Tiếng nói của tất cả mọi người Việt Nam yêu chuộng tự do dân chủ, công bằng xã hội, góp phần thúc đẩy công cuộc dân chủ hóa đất nước theo tiến trình văn minh chung của nhân loại, đòi hỏi thực thi công bằng và lành mạnh hóa xã hội

[2] Nợ ngân sách nhà nước quá lớn và khả năng đổ bề nền kinh tế, có thể dẫn đến đồng EU sụp đổ.

[3] Tìm xem Niall Ferguson:  “The decade the world tilted east”

http://www.ft.com/cms/s/0/ac26eb9a-f30a-11de-a888-00144feab49a.html

Published: December 27 2009 18:23 | Last updated: December 27 2009 18:23

Và nhiều sách báo khác liên quan của các tác giả: Andrew Bacevich, Noam Chomsky, Timothy  P. Carney, Willy Lam, John Tkasick, Francis Fukuyama, Martin Jacques… 

[4] Ví dụ: giữa sản xuất và tiêu dùng, giữa con người và tự nhiên, sự biến đổi khí hậu toàn cầu, giữa con người và xã hội trong xã hội thông tin, giữa nền kinh tế thật và nền kinh tế “mềm” (nền kinh tế tiền tệ, nền kinh tế “ảo”…), giữa phát triển và xung đột giữa các nền văn hoá, sự lạc hậu của các thể chế chính trị trước những biến đổi mới của phát triển, giữa hoà bình ổn định và mất hoà bình ổn định, giữa hoà bình và chiến tranh, chiến tranh vì các nguồn nước, chiến tranh vì các nguồn tài nguyên… Đặc biệt là xu thế phát triển xanh, sạch, công nghệ cao… đang đặt ra triết lý mới của phát triển, đang ngày càng trở thành đòi hỏi bức bách của phát triển, chính đòi hỏi này lại đặt ra những đòi hỏi và thách thức mới đối với con người, xã hội, đốivới thể chế quản lý (chế độ chính trị)... Xu thế này là thách thức rất lớn, và đồng thời cũng là cơ hội rất lớn đối với mọi quốc gia.

[5] Tác động của biến đổi khí hậu đối với kinh tế Việt Nam -  http://www.longan.gov.vn/tintuc/Pages/200912/20091211082751

[6] Mô hình phát triển theo chiều rộng có những đặc điểm: (1)phát triển chủ yếu dựa trên lao động cơ bắp, nguồn nhân lực kém phát triển, (2)chú trọng khai thác tài nguyên và đất đai, (3)tăng trưởng chủ yếu nhờ vào đầu tư mới chứ không phải do phát triển công nghệ và nâng cao năng suất lao động, (4)sản phẩm làm ra có hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng đều thấp, (5)chế độ chính trị và phương thức quản trị quốc gia lạc hậu. 

[7] Mô hình phát triển theo chiều sâu chủ yếu dựa trên 4 yếu tố: (1)phát huy nguồn lực con người, (2)vận dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ, (3)chiếm lĩnh thị trường và giành được chỗ đứng thích đáng trong các chuỗi cung -ứng của thị trường thế giới, (4)đổi mới thể chế chính trị và năng lực quản trị quốc gia để thực hiện được 3 đòi hỏi trên.

[8]  Tham khảo: Nguyễn Trung, “Việt Nam trong thế giới của thập kỷ thứ hai thế kỷ 21” -          http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenTrung_TDM_201018.pdf 

[9] Nguyễn Trung, “Ngã ba 2007” www.viet-studies.info/.../NguyenTrung_NgaBa2007.htm -

[10] Khái niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh để chỉ tệ nạn quan liêu tham nhũng.

[11] Không thể không đặt câu hỏi “bàn tay nước ngoài” tham gia vào các sự cố này đến đâu!

[12] Tìm xem Trần Quang Cơ viết về Hội nghị Thành Đô 1990.

[13] Dòng thác cách mạng chống chủ nghĩa đế quốc, dòng thác cách mạng của chủ nghĩa xã hội, dòng thác cách mạng giải phóng dân tộc khỏi ách thực dân cũ và mới của các nước thuộc địa…

[14] Đây là một thực tế vô cùng đau lòng, rất nhạy cảm, một vấn đề kiêng cấm, cho đến nay vẫn còn cố tránh né trong nghiên cứu, trong tư duy và trong phát ngôn.  Thiết nghĩ đã đến lúc cần nghiên cứu khách quan hiện tượng này để thấy rõ dân tộc ta hồi ấy là nạn nhân nhiều lần  (nạn nhân đơn, nạn nhân kép...) của bối cảnh quốc tế và sự can thiệp từ bên ngoài, của sự chi phối trầm trọng về ý thức hệ và phải trả giá đắt, để thức tỉnh vĩnh viễn dân tộc ta không bao giờ một lần nữa cam chịu bị xô đẩy vào cảnh huynh đệ tương tàn, và trên hết cả là để thúc đẩy quá trình hòa hợp hòa giải dân tộc trước sau nhất thiết phải thực hiện - vì sự nghiệp bảo vệ đất nước, và nhất là vì một nước Việt Nam hùng cường, có vị thế quốc tế xứng đáng trong tương lai.  Nghĩ đến những khó khăn trước mắt đất nước phải vượt qua, tôi suy nghĩ miên man đến mức dám nói rằng, cho đến hôm nay, có lẽ người Việt Nam chúng ta chưa đánh giá hết cái giá đã trả cho độc lập thống nhất đất nước đâu! Cái giá này đắt lắm. Đắt và lớn hơn rất nhiều so với sự nhận biết của chúng ta. Việc rút ra các bài học càng trở nên khẩn thiết! Tôi có thể sai? Tôi không tin là tôi sai!.. Dù sao suy nghĩ này đã thúc giục tôi viết bộ tiểu thuyết Dòng đời. -  Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời (tiểu thuyết), sách đã dẫn, quyển một, tập I, tr. 356 – 359; và quyển một, tập II, tr. 496 – 499, vân vân...

[15] Thật  ra, trên rất nhiều phương diện, Liên Xô và Trung Quốc ngay từ rất sớm đã hành động trên cơ sơ lợi ích quốc gia của mình là chủ yếu và tìm mọi cách mở rộng ảnh hưởng riêng của mình. Trong quan hệ quốc tế “chủ nghĩa xã hội” trên thực tế và về nhiều mặt chỉ là ngọn cờ cả hai bên Xô Trung đều ra sức khai thác... Cái gọi là hệ thống thế giới xã hội chủ nghĩa, phe xã hội chủ nghĩa... chưa bao giờ là một khối thống nhất chặt chẽ, và càng không phải là một thực thể tất yếu và tồn tại mãi mãi của trật tự thế giới. Vì những lẽ này, nhất là sau những gì Trung Quốc đã dàn dựng nên với Khmer đỏ từ 1975 và sau cuộc chiến tranh của Trung Quốc chống Việt Nam tháng 2-1979, chủ nghĩa xã hội  không thể có lý do gì để được xem là xu thế tất yếu của thời đại, nhất là trong thời kỳ này tại khu vực Đông Nam Á - trong đó có nước ta. Phong trào cộng sản tại các nước đang phát triển ở vùng này cũng đi vào sụp đổ từ thập kỷ 1960 và ngày nay coi như mất hẳn. Đấy là chưa nói 1976 Trung Quốc cũng phải tiến hành cải cách, 1989-1990 phe xã hội chủ nghĩa sụp đổ, 1986 Việt Nam cũng phải tiến hành đổi mới. Về hiện tại và tương lai, còn có thể nói một cách thô thiển: Tình hình thế giới từ nay đến giữa hoặc cuối thế kỷ 21, chắc chắn chưa thể có chủ nghĩa xã hội như đang được hiểu theo ý thức hệ của Đảng là một xu thế tất yếu của thời đại, hiện thực hơn có thể là sẽ có thêm siêu cường Trung Quốc, và chưa ai dám nói trước được thế giới thêm có siêu cường Trung Quốc sẽ là thế giới gì! Còn bài học Việt Nam tự rút ra cho mình từ quan hệ Việt – Trung thì hoàn toàn không ít!

[16] Cái bẫy “vấn đề Campuchia” có thể được xem là một “quái tác” mẫu mực (một kiệt tác đầy tội ác) gần như có một không hai trong nền ngoại giao nham hiểm của Trung Quốc hiện đại. Muc đích của “cái bẫy” này là đẩy lùi mọi ảnh hưởng tích cực trong và ngoài của cuộc kháng chiến của Việt Nam chống Mỹ xâm lược, đảo ngược thế thắng của Việt Nam sau cuộc kháng chiến này, tạo điều kiện đẩy Việt Nam vào khủng hoảng trầm trọng sau kháng chiến, tạo cớ “cho Việt Nam bài học” để tiến hành cuộc chiến tranh 17-02-1979 và từ đó tạo điều kiện buộc Việt Nam trở lại quỹ đạo của Trung Quốc... Trung Quốc tranh thủ được Mỹ trong các bước đi này… Nghĩ cho riêng mình, đây là bài học tôi nhớ đời, chết mang theo chứ không được phép quên – không phải để đời đời thù hận, mà để không bị mắc lừa một lần nữa.

[17] Xin đừng quên: Mỹ thì đương nhiên rồi, nhưng cả Trung Quốc lúc này cũng  đều không muốn chấp nhận chiến thắng giải phóng miền Nam của Việt Nam. Ngoài việc Trung Quốc tiến hành cuộc chiến tranh biên giới chống Việt Nam 2-1979, Trung Quốc và Mỹ đã công khai câu kết với nhau rất chặt chẽ chống lại Việt Nam rất quyết liệt trong đàm phán về vấn đề Campuchia (1979-1989), lôi kéo nhiều nước khác tham gia. Trong tình hình này Việt Nam đã bị đẩy vào thế bị bao vây, cô lập, cấm vận một thời gian dài. “Cái bẫy vấn đề Campuchia” có lẽ là một bài học vô cùng đau đớn của ngoại giao Việt Nam sau 30 Tháng Tư 1975! Đừng bao giờ bỏ phí bài học đẫm máu này: Lẽ ra kẻ giương bẫy phải bị vạch mặt và lên án, nước ta lại là người mắc bẫy và gánh chịu mọi hậu quả ê chề!

[18] Tham khảo: Đặng Phong, “Phá rào trong kinh tế vào đêm trước đổi mới” – NXB Trí thức, Hà Nội, 2009.

[19] Thống nhất về mục tiêu chưa đủ, mà còn phải có thống nhất về con đường đi tới mục tiêu. Thống nhất con đường đi tới mục tiêu là vấn đề khó, thậm chí rất khó, nhưng mới là quyết định.

[20] Tham khảo thêm Nguyễn Trung: “Việt Nam trong thế giới thập kỷ thứ hai thế kỷ 21” – phần nói về cải cách chính trị với nội dung dân chủ hóa.

[21] Sự đồng thuận xây dựng từ quyền này chính là sự đồng thuận tối đa, chính là dân chủ, là dân chủ bao gồm đầy đủ quyền và trách nhiệm ràng buộc trong pháp luật. Cuộc sống không thể có sự đồng thuận tuyệt đối cũng như không thể có nền dân chủ tuyệt đối hay hoàn hảo. Nền dân chủ ở các nước phương Tây dù được hoàn thiện đến đâu cũng đầy dẫy khuyết tật.  Song sự đồng thuận tối đa về những giá trị cơ bản đạt được về quyền con người, về kinh tế thị trường – nhà nước pháp quyền – xã hội dân sự ở các nước phương Tây là cơ sở của nền dân chủ cùa những quốc gia này.

[22] Thậm chí ngày nay vẫn còn dè dặt khi nói về hòa hợp, hòa giải và đồng thuận dân tộc! Song vấn đề không chỉ có nói.

[23] Tham khảo thêm Trần Quang Cơ: Hồi ức và suy ngẫm.

[24] Trung Quốc đề xướng 1954: (1)tôn trọng độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, (2)không xâm lược lẫn nhau, (3)không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, (4)hợp tác bình đẳng cùng có lợi, (5)chung sống hòa bình. Lúc này chưa có 16 chữ.

[25] Yêu sách này của Trung Quốc muốn tạo cho Khmer đỏ có vị trí ngang bằng các lực lượng khác trong chính phủ sẽ được thành lập theo giải pháp của vấn đề Campuchia, mặc dù trên thực tế Khmer đỏ đã bị đánh bật khỏi Campuchia và bị cả thế giới lên án về tội ác diệt chủng; Mỹ và phương Tây nói chung không ủng hộ “giải pháp đỏ” của Trung Quốc.

[26] Giả định rằng ta kiên định con đường định hướng xã hội chủ nghĩa để xây dựng nước ta – vì ta muốn như vậy, thì đây sẽ hoàn toàn là vấn đề nội bộ, là vấn đề đối nội,  của riêng nước ta, không nhất thiết đòi hỏi phải đi tìm và xây dựng liên minh ý thức hệ với Trung Quốc hoặc với bất kỳ nước nào; bởi vì trong bối cảnh quốc tế lúc này – như đã trình bày – nước  CHXCNVN không còn là đối tượng phải xóa bỏ của chủ nghĩa đế quốc như cao điểm thời chiến tranh lạnh nữa! Lực lượng người Việt chống CHXHCNVN dù ở trong nước hay nước ngoài vào thời điểm này không thể trở thành mối đe doạ hiện thực và cũng không thể câu kết với lực lượng nước ngoài nào gây nên thách thức nguy hiểm cho CHXHCNVN. Trong đàm phán bình thường hóa qua hệ với ta chưa bao giờ Mỹ nêu yêu sách ta phải từ bỏ chế độ chính trị một đảng và chủ nghĩa xã hội, mặc dù Mỹ có những quan điểm rất khác ta về những vấn đề như dân chủ, nhân quyền... Hơn nữa, dù muốn xây dựng đất nước ta đi theo con đường nào, muốn thành công vẫn phải là hợp tác hòa bình với cả thế giới và không thể đi với bên này chống lại bên kia! Muốn thực hiện công nghiệp hóa/hiện đaị hóa lại càng phải tìm cách đi với cả thế giới, liên minh với những giá trị tiến bộ của nhân loại như độc lập tự do, bình đẳng, dân chủ, nhân quyền, hòa bình, hợp tác, phát triển, bảo vệ môi trường.., đặc biệt là càng không thể ỷ lại vào bất kỳ sự giúp đỡ nào.

[27] Tìm xem các bài phân tích, các tài liệu đăng trên các mạng  của Rand Corporation,  CIA, Foreign Affairs, Biên niên sử 60 năm ngoại giao Trung Quốc, các bài chính luận của Trung Quốc trên các mạng chính thống của Trung Quốc… Ngoài ra, hàng ngày nên nghe Tân Hoa Xã phát thanh tiếng Việt nói về nước ta như thế nào!

[28] Nhìn lại, phải chăng có thể nói: Nền ngoại giao nước ta thời bình đòi hỏi phải có (a)trí tuệ tầm thế giới để đi được với cả thế giới, (b)bản lĩnh trên lập trường lợi ích quốc gia là tối thượng và (c)nghệ thuật  tạo ra sự đồng thuận của cả thế giới làm hậu thuẫn. Đồng thời ngoại giao nước ta  rất cần tránh (a)tiểu khí,và (b)tâm lý và tầm nhìn của tiểu nhược quốc! Mặt khác, đối thủ và đồng thời cũng là đối tác truyền đời của Việt Nam luôn luôn là các nước lớn, nhất  là Trung Quốc; giữ cho ho họ luôn luôn là đối thủ và đối tác và không bao giờ để họ trở thành đối tượng, thực sự là một nhiệm vụ đối ngoại khó vĩnh cửu của nước ta; rõ ràng chỉ có thể thực hiện được nhiệm vụ này trên cơ sở một nền nội trị mạnh toàn diện. Chính đây là vấn đề rất hệ trọng đề ra cho đảng lãnh đạo đất nước.

[29] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Việt Nam trong thế giới của thập kỷ thứ hai thế kỷ 21, phần nói về “Việt Nam làm bạn với mọi người” -                                     

[30] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời, sách đã dẫn, quyển một, tập II, tr. 522 – 528.

[31] Ví dụ ký kết kết nghĩa, hợp tác giữa PetroVietnam và Tổng Cục Thuế, báo chí đã phê phán. Trước đó có những ký kết hợp tác giữa các Văn phòng Trung ương của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, vân vân… Không thể không đặt ra câu hỏi: Nếu không có những ký kết như vậy thì không hợp tác hay sao? Nếu có những ký kết như thế thì Luật pháp đứng ở đâu? Ký kết với nhau để vượt qua luật pháp là ngang nhiên hình thành nhóm lợi ích và ngang nhiên phạm pháp. Những thứ này hoàn toàn không thể coi là “lobby” đúng đắn. Vân…vân…

[32] Tìm xem Phó chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Nguyễn Văn Bình trả lời phỏng vấn của Vietnamnet ngày 02-03-2010  http://www.vietnamnet.vn/psks/201003/Lang-Son-50-nam-nua-ai-lam-thi-nguoi-do-kiem-soat-899233/  -  Người ta không thể không liên hệ đến Karl Marx: "Tư bản kinh sợ việc không có lãi hoặc lãi rất nhỏ như bản chất của một nhu cầu tự nhiên. Với lợi nhuận thích hợp, tư bản thức tỉnh; với 10%, nó có thể được sử dụng ở bất kỳ đâu; với 20%, nó trở nên sống động; với 50%, nó vô cùng liều lĩnh; với 100%, nó sẽ chà đạp lên mọi luật pháp của loài người; và với 300% không một tội ác nào là nó không sẵn sàng làm, kể cả với nguy cơ phải lên giá treo cổ". Nhưng mà đấy là Marx nói về tư bản, thế còn về “sự câu kết bộ 3” này?

[33] Trong những năm gần đây mục tiêu ghi trong  các nghị quyết của Đảng được  sửa lại là “cơ bản  hoàn thành công nghiệp hóa theo hướng hiện đại vào năm 2020”. Song thế nào là “cơ bản”, thế nào là “theo hướng hiện đại” thì không được giải thích rõ. GDP danh nghĩa tính theo đầu người năm 2009 của Việt Nam là 1052 USD, của Thái Lan là 3973 USD, của Trung Quốc là 3566 USD (IMF – 2009). Trong vòng 10 năm nữa (đến năm 2020) rất khó có khả năng Việt Nam đạt được  GDP danh nghĩa thính theo đầu người bằng Trung Quốc hoặc Thái Lan hiện nay, nghĩa là còn rất xa tiêu chí của một nước hoàn thành hay là cơ bản hoàn thành công nghiệp, lại càng khó nói là “theo hướng hiện đại”.

[34] Chú ý: đất đai là tư liệu hàng đầu trong tư liệu sản xuất chủ yếu, tuy theo Luật là thuộc sở hữu toàn dân, song trên thực tế đã phân bổ hết cho các hình thức sở hữu khác. Trên thực tế “quan điểm chủ đạo” như đang hiện hành chỉ làm được việc chi phối mang tính độc quyền và lũng đoạn, nhưng hầu như không làm được nhiệm vụ mở đường hay đầu tầu và hỗ trợ nền kinh tế đi lên! Đấy là chưa nói tới hiện tượng vai trò cá nhân chi phối các tập đoàn kinh tế quốc doanh vì lợi ích riêng (ví dụ vấn đề lương và thưởng, tranh thủ ô dù và các ưu đãi...). Cần nhìn thẳng vào sự thật này. Xin lưu ý: Cho đến nay không một nước LXĐÂ cũ nào thành công thực sự trong cải cách kinh tế quốc doanh và vấn đề sở hữu nhà nước. Sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa của những nước này sụp đổ, mọi cải cách tiếp theo cũng hầu như thất bại, cuối cùng phải lựa chon con đường xóa bỏ khu vực kinh tế này (được gọi là state sector – để phân biệt với private sector) bằng những biện pháp khác nhau; riêng ở nước Nga trên thực tế đã xảy ra một cuộc cướp đoạt tài sản quốc gia,  với những hệ quả điêu đứng cho nền kinh tế nhiều năm sau.

Ở Trung Quốc quá trình cải cách kinh tế quốc doanh trên thực tế là tư nhân hóa (dưới dạng cổ phần hóa), gắn liền với phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân. Vào thời điểm 2005 kinh tế tư nhân chiếm khoảng trên 70% GDP với nhiều tập đoàn lớn, nhà nước chỉ còn giữ lại khoảng 200 tập đoàn trên các lĩnh vực chủ yếu như năng lượng, giao thông viễn thông, một số sản phẩm cơ bản khác như kim loại, chế tạo cơ khí... Vì thế có thể nói nét nổi bật trong cải tạo kinh tế quốc doanh ở Trung Quốc có lẽ là phát triển mạnh khu vực kinh tế tư nhân – không để cho kinh tế quốc doanh lấn át khu vực kinh tế tư nhân, kinh tế tập đoàn nhà nước chỉ tập trung vào một số sản phẩm thiết yếu đối với toàn bộ nền kinh tế. Có thể kết luận đấy là con đường phát triển chủ nghĩa tư bản ở Trung Quốc ngày nay dưới tên gọi chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc. Nhiều học giả trên thế giới đặt tên cho mô hình của chủ nghĩa tư bản Trung Quốc ngày nay là chủ nghĩa tư bản trong chế độ toàn trị một đảng với các dấu ấn Khổng giáo.

[35] Đã nhiều lần tôi cố dựng lên một sơ đồ mô tả hệ thống chính trị hiện nay của nước ta, gồm các yếu tố: Đảng, chính quyền, đoàn thể xã hội, công dân.., nhưng không thành: Vẽ cho đủ, sơ đồ quá rối rắm không thể đọc được, hoặc sơ đồ không thể hiện được đầy đủ sự rổi rắm của hệ thống chính tri quốc gia hiện hành.

[36] Tìm xem Hoàng Lê nhất thống chí.

[37] Ví dụ, tìm xem các sách của Noam Chomsky, Frederic Kagan,  Dick Morris, Ellen McGann chung quanh chủ đề nước Mỹ đang suy yếu đi xuất bản trong năm 2009 và 2010. Trong đó đáng chú ý có quyển “2010: Take Back America: A Battle Plan” - HarperCollins e-books; 1 edition (April 13, 2010)

[38] Tham khảo thêm:  Nguyễn Trung, “Dòng đời” sách đã dẫn, quyển II, tập 4, tr. 856-858.

[39] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời (tiểu thuyết), sách đã dẫn, quyển một, tập I, tr. 8 và các tr. 330 -332; quyển một tập II tr. 785 - 799...

[40] Tổng bí thư Nông Đức Mạnh  đã có lúc  phải nói:  Đảng phải lãnh đạo, chứ không được cai trị! Nghĩa là người lãnh đạo cao nhất của Đảng cũng phải thừa nhận vấn đề đã trở nên nghiêm trọng?

[41] Quyền lực trong Đảng được nói tới ở đây tên gọi đầy đủ của nó phải là quyền lực nhân danh Đảng. Đây không phải là quyền hay quyền lực chính thống của Đảng được ghi trong Cương lĩnh và Điều lệ Đảng. Một thứ quyền lực trong Đảng như thế tự nó cũng muốn coi Đảng là đối tượng cần khuất phục, biến Đảng thành công cụ cho nó thống lĩnh, thâu tóm toàn xã hội. Nói một cách khác, quyền lực trong Đảng như thế không có trong Điều lệ Đảng, và  thực chất là một hiện tượng tha hóa trong Đảng, thực ra là một dạng tiếm quyền, diễn ra phổ biến dưới hình thức vi phạm Hiến pháp, vi phạm Điều lệ Đảng. Chính thực tế này đặt ra vấn đề thường trực như một đòi hỏi khách quan tất yếu đối với bất kỳ đảng cầm quyền nào ở bất kỳ quốc gia nào: Muốn có một chế độ chính trị tiến bộ thì phải  khắc phục hiện tượng “đảng hóa”, “đảng trị”, phải xây dựng nhà nước pháp quyền để luôn luôn ngăn cản sự câu kết giữa các nhóm  lợi ích bên trong quyền lực chính trị, sự câu kết giữa quyền lực chính trị và kinh tế.

[42] Cộng Hòa Dân Chủ Đức hàng chục năm trước khi sụp đổ có sự đấu tranh gay gắt trong nội bộ Đảng Xã Hội Thống Nhất Đức chống lại những hoạt động vi phạm Hiến Pháp và Điều lệ Đảng của những cán bộ có chức có quyền; những hành động hay việc làm vi hiến và sai Điều lệ Đảng thời ấy thường được gọi là các “quan hệ” (“Beziehungen”), cuộc đấu tranh này được gọi là cuộc đấu tranh chống các “quan hệ”. Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời, sách đã dẫn, quyển hai, tập 4, tr. 716.

[43] Tham khảo: Nguyễn Trung, Việt Nam trong thế giới của thập kỷ thứ hai thế kỷ 21 – phần nói về diễn biến hòa bình.

[44] Sự bế tắc hay khủng hoảng trong thế giới hiện nay về mô hình phát  triển, nhìn theo khía cạnh tích cực có thể là một cơ hội lớn cho nước ta, chí ít là trên các phương diện: (a)biết cái đổ vỡ của mô hình phát triển hiện tại và những vấn đề do sự đổ vỡ này đặt ra để nước ta tránh đi vào các vết xe đổ - nhất là các trạng thái cực đoan quá nhấn mạnh một chiều bàn tay vô hình của thị trường của chủ nghĩa tân bảo thủ; những thiên lệch thái quá dù theo chiều hướng nào trong những vấn đề thuộc 2 phạm trù nhà nước pháp quyền và xã hội dân sự; niềm tin mù quáng vào vai trò của khoa học, công nghệ và kỹ thuật; các bài học về lựa chọn các quyết định và quyết sách, về vai trò của lãnh đạo, vai trò của tổ chức, đặc biết là những bài học về phát huy yếu tố con người; vân vân..,  (b)những “cầu” và “cung” mới do cuộc khủng hoảng mô hình phát triển hiện nay – đặc biệt là “cung” và “cầu” cho phát triển xanh, sạch, dân chủ - đang trở thành xu thế phát triển của thế giới tiến bộ, đang đặt ra cho mọi quốc gia nhiều vấn đề mới, thách thức mới; đáp ứng được những “cầu” và “cung” mới này là con đường sống, đi ngược với “cầu” và “cung” mới này là lao vào con đường chết; nhận biết để có thể ứng xử tối ưu nhất đối với “cầu” và “cung” mới này là vấn đề sống còn, thực chất đó là sự lựa chọn của chiến lược phát triển – ví dụ, ngày nay nước ta càng đi sâu vào công nghiệp thượng nguồn là tự sát; dịch vụ kém cỏi như hiện nay lợi thế cạnh tranh nào cũng sẽ mất, sự lạc hậu về văn hoá (hiểu theo nghĩa rộng) ngày càng trở thành “disadvantage” (bất lợi thế) nguy hiểm, vân vân!.. (c)“cầu” cho sản phẩm mới, “cung” đáp ứng cho sản phẩm mới đều rất phong phú, quan trọng hơn nữa là ngày càng nhiều đòi hỏi về sản phẩm mới (“cầu”), điều quyết định là phải nhìn ra nó (sản phẩm mới), lựa chọn nó, chuẩn bị và nắm bắt lấy nó..., (d)vai trò quyết định của yếu tố con người – từ người lao động đến người lãnh đạo – đặt ra một tầm cao mới phải đáp ứng, giáo dục và thể chế chính trị tiên tiến trở thành hai yếu tố hàng đầu có ý nghĩa quyết định để đạt tới tầm cao mới này; (e)là nước đi sau, bên cạnh những “bất lợi thế” (disadvantages) không tránh khỏi, nước ta có nhiều lợi thế khác của nước đi sau cần triệt để khai thác (để vận dụng, để tránh né…)  – có rất nhiều ví dụ để suy nghĩ: - phát triển ngoạn mục ngành viễn thông của nước ta trong 10 năm qua là ví dụ tích cực; - sự phát triển lạc hậu và lật đật của ngành giáo dục nước ta bỏ qua những kinh nghiệm tiên tiến của nhiều nước trên thế giới đã đạt được là ví dụ tiêu cực; (f)vì cái nước ta “đang có” (công nghệ, sản phẩm, cấu trúc kinh tế và cấu trúc xã hội…) còn ở mức độ thấp, nên nước ta có không ít lợi thế để chuyển sang cái mới dễ dàng hơn nhiều nước khác... (g)vân vân… Tất cả cho thấy không một giáo điều nào có thể giải phóng đất nước ta khỏi ghèo nàn lạc hậu.

[45] Cần xem xét kỹ vai trò, ảnh hưởng, sự can thiệp và quyền lực mềm của Trung Quốc hiện nay tác động vào toàn bộ khu vực Đông Nam Á, trước hết là vào nội bộ các nước ASEAN. Riêng các tin tức có liên quan được đăng tải trên các phương tiện truyền thông của các nước trong khu vực và trên thế giới đủ dấy lên sự lo ngại không thể bỏ qua. Có ý kiến nói thẳng tình hình Thái Lan hiện nay phải tính đến Trung Quốc và chỉ có lợi cho Trung Quôc (R D Kaplan, NYT 25 May 2010).

[46] Xin đặc biệt lưu ý: Mặc dù những đạo luật hay chính sách tốt nhất đất nước đang có trong tay có không ít khuyết tật hay thiếu đồng nhất, song phải nhấn mạnh những đạo luật và chính sách đúng đắn hiện có là cơ sở ban đầu rất quan trọng cho phát triển tiếp trong việc xây dựng một thể chế dân chủ. Cần kế thừa và phát triển tiếp thành quả này. Cái yếu nhất hiện nay và cũng khó khắc phục nhất là thực thi pháp luật và ý thức thượng tôn pháp luật.

[47] Một sự thực gần như là một nguyên lý trong toàn bộ lịch sử cách mạng Việt Nam từ Tháng Tám 1945 đến nay là: mọi thắng lợi đạt được, nhất là những thắng lợi trong những tình thế đặc biệt hoặc chuyển giai đoạn, đều gắn liền với phát huy ngọn cờ dân tộc dân chủ. Mặt khác, mọi thất bại, kể cả những thất bại lớn trong những lúc tình hình rất thuận lợi, đều do vi phạm nguyên lý này.

[48] Xin nhắc lại: Lịch sử ĐCSVN có biết bao nhiêu gương phấn đấu hy sinh đời đời nêu gương cho nhiều người sau, không phải chỉ kiên cường trước kẻ thù đô hộ hay xâm lược đất nước, mà nhiều người còn vưt bỏ mọi giàu sang phú quý dấn thân vào con đường cách mạng, có những người  từ chân lấm tay bùn phấn đấu trở thành người lãnh đạo kiệt xuất của Đảng. Ý chí sắt son vì nước, vì Đảng của họ đã làm nên tất cả! Không thế không đặt câu hỏi đảng viên bây giờ thế nào?

[49] Xanh = dưa hấu,  ví quân đội; đỏ = cà chua, ví áo đỏ; vàng = dưa gang, ví thân hoàng gia.

[50] Tìm xem: Nguyễn Trung,  Con đường dân chủ gian truân của đất nước "nụ cười", tuanvietnam.net 

[51] Tham khảo thêm tài liệu đã dẫn,  Nguyễn Trung: “Việt Nam trong thế giới của thập kỷ thứ hai thế kỷ 21”, phần nói về dân chủ hóa.

[52] Chú ý: Sự sụp đổ của Rumani năm 1989 trên thực tế là một cuộc đảo chính của một số lực lượng quân sự và an ninh trong chính quyền Ceausescu chống lại Ceausescu và cuộc nổi dạy của các phong trào chống đối Ceausescu, dẫn tới tàn sát lẫn nhau đẫm máu (gần 1000 người chết và 2000 người bị thương), với nhiều hậu quả sau 20 năm vẫn chưa khắc phục xong. Đây là một bài học của thứ đa nguyên hỗn loạn. tham khảo: http://www.rfi.fr/actuvi/articles/120/article_6220.asp 

[53] Cũng đừng nhầm lẫn giữa cuộc đấu tranh thường xuyên ở khắp mọi nơi cho những tiến bộ trong kinh tế và xã hội ở mọi quốc gia – kể cả ở các nước phát triển – với xu thế thời đại của chủ nghĩa xã hội như trong tư duy của ý thức hệ hiện hành ở nước ta. Ngày nay nhiều học giả và chính trị gia ở các nước phát triển tìm đọc lại Marx là vì họ muốn xem lại những phê phán sắc sảo của Marx về kinh tế của chủ nghĩa tư bản (mặt tôn sùng quá đáng vai trò của thị trường, sự hoành hành của thị trường, vai trò nhà nước...) để sửa chữa những khuyết tật của kinh tế tư bản đang xảy ra trong cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới hiện nay. Việc này không hề có nghĩa là họ quay lại thực hiện “chủ nghĩa xã hội” trong học thuyết Marx, càng không có nghĩa là sự trỗi dậy của chủ nghĩa xã hội như một số người ở nước ta bình luận!

[54] Tham khảo các sách của các học giả nước ngoài đã trích dẫn.

[55] Nói rõ như thế để phân biệt với quyền lực chính đáng của một đảng lãnh đạo.

[56] Ví dụ: Thời kỳ 1991-1995 tăng trưởng kinh tế đạt trung bình 8 – 8,5%/năm, với chỉ số ICOR là 2,5. Thời kỳ 2005-2009 tăng trưởng kinh tế đạt khoảng 6-7%/năm,với  chỉ số ICOR là 6,5!

[57] Tìm xem: (1) Martin L. Gross “National Suicide – How Wasington is destroying the American Dream from A to Z” N.Y. 2009;  (2) Jerome R. Corsi “America for Sale”, 2009;  - (3) Newt Gingrich “Real change” , 2009 và một số sách khác chung quanh chủ đề này.

[58] Tham khảo: Nguyễn Trung, Dòng đời (tiểu thuyết), sách đã dẫn, tập 4, tr. 717 – 718 và tr. 855-858

[59] Tay trắng ta có quỳ xuống xin làm bạn cũng khó được chấp thuận; trên đời này không có bạn “chay”. Tham khảo thêm tài liệu đã dẫn: Nguyễn Trung, “Việt Nam trong thế giới thập kỷ thứ 2 thế kỷ 21” – phần nói về “làm bạn với người”.

[60] Nguyễn Trung, “Dòng đời”, sách đã dẫn, quyển hai, tập 4, trang 856 – nhiệm vụ trang trải với lịch sử, lấy lại lòng tin cho tương lai.

[61] Nguyễn Trung, “Dòng đời”, sách đã dẫn, quyển hai, tập 4, trang 857: Không được phản bội một hy sinh nào! Không một mất mát nào được bỏ qua!