Tiªu chuÈn ngò cèc vµ ®Ëu ®ç tcvn 5581-1991

Tiªu chuÈn nµy giíi thiÖu c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra sù x©m nhËp cña vËt g©y h¹i ®èi víi ngò cèc vµ ®Ëu ®ç trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n.

Tiªu chuÈn nµy phï hîp víi ISO 6322-3:1989.

1. §èi víi vËt g©y h¹i cã x­¬ng sèng

1.1. Qui ®Þnh chung

Kh¶ n¨ng ¨n ngò cèc cña chim, chuét ®ång, chuét nhµ vµ c¸c loµi gÆm nhÊm kh¸c kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi chÊt l­îng hay t×nh tr¹ng cña ngò cèc, mµ chØ bÞ h¹n chÕ bëi kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña chóng víi ngò cèc.

HËu qu¶ cña sù x©m nhËp cña chim, chuét ®ång, chuét nhµ vµ c¸c lo¹i gÆm nhÊm kh¸c g©y ra lµ ngò cèc bÞ nhiÔm bÈn, v­¬ng v·i, khèi l­îng hao hôt, chÊt l­îng gi¶m sót. Ngò cèc nhiÔm bÈn cã thÓ dÉn tíi hiÖu qu¶ lµ kh«ng thÓ dïng chóng ®Ó xay bét v× trong bét thµnh phÈm sÏ lÉn kh¸ nhiÒu l«ng cña loµi gÆm nhÊm ®ã.

Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò phßng chñ yÕu lµ ë sù quan t©m vÒ vÖ sinh kho tµng, vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng phßng chèng sù tiÕp cËn cña chuét bä, mÆc dï hµng ngµy ng­êi ta vÉn dïng c¸c lo¹i b¶ chuét thuéc nhãm thuèc chèng ®«ng (vÝ dô: b¶ vafarin) ®Ó diÖt trõ chuét ®ång vµ chuét nhµ. Trong tr­êng hîp ph¸t hiÖn cã hiÖn t­îng kh¸ng chèng ®«ng thuèc ë chuét th× viÖc dïng lo¹i thuèc ®éc m¹nh h¬n cã thÓ ®­îc xem lµ cÇn thiÕt.

CÇn xua ®uæi chim chãc khái kho chøa ngò cèc b»ng c¸c biÖn ph¸p ®¸nh b¾t. Cã thÓ bÉy, b¾n hoÆc ®¸nh b¶ chim, tuy nhiªn ë mét sè n­íc cã sù h¹n chÕ ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c biÖn ph¸p diÖt trõ chim mu«ng do cã c¸c luËt b¶o vÖ chim vµ d­ luËn x· héi g©y ra.

1.2. DiÖt trõ

Cã thÓ diÖt trõ chuét ®ång vµ chuét nhµ b»ng bÉy hoÆc b»ng b¶ ®éc cã t¸c dông ngay trong vßng vµi phót sau khi chuét ¨n ph¶i (lo¹i chÊt ®éc t¸c dông nhanh) hoÆc b»ng b¶ ®éc cã t¸c dông sau mét thêi gian (lo¹i chÊt ®éc t¸c dông chËm) hoÆc b»ng c¸ch x«ng h¬i. BiÖn ph¸p x«ng h¬i th­êng chØ ®­îc dïng nh­ mét phÇn trong c¶ hÖ thèng diÖt trõ tæng hîp v× nã th­êng kh«ng cã t¸c dông kÐo dµi.

BiÖn ph¸p x«ng h¬i diÖt trõ c¸c lo¹i gÆm nhÊm th­êng ®­îc thùc hiÖn víi liÒu l­îng nhá h¬n, thêi gian x«ng h¬i ng¾n h¬n so víi tr­êng hîp diÖt trõ s©u mät. Tõ ®ã suy ra r»ng viÖc x«ng h¬i diÖt trõ s©u mät còng cã t¸c dông diÖt trõ loµi gÆm nhÊm. C¸c biÖn ph¸p diÖt trõ cã x«ng khãi hoÆc dïng chÊt ®éc t¸c dông nhanh chØ ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c c¸n bé kü thuËt ®· ®­îc ®µo t¹o theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc.

2. §èi víi vËt h¹i kh«ng x­¬ng sèng

2.1. §¹i c­¬ng

Sù x©m nhËp cña c«n trïng vµ bä ve chÞu ¶nh h­ëng bëi kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi ngò cèc vµ ®Ëu h¹t còng nh­ chñng lo¹i vµ t×nh tr¹ng cña h¹t.

Sù x©m nhËp kh«ng nh÷ng cã thÓ g©y hao hôt vÒ khèi l­îng vµ nhiÔm bÈn mµ cßn cã thÓ lµm thay ®æi t×nh tr¹ng vµ phÈm chÊt cña h¹t.

Tr­êng hîp ngò cèc bÞ c¶ hai lo¹i s©u bä h¹i trong kho vµ s©u bä h¹i ngoµi ®ång x©m nhËp. VÝ dô: Thysanoptera hoÆc Lepidoptera/ vÝ dô: Apamea Sordens (Hufn.)/ cã thÓ dÉn ®Õn sù nhiÔm bÈn bét thµnh phÈm bëi x¸c s©u bä.

2.2.1. §Ëu h¹t

Trong thêi kú ®ang ph¸t triÓn, ®Ëu cã thÓ bÞ x©m nhËp bëi c¸c loµi s©u vµ mät c¸nh cøng kh¸c nhau (Lapidoptera vµ Coleoptera)/ vÝ dô: Druchus pisorum (L.) (mät ®Ëu)/ b»ng c¸ch ®Î trøng vµo qu¶ ®Ëu ®ang lín. Êu trïng sÏ chui vµo h¹t vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn trong h¹t ®Ëu kh« sau kh©u thu ho¹ch, bä tr­ëng thµnh sÏ chui ra khái h¹t, bay ra ®ång vµ l¹i b¾t ®Çu mét chu kú sinh tr­ëng míi. Cã mét sè loµi/vÝ dô: Callosobruchus maculatus (F.) (mät ®Ëu bß) vµ Acanthoscelidesobtetus cã kh¶ n¨ng tiÕp tôc sinh s¶n trong h¹t ®Ëu kh«. Ta cã thÓ nhËn biÕt nh÷ng h¹t cã chøa nhéng hoÆc mät tr­ëng thµnh s¾p chui ra nhê quan s¸t líp vá máng bªn ngoµi h¹t, cßn gäi lµ “cöa sæ”, che cöa hang ra cña mät. H¹t ®ç cã mät ®· chui ra ®Òu cã lç h×nh trßn gän.

Khi b¶o qu¶n ®Ëu h¹t cÇn nhí r»ng chóng ®· bÞ c«n trïng x©m nhËp ngay tõ tr­íc khi ®em b¶o qu¶n. Nguy c¬ x©m nhËp cña c«n trïng phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa ph­¬ng (thêi tiÕt, ph­¬ng ph¸p diÖt trõ ®­îc ¸p dông trªn ®ång ruéng, v.v...). Nguy c¬ nµy lµ lín nhÊt t¹i c¸c n­íc nhiÖt ®íi lµ n¬i cã c¸c ®iÒu kiÖn rÊt thÝch hîp ®Ó c«n trïng sèng sãt vµ ph¸t triÓn mau chãng.

2.2.2. Ngò cèc

HiÖn t­îng c«n trïng h¹i trong kho x©m nhËp ngò cèc ngay tõ ngoµi ®ång phÇn lín ®Òu x¶y ra ë c¸c vïng nhiÖt ®íi vµ «n ®íi, nh­ng vÉn x¶y ra t¹i c¸c vïng Êm ¸p cña c¸c vïng hµn ®íi. Th«ng th­êng ®ã lµ v× c«n trïng bay ra tõ c¸c nhµ kho råi ®Î trøng vµo c¸c h¹t ®ang chÝn ngoµi ®ång. §Æc biÖt mét vµi chñng lo¹i ng« lai c¶i tiÕn cã b¾p ng¾n th­êng rÊt dÔ bÞ c«n trïng x©m nhËp sím nh­ kÓ trªn. C¸c loµi c«n trïng x©m nhËp sím ®ã th­êng lµ Sitotroga cerealella (Oliv.) (S©u Angoumois) vµ Sintophilus zea-mais (Motsch) (mät ng« lín).

T¹i hÇu hÕt c¸c vïng hµn ®íi, sù x©m ngËp sím cña c«n trïng h¹i trong kho th­êng b¾t ®Çu sau khi ngò cèc thu ho¹ch xong ®­îc xÕp vµo kho, nh­ng chóng vÉn cã thÓ bÞ x©m nhËp ngay ngoµi ®ång nÕu trong m¸y gÆt ®Ëp liªn hîp hoÆc trong bao t¶i cã chøa c«n trïng.

T¹i c¸c vïng ®Ó x¶y ra sù x©m nhËp ngoµi ®ång cña c«n trïng h¹i trong kho, khi b¶o qu¶n ngò cèc ta cÇn l­êng tíi nguy c¬ x©m nhËp cña chóng. T¹i c¸c vïng «n ®íi, ng­êi ta cã thÓ b¶o qu¶n ngò cèc trªn c¬ së ngò cèc míi thu ho¹ch tõ c¸nh ®ång vÒ vÉn ch­a bÞ c«n trïng x©m nhËp, trõ ngo¹i lÖ mét vµi loµi bä ve nhÊt ®Þnh.

Mét vµi lo¹i bä ve lÉn trong ngò cèc chë tõ ngoµi ®ång vÒ cã thÓ vÉn tiÕp tôc sèng ®­îc trong ®iÒu kiÖn nhµ kho (vÝ dô Tyrophagus longior Gerv.) nh­ng th«ng th­êng loµi bä ve chñ yÕu vÉn lµ loµi bä ve h¹i trong kho/vÝ dô Acarus siro L. (bä bét m×)/.

Tr­êng hîp ngò cèc ®­îc b¶o qu¶n trong ®iÒu kiÖn ®é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ ë møc cao hoÆc hµm l­îng Èm cña ngò cèc v­ît qu¸ 15% (tÝnh theo khèi l­îng) th× vÊn ®Ò bä ve trë nªn ®Æc biÖt nghiªm träng, kÓ c¶ khi nhiÖt ®é qu¸ thÊp, kh«ng cßn phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña c«n trïng.

Mét vµi loµi c«n trïng/vÝ dô Sitophilus granarius (L.) (mät ngò cèc)/ cã thÓ x©m nhËp c¶ ngò cèc cßn nguyªn h¹t. Tuy nhiªn khi h¹t ngò cèc ®· bÞ trãc vá, bÞ gÉy trong qu¸ tr×nh thu ho¹ch vµ vËn chuyÓn, bÞ lÉn bôi ngò cèc th× ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhiÒu loµi c«n trïng vµ bä ve kh¸c x©m nhËp/vÝ dô Oryzaephilus surinamensis (L.) (mät r¨ng c­a) vµ Acarus siro L. (bä bét m×).

Nh÷ng loµi c«n trïng vµ vËt h¹i cã thÓ gÆp trong ngò cèc l­u kho gåm c¶ c¸c loµi c«n trïng ®ôc lç trong phÇn néi nhò cña h¹t/ vÝ dô Sitophilus granarius (L.) (mät ngò cèc) vµ Sitophilus oryzao (L.) (mät g¹o)/, nh÷ng c«n trïng ¨n ph«i h¹t/vÝ dô Cryptolestes ferrugineus (Steph.) (mät ngò cèc gØ s¾t), Plodia interpunctella (Hubn.) (s©u Ên §é) vµ Acarus siro L. (bä bét m×)/, nh÷ng loµi x©m nhËp h¹t vì vµ bôi ngò cèc/(vÝ dô Tribolium castaneum (Herbst.) (mät bét m× gØ s¾t) vµ Glycyphagus destructor (Scbr.) (bä cá)/, nh÷ng c«n trïng sèng nhê nÊm mèc/vÝ dô hä nÊm Cryptophagidae vµ Mycetophagidae)/, nh÷ng loµi sèng ký sinh hoÆc ¨n thÞt c¸c c«n trïng vµ hä ve kh¸c (vÝ dô Braconidae vµ Cheyletidae) vµ nh÷ng loµi ¨n x¸c c«n trïng chÕt (vÝ dô Dermestidae). NhiÒu loµi cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nhiÒu vai trß/vÝ dô Tenebroides mauritanicus (L.) (bä c¸nh cøng Cadelle) lµ loµi ¨n c«n trïng cßn sèng, ®«i khi ¨n c¶ ph«i h¹t/.

C¸c nh©n tè chÝnh cã ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña c«n trïng vµ bä ve lµ:

1. 
   NhiÖt ®é;
   
2. 
   Hµm l­îng Èm trong h¹t;
   
3. 
   §é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ bao quanh trùc tiÕp;
   
4. 
   §Æc tÝnh cña h¹t.
   

Hµm l­îng Èm trong h¹t ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi c«n trïng vµ bä ve bëi v× chóng nhËn n­íc cïng víi thøc ¨n, vµ nã cßn ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh ®é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ gi÷a c¸c h¹t. §èi víi tõng loµi ®Òu cã tõng møc giíi h¹n ®é Èm t­¬ng ®èi tèi thiÓu, nÕu thÊp h¬n th× c«n trïng kh«ng thÓ ph¸t triÓn hoµn chØnh hoÆc sÏ chÕt. Ngò cèc cã hµm l­îng Èm nhá h¬n 9% (theo khèi l­îng) ( ®é Èm t­¬ng ®èi c©n b»ng kho¶ng 30%) nãi chung an toµn, kh«ng bÞ c«n trïng hoÆc bä ve x©m nhËp, mÆc dï vÉn cã loµi Trogoderma granarium Everts (bä c¸nh cøng Khapra) cã thÓ ¨n h¹t cã hµm l­îng Èm 2% (theo khèi l­îng).

§èi víi tõng loµi ®Òu tån t¹i mét sù phèi hîp gi÷a nhiÖt ®é vµ ®é Èm thÝch hîp cho sù sinh s«i nhanh nhÊt. V× vËy c¸c loµi c«n trïng kh¸c nhau ®Òu cã xu h­íng xuÊt hiÖn ë c¸c vïng kh¸c nhau trªn thÕ giíi, n¬i cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu phï hîp víi chóng nhÊt.

T¹i phô lôc A cã giíi thiÖu tæng qu¸t vÒ c¸c ®iÒu kiÖn tèi ­u cho c¸c loµi c«n trïng h¹t ngò cèc phæ biÕn nhÊt.

Trong c¸c ®èng lín ngò cèc ®æ rêi hoÆc ®ãng bao cã xu h­íng tù æn ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nhiÖt ®é vµ ®é Èm trong ®èng. ChÝnh lµ c¸c ®iÒu kiÖn nµy, chø kh«ng ph¶i lµ sù giao ®éng hµng ngµy t¹i c¸c kho¶ng trèng trong kho, g©y ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi c«n trïng. Nh÷ng thay ®æi côc bé vÒ nhiÖt ®é vµ ®é Èm trong ®èng ®­îc c«n trïng vµ bä ve tËn dông ®Ó nhÝch dÇn vÒ n¬i cã thøc ¨n thÝch hîp. NÕu ®iÒu kiÖn ë ®ã v­ît qu¸ møc tèi thiÓu ghi trong phô luc A th× c«n trïng sÏ sinh s«i. Trong khi ph¸t triÓn chóng sinh ra nhiÖt. Qu¸ tr×nh sinh nhiÖt diÔn ra nhanh h¬n lµ bÞ mÊt ®i. NhiÖt ®é trong ®èng h¹t t¨ng lªn, cµng ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c«n trïng. KÕt qu¶ lµ nhiÖt ®é sÏ t¨ng qu¸ møc thÝch hîp, nh­ng th­êng kh«ng qu¸ 42 ^oC, vµ nh÷ng con c«n trïng cã kh¶ n¨ng bß ra phÝa ngoµi ®Òu bß ra, nh÷ng con kh«ng thÓ bß ra (vÝ dô c¸c Êu trïng n»m trong h¹t ngò cèc) cuèi cïng ®Òu bÞ chÕt. KÕt qu¶ lµ tÊt c¶ c«n trïng sèng ®Òu tËp trung ngoµi bÒ mÆt ®èng.

Gradient nhiÖt ®é ®­îc x¸c lËp bªn trong ®èng ngò cèc, ®é Èm sÏ chuyÓn dÞch tõ n¬i nãng bªn trong ®èng ra n¬i l¹nh h¬n trªn bÒ mÆt ®èng. NÕu nhiÖt ®é ngoµi bÒ mÆt thÊp h¬n nhiÖt ®é ho¸ s­¬ng luång khÝ Èm tõ bªn trong ra th× sÏ xuÊt hiÖn hiÖn t­îng ng­ng tô lµm cho h¹t cã thÓ n¶y mÇm. Hµm l­îng Èm vµ ®é Èm t­¬ng ®èi c©n b»ng cã thÓ t¨ng côc bé tíi møc khiÕn cho nÊm mèc b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Nh­ vËy trong ®èng h¹t, trªn danh nghÜa lµ an toµn trong thêi gian b¶o qu¶n v« thêi h¹n, “qu¸ tr×nh to¶ nhiÖt h¹t kh«” do c«n trïng g©y ra ban ®Çu cã thÓ biÕn thµnh “ qu¸ tr×nh to¶ nhiÖt h¹t Èm” do vi sinh vËt g©y ra. NhiÖt ®é sinh ra trong “qu¸ tr×nh to¶ nhiÖt h¹t Èm” ®«i khi v­ît qu¸ 62^oC vµ th­êng ®­îc duy tr× ë kho¶ng 52^oC.

2.5. C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ diÖt trõ sù x©m nhËp cña c«n trïng vµ bä ve

2.5.1. Phßng ngõa sù x©m nhËp

Cã thÓ chèng x©m nhËp b»ng c¸ch lo¹i bá kh¶ n¨ng tiÕp cËn cña c«n trïng vµ bä ve, b»ng c¸ch duy tr× m«i tr­êng kh«ng thuËn lîi cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chóng, hoÆc b»ng c¸ch ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö lý b¶o vÖ h¹t. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt c¬ b¶n ®Ó chèng x©m nhËp lµ t¨ng c­êng vÖ sinh (vÝ dô lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹t háng còng nh­ bôi h¹t mµ c«n trïng vµ bä ve cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó ph¸t triÓn), xö lý kho rçng, khèng chÕ m«i tr­êng... b»ng c¸c biÖn ph¸p sau:

1. 
   B¶o qu¶n h¹t ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é hoÆc ®é Èm thÊp h¬n møc cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh sinh s¶n cña c«n trïng, bä ve (vÝ dô b»ng c¸ch sÊy kh«, b¶o qu¶n trong kho cã th«ng giã, kho l¹nh);
   
2. 
   B¶o qu¶n trong kho kÝn khÝ hoÆc kho dïng khÝ tr¬;
   
3. 
   B¶o qu¶n nh÷ng h¹t kh«ng chøa c«n trïng trong c¸c container cã kh¶ n¨ng chèng c«n trïng x©m nhËp;
   
4. 
   Thªm thuèc s©u (vÝ dô pyret rin, thuèc phosphat h÷u c¬) nh»m xua ®uæi hoÆc diÖt trõ nh÷ng c«n trïng ®· lät vµo.
   

2.5.2.1. §¹i c­¬ng

Th«ng th­êng, cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc tæng thÓ bao gåm c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau.

ViÖc diÖt trõ cã thÓ bao gåm c«ng t¸c tiªu diÖt hoÆc lo¹i trõ c«n trïng, bä ve

1. 
   Trong c¸c gian nhµ kho rçng;
   
2. 
   Trong c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn rçng;
   
3. 
   Trong c¸c thïng chøa (kÓ c¶ trong bao t¶i) tr­íc khi ®em ®ùng h¹t;
   
4. 
   Trong h¹t.
   

H¹t cã thÓ ®­îc:

1. 
   Cho qua sµng ®Ó lo¹i bá c«n trïng vµ bä ve sèng tù do;
   
2. 
   Xö lý b»ng bôi tr¬;
   
3. 
   SÊy (nh­ng cÇn l­u ý mét ®iÓm lµ cã sù kh¸c nhau rÊt nhá gi÷a nhiÖt ®é cÇn thiÕt ®Ó diÖt c«n trïng vµ nhiÖt ®é cã thÓ g©y háng h¹t);
   
4. 
   Xö lý b»ng tia phãng x¹ gamma, b»ng sãng ®iÖn tõ cao tÇn hoÆc b»ng dßng ®iÖn tö cao tèc;
   
5. 
   XÕp trong c¸c kho kÝn khÝ cã thÓ lµm c«n trïng chÕt khi hµm l­îng «xy trong kh«ng khÝ gi¶m xuèng d­íi 2%;
   
6. 
   XÕp trong m«i tr­êng kh«ng khÝ nh©n t¹o cã kiÓm tra;
   
7. 
   Th«ng giã nh»m gi¶m nhiÖt ®é vµ/hoÆc ®é Èm cña h¹t.
   

ChØ cã rÊt Ýt tr­êng hîp dïng ph­¬ng ph¸p diÖt trõ sinh häc (vÝ dô dïng c¸c loµi c«n trïng kh¸c ®Ó tiªu diÖt, kÝ sinh trïng, c«n trïng g©y bÖnh) cã thÓ ®em l¹i t¸c dông diÖt trõ c«n trïng h¹i h¹t v× c¸c quÇn thÓ c«n trïng th­êng ®¹t tíi møc æn ®Þnh kh¸ cao, khã cã thÓ bÞ x©m h¹i. Loµi vi khuÈn Bacillus thuringiensis th­êng ®­îc sö dông trong trong th­¬ng m¹i ®Ó diÖt trõ s©u mät trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n lóa m×, ng«, lóa miÕn, thãc g¹o, ®Ëu nµnh.

2.5.2.4. Ph­¬ng ph¸p ho¸ häc

Ho¸ chÊt ®­îc sö dông d­íi hai h×nh thøc chÝnh lµ thuèc trõ s©u tiÕp xóc vµ thuèc x«ng h¬i.

2.5.2.4.1. Thuèc diÖt c«n trïng

C¸c lo¹i thuèc trõ s©u vµ trõ rÇy tiÕp xóc d­ ®­îc sö dông d­íi d¹ng bôi, nhò t­¬ng dÇu trong n­íc hoÆc d¹ng xÞt n­íc, x«ng khÝ hoÆc khãi - cã t¸c dông lµm cho bÒ mÆt cña c¸c kho rçng, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, tµu, thïng chøa chë hµng vµ c¸c thiÕt bÞ chuyÓn t¶i trë nªn ®éc ®èi víi c«n trïng vµ bä ve.

Khi c«n trïng vµ bä ve bß qua c¸c bÒ mÆt ®ã sÏ bÞ dÝnh mét l­îng thuèc ®éc ®ñ giÕt chóng chÕt tr­íc khi kÞp tiÕp cËn víi hµng ho¸ ®­îc b¶o vÖ. BiÖn ph¸p nµy cã hiÖu qu¶ chèng c¸c loµi c«n trïng, bä ve biÕt bß. Thêi gian thuèc cã t¸c dông phô thuéc vµo ®Æc tÝnh cña bÒ mÆt, nhiÖt ®é, ®é Èm kh«ng khÝ vµ møc ®é tiÕp xóc víi ¸nh s¸ng. C¸c loµi c«n trïng bay cã thÓ bÞ tiªu diÖt b»ng x«ng khÝ hoÆc khãi x«ng khi chóng ®ang bay, hoÆc khi chóng ®Ëu xuèng bÒ mÆt ®· ®­îc xö lý thuèc; c¸c loµi c«n trïng bay vµ c¸c loµi sèng trªn bÒ mÆt hµng ho¸ cã thÓ bÞ diÖt trõ b»ng thuèc s©u bay h¬i lµ lo¹i trung gian gi÷a thuèc s©u tiÕp xóc vµ thuèc s©u x«ng h¬i.

Cã thÓ trén mét vµi lo¹i thuèc s©u, thuèc rÇy vµo h¹t d­íi d¹ng bôi hay xÞt n­íc. Tuy nhiªn, v× cã thÓ g©y nguy hiÓm cho søc khoÎ con ng­êi nªn danh s¸ch c¸c lo¹i thuèc cã thÓ dïng ®Ó trén nh­ vËy rÊt h¹n chÕ (xem 3.5.2.4..3).

2.5.2.4.2. Thuèc x«ng h¬i

ViÖc diÖt trõ chuét bä Èn trong ngãc ng¸ch kho tµng, xe chë hµng, trong c¸c bao t¶i rçng còng nh­ trong b¶n th©n ngò cèc xÕp d­íi d¹ng ®èng rêi hay ®ùng trong bao... th× cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ nhê sö dông thuèc x«ng h¬i. Lo¹i thuèc nµy cã t¸c dông tiªu diÖt d­íi thÓ khÝ, mÆc dï chóng cã thÓ ®­îc sö dông d­íi d¹ng r¾n hoÆc láng, vµ th­êng kh«ng cßn t¸c dông d­ ®èi víi s©u mät, bä ve sau khi h¬i thuèc ®· tan hÕt.

Nãi chung h¬i thuèc còng g©y ®éc cho ng­êi, do ®ã chØ cã nh÷ng ng­êi ®· qua ®µo t¹o chÝnh quy, biÕt ®­îc møc ®é nguy hiÓm vµ c¸c biÖn ph¸p an toµn cÇn thiÕt míi ®­îc sö dông thuèc.

2.5.2.4.3. D­ l­îng thuèc trõ s©u

ViÖc b¸n vµ sö dông thuèc trõ s©u ®­îc nhµ n­íc kiÓm so¸t. Trong c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh, nhµ n­íc lu«n nh¾c nhë vÒ kh¶ n¨ng thuèc cã thÓ nhiÔm bÈn cho s¶n phÈm nã b¶o vÖ. Trong c¸c quy ®Þnh ®ã còng ®Òu quan t©m ®Õn c¸c kiÕn nghÞ cña tæ chøc FAO/WHO Codex Alimentarius Commission vÒ giíi h¹n d­ l­îng trong thùc phÈm. ChØ cã nh÷ng lo¹i thuèc trõ s©u ®­îc phª chuÈn chÝnh thøc theo c¸ch thøc ®ã míi ®­îc ®em sö dông trong b¶o qu¶n h¹t, hoÆc ®em trén víi ®Ëu h¹t hay ngò cèc, vµ ngay trong tr­êng hîp chóng ®­îc sö dông vÉn cÇn ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn cña nhµ s¶n xuÊt vµ quy ®Þnh cña nhµ n­íc.

Khi sö dông thuèc trªn tµu, cÇn l­u ý ®Õn c¸c kiÕn nghÞ cña Tæ chøc hµng h¶i quèc tÕ (IMO).

Cuèi cïng, cÇn xem xÐt c¶ nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng trong n­íc vµ n­íc ngoµi vÒ sö dông thuèc trõ s©u (vÝ dô mét vµi h·ng s¶n xuÊt m¹ch nha ®ßi hái cã giÊy chøng nhËn trong lóa m¹ch kh«ng chøa malathion).

Phô lôc A

C- h¹t nguyªn kh«ng bÞ vì