Thay låÌi tæÛa viãÛc daûy vaì hoüc män tháÖN hoüc luán lyï CÄng giaïO hoüC ÅÍ BÁÛC ÂAÛI hoüC


Tênh caïch phäø quaït cuía luáût tæû nhiãn



tải về 1.51 Mb.
trang11/18
Chuyển đổi dữ liệu17.08.2016
Kích1.51 Mb.
#21221
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   18

3. Tênh caïch phäø quaït cuía luáût tæû nhiãn

Vç luáût naìy liãn quan tåïi baín cháút cuía con ngæåìi, maì baín cháút cuía con ngæåìi theo Kitä giaïo laì duy nháút. Do âoï, luáût naìy mang tênh phäø quaït, tæïc aïp duûng cho moüi ngæåìi, báút kyì åí âáu vaì åí thåìi naìo.


III. TÊNH CAÏCH BÀÕT BUÄÜC CUÍA LUÁÛT TÆÛ NHIÃN

1. Phaíi theo luáût tæû nhiãn

Luáût tæû nhiãn dæìng laûi åí nhæîng nguyãn tàõc chung. Con ngæåìi dæûa trãn nhæîng nguyãún tàõc chung âoï âãø láûp ra luáût (luáût thiãút âënh) nhàòm giaíi thêch vaì aïp duûng luáût chung vaìo mäi træåìng cuû thãø. Sai phaûm trong caïc chi tiãút nhoí nhàût thç khäng máúy quan troüng, nhæng coi thæåìng mäüt luáût tæû nhiãn thç tháût laì tai haûi. Træåìng håüp Hitler giãút haûi ngæåìi Do thaïi hay træåìng håüp diãût chuíng åí Càmpuchia laì nhæîng vê duû.



2. Coï thãø chäúng laûi luáût tæû nhiãn khäng ?

Con ngæåìi ngaìy nay, våïi nhæîng tiãún bäü khoa hoüc vaì kyî thuáût hàòng mong muäún biãún âäøi caí luáût tæû nhiãn.

Trong thæûc tãú, con ngæåìi khäng âæåüc quyãön boí luáût tæû nhiãn nhæng coï quyãön aïp duûng luáût âoï mäüt caïch uyãøn chuyãøn hån maì thäi.

Vê duû : Ngæåìi ta khäng coï quyãön phaï thai vç giãút ngæåìi laì traïi våïi luáût tæû nhiãn nhæng ngæåìi ta laûi coï quyãön ngæìa thai theo nhæîng phæång phaïp tæû nhiãn.

Coï thãø coï nhæîng ngæåìi cho ràòng luáût tæû nhiãn laì “mäüt saïng kiãún” ngàn chàûn sæû phaït triãøn cuía con ngæåìi caïch tinh vi. Cáön phaï boí leî tæû nhiãn. Ta khäng thãø cháúp nháûn láûp træåìng naìy, vç noï tæûa nhæ viãûc biãún cáy quêt thaình cáy cam, biãún mäüt taûo váût coï lyï trê thaình mäüt taûo vä trë vä giaïc. Nhaì nguû ngän La Fontaine âaî coï lyï khi viãút “Baûn cæï âuäøi caïi tæû nhiãn âi, noï seî tråí laûi bàòng næåïc kiãûu”.

IV. LUÁÛT TÆÛ NHIÃN TRONG LËCH SÆÍ LOAÌI NGÆÅÌI

1. Nåi ngæåìi cäø âaûi :

Træåïc khi coï dán täüc Do thaïi, thç âaî coï nhæîng dán täüc khaïc. Nhæîng dán täüc naìy cuîng säúng theo luáût tæû nhiãn, trong âoï coï luáût tän troüng sæû cäng bçnh vaì yãu thæång ngæåìi âäöng loaûi. Quaí tháût ngæåìi cäø âaûi cuîng âaî säúng theo luáût tæû nhiãn : Chênh vç thãú maì mäùi luïc coï sæû báút cäng thç caïc bäü laûc âaî tæìng âaïnh nhau nhán danh leî cäng bçnh cuîng nhæ khi mäüt bäü laûc bë táún cäng, thç nhæîng ngæåìi trong mäüt bäü täüc phaíi baío vãû nhau.



2. Luáût tæû nhiãn trong Cæûu Æåïc vaì Tán Æåïc

a - Trong Cæûu æåïc : Giåïi ràn laìm laình laïnh dæî âæåüc tuán giæî trong thåìi Cæûu æåïc cuîng nhæ trong thåìi Tán æåïc. YÏ thæïc tæû nhiãn vãö laình dæî âaî âæåüc Thiãn Chuïa ban cho con ngæåìi nhæ ta tháúy trong nhæîng trang âáöu cuía saïch Saïng thãú. Thaïnh Thomas Aquinä trong bäü Täøng Luáûn Tháön Hoüc68(Tl. 1a, II.ae, q.100 art1) âaî coï lyï khi baío ràòng luáût tæû nhiãn âaî khåi nguäön cho luáût cuía Thaïnh kinh. Dáùn chæïng laì khi taûo dæûng con ngæåìi coï nam coï næî, Chuïa âaî âæa vaìo luáût tæû nhiãn leî ám dæång ; khi noïi vãö sæû gàõn boï våü chäöng, Chuïa âaî noïi tåïi luáût tæû nhiãn vãö phaïi tênh ; khi ra hçnh phaût cho Täø täng, Chuïa âaî træûc tiãúp noïi tåïi luáût tæû nhiãn laì luáût thæåíng phaût.

b - Trong Tán æåïc : Trong Phuïc ám, Chuïa Giãsu toí ra tän troüng luáût tæû nhiãn (Mt 19, 3-12). Quaí váûy, khi khäng cho pheïp li dë, Chuïa âaî naûi vaìo thåìi “khåíi thuíy” vaì aïm chè âoï laì luáût tæû nhiãn maì Chuïa âaî ban cho loaìi ngæåìi luïc ban âáöu.

Trong thæ thaïnh Phaolä, váún âãö luáût tæû nhiãn âæåüc âãö cáûp mäüt caïch âáöy âuí. Theo Ngaìi, luáût tæû nhiãn coï càn cæï khaïch quan trong baín tênh cuía con ngæåìi. Cuîng theo Ngaìi thç con ngæåìi coï thãø duìng lyï trê maì khaïm phaï âæåüc caïc luáût tæû nhiãn, kãø caí khaí nàng hiãøu biãút vãö Thiãn Chuïa.

Theo thaïnh Phaolä luáût tæû nhiãn phaït xuáút tæì læång tám tæû nhiãn cuía con ngæåìi, chæï khäng phaíi do mäüt nguäön gäúc ngoaûi lai naìo khaïc (Rm 2). Âäöng thåìi, thaïnh Phaolä cuîng khàóng âënh sæû hiãûn hæîu cuía nhæîng bäøn pháûn phaït xuáút tæì leî tæû nhiãn. Vê duû: Luáût thaío kênh cha meû. Thaïnh Phaolä cuîng âaî giaïn tiãúp nhçn nháûn sæû hiãûn hæîu cuía caïc nhán âæïc tæû nhiãn trong âåìi thæåìng khi viãút : “Thæa anh em, anh em haîy lo chu toaìn nhæîng gç laì chán thæûc, xæïng âaïng, cäng bçnh, khaí aïi, moüi âiãöu hay tiãúng täút” (Pl 4,8).

3. Theo truyãön thäúng Hy laûp vaì La maî

Ngæåìi Hy laûp âãö cao lyï trê cuía con ngæåìi. Hoü nhçn nháûn coï nhæîng luáût lãû phaït xuáút tæì lyï trê cuía con ngæåìi, vaì hoü goüi âoï laì luáût tæû nhiãn. Ngæåìi La maî coï khuynh hæåïng täø chæïc. Hoü cho ràòng hãù con ngæåìi säúng chung våïi nhau, táút phaíi coï nhæîng luáût lãû âãø âiãöu haình âåìi säúng xaî häüi. Âoï laì nhæîng luáût lãû xaî häüi mang tênh tæû nhiãn. Vê duû : âaî coï quyãön låüi tæïc phaíi coï nghéa vuû ; muäún säúng chung täút âeûp cáön coï sæû cäng bçnh.



4. Theo Truyãön thäúng Cäng giaïo

Ngæåìi Cäng giaïo váùn theo thaïnh Thomas Aquinä vaì tin ràòng luáût tæû nhiãn laì do Thiãn Chuïa ban cho loaìi ngæåìi coï lyï trê, tæû do vaì traïch nhiãûm. Luáût naìy mang tênh vénh cæíu.

Ta coï thãø noïi tiãúng læång tám laì tiãúng cuía luáût tæû nhiãn vaì cuîng laì tiãúng cuía Thiãn Chuïa.

Ngoaìi ra ngæåìi Kitä hæîu nháûn tháúy luáût tæû nhiãn laì luáût aïp duûng chung cho ngæåìi coï âaûo cuîng nhæ ngæåìi khäng coï âaûo. Nháún maûnh tåïi luáût tæû nhiãn tæïc laì giaïn tiãúp måìi goüi moüi ngæåìi quy tuû laûi trãn cuìng mäüt cå såí laì taûo váût cuía Thiãn Chuïa.

Cäng âäöng Vatican II måìi goüi moüi ngæåìi nhçn nháûn luáût tæû nhiãn maì Âáúng Taûo Hoïa âaî ghi taûc vaìo trong baín tênh con ngæåìi.

5. Nhæîng thàõc màõc cuía con ngæåìi hiãûn âaûi :

Âäúi våïi ngæåìi Kitä hæîu, luáût tæû nhiãn phaït xuáút tæì Thiãn Chuïa. Noï báút di, báút dëch. Nhæng khäng phaíi ai cuîng coï mäüt quan niãûm nhæ thãú. Trong thåìi âaûi chuïng ta, coï nhiãöu ngæåìi hoaìi nghi âàût cáu hoíi : Liãûu coï mäüt baín tênh con ngæåìi hay khäng vaì nãúu coï, baín tênh áúy coï báút di báút dëch khäng. Nhæîng thàõc màõc nhæ thãú cho tháúy con ngæåìi häm nay muäún âæåüc giaíi phoïng khoíi moüi thæï luáût lãû.

Ngoaìi ra con ngæåìi ngaìy nay coìn coï mäüt khuynh hæåïng traïi ngæåüc, âoï laì khuynh hæåïng duy tæû nhiãn. Âáy laì thuyãút chuí træång con ngæåìi phaíi säúng mäüt caïch tháût tæû nhiãn nhæ luïc mçnh måïi sinh ra, khäng cáön phaíi cäú gàõng vaì sæía âäøi báút cæï caïi gç caí. Cæï viãûc thoía maîn caïc nhu cáöu cuía baín nàng vaì säúng theo nhæîng âoìi hoíi tæû nhiãn cuía con ngæåìi váût cháút. Hoü cho váûy laì säúng theo luáût tæû nhiãn. Âiãöu naìy traïi våïi Giaïo lyï Cäng giaïo chuí træång phaíi säúng âuïng våïi luáût lãû cuía Chuïa thç måïi hy voüng âæåüc chia seí sæû säúng cuía Thiãn Chuïa mai ngaìy.
TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO

Peschke : Christian Ethics, Moral Theology in the light of Vatican II, Alcester,1983. 133-174.


Baìi âoüc thãm

Giåïi thiãûu thäng âiãûp "aïnh quang chán lyï" (Veritatis Splendor)

Thäng âiãûp “AÏnh Quang Chán Lyï “ laì mäüt vàn kiãûn ráút daìi, trong âoï, pháön hai laì pháön âàûc biãût khoï cho nhæîng ai quen våïi caïch âàût váún âãö cuîng nhæ våïi nhæîng váún âãö âæåüc âàût ra trong khoa tháön hoüc luán lyï ngaìy nay. Caìng khoï hån næîa, khi nhaîn quan Kitä laìm cå såí cho cäng taïc suy tæ cho vàn kiãûn laûi gáön nhæ truìng láùn våïi sàõc diãûn cuía hçnh thaïi tháön hoüc Tán Kinh Viãûn. Mä máùu tháön hoüc naìy khäng coìn laì mä máùu quen thuäüc âäúi våïi âa säú caïc Linh muûc ngaìy nay vaì thæåìng laì khäng âæåüc âaûi chuïng biãút âãún ; vç thãú, khoï loìng maì âaûi chuïng coï thãø tiãúp thu âæåüc nhæîng tæ tæåíng trçnh baìy theo caïch thæïc diãùn âaût ruït ra tæì hoüc thuyãút Täma, sau cuìng, coï nhiãöu âiãøm Âæïc Giaïo Hoaìng khàóng âënh seî khäng laìm sao maì khoíi âäúi âáöu traûm traïn thàóng våïi naîo traûng hay quan niãûm cuía nhiãöu ngæåìi thåìi nay âæåüc. Âãø tháúy roî âiãöu âoï, thç chè cáön liãût kã ra âáy mäüt säú khaïi niãûm máúu chäút maì thäng âiãûp duìng âãún : chán lyï (säú êt), tênh tuyãût âäúi, tênh triãût âãø, (tênh táûn càn), âiãöu aïc / dæî tæû baín cháút (näüi taûi / tæû näüi tênh), tênh báút biãún (tênh báút di báút dëch), tênh phäø quaït, luáût tæû nhiãn, loìng váng phuûc. Trong khi âoï, nhæîng caïch suy tæ cuía thåìi âaûi chuïng ta laûi duìng nhæîng tiãu chê háöu nhæ ngæåüc hàón so våïi táút caí caïc khaïi niãûm væìa nãu : chán lyï mäüt pháön vaì taûm thåìi, tênh tæång âäúi, dung håüp (thoía hiãûp), hãû thäúng quan, hiãûn tæåüng âäøi thay, tênh caï biãût, qui phaûm vàn hoïa, quyãön tæû trë. Âoï laì nhæîng gç noïi lãn lyï do taûi sao laûi phaíi cáön âãún mäüt thiãn trçnh baìy âãø giåïi thiãûu thäng âiãûp ; nháút laì nãúu muäún traïnh cho khoíi råi vaìo tçnh traûng buäng xuäi thaí loíng theo doìng cuäún maûnh cuía nhæîng phaín æïng säi âäüng näng näùi maì e ràòng, âaûi chuïng khäng âæåüc âaî thäng cho âuí seî gàûp phaíi hoàûc caím tháúy khi tiãúp xuïc våïi thäng âiãûp. Khuän khäø nhoí heûp cuîng nhæ hoaìn caính gáúp ruït vãö thåìi gian tênh cuía baìi giåïi thiãûu, âaî khäng cho pheïp baìn sáu räüng âáöy âuí âãún caïc váún âãö (nháút laì caïc váún âãö âæåüc nãn lãn trong pháön hai cuía thäng âiãûp) - thuäüc loaûi ráút chuyãn män - âaî tæì nhiãöu tháûp kyí qua, vaì hiãûn âang laìm âáöu âãö cho caïc cuäüc tranh luáûn säi näùi giæîa caïc nhaì tháön hoüc. Thãú nãn, âãø tiãúp tuûc nghiãn cæïu vãö thäng âiãûp, xin quê âäüc giaí âãø yï theo doíi caïc taïc pháøm bçnh luáûn sáu räüng vaì âáöy âuí hån ; vç chi räöi, nhæîng taïc pháøm nhæ thãú cuîng seî ra màõt trong nhæîng ngaìy thaïng tåïi.

(Trêch baìi : Giåïi thiãûu thäng âiãûp "AÏnh quang chán lyï", Xavier Theïvenot, Håüp Tuyãøn Tháön Hoüc, säú 9, 1994)
CHÆÅNG III : LUÁÛT THIÃÚT ÂËNH
I. LUÁÛT DO CON NGÆÅÌI THIÃÚT ÂËNH

1. Âënh nghéa :

Thuáût ngæî “ luáût cuía con ngæåìi” vaì “ luáût do con con ngæåìi thiãút âënh” coï thãø gáy ngäü nháûn. Quaí váûy, luáût cuía con ngæåìi gåüi yï ràòng luáût áúy do con ngæåìi âàût ra. Trong thæûc tãú nhæîng luáût lãû sàõp âæåüc noïi tåïi khäng phaíi do con ngæåìi âàût ra, maì con ngæåìi chè càn cæï trãn luáût tæû nhiãn räöi tçm caïch laìm cho luáût áúy âæåüc roî raìng hån, thêch âaïng hån våïi hoaìn caính cuû thãø. Âoï laì luáût thiãút âënh (loi positive). Chæî thiãút coï nghéa laì âàût ra, láûp ra.

Sau âáy laì ba vê duû trêch tæì hiãún phaïp, tæì giaïo luáût vaì tæì mäüt hæång æåïc taûi miãön Bàõc xæa kia :

- “Cäng dán coï quyãön tæû do kinh doanh theo qui âënh cuía phaïp luáût” (Hiãún phaïp næåïc Cäüng hoìa xaî häüi chuí nghéa Viãûût nam, 1992, âiãöu 57).69

- “Khäng âæåüc cho ræåïc lãù nhæîng ngæåìi bë vaû tuyãût thäng70 vaì cáúm chãú, sau khi hçnh phaût âaî tuyãn kãút hay tuyãn bäú, âäúi våïi nhæîng ngæåìi cäú cháúp trong mäüt täüi nàûng cäng khai”. (Giaïo luáût 1983, âiãöu 915).

- “Laìng toaìn toìng Cäng giaïo chè âæåüc pheïp nháút phu nháút phuû thäi. Váûy ai coìn våü caí maì láúy våü hai thç laìng khäng àn ngäöi våïi næîa”. (Hæång æåïc laìng Cäng giaïo Vénh trë, Nam haì 1937, âiãöu 103).

Ta coï thãø âënh nghéa : Luáût Thiãút âënh laì luáût do con ngæåìi âàût ra nhàòm aïp duûng mäüt caïch thêch âaïng luáût tæû nhiãn vaìo caïc hoaìn caính säúng cuû thãø.
II. LUÁÛT THIÃÚT ÂËNH71

1. Nguäön gäúc

Nhæ âaî noïi åí trãn, luáût Thiãút âënh phaït nguäön tæì luáût Tæû nhiãn, maì Luáût tæû nhiãn theo Cäng âäöìng Vaticanä II laì “Luáût maì Thiãn Chuïa âaî ghi vaìo trong baín tênh thiãng liãng vaì luán lyï cuía con ngæåìi”. Baín tênh noïi åí âáy laì baín tênh tæû nhiãn cuía con ngæåìi laì mäüt taûo váût mang tênh linh thiãng (hçnh aính cuía Thiãn Chuïa) vaì coï khaí nàng luán lyï. Theo Thaïnh Thomas, baín tênh tæû nhiãn cuía con ngæåìi laì coï lyï trê vaì tæû do. Nhæîng gç khäng håüp lyï vaì tiãu huíy hoàûc giaím thiãøu sæû tæû do cuía con ngæåìi, âãöu laì khäng håüp våïi leî tæû nhiãn vaì baín tênh tæû nhiãn cuía con ngæåìi.



2. Ngæåìi láûp luáût

Noïi tåïi Luáût Thiãút âënh ta phaíi noïi tåïi ngæåìi láûp ra luáût âoï. Trong mäüt quäúc gia tiãn tiãún, luáût khäng phaíi do mäüt ngæåìi láûp ra maì do caí mäüt täø chæïc do dán báöu ra. ÅÍ nhæîng næåïc nhæ thãú thæåìng coï ba loaûi quyãön : Quyãön láûp phaïp, Quyãön haình phaïp, Quyãön tæ phaïp. Âãø coï thãø láûp ra luáût lãû, ngæåìi láûp luáût phaíi coï tháøm quyãön. Khäng coï tháøm quyãön maì láûp luáût, luáût seî khäng coï giaï trë.



3. Âàûc tênh cuía luáût thiãút âinh

Âãø luáût thiãút âënh coï giaï trë, âoìi hoíi luáût naìy phaíi coï nhæîng âàûc tênh sau âáy :



a- Âuïng âàõn, tæïc laì phaíi chênh âaïng, håüp lyï, håüp våïi leî tæû nhiãn. Âäúi våïi ngæåìi coï âæïc tin, phaíi tän troüng luáût Thiãn Chuïa, khäng âæåüc qui âënh âiãöu gç traïi våïi luáût áúy.

b- Coï thãø thi haình âæåüc, tæïc laì noï khäng væåüt ra ngoaìi khaí nàng thi haình luáût caïch bçnh thæåìng cuía ngæåìi phaíi tuán haình luáût. Chè trong nhæîng træåìng håüp âàûc biãût måïi coï thãø âoìi hoíi nhæîng gç quaï sæïc thi haình. Tuy nhiãn, nhæîng âoìi hoíi naìy cuîng phaíi coï giåïi haûn.

c- Cáön thiãút vaì coï låüi âäúi våïi ngæåìi giæî luáût, khäng âæåüc láûp ra nhæîng luáût khäng cáön thiãút, gáy phiãön haì hoàûc khäng âem laûi låüi êch gç cho ngæåìi giæî luáût, caï nhán cuîng nhæ táûp thãø, váût cháút cuîîng nhæ tinh tháön.

d- Giåïi haûn trong laînh væûc ngoaûi taûi, khäng coï quyãön xen vaìo laînh væûc näüi tám cuía con ngæåìi.

e- Chè nhàõm tåïi tæång lai, tæïc laì nhàõm tåïi nhæîng viãûc coï thãø xaíy ra sau naìy, chæï khäng phaíi nhæîng haình vi vãö træåïc.

Noïi chung thç Luáût Thiãút âënh phaíi tän troüng Luáût Tæû nhiãn, Luáût Maûc khaíi vaì nhàòm phuûc vuû låüi êch cuía con ngæåìi trong xaî häüi.

Traïi våïi tênh phäø quaït tuyãût âäúi cuía Luáût tæû nhiãn Luáût thiãút âënh coï tênh caïch phäø quaït tæång âäúi, chuí yãúu luáût naìy chè liãn quan tåïi mäüt säú ngæåìi åí mäüt khäng gian vaì mäüt thåìi gian nháút âënh. (Vê duû luáût cuía Viãût nam khäng thãø aïp duûng cho ngæåìi næåïc ngoaìi...).
III. TÊNH CAÏCH BÀÕT BUÄÜC CUÍA LUÁÛT THIÃÚT ÂËNH

Vç luáût thiãút âënh nhàòm baío vãû caï nhán, duy trç tráût tæû cuía táûp thãø, giuïp táûp thãø tiãún bäü, do âoï mäùi ngæåìi coï bäøn pháûn, vç låüi êch cuía mçnh vaì låüi êch cuía táûp thãø, tuán theo luáût thieït âënh.



1. Âäúi våïi nhæîng luáût thiãút âënh âuïng âàõn

Âãø âæåüc goüi laì âuïng âàõn, luáût thiãút âënh cáön phaíi coï mäüt säú âiãöu kiãûn :



- Ngæåìi laìm luáût phaíi coï tháøm quyãön láûp luáût, tæïc laì phaíi coï tæ caïch phaïp lyï.

- Luáût phaíi âaïp æïng âáöy âuí nhæîng âoìi hoíi noïi åí âiãöu 3, khoaín 2 noïi åí trãn (âàûc tênh cuía Luáût thiãút âënh).

- Luáût phaíi âæåüc kinh nghiãûm chæïng minh laì täút, khäng laìm haûi ai vaì âàc biãût khäng laìm täøn thæång âãún quyãön låüi càn baín cuía mäüt caï nhán hay mäüt táûp thãøí naìo caí (tæû do tän giaïo).

Khi mäüt âaûo luáût naìo âaïp æïng âæåüc nhæîng âoìi hoíi trãn, âaûo luáût áúy laì âuïng, moüi ngæåìi phaíi tuán theo.



2. Âäúi våïi nhæîng luáût khäng âuïng âàõn

Trong træåìng håüp naìy phaíi:



- Cäüng taïc våïi ngæåìi laìm luáût âãø sæîa âäøi nhæîng âaûo luáût sai láöm.

- Tuán giæî ngæîng gç laì âuïng trong luáût noïi trãn. Nhæîng gç laì sai traïi, khäng buäüc phaíi tuán theo.

- Khäng âæåüc duìng nhæîng phæång tiãûn khäng chênh âaïng nhæ baûo âäüng72, cheïm giãút, vu khäúng... âãø phaín âäúi.

3. Âäúi våïi nhæîng luáût khäng minh nhiãn laì âuïng âàõn

Haình vi luán lyï âoìi taïc nhán phaíi tháûn troüng khi tuán theo mäüt luáût maì mçnh chæa xaïc tên laì âuïng âàõn. ÅÍ âáy, ta seî tråí vãö våïi nguyãn tàõc : biãút, biãút chàõc, biãút tháût chàõc. Âãø biãút luáût thiãút âënh áúy âuïng âàõn hay khäng, ta xeït theo máúy tiãu chuáøn sau âáy :

- Luáût áúy coï phuì håüp våïi baín tênh con ngæåìi hay khäng ?

- Luáût áúy coï mang laûi låüi êch caï nhán hay táûp thãø khäng ?

- Âäúi våïi ngæåìi kitä hæîu, luáût áúy coï nghëch våïi niãöm tin tän giaïo cuía mçnh khäng ?
IV. GIAÍI THÊCH LUÁÛT THIÃÚT ÂËNH

Chè coï ngæåìi láûp luáût måïi coï quyãön giaíi thêch luáût. Nhæng phaíi giaíi thêch cho âuïng âàõn.



1. Traïnh chuí quan

Thæåìng thç ngæåìi giaíi thêch luáût âaî coï sàôn mäüt choün læûa càn baín naìo âoï. Sæû læûa choün naìy khäng êt thç nhiãöu thæåìng âæa tåïi thaïi âäü chuí quan trong viãûc giaíi thêch. Do âoï phaíi biãút phán biãût läúi giaíi thêch khaïch quan våïi läúi giaíi thêch chuí quan âãø coï thaïi âäü âuïng âàõn.



2. Khäng mãöm yãúu

Nãön Tháön hoüc luán lyï cäø âiãøn coï cáu noïi : Dura lex, sed lex (nghiãm khàõc thç nghiãm khàõc nhæng luáût váùn laì luáût). Cáu noïi naìy diãùn taí âoìi hoíi phaíi giæî luáût lãû caïch triãût âãø, khäng khoan nhæåüng, khäng quaï tçnh caím nhæng phaíi tuán theo lyï trê.



3. Phaíi coï tháøm quyãön

Chè coï ngæåìi coï tháøm quyãön måïi âæåüc giaíi thêch luáût. Thæåìng thç åí pháön cuäúi cuía mäüt baín hiãún phaïp, coï nhæîng âiãöu luáût noïi roî quyãön giaíi thêch luáût vaì quyãön sæía âäøi luáût thuäüc vãö ai. Næåïc Cäüng hoìa xaî häüi chuí nghéa Viãût nam daình quyãön giaíi thêch vaì quyãön sæía âäøi hiãún phaïp cho Quäúc häüi (âiãöu 83). Bäü Giaïo luáût Giaïo häüi cäng giaïo 1983, taûi âiãöu 16 coï ghi : “Luáût âæåüc giaíi thêch caïch chênh thæïc do nhaì láûp phaïp hoàûc do ngæåìi naìo âæåüc nhaì láûp phaïp uíy thaïc quyãön giaíi thêch chênh thæïc”.



4. Phaíi tuìy theo hoaìn caính

Luáût laì âãø phuûc vuû con ngæåìi, vaì con ngæåìi laì mäüt taûo váût säúng âäüng, lãû thuäüc vaìo khäng gian vaì thåìi gian, do âoï khäng thãø giaíi thêch luáût trãn lyï thuyãút maì phaíi giaíi thêch trong cuû thãø, nghéa laì phaíi tuìy vaìo hoaìn caính maì tàng thãm hoàûc giaím båït âoìi hoíi cuía luáût.


V. NHÆÎNG TRÆÅÌNG HÅÜP MIÃÙN TRÆÌ GIÆÎ LUÁÛT

1. Luáût hãút hiãûu læûc

Nhæîng luáût quaï haûn, máút hãút hiãûu læûc, khäng bàõt buäüc phaíi tuán giæ,î træì træåìng håüp ngæåìi laìm luáût áún âënh thãø khaïc. Luáût naìy tæûa nhæ mäüt baín hiãûp âäöng hãút haûn qui âënh laì hãút giaï trë (luáût nghéa vuû quán sæû áún âënh tuäøi täúi âa vaì täúi thiãøu cuía ngæåìi toìng quán).



2. Luáût khäng thãø thæûc hiãûn âæåüc

Nãúu luáût âoìi hoíi ngæåìi tuán giæî nhæîng gç ngoaìi khaí nàng thi haình cuía ngæåìi áúy, ngæåìi áúy khäng bàõt buäüc phaíi giæî. Vê duû : bàõt âoïng thuãú trãn mæïc thu nháûp, âoìi hoíi ngæåìi âiãn chëu traïch nhiãûm vãö haình âäüng cuía mçnh, âoìi mäüt ngæåìi Kitä hæîu boí âaûo... Trong caïc træåìng håüp noïi trãn hoàûc tæång tæû, khäng bàõt buäüc phaíi giæî luáût.



3. Do âàûc án

Âàûc án laì nhæîng ån ban riãng cho mäüt caï nhán hay mäüt táûp thãø do cäng traûng cuía hoü hoàûc do saïng kiãún cuía ngæåìi ban. Âàûc án cho pheïp ngæåìi thuû hæåíng khäng phaíi thi haình mäüt säú luáût chung naìo âoï. Vê duû thæång binh âæåüc miãùn hoàûc giaím thuãú... Tuy nhiãn ngæåìi ban âàûc án phaíi áún âënh roî raìng näüi dung cuía âàûc án vaì thåìi gian âàûc án áúy coï hiãûu læûc.



4. Âæåüc miãùn træì khi tháúy luáût khäng thêch håüp

Thuáût ngæî chuyãn män goüi træåìng håüp naìy laì Epikia73 (do tiãúng Hy laûp coï nghéa laì choün caïi thêch håüp) .

Hãù âaî coï luáût thç coï luáût træì. Hãù coï ngæåìi giæî luáût, thç cuîng seî coï ngæåìi khäng chëu giæî luáût hoàûc xin âæåüc miãùn træì giæî luáût.

Muäún âæåüc miãùn træì phaíi coï lyï do : thãø lyï (âau yãúu), tám lyï (âiãn khuìng), luán lyï (læång tám räúi loaûn). Chè âæåüc miãùn træì âäúi våïi luáût thiãút âënh (khäng coï miãùn træì âäúi våïi luáût tæû nhiãn vaì luáût Thiãn Chuïa).

Miãùn træì coï tênh caïch ngoaûi lãû. Khäng âæåüc âãø cho ngoaûi lãû tråí thaình chênh luáût.
---o0o---
Baìi âoüc thãm

ÂÆÏC TIN CUÎNG MÀÛC AÏO

Muäún säúng âæïc tin cuía mçnh, mäüt ngæåìi Cäng giaïo Táy phæång seî phaíi âi qua con âæåìng nghi lãù vaì cäng thæïc, âi qua caïch suy tæ vaì xæí thãú tæìng kãút tinh mäüt âaìng tæì âiãöu chuïng ta goüi laì maûc khaíi do Kinh Thaïnh truyãön laûi, vaì âaìng khaïc laì tæì caïc nãön vàn hoïa kãú tiãúp vaì pha träün cuía Táy phæång. Chàóng haûn, häöi âáöu ngæåìi Táy phæång säúng âæïc tin mäüt caïch ráút táûp thãø ; räöi vaìo khoaíng thãú kyí XVI, thç säúng theo khuynh hæåïng caï nhán vaì caím thæïc nhiãöu hån, vaì tæì thãú kyí XVIII thç coï pháön nàûng tênh caïch khuyãn ràn âaûo lyï : nhæîng chuyãøn biãún liãn tiãúp âaî xaíy ra theo nhëp âäøi thay naîo traûng trong vàn hoïa Táy Phæång.

Noïi caïch âån giaín, âæïc tin luän luän xuáút hiãûn trong mäüt bäü aïo vàn hoïa. Nãúu chuïng ta coï thãø chuyãøn âaût âæïc tin tinh roìng tráön truûi cho ngæåìi thuäüc mäüt vàn hoïa khaïc, thç láûp tæïc hoü seî dãût ngay cho noï mäüt táúm aïo khaïc, båíi vç khäng hãö coï âæïc tin “tráön truûi” âæåüc : chè coï âæïc tin hiãûn diãûn trong caïch diãùn âaût chênh noï taûo nãn. Roî raìng váún âãö naìy nhæ thãú naìy : ngæåìi truyãön giaïo cáön phaíi biãút tæång âäúi hoïa chênh vàn hoïa cuía mçnh, chênh caïch suy tæ diãùn âaût vaì sinh säúng riãng cuía mçnh âãø cho ngæåìi thuû giaïo coï cå may vaì tæû do dæûa theo baín sàõc cuìng läúi säúng riãng cuía hoü maì tæû mçnh khaïm phaï ra nhæîng caïch thêch håüp cho cäng trçnh tháu nháûp âæïc tin.

Tæì láu, caïc nhaì truyãön giaïo âaî hiãøu ràòng, hoü cáön phaíi hoüc biãút ngän ngæî cuía caïc dán næåïc hoü muäún giao tiãúp. Caïc vë âaî thêch nghi mäüt pháön lãö läúi trçnh baìy giaïo lyï cho håüp våïi tám naîo cuîng nhæ ngay caí våïi caïc lãù nghi tän giaïo âëa phæång. Nhæng viãûc laìm trãn âáy cuía ngæåìi rao truyãön Phuïc Ám váùn chæa âaïp æïng âæåüc troün veûn âæåüc nhu cáöu cuía nhæîng ngæåìi âoïn nháûn Phuïc Ám, muäún âæåüc säúng âæïc tin trong caïc thæïc âàûc thuì cuía mçnh. Cäng trçnh häüi nháûp âæïc tin khäng phaíi laì viãûc laìm cuía ngæåìi rao truyãön Phuïc Ám, nhæng laì cuía chênh ngæåìi âoïn nháûn Phuïc Ám : chênh nhæîng ngæåìi thuû giaïo coï bäøn pháûn phaíi gáöy dæûng nãn mäüt läúi säúng âæïc tin vaì mäüt nãön tháön hoüc måïi.

Trêch baìi : Nháûp thãø vaì häüi nháûp vàn hoïa, Marcel Domergue, Håüp tuyãøn tháön hoüc, säú 3, 1992, trang 4 &5)
CHÆÅNG IV : LUÁÛT CUÍA THIÃN CHUÏA
Noïi cho âuïng, luáût naìo cuîng laì luáût cuía Thiãn Chuïa : luáût vénh cæíu, luáût tæû nhiãn, vaì ngay caí luáût do con ngæåìi thiãút âënh. Âæïc tin cho pheïp chuïng ta noïi nhæ thãú.

Trong baìi naìy, chuïng ta duìng tãn goüi “Luáût Thiãn Chuïa” âãø noïi âãún luáût maì Thiãn Chuïa maûc khaíi cho con ngæåìi trong Cæûu æåïc vaì Tán æåïc.


I. LUÁÛT THIÃN CHUÏA TRONG CÆÛU ÆÅÏC74

1. Váún âãö tæì ngæî

Ngæåìi Do thaïi goüi nàm cuäún saïch åí pháön âáöu cuía Thaïnh kinh laì Torah 74. Coï ngæåìi dëch Torah laì lãö luáût, âuïng hån, phaíi dëch laì giaïo huáún, båíi leî trong nàm cuäún saïch noïi trãn khäng chè coï váún âãö lãö luáût maì chuí yãúu laì giaïo huáún âäúi våïi mäüt dán täüc trong thåìi kyì så khai. Thãm vaìo âoï, cuîng khäng chè laì luáût lãû luán lyï maì coïn coï luáût lãû vãö phuûng tæ...

Tæì Torah, nãúu hiãøu theo nghéa räüng, laì nhæîng låìi giaïo huáún nàòm trong toaìn bäü Cæûu æåïc, chia laìm 3 loaûi: Loaûi âæåüc ghi trong Nguî kinh (Torah), loaûi âæåüc ghi trong saïch caïc Ngän sæï (Neviim), loaûi âæåüc ghi trong caïc saïch Thi phuï (Ketuvim). Ba loaûi naìy laìm thaình loaûi Torah thaình vàn. Coìn coï mäüt loaûi Torah truyãön kháøu maì chuïng ta khäng noïi åí âáy.

Noïi goün laûi : Ngæåìi Do thaïi coï mäüt nãúp säúng luán lyï âæåüc ghi trong Cæûu æåïc. Nãúp säúng naìy âæåüc quan niãûm laì do Chuïa maûc khaíi, màûc dáöu nhæîng ngæåìi vä tháön cho ràòng âáy chè laì mäüt säú luáût lãû, phaït xuáút tæì luáût tæû nhiãn, do ngæåìi Do thaïi láûp ra cho ngæåìi Do thaïi (Xin âoüc thãm : Lv 19, 1-2; 11 - 18).



Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011
2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN
2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT
2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy)
2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ
2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử
2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA
2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức
2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng
2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU

tải về 1.51 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   18




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương