Thanh tra chính phủ CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam

THANH TRA CHÍNH PHỦ

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Hà Nội, ngày 28 tháng 12 năm 2012

Thực hiện Nghị quyết số 30 của Quốc hội và Chỉ thị số 14/CT-TTg ngày 18/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ (sau đây gọi là Chỉ thị 14), Thanh tra Chính phủ đã ban hành và triển khai thực hiện Kế hoạch số 1130/KH-TTCP ngày 10 tháng 5 năm 2012 nhằm tập trung giải quyết dứt điểm 528 vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, tồn đọng, kéo dài, bao gồm có 509 vụ việc khiếu nại; 19 vụ việc tố cáo, trong đó có 422 vụ việc về đất đai, 106 vụ việc về nhà ở, chính sách xã hội và các vụ việc khác, cụ thể như sau:

a) Về đất đai (422 vụ việc) chiếm 79,92 %, trong đó gồm:

- Đòi lại đất cũ: 78 vụ việc;

- Tranh chấp đất đai: 115 vụ việc;

- Bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án có thu hồi đất: 217 vụ việc;

- Khác: 12 vụ việc về các khiếu nại khác có liên quan đến đất (như cấp Giấy CNQSD đất, thu hồi Giấy CNQSD đất, cấp trùng Giấy CNQSD đất…)

b) Về nhà ở: 42 vụ việc, chiếm 7,96%;

c) Về chính sách xã hội: 14 vụ việc, chiếm 2,66%;

d) Về các lĩnh vực khác: 50 vụ việc (khiếu nại về thuế, khiếu nại liên quan giấy phép xây dựng, trật tự xây dựng, đòi lại tài sản Nhà nước mượn trong kháng chiến…), chiếm 9,46%;

Trong quá trình triển khai thực hiện Kế hoạch số 1130, Thanh tra Chính phủ đã cùng các Bộ, ngành, địa phương đã tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp nhằm đạt được những mục tiêu đã đề ra, bao gồm:

- Ban hành một số văn bản hướng dẫn và các biểu mẫu nghiệp vụ, cũng như tổ chức tập huấn toàn quốc về quy trình rà soát, giải quyết vụ việc nhằm đảm bảo triển khai thống nhất;

- Thanh tra Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã thành lập 19 Tổ công tác phối hợp với Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố để kiểm tra, rà soát nội dung vụ việc, quá trình giải quyết, làm rõ nguyên nhân và xác định phương án giải quyết dứt điểm;

- Trên cơ sở kết quả rà soát của các tổ công tác, Lãnh đạo Thanh tra Chính phủ và các bộ, ngành hữu quan trực tiếp làm việc với Lãnh đạo các địa phương thống nhất phương án làm căn cứ để giải quyết dứt điểm vụ việc và từng bước công khai kết quả để người dân thực hiện, giám sát;

- Định kỳ hàng tháng tổ chức họp giao ban giữa Thanh tra Chính phủ với các bộ, ngành Trung ương; họp sơ kết với các địa phương sau 03 tháng triển khai nhằm kiểm điểm về tình hình rà soát, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai. Sơ kết 6 tháng việc thực hiện Chỉ thị 14 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch 1130 của Thanh tra Chính phủ để đánh giá tình hình và đề ra các giải pháp trong thời gian tới.

2. Kết quả triển khai:

Tính đến ngày 25.12.2012, thực hiện Kế hoạch 1130, Thanh tra Chính phủ cùng các Bộ, ngành, địa phương đã rà soát 528/528 vụ việc, đạt 100%, trong đó:

a. Số vụ việc đã xem xét đủ điều kiện chấm dứt khiếu nại hoặc chấm dứt xem xét, thụ lý ngay là 415/528, chiếm 78,59%, gồm:

- Số vụ việc ra thông báo chấm dứt khiếu nại hoặc chấm dứt xem xét, thụ lý là 253/528, chiếm 47,92%, trong đó có 54/253 vụ việc qua đối thoại người dân đã đồng ý rút khiếu nại, chiếm 21,34 %.

- Số vụ việc xem xét giải quyết lại hoặc vận dụng chính sách để hỗ trợ đối với những trường hợp khó khăn là 162/528, chiếm 30,68%.

(Số vụ việc này nếu thực hiện các phương án giải quyết như đã thống nhất thì nhiều khả năng người dân sẽ chấm dứt khiếu nại).

b. Số vụ việc xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ là 41/528 vụ việc, chiếm 7,76%.

c. Số vụ việc Thanh tra Chính phủ và các Bộ, ngành hữu quan đang thống nhất phương án giải quyết là 29/528, chiếm 5,49%.

d Số vụ việc giao các địa phương tiếp tục giải quyết theo thẩm quyền là 42/528, chiếm 8%.

Cho đến nay, đã có 301/528 vụ việc đã có Biên bản thống nhất phương án giải quyết được ký giữa Lãnh đạo Bộ, ngành và Lãnh đạo địa phương chiếm 57%.

Kết quả của việc thực hiện Chỉ thị 14 và Kế hoạch 1130 đã có tác động tích cực đến tình hình khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo trên toàn quốc, thể hiện qua các mặt sau:

- Thứ nhất, chủ trương và quyết tâm của Đảng và Nhà nước về việc tăng cường rà soát, kiểm tra, phối hợp và giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu kiện tồn đọng, phức tạp, kéo dài đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của lãnh đạo các bộ, ngành và địa phương, cũng như sự hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân trong xã hội, nhất là những người khiếu nại, tố cáo;

- Thứ hai, nhận thức và trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương đã được nâng cao, tạo ra bước chuyển cơ bản trong hành động thông qua việc quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị 14, Kế hoạch 1130 trên phạm vi cả nước; công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đã được toàn bộ hệ thống chính trị ở địa phương quan tâm hơn và vào cuộc một cách quyết liệt hơn; đã có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa Trung ương với địa phương, giữa cơ quan thanh tra với các ngành hữu quan khác trong giải quyết khiếu nại, tố cáo;

- Thứ ba, qua thực hiện Kế hoạch 1130, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo bước đầu đã có những chuyển biến tích cực; nhiều bức xúc trong nhân dân cũng đã được giải tỏa; mức độ gay gắt của tình hình khiếu kiện nói chung trong toàn quốc trước mắt có phần dịu bớt; góp phần bảo đảm an ninh và trật tự xã hội.

Quá trình giải quyết 528 vụ việc này là hết sức khó khăn vì đây là những việc nằm trong tổng số gần 2.000 vụ tồn đọng, phức tạp từ năm 2009, qua giải quyết còn tồn lại đến cuối năm 2011. Đó đều là những vụ việc đã qua nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều lần giải quyết, có những vụ kéo dài hơn 20 năm, hiện nay rất phức tạp cả về pháp lý và thực tiễn:

- Một là một số vụ việc tồn đọng phát sinh đã nhiều năm nay và pháp luật điều chỉnh vấn đề này đã có nhiều thay đổi; hồ sơ, tài liệu bị thất lạc hoặc không đủ để làm căn cứ xem xét, giải quyết (ví dụ: Trong lĩnh vực đất đai, các giấy tờ xác định quyền sử dụng đất hợp pháp; các giấy tờ mua bán, chuyển nhượng tuy phản ánh đúng thực tế, nhưng không được pháp luật thừa nhận ở thời điểm đó; việc sở hữu nhà và sử dụng đất đã có nhiều biến động, đã qua nhiều chủ sở hữu, người sử dụng khác nhau so với thời điểm phát sinh vụ việc...; trong lĩnh vực chính sách xã hội, thì hồ sơ các vụ việc đòi hưởng chính sách của những đối tượng là công nhân viên các nông lâm trường quốc doanh, các nhà máy, xí nghiệp của Nhà nước sau khi đã chuyển đổi, sáp nhập, giải thể không được lưu trữ hoặc đã bị thất lạc...). Vì vậy, việc giải quyết các vụ việc này còn gặp những khó khăn nhất định để đảm bảo cả tính hợp lý và tính hợp pháp; giải quyết triệt để khiếu nại tồn đọng, nhưng không làm phát sinh khiếu nại mới; vừa phải đảm bảo các nguyên tắc chung của pháp luật, vừa phải phù hợp với thực tiễn của từng địa phương...;

- Hai là, một số vụ việc đã được các ngành, các cấp quan tâm giải quyết đúng thẩm quyền, đúng pháp luật hiện hành, nhưng do một số cơ chế, chính sách còn chưa đảm bảo được sự hài hòa giữa các mục tiêu phát triển kinh tế với công bằng và an sinh xã hội nên người dân vẫn tiếp tục khiếu nại. Các chính sách về bồi thường khi thu hồi đất ban hành sau đã đảm bảo tốt hơn về quyền lợi cho người dân nhưng lại dẫn đến tình trạng người bị thu hồi đất trước đây có tâm lý bị thiệt thòi và phát sinh khiếu nại. Ngoài ra, tính khả thi của một số quy định còn hạn chế và thiếu cơ chế đảm bảo thực hiện. Đó là chưa kể đến nếu có sự điều chỉnh về cơ chế, chính sách để đảm bảo quyền lợi cho người khiếu nại, thì cũng cần phải được cân nhắc một cách hết sức kỹ lưỡng và thực hiện một cách thận trọng để tránh phát sinh khiếu nại mới theo phản ứng dây chuyền;

- Ba là một số việc tuy đã được giải quyết đúng pháp luật, “thấu lý - đạt tình”, nhưng vẫn còn khiếu nại do nhận thức pháp luật của một bộ phận nhân dân còn hạn chế hoặc do bị kẻ xấu kích động. Trong khi đó cơ chế phối hợp giữa Trung ương và địa phương, giữa các bộ, ngành hữu quan và các tổ chức, đoàn thể trong hệ thống chính trị còn thiếu thống nhất, còn có sự lúng túng giữa việc áp dụng các biện pháp vận động, thuyết phục với xử lý nhằm vừa đảm bảo tính công khai, dân chủ với đảm bảo kỷ cương pháp luật.

4. Một số chủ trương, giải pháp trong thời gian tới:

4.1. Đối với 528 vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài:

- Tiếp tục thực hiện Chỉ thị 14 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch 1130. Cần phát huy kết quả bước đầu trong công tác rà soát, tiếp tục thực hiện các bước theo qui trình đã được hướng dẫn tại Công văn 1644 ngày 02 tháng 7 năm 2012 và Công văn số 2695 ngày 19 tháng 10 năm 2012 của Thanh tra Chính phủ.

- Chú trọng việc đảm bảo chất lượng giải quyết, cố gắng dứt điểm cuối Quý I/2013 số vụ việc đã được rà soát, trong đó đặc biệt lưu ý những vụ việc khiếu nại về đất đai trọng điểm, được dư luận xã hội quan tâm theo đúng tinh thần Nghị quyết số 39/2012/QH13 của Quốc hội về việc tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đối với các quyết định hành chính về đất đai.

- Tiến hành quy trình đối thoại, thống nhất nội bộ, ra quyết định giải quyết và công bố chấm dứt khiếu nại theo hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ trên cơ sở xem xét, giải quyết các vụ việc cụ thể một cách kỹ lưỡng, tạo sự đồng thuận giữa các bên liên quan, đúng pháp luật, đúng thẩm quyền, theo quy trình chặt chẽ, khách quan và dân chủ;

- Ngoài sự tham gia của các cơ quan nhà nước, kể cả Hội đồng nhân dân và đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương còn phải huy động sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức thành viên như Hội Nông dân, Hội Luật gia, Hội Cựu chiến binh, các cơ quan thông tin đại chúng... vào quá trình xem xét, giải quyết các vụ việc; thực hiện công khai các thông tin về vụ việc và quá trình giải quyết nhằm tăng cường sự giám sát của người dân;

- Tiếp tục hoàn thành việc ký Biên bản thống nhất giữa Trung ương và địa phương đối với những vụ việc còn lại, đồng thời theo dõi, đôn đốc quá trình thực hiện các phương án đã thống nhất.

- Đối với những vụ việc ra thông báo chấm dứt, cần sớm công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng theo hướng dẫn tại Công văn số 2695 ngày 19 tháng 10 năm 2012 của Thanh tra Chính phủ.

- Đối với 41 vụ việc cần xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ, sau khi Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến chỉ đạo cần khẩn trương, nghiêm túc triển khai thực hiện.

- Tổ chức tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm quá trình thực hiện và kết quả việc thực hiện Chỉ thị 14 và Kế hoạch 1130 (dự kiến Hội nghị tổng kết vào tháng 4 năm 2012) nhằm đưa ra các giải pháp mang tính căn bản, lâu dài để tạo bước chuyển về hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung và hạn chế phát sinh các vụ việc mới.

4.2 Đối với những vụ việc tồn đọng, phức tạp khác và các vụ phát sinh mới:

Cùng với việc giải quyết dứt điểm 528 vụ việc như đã nêu trên, các Bộ, ngành địa phương cần chủ động phối hợp, rà soát, xem xét giải quyết các vụ việc tồn đọng, phức tạp khác nhằm ổn định tình hình, hạn chế những điểm nóng phát sinh. Trước mắt, các Bộ, ngành, địa phương lập danh sách thống kê, tổng hợp, báo cáo về Thanh tra Chính phủ để phục vụ cho công tác nắm tình hình và quản lý nhà nước cũng như xây dựng kế hoạch phối hợp rà soát.