¸c ph­¬ng tiÖn l­u chøa, chÕ biÕn vËn chuyÓn, c©y vµ c¸c bé phËn cña c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y ®­îc quan s¸t lÊy mÉu theo ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh t¹i TCVN 4731-89 (KiÓm dÞch thùc vËt - Ph­¬ng ph¸p lÊy mÉu). Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ph¶i chó ý c¸c bé phËn c©y nghi bÞ nhiÔm bÖnh vµ c¶ r¸c r­ëi, tµn t­ thùc vËt trong c¸c ph­¬ng tiÖn ®ã (kÓ c¶ bao b×, ®å chÌn lãt).

ViÖc ®iÒu tra nh÷ng c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y ë c¸c n¬i gieo trång ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng quy ®Þnh sau ®©y:

DiÖn ®iÒu tra bao gåm nh÷ng diÖn tÝch ®Êt ®ai hoÆc sè l­îng tói bÇu vµ chËu v¹i gieo trång c¸c c©y nªu t¹i ®iÓm 1 trªn ®©y bÞ nhiÔm hoÆc nghi bÞ nhiÔm bÖnh hÐo rò ng«. Mçi ®¬n vÞ diÖn ®iÒu tra kh«ng lín h¬n 10 ha hoÆc 5.000 tói bÇu hay 1.000 chËu v¹i, nÕu lín h¬n th× chia ra lµm nhiÒu ®¬n vÞ nhá ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra.

Mçi diÖn ®iÒu tra ph¶i cã diÖn tÝch Ýt nhÊt 1 m² vµ cã Ýt nhÊt 1 c©y, n»m trong diÖn ®iÒu tra . NÕu diÖn ®iÒu tra cã diÖn tÝch  10 m² th× toµn bé diÖn tÝch ®ã lµ mét ®iÓm ®iÒu tra. Tr­êng hîp c©y trång trong tói bÇu hoÆc chËu v¹i th× mçi ®iÓm ®iÒu tra gåm Ýt nhÊt lµ 5 tói bÇu hoÆc 1 chËu v¹i vµ cã Ýt nhÊt lµ mét c©y. NÕu cã  10 tói bÇu hoÆc 10 chËu v¹i th× toµn bé sè tói bÇu vµ chËu v¹i ®ã lµ mét ®iÓm ®iÒu tra. §iÓm ®iÒu tra, tÝnh theo quy ®Þnh t¹i phô lôc sè 1 kÌm theo tiªu chuÈn nµy.

NÕu cã nhiÒu ®iÓm ®iÒu tra th× c¸c ®iÓm ®ã ph¶i ®­îc ph©n bè ®Òu trªn diÖn ®iÒu tra (theo ®­êng chÐo gãc hoÆc zÝch z¾c hoÆc h×nh bµn cê). Mét sè ®iÓm ®iÒu tra cã thÓ ®­îc tËp trung vµo n¬i cã nhiÒu kh¶ n¨ng bÞ nhiÔm bÖnh hÐo rò ng«.

2.2.3. TiÕn hµnh ®iÒu tra vµ thu thËp mÉu:

2.2.3.1. Ph¶i quan s¸t toµn bé diÖn ®iÒu tra tõ xa ®Õn gÇn, tõ réng ®Õn hÑp. Chó ý nh÷ng c©y cã biÓu hiÖn kh¸c th­êng, tiÕp ®ã, ph¶i quan s¸t toµn bé ®iÓm ®iÒu tra, chó ý nh÷ng c©y cã dÊu hiÖu nghi bÞ lo¹i vi khuÈn nµy g©y h¹i nh­: Cßi cäc, tµn lôi, thÊp lïn, kh«ng ra hoa kÕt tr¸i, c©y ng« cã hoa ®ùc bÞ biÕn mÇu, nh÷ng l¸ ë gÇn phÝa gèc cã ®èm xanh, vµng s¸ng theo säc vµ g©n l¸ kÐo dµi xuèng th©n c©y.

2.2.3.2. T¹i mçi ®iÓm ®iÒu tra cã tõ 6 c©y trë lªn th× sè l­îng c©y ®­îc quan s¸t, t×m tßi, thu thËp mÉu vËt nghi bÞ nhiÔm bÖnh ë tÊt c¶ c¸c bé phËn trªn mÆt ®Êt, ®Êt b¸m dÝnh vµ tµn d­ cña c¸c c©y ®ã ph¶i chiÕm Ýt nhÊt lµ 40% tæng sè c©y trong ®iÓm ®ã vµ Ýt nhÊt lµ mét c©y ®­îc ®µo lªn ®Ó xem c¸c bé phËn d­íi ®Êt. NÕu t¹i mét ®iÓm ®iÒu tra cã 5 c©y trë xuèng th× tÊt c¶ sè c©y nµy ph¶i ®­îc xem xÐt c¸c bé phËn trªn mÆt ®Êt vµ Ýt nhÊt cã mét c©y ®­îc ®µo lªn ®Ó xem c¸c bé phËn d­íi ®Êt.

2.3. Ph­¬ng ph¸p l­u gi÷ vµ b¶o qu¶n mÉu vËt:

Mét sè c©y vµ bé phËn c©y bÞ bÖnh hoÆc nghi bÞ bÖnh hÐo rò ng« ®­îc thu thËp, Ðp kh« hoÆc ng©m trong dung dÞch gi÷ ®­îc h×nh d¹ng vµ mÇu s¾c ®Ó lµm tiªu b¶n. Mét sè c©y vµ bé phËn c©y ®ã ph¶i ®­îc gi÷ nguyªn tr¹ng nh­ khi thu thËp, ®Ó chuyÓn göi ®Õn n¬i ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh. Tiªu b¶n ph¶i ghi nh·n râ rµng sao cho kh«ng bÞ lÉn lén. Vi khuÈn ph¶i ®­îc lµm thµnh tiªu b¶n lam- la-mel cè ®Þnh ®Ó l­u gi÷. Thêi gian l­u gi÷ tiªu b¶n Ýt nhÊt lµ 3 n¨m.

Chän nh÷ng h¹t (ng«) lÐp, nh¨n nheo nh­ng vá h¹t cßn lµnh lÆn hoÆc t×m giät dÞch tiÕt ra ë chç vÕt c¾t ngang th©n, l¸, l¸ bao b¾p vµ chç tiÕp gi¸p phÇn cuèng b¾p víi th©n (ng«). Ph¶i t¸ch ®­îc vi khuÈn tõ c¸c vËt thÓ bÞ nhiÔm vµ ph©n lËp, nu«i cÊy vi khuÈn trong m«i tr­êng nh©n t¹o vµ ®Þnh lo¹i vi khuÈn so víi mÉu chuÈn vµ tµi liÖu chuyªn m«n theo nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu t¹i phô lôc sè 2 kÌm theo tiªu chuÈn nµy. ViÖc ®Þnh lo¹i vi khuÈn nµy chñ yÕu theo ph­¬ng ph¸p sinh ho¸ vµ so s¸nh h×nh th¸i. N¬i cã ®iÒu kiÖn th× ¸p dông ph­¬ng ph¸p ELISA hoÆc ph©n tÝch gen.

a) Th­íc ®o cã thang chia tíi ®¬n vÞ mm.

b) KÝnh hiÓn vi soi næi (Stereo microcope) víi ®é phãng ®¹i 10 - 20 lÇn vµ kÝnh hiÓn vi quang häc víi ®é phãng ®¹i tõ 15 x 40 ®Õn 15 x 90 lÇn.

c) Dao, kÐo, mòi m¸c, panh, chæi l«ng, bót l«ng, ®inh ghim, hép tiªu b¶n, kÑp tiªu b¶n vµ c¸c thiÕt bÞ dông cô kh¸c cÇn cho ph©n tÝch vi khuÈn.

d) TÊm v¶i nhùa cì 1,0m x 1,5m, tói polyetilen ®Ó lÊy mÉu, ®ùng mÉu.

®) B×nh thuû tinh, èng tuýp, ®Üa hép b»ng thuû tinh, chai, lä, b×nh ®ùng.

e) Ho¸ chÊt ng©m gi÷ mÉu vËt bÞ h¹i, ho¸ chÊt vµ vËt liÖu lµm m«i tr­êng nh©n t¹o vµ thö nghiÖm, ho¸ chÊt nhuém vµ lµm mÉu lam.

g) XÎng, bay, k×m, vam, xiªn lÊy mÉu.

h) Bót, giÊy vµ c¸c lo¹i keo d¸n.

i) C¸c m¸y mãc, dông cô ghi h×nh (nÕu cã).

1. 
   N¬i thu thËp mÉu.
   
2. 
   Sè l­îng ®iÒu tra... .
   
3. 
   DiÖn tÝch diÖn ®iÒu tra.
   
4. 
   Sè l­îng vµ s¬ ®å ph©n bè ®iÓm ®iÒu tra.
   
5. 
   Sè l­îng mÉu vËt vµ tiªu b¶n ®· thu thËp.
   
6. 
   Sè l­îng tiªu b¶n, mÉu vËt ®· l­u gi÷ hoÆc chuyÓn göi ®Õn n¬i ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh.
   
7. 
   Ngµy th¸ng thu thËp.
   
8. 
   KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh.
   
9. 
   Ngµy, th¸ng chuyÓn göi.
   
10. 
    Ng­êi, c¬ quan gi¸m ®Þnh.
    

DiÖn tÝch, sè l­îng cña diÖn ®iÒu tra (DT = diÖn tÝch, T = Sè l­îng tói bÇu, chËu v¹i)	Sè l­îng ®iÓm ®iÒu tra Ýt nhÊt
 10	§iÒu tra toµn bé
>100	1 - 5
> 1000 (**)		ChØ lÊy sè ®¬n vÞ (ch½n) (*)
> 1000 (**)
> 1 ha (**)

2/ ChØ lÊy ®¬n vÞ ch½n, vÝ dô: DiÖn ®iÒu tra lµ h¬n 100 m² (nh­ 101 m² ... 149 m²) nh­ng ch­a ®Õn 150 m² th× sè l­îng ®iÓm ®iÒu tra còng chØ lµ 5 v× sè diÖn tÝch lín h¬n ®ã (101 - 100 hoÆc 149 - 100) kh«ng chia ch½n cho 50, nh­:

§èi víi sè l­îng tói bÇu, chËu v¹i còng vËy.

(**). NÕu lín h¬n 10ha th× khoanh thµnh nh÷ng diÖn tÝch b»ng hoÆc nhá h¬n 10 ha vµ tÝnh sè l­îng ®iÓm ®iÒu tra theo b¶ng trªn ®©y. NÕu h¬n 5.000 tói bÇu vµ 1.000 chËu v¹i th× còng lµm nh­ vËy.

Phô lôc 2

Mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh cña vi khuÈn

Hä: Pseudomonaceae

Bé: Eubacteriales.

Vi khuÈn gram ©m, h×nh que (trùc khuÈn), kh«ng cã bµo tö, cã kÝch th­íc 0,5-0,7x1,0-2,0 micron, ®øng riªng rÏ tõng c¸ thÓ hoÆc hîp l¹i thµnh tõng cÆp, kh«ng chuyÓn ®éng, kh«ng cã l«ng roi.

Ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè: 56 1998/Q§. BNN.KHCN ngµy14 th¸ng 4 n¨m 1998 cña Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT