THỰc trạng công nghiệp da-giầy châU ÂU

(Báo cáo đánh giá thực trạng sản xuất giầy dép ở châu Âu do Liên Minh châu ÂU (EU) thực hiện tháng 11/2011)

1. 
   GIỚI THIỆU
   

Trong giai đoạn này, để cắt giảm chi phí các thương hiệu giầy của Tây Âu đã phải chuyển dần các khâu sản xuất chi phí cao và dùng nhiều lao động ra nước ngoài, nhất là sang các nước châu Á và Đông Âu, đồng thời kiến nghị ban hàng các biện pháp kiểm soát nhập khẩu thong qua các hiệp định thương mại. Tuy nhiên các nhà sản xuất giầy dép tại châu Á vẫn tang được năng lực cạnh tranh, buộc các nhà sản xuất Tây Âu phải đưa ra nhiều biện pháp cát giảm chi phí, trong đó có việc cắt giảm lao động tại châu Âu và giảm quy mô sản xuất.

Khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu và tại châu Âu trong những năm gần đây, cùng với sự cạnh tranh từ bên ngoài tang lên và yêu cầu phải đổi mới, tái cấu trúc và nâng cấp công nghệ càng làm cho năng lực sản xuất giảm, cắt giảm lao động nhiều, mà còn làm cho nhu cầu tiều dùng của người dân cũng giảm theo. Khủng hoảng tài chính đặc biệt ảnh hưởng tới khả năng tín dụng của các donh nghiệp vừa và nhỏ, chiểm phần đông trong số các công ty sản xuất giầy Tây Âu.

2. 
   TỔNG QUAN VỀ CN GIẦY DÉP CHÂU ÂU
   

1. 
   GIỚI THIỆU:
   

2. 
   THỊ TRƯỜNG GIẦY DÉP
   
   1. 
      ĐỊNH NGHỊA GIẦY DÉP (FOOTWEAR)
      

2. 
   THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI
   

Các thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới là EU (49 tỷ euro, 2,1 tỷ đôi), Hoa Kỳ (47 tỷ euro, 1,5 tỷ đôi), Trung Quốc (19 tỷ euro, 2,4 tỷ đôi), Nhật Bản (14 tỷ euro, 321 triệu đôi), Mỹ La tinh (16 tỷ euro, 877 tỷ đôi).

Tại Hoa Kỳ, tiêu thụ giầy dép trung bình đầu người hàng năm với số tiền 140 euro (4,7 đôi) năm 2008; trong khi tại EU là 100 euro (4,2 đôi). Tiêu thụ đầu nguwoif thấp hơn nhiều tại các nước sản xuất lớn nhất, như tại TQ là16 euro (1,8 đôi) và Ấn Độ 1.0 euro (0,16 đôi/người).

3. 
   TIÊU THỤ TẠI EU
   

Bảng 2.2. cho thây thị trường EU tang 1,6% về trị giá từ 2004 – 2006, nhưng giảm 0,5% giữa 2006 – 2008 do suy thoái kinh tế. Mức tăng trưởng trung bình về trị giá đạt mức cao tại Thụy Điển, Ba Lan, Romani, trong khi tại Đức, Anh, Italia, Hà lan giảm nhẹ. Mức chi tiêu dùng đầu người cao nhất thuộc về Luxemborrg và Pháp, trong khi tại các nước thành viên mới mức chi tiêu thấp hơn nhiều.

4. 
   TRIỂN VỌNG THỊ TRƯỜNG
   

Thị trường giầy dép hiện nay phụ thuộc nhiều vào nhu cầu vốn không ổn định, vì lien quan đến thời trang và theo mùa tiêu dùng. Khách hàng hiện nay ở châu Âu rất đa dạng về thu nhập nên thị trường cần đa dạng về mẫu mã và giá cả, đồng thời tìm kiếm hàng giá rẻ nhưng vẫn có chất lượng tốt, với hệ thống bán lẻ giầy dép thuận tiện và chuyên dụng hơn (cửa hàng chuyên bán giầy, cửa hàng thương hiệu riêng và các cửa hang lỗi mốt) so với các kênh phân phối truyền thống (CBI 2010).

3. 
   QUY MÔ VÀ CƠ CẤU NGÀNH CÔNG NGHIỆP GIẦY DÉP TẠI EU
   

EU là Nhà sản xuất và xuất khẩu lớn giầy dép và các sản phẩm liên quan, nhất là trong phân khuc giầy sang trọng (luxury). Năm 2010, xuất khẩu giầy dép của EU lớn thứ hai thế giới, đạt 4,9 tỷ Euro, chỉ sau Trung Quốc.

Ngành CN giầy dép của EU tạo ra doanh thu hàng năm là 25 tỷ Euro, trong đó 2/3 tổng sản lượng giầy sản xuất tại EU tập trung vào 3 nước: Italia, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Ngành công nghiệp sản xuất giầy dép có vai trò quan trọng trong kinh tế và xã hội tại nhiều nước thành viên cảu EU27.

Bảng 2.3 cho thấy, năm 2007 có khoảng 26.100 công ty sản xuất giầy dép hoạt động tại EU, sử dụng khoảng 388.000 lao động trực tiếp. Các doanh nghiệp này chủ yếu là SME, thuê 10-15 công nhân.Cơ cấu này là một thách thức khi cần đầu tư cải tạo, mở rộng và trang thiết bị hiện đại.

Sản xuất giầy là một chuỗi cung ứng tổng hợp, bao gồm cung cấp nguyên liệu, da thuộc, sản xuất phụ kiện, máy móc thiết bị, làm khuôn mẫu , thiết kế giầy, hệ thống phân phối, bán lẻ. Trong lĩnh vực bán lẻ cũng có thể có loại Cửa hàng vừa sản xuất (quy mô nhỏ) và bán giầy và hàng thời trang khác như quần áo, kính mắt, túi xách, đồ trang sức.

Table 2.6: Available Data from Eurostat on Production for Manufacture of Footwear since 2007* : Index of Change in Production (2005 = 100)
Country	2007	2008	2009	2010
Germany	93.95	88.50	82.53	90.95
Greece	96.35	93.53	82.49	49.91
Spain	83.05	74.98	58.04	61.08
France	83.49	71.50	61.32	61.20
Italy	87.62	78.99	62.14	59.67
United Kingdom	107.76	102.17	96.15	90.02
Source: Eurostat Data *Only limited data for the EU27 countries were available from the Eurostat website.

4. 
   Thách thức đối với công nghiệp Giầy EU
   

• 
  Tăng cạnh tranh quốc tế: do các nước sản xuất mới nổi (nhất là tại châu Á).
  

• 
  Phải di chuyển địa điểm sản xuất sang các địa phương, các nước có chi phí sản xuất thấp, trong chiến lược giảm chi phí sản xuất, theo quá trình hội nhập toàn cầu của công nghiệp sản xuất giầy
  

• 
  Thời trang thay đổi nhanh làm cho vòng đời của sản phẩm ngắn, cần thiết kế nhiều bộ sản phẩm trong một năm, làm cho hang phải thường xuyên thay đổi thiết kế, nhưng cũng tạo ra nhiều hình thức công ty mới và quy trình mới.
  

• 
  Áp lực của thay đổi xã hội-dân số, gồm cả tăng trưởng kinh tế tại các nước kinh tế mới nổi đã tạo nhiều cơ hội thj trường mới
  

• 
  Các vấn đề về môi trường: như biến đổi khi hậu, cạn kiện tài nguyên và ô nhiễm môi trường do các hoạt động công nghiệp gây ra đã tác động đến phương thức sản xuất giầy.
  

• 
  Đài hỏi sản phẩm chất lượng cao hơn để tạo khác biệt và tang năng lực cạnh tranh.
  
• 
  Thiệt hạivề tài chính do làm hàng giả và ăn cắp mẫu thiết kế.
  

3. 
   Xu hướng mới trong hoạt động sản xuất giày dép tại EU
   

Theo CBI, ngành công nghiệp giày dép EU đang dần trở nên bão hòa và theo một số dự báo, quy mô hoạt động sản xuất trong thời gian tới sẽ có dấu hiệu thu hẹp. Tuy nhiên, tốc độ suy giảm cũng không cao do ngành công nghiệp giày dép EU đã nhận thấy sự cần thiết phải tái cơ cấu và thích ứng hiệu quả hơn cho phù hợp với môi trường thương mại toàn cầu.

Dưới đây là một số xu hướng mới trong sản xuất da giày tại thị trường này:

Thuê ngoài tại Trung Quốc, Việt Nam và Ấn Độ

Thuê ngoài là xu hướng sản xuất phổ biến trong nhiều năm trở lại đây. Khá nhiều thương hiệu giày dép (đồ thể thao) hàng đầu có xuất xứ tại EU đã xây dựng cơ sở sản xuất tại nhiều nước trên thế giới - chủ yếu là những địa điểm gần thị trường xuất khẩu chính. Đa phần các cơ sở sản xuất này được hình thành tại Trung Quốc, Việt Nam và Ấn Độ. Trước khi EU áp dụng luật thuế chống bán phá giá năm 2006, các nước châu Á có thể hưởng lợi từ ưu đãi thuế quan (GSP) và ưu đãi thương mại theo quy định của WTO. Kết quả hoạt động sản xuất tại Trung Quốc và Ấn Độ đã đạt tốc độ tăng trưởng hàng năm là 10%/năm.

Việc gia tăng hoạt động thuê ngoài đã khiến ngành công nghiệp da giày EU mang tính toàn cầu cao và tạo môi trường cạnh tranh giữa các nhà sản xuất ở EU và ở Châu Á. Hiện giờ, các nhà sản xuất Trung Quốc đang chiếm 60% sản lượng giày dép thế giới.

Thêm vào đó, nhiều nhà bán lẻ (kể cả nhà bán lẻ không chuyên) ở EU cũng đang tạo nhiều áp lực về giá và lợi nhuận cho các nhà sản xuất tại Trung Quốc. Trên thực tế, những nhà bán lẻ này còn làm áp lực cạnh tranh gay gắt hơn khi tung ra những thương hiệu riêng với giá bán "siêu rẻ" hoặc liên tục tung ra thị trường những bộ sưu tập với đủ loại mẫu mác khác nhau theo tần suất 4-6 lần/năm.

• Việc EU tiếp tục áp dụng thuế chống bán phá giá với Trung Quốc.

•  Đồng nhân dân tệ ngày càng có giá: Hiện nay giá trung bình của một đôi giày nhập khẩu từ Trung Quốc năm 2010 là 4,5 euro và năm 2012 là 6,1 euro.

•  Chi phí nhân công của Trung Quốc cao hơn do chi phí sinh hoạt tại đây đang tăng lên.

Ngoài ra, các nhà sản xuất Trung Quốc cũng sẽ phải tìm kiếm trong nước những khu vực có chi phí sản xuất thấp hơn hoặc thuê ngoài để gia công một số khâu trong hoạt động sản xuất. Các nước được ưu tiên lựa chọn là Căm-pu-chia, Inđônêxia, Braxin và kể cả một số nước Đông Âu. Lý giải thú vị cho hoạt động thuê ngoài của các nhà sản xuất giày dép Trung Quốc là vì họ muốn trở thành những nhà cung ứng hàng hóa cho chính thị trường trong nước rộng lớn và đang nổi của mình. Dự báo đây là thị trường tiềm ẩn số lượng lớn những người tiêu dùng giàu có có xu hướng tăng lên đáng kể trong những năm tới.

 Thuê ngoài tại các nước lân cận

Trước đây, tần suất ra đời các bộ sưu tập giày dép tại EU khá ít, thường chỉ nhiều nhất là 2 lần/năm. Nhưng giờ, xu hướng đã hoàn toàn thay đổi, mẫu mã mới xuất hiện liên tục trên thị trường và xu hướng "mốt" chỉ tồn tại trong thời gian rất ngắn. Xu hướng thời trang bị ảnh hướng khá nhiều bởi các phương tiện truyền thông và những nhân vật nổi tiếng. Chính vì lẽ đó, các nhà sản xuất EU cũng phải liên tục cải tiến để có được doanh số bán hàng cao và tranh thủ thời gian hoàng kim của một loại mẫu mã. Vì vậy, việc thuê ngoài tại các nước lân cận đang diễn ra khá mạnh vì nó có thể giúp các nhà sản xuất EU cung cấp hàng với số lượng nhỏ và đảm bảo tung được mẫu mã ra thị trường chỉ trong thời gian ngắn từ 2-3 tuần.

 Chẳng hạn, Ý, Đức và Pháp đã xây dựng lại một số cơ sở sản xuất của họ tại Bun-ga-ri, Rumani, Hungari và Cộng hòa Séc. Đối với ngành công nghiệp giày dép, đây là cơ hội tốt để các nhà sản xuất những nước này mở rộng và nâng cao khả năng cạnh tranh khi mà nhiều nhà sản xuất tại các nước EU khi thuê ngoài phải cung cấp bí quyết và kỹ thuật để tạo ra những mẫu giày dép kiểu cách và đẹp mắt cho phân đoạn thị trường hạng trung. Các nước thuộc Bắc Phi như Tunisia, Ma-rốc, Algeria và Thổ Nhĩ Kỳ cũng là những thị trường quan trọng có thể được các nhà sản xuất giày dép EU lưu tâm khi đưa ra quyết định thuê ngoài nhất là đối với các phân đoạn thị trường hạng trung và hàng tiết kiệm.

 Xuất khẩu sang các thị trường mới nổi

Xu hướng nổi bật nhất xuyên suốt ngành sản xuất giày dép tại thị trường EU là tập trung mũi nhọn vào hoạt động xuất khẩu. Trong khi nhiều thị trường trong nước đang phải "vật lộn" với sự cạnh tranh gay gắt của các loại hàng hóa nhập khẩu giá rẻ, thì các nhà sản xuất EU lại phát hiện ra những thị trường nước ngoài có khả năng tiêu thụ các loại giày dép xa xỉ, có thương hiệu ở những nền kinh tế mới nổi như Nga (với sức tiêu thụ năm 2007 đạt 4,4 tỉ euro), Trung Quốc (17,3 tỉ euro), Braxin (8,6 tỉ euro), Ấn Độ (1,0 tỉ euro) và Trung Đông (1,9 tỉ euro).

 Các nước sản xuất giày dép hàng đầu thế giới như Ý, Đức, Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đều tham gia vào chiến dịch "Ghi nhãn nguồn gốc" để hỗ trợ những hoạt động tăng doanh số ở cả thị trường trong và ngoài nước. "I love Italian shoes" (Tôi yêu giày Ý) và "Made in Spain" (Hàng Tây Ban Nha) là những ví dụ điển hình của các chiến dịch quảng bá này nhằm cung cấp thông tin về sự sáng tạo, về thời trang, về nguồn gốc và về sự khéo léo trong hoạt động sản xuất.

 Xúc tiến và hợp tác

Để cạnh tranh được trên phạm vi toàn cầu và giảm bớt một số chi phí, nhiều nhà sản xuất nhỏ đã tham gia và trở thành thành viên của các hiệp hội thương mại, hoặc hợp tác với các nhà thiết kế. Điều này mang lại cho họ sức mạnh lớn hơn rất nhiều so với việc kinh doanh đơn lẻ. Nhằm cạnh tranh với các nhà cung cấp từ châu Á, các chương trình xúc tiến hợp tác do các hiệp hội thương mại tổ chức đã tạo cơ hội cho các nhà sản xuất nhỏ hơn tiếp cận với những thị trường mới.

 Hợp tác trong hoạt động thiết kế đem lại nhiều sáng kiến, cũng giảm bớt những chi phí trong chuỗi cung ứng. Ví dụ, các nhà máy sản xuất đồ da thuộc và hóa chất dệt may sát nhập với nhau do hoạt động tương đối kém hiệu quả; nhưng sau khi sát nhập, thì các nhà sản xuất này lại có lợi do chi phí đầu vào thấp hơn.