Thay låÌi tæÛa viãÛc daûy vaì hoüc män tháÖN hoüc luán lyï CÄng giaïO hoüC ÅÍ BÁÛC ÂAÛI hoüC



tải về 1.51 Mb.
trang8/18
Chuyển đổi dữ liệu17.08.2016
Kích1.51 Mb.
#21221
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18

Baìi âoüc thãm

Nhæîng biãøu hiãûn cuía læång tám


Baì Eva : “Baì liãön haïi traïi cáy maì àn, räöi âæa cho chäöng... Äng cuìng àn. Báy giåì màõt hai ngæåìi måí ra, vaì hoü tháúy mçnh tráön truäöng...

Nghe tháúy tiãúng Âæïc Chuïa... con ngæåìi vaì våü mçnh träún vaìo giæîa cáy cäúi trong væåìn âãø khoíi giaïp màût Chuïa... Âæïc Chuïa hoíi : ‘Ai âaî cho ngæåi biãút laì ngæåi tráön truäöng ? Coï phaíi ngæåi âaî àn traïi cáy maì Ta âaî cáúm ngæåi àn khäng’ ? Con ngæåìi thæa : ‘ngæåìi âaìn baì âaî cho con traïi cáy áúy, nãn con àn’. Ngæåìi âaìn baì thç thæa : ‘Con ràõn âaî læìa däúi con, nãn con àn’... “ (St 3, 6 - 13).

Cain :Cain noïi våïi em laì Aben : chuïng mçnh ra ngoaìi âäöng âi... Cain xäng âãún giãút Aben em mçnh.

Âæïc Chuïa phaïn våïi Cain : ‘Aben em ngæåi âáu räöi’ ?

Cain thæa : ‘Con khäng biãút. Con laì ngæåìi giæî em con hay sao’ ?

Âæïc Chuïa phaïn : ... ‘Tiãúng maïu cuía em ngæåi âang kãu lãn Ta ! Giåì âáy ngæåi bë nguyãön ruía båíi chênh âáút âaî tæìng haï miãûng huït láúy maïu em ngæåi... Âáút âai seî khäng coìn cho ngæåi hoa maìu cuía noï næîa...’

Cain thæa våïi Âæïc Chuïa : ‘Hçnh phaût daình cho con quaï nàûng, con khäng thãø mang näøi. Häm nay Ngaìi xua âuäøi con khoíi màût âáút... Con seî phaíi träún traïnh âãø khoíi giaïp màût Ngaìi, seî phaíi lang thang phiãu baût trãn màût âáút, vaì báút cæï ai gàûp con seî giãút con’” (St 4, 8 - 14).

Giuâa :Báúy giåì Giuâa..., tháúy Ngæåìi bë kãút aïn thç häúi háûn. Hàõn âem ba mæåi âäöng baûc traí laûi cho caïc thæåüng tãú vaì kyì muûc vaì noïi : ‘Täi âaî phaûm täüi näüp ngæåìi vä täüi, khiãún Ngæåìi phaíi chãút oan’. Nhæng hoü âaïp : ‘Can gç âãún chuïng täi. Màûc kãû anh’ ! Giuâa neïm säú baûc vaìo Âãön Thåì vaì ra âi thàõt cäø. Caïc thæåüng tãú læåüm láúy säú baûc áúy vaì noïi : ‘Khäng âæåüc pheïp boí vaìo quyî Âãön Thåì, vç âáy laì giaï maïu...’” (Mt 27, 3 - 6).

NHÁÛN ÂËNH

Ba nhán váût trãn âáy mäùi ngæåìi phaín æïng mäüt caïch. Nhæng chung qui laûi thç nhán váût naìo luïc âáöu cuîng tçm caïch chäúi läùi nhæng cuäúi cuìng cuîng nháûn ra sæû sai traïi cuía mçnh træåïc phaín æïng cuía læång tám. Læång tám cuîng phaíi traíi qua mäüt tiãún trçnh raì soaït træåïc luïc âæa ra quyãút âënh cuäúi cuìng. Ngæåìi coï läùi thæåìng coï khuynh hæåïng láøn traïnh læång tám maì khäng traïnh âæåüc. Trong nhæîng træåìng håüp âàûc biãût nhæ træåìng håüp cuía Giuâa, mäüt khi häúi háûn, ngæåìi ta coï thãø âi âãún nhæîng haình âäüng âiãn räö... Nhæîng biãøu hiãûn cuía læång tám quaí laì phæïc taûp.


PHÁÖN III

HAÌNH VI NHÁN LINH

CHÆÅNG I : CÆÏU CAÏNH CUÍA CON NGÆÅÌI

CHÆÅNG II : TÄØNG QUAÏT VÃÖ HAÌNH VI NHÁN LINH

CHÆÅNG III: NGUYÃN TÀÕC TÄØNG QUAÏT VÃÖ TRAÏCH NHIÃÛM

CHÆÅNG IV : CAÏC CHÆÅÏNG NGAÛI CHO HAÌNH VI NHÁN LINH

CHÆÅNG V: LUÁN LYÏ TÊNH CUÍA HAÌNH VI NHÁN LINH

CHÆÅNG VI : HAÌNH VI LUÁN LYÏ SIÃU NHIÃN VAÌ CÄNG TRAÛNG
CHÆÅNG I : CÆÏU CAÏNH CUÍA CON NGÆÅÌI

I. THIÃN CHUÏA MUÄÚN CON NGÆÅÌI ÂÆÅÜC HAÛNH PHUÏC

Âäúi våïi ngæåìi kitä hæîu, Thiãn Chuïa âaî toí tçnh thæång cuía Ngaìi khi âæa con ngæåìi tæì coîi hæ vä vaìo coîi nhán sinh, âãø con ngæåìi âæåüc chia seí sæû säúng viãn maîn cuía Ngaìi âåìi naìy vaì âåìi sau. Noïi caïch khaïc, Thiãn Chuïa muäún cho con ngæåìi âæåüc haûnh phuïc. Chênh Ngaìi âaî taûo nåi baín tênh con ngæåìi nhæîng âiãöu kiãûn thêch håüp nháút âãø con ngæåìi âaût âæåüc haûnh phuïc.

Thãú nhæng Täø täng âaî phaûm täüi khiãún baín tênh con ngæåìi suy yãúu âi. Viãûc âi tçm haûnh phuïc tråí nãn khoï khàn hån. Tuy nhiãn con ngæåìi våïi án suíng cuía Thiãn Chuïa, våïi sæû tråü læûc cuía Giaïo häüi vaì våïi cäú gàõng riãng cuía mçnh, coï thãø âaût tåïi haûnh phuïc Thiãn Chuïa hæïa ban.

Con ngæåìi coï bäøn pháûn phaíi tiãún tåïi sæû hoaìn táút chênh mçnh âãø cuäúi cuìng coï thãø kãút hiãûp âæåüc våïi Thiãn Chuïa tçnh thæång, âãø hæåíng haûnh phuïc bãn Ngaìi.

Âãø âaût âæåüc muûc âêch âoï, con ngæåìi lãn âæåìng âi tçm haûnh phuïc.
II. HOÜ ÂI TÇM NHÆÎNG GÇ ?

Phuïc ám Âæïc Giãsu Kitä âaî chè cho con ngæåìi con âæåìng Taïm mäúi phuïc. Âáy laì mäüt con âæåìng khaïc thæåìng, theo nghéa laì noï khäng phuì håüp våïi nhæîng gç con ngæåìi thæåìng nghé. Âäúi våïi ngæåìi thæåìng thç chè coï cuía caíi, sæïc maûnh, tháûm chê vuî læûc ... måïi laì nhæîng gêa trë, trong luïc âoï Chuïa laûi daûy ràòng ngheìo khoï, hiãön laình, hiãúu hoìa laì âæåìng läúi cuía ngæåìi kitä hæîu. Chè coï âæåìng läúi naìy måïi âem laûi haûnh phuïc tháût.

Thæûc ra Taïm mäúi phuïc laì nhæîng âiãöu Thiãn Chuïa âaî hæïa cho Dán âæåüc keïn choün, tæì thåìi Abraham. Chè coï âiãöu laì häöi âoï ngæåìi Do thaïi nghé mçnh seî âæåüc vui hæåíng âáút âai, coìn ngæåìi kitä hæîu, säúng theo tinh tháön Taïm mäúi phuïc, laûi nghé pháön thæåíng âoï chênh laì Næåïc tråìi.

Taïm mäúi phuïc âaî âæåüc chênh Chuïa Kitä thãø hiãûn trong âåìi mçnh qua nãúp säúng thæåìng ngaìy vaì nháút laì qua cuäüc khäø naûn vaì sæû säúng laûi cuía Ngaìi. Âiãöu naìy aïm chè ràòng, muäún tåïi haûnh phuïc tháût, phaíi âi qua con âæåìng âau khäø, cháúp nháûn chëu thiãût thoìi, måïi coï thãø tåïi vinh quang. Chênh Âæïc Trinh Næî Maria vaì caïc Thaïnh, qua cuäüc âåìi âáöy thæí thaïch âaî âæåüc nãúm thæí haûnh phuïc Næåïc Tråìi.



III. LOÌNG AO ÆÅÏC ÂÆÅÜC HAÛNH PHUÏC62

Caïc mäúi phuïc âaïp æïng âuïng loìng ao æåïc tæû nhiãn cuía con ngæåìi laì âæåüc haûnh phuïc. Theo Blaise Pascal, ngay caí ngæåìi nhaíy xuäúng säng tæû tæí cuîng laì ngæåìi âi tçm haûnh phuïc. Chênh Thiãn Chuïa âaî âàût loìng ao æåïc naìy nåi con ngæåìi våïi muûc âêch läi keïo con ngæåìi laûi våïi Ngaìi. Quaí váûy chè coï Ngaìi måïi thoía maîn âáöy âuí æåïc voüüng naìy cuía con ngæåìi. Dæûa trãn yï thæïc naìy maì nãön luán lyï Kitä giaïo âaî xem muûc âêch täúi háûu cuía caïc haình vi nhán linh laì nhàòm mang laûi haûnh phuïc cho con ngæåìi vaì haûnh phuïc âoï chung quy laûi laì âæåüc hæåíng haûnh phuïc bãn Chuïa.


IV. DIÃÙM PHUÏC CUÍA NGÆÅÌI KITÄ HÆÎU

Trong Tán æåïc coï nhiãöu thuáût ngæî âæåüc duìng âãø aïm chè diãùm phuïc maì Thiãn Chuïa daình cho con ngæåìi : Næoïc Thiãn Chuïa âaî âãún (Mt 4,17), keí coï loìng trong saûch seî âæåücû nhçn tháúy Thiãn Chuïa (Mt 5,8), ngæåìi coï loìng thæång xoït seî âæåüc hæåíng sæû vui mæìng cuía Chuïa ban (Mt 25,21-23), ngæåìi ngay laình seî âæåüc bæåïc vaìo nåi an nghè cuía Thiãn Chuïa (Dt 4,7-11).

Thiãn Chuïa âãø chuïng ta säúng giæîa tráön gian naìy âãø chuïng ta nháûn biãút Ngaìi, phuûng sæû Ngaìi vaì yãu mãún Ngaìi, cuäúi cuìng âæåüc lãn nåi vénh phuïc, dæû vaìo baín tênh Tháön linh cuía Ngaìi ( 2 Pr 1,4), âæåüc chia seí vinh quang våïi Chuïa Kitä vaì âæåüc hæåíng sæû säúng cuía Ba Ngäi Thiãn Chuïa.

Leî tæû nhiãn, nhæîng ai khäng tin vaìo Thiãn Chuïa thç cuîng khäng tin vaìo Thiãn âaìng hay Hoía nguûc. Haûnh phuïc âäúi våïi hoü chè coï åí tráön gian naìy. Coìn ngæåìi kitä hæîu, âæåüc Chuïa maûc khaíi cho biãút chán lyï naìy, thç phaíi xem âoï laì mäüt häöng án Chuïa ban maì thæûc sæû mçnh khäng âaïng âæåüc hæåíng.

Âãø âãún âæåüc coîi phuïc, ngæåìi kitä hæîu phaíi âi mäüt chàûng âæåìng tháût daìi, phaíi tæû thanh táøy nhæîng gç khäng phuì håüp våïi muûc âêch cuäúi cuìng âoï, phaíi âáøy luìi nhæîng baín nàng xáúu vaì hãút loìng tçm kiãúm Thiãn Chuïa trong moüi sæû. ÅÍ mäüt mæïc âäü naìo âoï, ngæåìi kitä hæîu phaíi cho âæåüc cæû ly âäúi våïi tiãön baûc, danh voüng, quyãön bênh vaì våïi táút caí nhæîng cäng trçnh, cho duì laì nhæîng cäng trçnh hæîu êch nhæ khoa hoüc, kyî thuáût, nghãû thuáût, âäöng thåìi khäng âãø cho taûo váût naìo träüi væåüt hån Thiãn Chuïa.

V. CON ÂÆÅÌNG PHAÍI ÂI

Theo Saïch giaïo lyï Giaïo häüi Cäng giaïo (1700) sau âáy laì con âæåìng táút yãúu maì ngæåìi kitä hæîu phaíi âi våïi tæ caïch laì ngæåìi âæåüc taûo nãn giäúng hçnh aính Thiãn Chuïa. Træåïc hãút con ngæåìi phaíi tçm caïch thæûc hiãûn ån goüi hæåíng haûnh phuïc Chuïa âàût trong loìng mçnh, mäüt caïch tæû do, bàòng caïch thæûc hiãûn nhæîng haình vi nhán linh coï suy nghé, theo tiãúng læång tám. Hoü tæì tæì xáy dæûng cho mçnhmäüt âåìi säúng trong Chuïa Thaïnh linh vaì tàng træåíng nhåì án suíng Chuïa. Trãn bæåïc âæåìng âoï, nháút âënh seî coï nhæîng yãúu âuäúi, sa ngaî cáön sæía sai, træåïc luïc laûi tiãúp tuûc lãn âæåìng tiãúp tuûc âi maîi cho tåïi luïc âaût âæåüc âæïc aïi hoaìn haío. Âæïc aïi seî laì nhëp cáöu âæa ngæåìi kitä hæîu vaìo vénh cæíu.

Nhæîng âiãöu trçnh baìy trong baìi naìy âæåüc xem nhæ nhæîng låìi måí âáöu cho chæång noïi vãö caïc haình vi luán lyï. Chênh caïi muûc âêch täúi háûu cuía âåìi ngæåìi quyãút âënh viãûc thãø hiãûn caïc haình vi nhán linh theo chiãöu hæåïng täút hay xáúu.

Cuîng phaíi noïi thãm ràòng hiãûn nay trong tháön hoüc luán lyï, ngæåìi ta âang tranh caîi nhiãöu vãö thuyãút Cæïu caïnh (Teïleïologie). Chuïng ta cáön phán biãût Cæïu caïnh luáûn hiãøu theo nghéa thäng thæåìng laì haûnh phuïc täúi háûu con ngæåìi nhàõm tåïi thç khäng coï váún âãö, vç noï thuäüc laînh væûc âæïc tin. Tuy nhiãn Cäng âäöng Vaticanä II âaî âæa nãön luán lyï Cäng giaïo ra khoíi ngoî bê bàòng caïch cho caïc haình vi luán lyï mäüt hæåïng âi næîa, âoï laì phuûc vuû nhán loaûi. Quaí váûy con ngæåìi khäng coï quyãön chè nghé tåïi caï nhán mçnh vaì haûnh phuïc vénh cæíu mai sau cho chênh mçnh maì coìn phaíi thæûc sæû âem “niãöm vui” vaì “niãöm hy voüng” tåïi cho thãú giåïi häm nay. Thãú giåïi naìy khäng chè laì váût cháút, khaí dé giæî chán con ngæåìi åí tráön thãú naìy maì noï, våïi táút caí nhæîng gç cao âeûp Chuïa âaî dæûng nãn, coï thãø âæa con ngæåìi lãn tåïi Chuïa. Âæïc Giaïo Hoaìng Phaolä VI âaî tæìng noïi : “Con ngæåìi laì con âæåìng cuía Giaïo häüi.

Coìn Cæïu caïnh luáûn hiãøu theo nghéa cuía Aristote laì moüi taûo váût, khi âæåüc taûo nãn, âãöu mang trong mçnh nhæîng máöm mäúng quyãút âënh chung cuäüc âåìi mçnh, thç coï ngæåìi khäng tin. Âäúi våïi hoü,ü moüi haình vi luán lyï bàõt âáöu luïc ngæåìi ta thãø hiãûn noï. Khäng coï mäüt giaïc quan luán lyï báøm sinh naìo âi træåïc haình vi naìy.

SAÏCH THAM KHAÍO

- Giaïo lyï Giaïo häüi Cäng giaïo 1699 - 1729

- Bugueìs, J.L : Dictionaire de Morale Catholique, Tours, 1991, 169-170.

Baìi âoüc thãm

Âi tçm haûnh phuïc

Báút cæï ngæåìi naìo cuîng âi tçm haûnh phuïc. Coï ngæåìi âàût hãút hy voüng vaì nghë læûc âãø tçm kiãúm vaì âaût cho âæåüc haûnh phuïc åí âåìi naìy, ngoaìi ra hoü khäng tin vaìo mäüt thæï haûnh phuïc naìo khaïc. Traïi laûi, coï nhæîng ngæåìi khaïc thç xaïc tên ràòng haûnh phuïc åí âåìi naìy chè laì mäüt khåíi âiãøm, coìn phaíi âi tçm haûnh phuïc täúi âa åí cuäüc säúng bãn kia. Khäng nháút thiãút laì hoü coi khinh caïc niãöm vui åí âåìi nhæng hoü chè cho âoï laì nhæîng boïng måì cuía mäüt thæï haûnh phuïc âêch thæûc, láu bãön maì Chuïa âaî hæïa. Nhæîng ngæåìi naìy khäng chè säúng trong Giaïo häüi Cäng giaïo maì coï thãø noïi laì trong háöu hãút caïc tän giaïo. Haûnh phuïc åí âåìi naìy hiãûn nay nhæ thãú naìo ?

Mäüt cuäüc thàm doì yï kiãún täø chæïc taûi Phaïp nàm 1977 liãn quan tåïi váún âãö haûnh phuïc âaî cho tháúy :

- 26,6 % ngæåìi Phaïp caím tháúy mçnh haûnh phuïc.

- 23,6 % ngæåìi Phaïp caím tháúy mçnh khaï haûnh phuïc.

Vaì nhæîng yãúu täú laìm nãn haûnh phuïc laì :

- Sæïc khoíe : 90 %

- Tçnh yãu : 80 %

- Sæû tæû do : 75 %

- Gia âçnh : 73 %

- Cäng lyï : 66 %

- Coï viãûc laìm : 62 %

- Tiãön baûc : 52 %

Baín thàm doì yï kiãún cuîng cho tháúy hai näùi såü haîi cuía ngæåìi Phaïp laì :

- Sæû âau khäø (såü chãút)

- Sæû cä âån.



NHÁÛN ÂËNH

1. Âåìi naìy khäng chè laì chäún læu âaìy maì coï haûnh phuïc tháût. 90,2 % ngæåìi Phaïp säúng haûnh phuïc vaì khaï haûnh phuïc.

2. Trong säú nhæîng yãúu täú laìm nãn haûnh phuïc, ta khäng tháúy noïi tåïi yãúu täú tän giaïo.

3. Ta cæï tæåíng tiãön baûc laì yãúu täú quan troüng nháút trong caïc yãúu täú laìm nãn haûnh phuïc. Trong baín thàm doì yï kiãún naìy cæï 100 ngæåìi Phaïp thç måïi coï 52 ngæåìi tin laì tiãön baûc laìm nãn haûnh phuïc. Tiãön baûc âæïng haìng thæï baíy.

4. Sæû cä âån vaì sæû chãút laì mäúi lo såü nháút cuía mäüt xaî häüi tiãu thuû.
(Theo Theïo 1993, 775a)


CHÆÅNG II : BAÍN TÊNH CUÍA HAÌNH VI NHÁN LINH
Chuïng ta âaî tçm hiãøu cæïu caïnh cuía con ngæåìi laì âæåüc säúng hiãûp thäng våïi Thiãn Chuïa âåìi naìy vaì âåìi sau. Chuïng ta âaî xeït tåïi nhæîng phæång tiãûn Chuïa ban háöu giuïp con ngæåìi âaût tåïi cæïu caïnh noïi trãn, biãút ràòng våïi taìi nàng tæû nhiãn con ngæåìi khäng thãø âaût tåïi âæåüc.

Âáu laì nhæîng haình vi coï thãø hæåïng con ngæåìi tåïi cæïu caïnh cuía mçnh ?

Ta cáön phán biãût :

- Nhæîng haình vi mang tênh baín nàng cuía mäüt sinh váût.

- Nhæîng haình vi cuía con ngæåìi coï lyï trê, tæû do, læång tám vaì yï chê.

- Nhæîng haình vi siãu nhiãn thuïc âáøy båïi nhæîng âäüng cå siãu nhiãn.


I. HAÌNH VI NHÁN LINH LAÌ GÇ ?

Haình vi nhán linh laì haình vi cuía con ngæåìi phaït xuáút tæì lyï trê, tæû do, læång tám vaì yï chê.

Chè âæåüc goüi laì haình vi nhán linh nhæîng haình vi riãng cuía con ngæåìi, trong âoï coï lyï trê, tæû do, læång tám vaì yï chê can thiãûp vaìo. Coìn nhæîng haình vi chung cho con ngæåìi vaì loaìi váût êt hoàûc khäng coï sæû can thiãûp cuía caïc yãúu täú noïi trãn thç goüi laì haình vi nhán sinh. Luïc thãø hiãûn caïc haình vi nhán linh con ngæåìi toí ra mçnh laì chuí cuía haình vi âoï vç con ngæåìi coï thãø giaíi toía moüi cæåîng bæïc vaì moüi sæû táút âënh näüi taûi. Haình vi nhán linh giaí thiãút sæû tæû do haình âäüng.
II. CAÏC GIAI ÂOAÛN CUÍA HAÌNH VI NHÁN LINH

Ngæåìi ta phán biãût nhiãöu giai âoaûn trong haình vi nhán linh:



1. Giai âoaûn hçnh thaình (yï âënh)

Liãn quan âãún muûc âêch cuía haình vi. Giai âoaûn naìy laûi phán ra bäún haình vi nhoí

a- Tháúy âiãöu thiãûn (lyï trê)

- Thêch âiãöu thiãûn, muäún âiãöu thiãûn (tæû do choün læûa)

c- Phaïn âoaïn vãö âiãöu mçnh muäún (læång tám)

d- Quyãút âënh âaût tåïi âiãöu mçnh muäún (yï chê)



2. Giai âoaûn choün læûa phæång tiãûn âãø thæûc hiãûn

a- Tçm phæång tiãûn âãø âaût tåïi âiãöu thiãûn (lyï trê)

b- Æng thuáûn âäúi våïi phæång tiãûn tçm âæåüc (tæû do choün læûa)

c- Phaïn âoaïn phæång tiãûn naìo laì thêch håüp nháút (læång tám)

d- Choün phæång tiãûn áúy (yï chê)
3. Giai âoaûn thæûc hiãûn

a- Ngæåìi ta nháút quyãút duìng caïc phæång thãú âaî choün.

b- YÏ chê æïng duûng caïc nàng læûc seî hoaût âäüng âãø thãø hiãûn haình vi.

c- Thãø hiãûn haình vi.

d- Thuû hæåíng kãút quaí : khoaïi caím hoàûc khoï chëu.

Trong thæûc tãú haình âäüng nhán linh khäng luän gäöm táút caí caïc yãúu täú áúy vaì caïc yãúu täú áúy cuîng khäng âi theo thæï tæû nhæ âaî mä taí.

Lyï trê, tæû do, læång tám vaì yï chê laì nhæîng yãúu täú laìm nãn haình vi nhán linh. Taïc âäüng häù tæång giæîa caïc yãúu täú naìy khäng phaíi bao giåì cuîng dãù nháûn ra mäüt caïch raình maûch vaì âáöy âuí nhæ ta trçnh baìy trãn âáy.
III. CAÏC LOAÛI HAÌNH VI NHÁN LINH

Dæûa trãn sæû can thiãûp nhiãöu hay êt cuía lyï trê, tæû do, læång tám vaì yï chê maì ngæåìi ta phán loaûi caïc haình vi nhán linh nhæ sau :

1. Haình vi nhán linh træûc khåíi (yãu mãún Chuïa) vaì giaïn khåíi (bäú thê vç loìng mãún Chuïa).

2. Haình vi näüi giåïi, tæïc laì coìn åí trong trê vaì haình vi ngoaûi giåïi (âaî thæûc hiãûn).

3. Haình vi tæû nhiãn vaì haình vi siãu nhiãn.

4. Haình vi täút, xáúu vaì haình vi trung láûp.

5. Haình vi âaî thaình sæû vaì haình vi khäng thaình sæû.

6. Haình vi cäú yï vaì haình vi khäng cäú yï.

Nhæîng haình vi cäú yï vaì khäng cäú yï cáön âæåüc giaíi thêch roî raìng hån.
IV. HAÌNH VI CÄÚ YÏ VAÌ HAÌNH VI KHÄNG CÄÚ YÏ

Trong moüi haình vi nhán linh âãöu coï sæû can thiãûp cuía yï chê. Theo nguyãn nghéa yï chê laì æåïc muäún âaût âæåüc âiãöu mçnh nhàõm tåïi. Thæåìng thç khäng coï nhæîng haình vi goüi laì vä tæ båíi leî mäùi haình vi nhán linh âãöu nhàõm mäüt muûc âêch naìo âoï. Chênh vç thãú maì khoa luán lyï âäöng hoïa yï chê muäún âaût tåïi âoï våïi sæû cäú yï hay khäng cäú yï trong mäüt haình vi nhán linh.

Nãön luán lyï cäø âiãøn thæåìng duìng caïc tæì tæû yï, vä yï vaì phán loaûi nhæ sau :

1. Cäú yï hoaìn toaìn vaì cäú yï khäng hoaìn toaìn.

2. Cäú yï tuyãût âäúi vaì cäú yï tæång âäúi.

3. Cäú yï træûc tiãúp vaì cäú yï giaïn tiãúp (giáût dáy cho ngæåìi khaïc thæûc hiãûn)

4. Cäú yï minh nhiãn vaì cäú yï màûc nhiãn.

5. Cäú yï trong giáy laït hay cäú yï láu daìi.

Sæû can thiãûp cuía yï chê aính hæåíng ráút nhiãöu âãún luán lyï tênh cuía mäüt haình vi, tháûm chê làõm luïc nnoï mang tênh quyãút âënh næîa laì khaïc.


Baìi âoüc thãm

Mæåìi giåïi ràn aïp duûng cho con ngæåìi häm nay

Giaï nhæ häm nay Chuïa ngæû vãö giæîa chuïng ta, coï leî Ngaìi seî traïch cæï chuïng ta åí chäù chuïng ta khäng tuán giæî mæåìi giåïi ràn cuía Chuïa âæåüc ghi trong Cæûu Æåïc. Chênh Con cuía Ngaìi luïc sinh thåìi cuîng âaî tuyãn bäú : “Täi khäng âãún âãø huíy boí Lãö Luáût vaì caïc Ngän sæï nhæng Täi âãún âãø kiãûn toaìn” (Mt 5,17). Vaì Chuïa seî hæåïng dáùn chuïng ta caïch aïp duûng mæåìi giåïi ràn cuía Chuïa vaìo cuäüc säúng häm nay.

Chuïa âaî noïi : “Håîi Israel, haîy nghe Ta ! Ta laì Âæïc Chuïa, Thiãn Chuïa cuía ngæåi. Ta âaî âæa ngæåi ra khoíi âáút Ai cáûp. Ngæåi seî khäng thåì tháön naìo khaïc ngoaûi træì Ta...”

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Ngæåi chåï biãún chiãúc xe håi cuía ngæåi thaình mäüt vë tháön, cuìng âæìng biãún sinh hoaût kinh tãú thaình mäüt sinh hoaût tuyãût âäúi. Thæí quãn âi ma tuïy, ræåüu cheì, nhæîng ngaìy nghè hoang phê, nhæîng lãù häüi, âæìng xem noï ngang haìng våïi Thiãn Chuïa cuía ngæåi. Ngæåi chè coï mäüt Âáúng Tuyãût Âäúi laì Thiãn Chuïa.

Chuïa âaî noïi : “Ngæåi chåï kãu tãn Ta vä cåï...”

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Ngæåi âæìng âæa nhæîng giaï trë Kitä giaïo ra âãø baío vãû quyãön låüi riãng tæ cuía ngæåi hay nhæîng quan niãûm cuía ngæåi. Ngæåi âæìng viãút lãn thàõt læng cáu “Thiãn Chuïa åí cuìng chuïng täi”. Ngæåi cuîng âæìng mæåün danh “Em beï Giãsu” âãø daûy con säúng ngoan ngoaîn. Ngæåi cuîng âæìng noïi tåïi Chuïa âãø che âáûy viãûc con cuía ngæåi âang säúng chung ngoaìi giaï thuï.

Chuïa âaî noïi : “Chåï giãút ngæåìi...”

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Phaï thai, laïi xe khäng cáøn tháûn, noïi haình noïi xáúu, tæì chäúi chia seí traïch nhiãûm cho ngæåìi khaïc, boïc läüt hoü, giãút hoü bàòng nhiãöu caïch... ! Chung quanh ngæåi coìn coï nhiãöu ngæåìi Do thaïi, nhiãöu äng em Aben, nhiãöu âäúi thuí, nhiãöu thuí træåíng maì ngæåi mong æåïc hoü chãút quaïch âi cho räöi.

Chuïa noïi : “Ngæåi âæìng phaûm täüi ngoaûi tçnh, âæìng chiãúm âoaût våü cuía ngæåìi laïng giãöng”.

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Ngaìy nay, ngæåìi ta ca ngåüi tçnh yãu vaì laûc thuï. Ngæåìi ta coï lyï. Moüi sæû Chuïa dæûng nãn âãöu täút. Ngæåìi ta coï lyï âãø noïi åí tuäøi naìo thç thán xaïc cuîng laì mäüt kyì quan ! Thãú nhæng hån caí thãø xaïc cuía ngæåi, ngæåi coìn coï mäüt caïi gç hån næîa... vaì ngæåìi baûn tçnh cuía ngæåi cuîng coï mäüt caïi gç hån laì mäüt thán xaïc... Caïc ngæåi laì nhæîng nhán vë. Caïc ngæåi khäng chè coï nhu cáöu vãö tçnh yãu maì coìn coï nhu cáöu vãö thåìi gian vaì loìng trung tên.

Chuïa âaî noïi : “Ngæåi âæìng träüm càõp...”

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Chàõc chàõn laì ngæåi seî tän troüng quyãön såí hæîu cuía keí khaïc. Nhæng âiãöu âoï khäng coï nghéa laì ngæåi seî laûm duûng quyãön tæ hæîu cuía mçnh. Nhæîng gç thuäüc vãö ngæåi khäng âån thuáön laì daình cho ngæåi maì thäi vaì trong thãú giåïi ngæåìi ngheìo chênh caïi soüt raïc seî xeït xæí ngæåi.

Chuïa âaî noïi : “Ngæåi âæìng laìm chæïng gian

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Ngæåi seî khäng tung tin âäön nhaím âàûc biãût khi nhæîng tin áúy liãn quan tåïi ngæåìi yãúu keïm, ngæåìi tháút tráûn vaì ngay caí tåïi thuì âëch cuía ngæåi. Ngæåi seî khäng tä veî sæû tháût âãø baïn cho âæåüc nhiãöu haìng. Ngæåi seî khäng thing làûng træåïc sæû báút cäng.

Chuïa âaî noïi : “Ngæåi âæìng chiãúm âoaût nhaì cuía ngæåìi laïng giãöng

Vaì Chuïa bçnh luáûn : Nãúu nhæ ngæåi coï thãø laìm âæåüc viãûc âoï thç cuîng âæìng liãöu lénh hy sinh cuäüc säúng gia âçnh cuía ngæåi chè vç mäüt vaìi giåì laìm viãûc phuû träüi hay chè vç âæåüc traí læång gáúp âäi. Gia âçnh cuía ngæåi chæa âuí sao maì coìn mong muäún gç thãm næîa. Vaì nãúu nhæ ngæåi phaíi tranh âáúu cho cäng lyï thç khäng phaíi laì vç tháúy ngæåìi giaìu coï nhiãöu cuía caíi maì bàõt buäüc ngæåi cuîng phaíi tråí nãn giaìu coï. Âoï seî laì mäüt tai hoüa cho ngæåi.




(Theo Theïo 1993, 792 - 794)

CHÆÅNG III : NGUYÃN TÀÕC TÄØNG QUAÏT VÃÖ TRAÏCH NHIÃÛM

Thiãn Chuïa âæa chuïng ta vaìo trong cuäüc säúng nhæ nhæîng hæîu thãø coï tæû do. Ngæåìi muäún chuïng ta coï nhæîng haình vi, trong âoï chuïng ta laì chuí. Cuîng vç thãú maì chuïng ta phaíi chëu traïch nhiãûm vãö háûu quaí cuía caïc haình vi. ÅÍ âáy ta khäng noïi vãö nhæîng haình vi mang laûi háûu quaí täút vaì taïc nhán ra haình vi âoï khäng nhæîng khäng phaíi chëu traïch nhiãûm vãö haình vi cuía mçnh maì coìn âæåüc án thæåíng tuìy theo mæïc âäü. Dæåïi âáy chè noïi tåïi nhæîng haình vi sai traïi coï háûu quaí xáúu vaì taïc nhán cuía chuïng phaíi chëu traïch nhiãûm. Tæì chuyãn män goüi laì qui traïch hay qui täüi (Imputatio).



Haình vi xáúu, háûu quaí xáúu phaíi chëu traïch nhiãûm khi :

a/ Taïc nhán âaî dæû âoaïn háûu quaí cuía haình vi maì váùn laìm.

b/ Taïc nhán coï quyãön khäng laìm maì váùn laìm.

c/ Taïc nhán coï khaí nàng ngæng haình vi maì khäng chëu ngæng.



Haình vi xáúu, háûu quaí xáúu maì khäng phaíi chëu traïch nhiãûm khi :

a/ Taïc nhán âaî nhàõm mäüt muûc âêch læång thiãûn.

b/ Nguyãn nhán âæa âãún haình vi phaíi laì täút hoàûc trung láûp.

c/ Háûu quaí täút vaì háûu quaí xáúu phaíi giaïn tiãúp bàòng nhau. Háûu quaí täút khäng do háûu qua xáúu maì coï.

d/ Phaíi coï mäüt lyï do tæång xæïng quan troüng âãø cho pheïp thæûc hiãûn haình vi âoï.

Âáy laì váún âãö mäüt haình vi coï hai háûu quaí, mäüt täút mäüt xáúu maì taïc nhán cuía haình vi khäng biãút choün âæåìng naìo. Choün âæåìng naìy máút âæåìng kia. Khi âaî choün vaì âem ra thæûc haình khäng may xaíy ra háûu quaí xáúu.

Láúy træåìng håüp mäüt baì meû coï aïp huyãút cao, âaî luäúng tuäøi khäng thãø sinh con bçnh thæåìng, cáön âæåüc giaíi pháùu âãø cæïu ngæåìi con. Baïc sé læåîng læû : nãúu giaíi pháùu coï thãø ngæåìi meû seî chãút vaì cæïu âæåüc ngæåìi con. Maì cuîng coï thãø cæïu âæåüc meû láùn con. Cuäúi cuìng quyãút âënh giaíi pháùu. Ngæåìi meû chãút. Âáu laì traïch nhiãûm cuía ngæåìi baïc sé ?

Khäng phaíi chëu traïch nhiãûm vç âaî coï mäüt sæû cán nhàõc cáøn tháûn. Khaí nàng cæïu caí meû láùn con khäng phaíi laì khäng tæåíng. Do âoï dáöu ngæåìi meû coï chãút thç traïch nhiãûm cuía baïc sé hoàûc laì khäng coï hoàûc chè coï trong mæïc âäü.

Trong thæûc tãú, âäi khi khoï maì xaïc âënh lyï do naìo laì lyï do tæång xæïng våïi háûu quaí xáúu. Âãø giaíi quyãút váún âãö coï leî phaíi naûi âãún Âæïc AÏi Kitä giaïo vaì sæû cáøn tàõc thäng thæåìng. Khäng thãø quaï dãù daîi maì cuîng khäng thãø quaï gay gàõt âæåüc.
Baìi âoüc thãm

Bäún nguyãn tàõc haình âäüng cuía ngæåìi Kitä hæîu


Hãù noïi âãún luán lyï laì noïi âãún luáût lãû. Ráút tiãúc laì âåìi säúng cuía con ngæåìi muän màût, khoï coï thãø aïp duûng luáût lãû moüi nåi vaì moüi luïc. Vaí laûi aïp duûng luáût lãû mäüt caïch maïy moïc seî laìm cho âåìi säúng tråí nãn khä heïo. Con ngæåìi häm nay xem ra muäún coï nhæîng nguyãn tàõc chung âãø tæì âoï duìng oïc saïng taûo aïp duûng vaìo âåìi säúng cuû thãø. Cuäún Theïo âæa ra mäüt säú nguyãn tàõc sau âáy aïp duûng cho ngæåìi Kitä hæîu :

1. Nguyãn tàõc thæï nháút : Daïm âæång âáöu våïi váún âãö.

Ngæåìi Kitä hæîu cáön nháûn ra caïc váún âãö luán lyï cuía thåìi âaûi. Hoü seî khäng chaûy träún nhæng daïm âæång âáöu våïi váún âãö vaì tçm caïch giaíi quyãút mäüt caïch yï thæïc, tæû do vaì thäng minh. Ngæåìi Kitä hæîu quyãút khäng nhàõm màõt màûc cho baín nàng thuïc âáøy vaì cho aính hæåíng bãn ngoaìi gáy sæïc eïp âãún mçnh. Ngoaìi viãûc nháûn thæïc coìn coï váún âãö håüp taïc giaíi quyãút. Quaí váûy, Cäng âäöng Vaticanä II âaî nháún maûnh : “Trung thaình våïi læång tám vaì liãn âåïi våïi ngæåìi khaïc, ngæåìi Kitä hæîu seî cuìng våïi hoü âi tçm chán lyï vaì giaíi phaïp âuïng âàõn cho biãút bao váún âãö luán lyï âæåüc âàût ra trong âåìi säúng caï nhán vaì xaî häüi” (H.C. Giaïo häüi trong thãú giåïi ngaìy nay, säú 16).



2. Nguyãn tàõc thæï hai : Âáöy âuí, nhæng våïi loìng nhán aïi.

Roî raìng laì ngæåìi Kitä hæîu phaíi säúng theo mæåìi giåïi ràn cuía Chuïa vaì taïm mäúi phuïc. Thãú nhæng, muäún säúng âuïng cáön phaíi giaíi thêch âuïng. Coï nhæîng läúi giaíi thêch nghiãm nhàût, tháûm chê vä nhán âaûo nhæ ngæåìi Biãût phaïi thæåìng giaíi thêch xæa kia. Vaì cuîng âaî coï nhæîng läúi giaíi thêch khaïc uyãøn chuyãøn hån, thàõm âáûm tçnh ngæåìi hån, nhæ läúi giaíi thêch cuía Chuïa Giãsu laì mäüt läúi giaíi thêch khäng hãö kãöm haîm con ngæåìi maì traïi laûi chàõp caïnh cho con ngæåìi bay lãn.



3. Nguyãn tàõc thæï ba : Khäng theo caï nhán chuí nghéa.

Ngæåìi Kitä hæîu “säúng” vaì “säúng våïi”, moüi haình âäüng cuía ngæåìi Kitä hæîu khäng êt thç nhiãöu liãn quan tåïi nhæîng ngæåìi säúng xung quanh. Luán lyï khäng phaíi chè laì váún âãö caï nhán nhæng coìn laì váún âãö cuía táûp thãø næîa. Xin âæìng tçm caïch lãn thiãng âaìng mäüt mçnh, cuîng âæìng tçm caïch säúng âaûo caïch âäüc âaïo âãún näùi “chàóng giäúng ai”. Ngæåìi Kitä hæîu chênh täng säúng trong táûp thãø vaì khäng coi thæåìng táûp thãø.



4. Nguyãn tàõc thæï tæ : Näüi tám hoïa luáût lãû.

Âäöng yï laì ngæåìi Kitä hæîu tän troüng nhæîng luáût lãû khaïch quan. Nhæng chè tän troüng maì thäi thç chæa âuí maì coìn tçm caïch näüi tám hoïa luáût lãû. Tuán giæî luáût lãû mäüt caïch maïy moïc, khäng hãö coï xaïc tên bãn trong tæïc laì tuán giæî luáût lãû vç luáût lãû. Luïc âoï haình vi luán lyï seî máút âi pháön låïn giaï trë cuía noï.



Viãút theo Theïo 1993, 791 - 796)
Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011
2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN
2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT
2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy)
2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ
2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử
2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA
2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức
2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng
2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU

tải về 1.51 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương