Thaàn hoïc luaân lyù caên baûN



tải về 0.52 Mb.
trang1/8
Chuyển đổi dữ liệu10.05.2018
Kích0.52 Mb.
#38139
  1   2   3   4   5   6   7   8

Trònh Ngoïc Töù Thaàn hoïc luaân lyù caên baûn


THAÀN HOÏC LUAÂN LYÙ CAÊN BAÛN

Daãn nhaäp


Luaân lyù Kitoâ giaùo, hay coøn goïi laø thaàn hoïc luaân lyù, laø moät phaàn cuûa thaàn hoïc maø noù ñöôïc nghieân cöùu döôùi aùnh saùng ñöùc tin Kitoâ giaùo vaø lyù trí vôùi nhöõng chæ daãn thöïc haønh ñeå ñaït tôùi muïc ñích cuoái cuøng. Thaàn hoïc luaân lyù vaø thaàn hoïc tín lyù caáu taïo thaønh thaàn hoïc heä thoáng, maø trong ñoù ngöôøi ta noùi veà söï thaät ñoái vôùi Thieân Chuùa, veà söï taïo döïng, veà coâng vieäc cöùu theá cuûa Chuùa Kitoâ vaø con ñöôøng ñeå nhöõng taïo vaät ñi ñeán vôùi Thieân Chuùa.

Nhöng caùi gì laø luaân lyù Kitoâ giaùo? Tröôùc heát, luaân lyù khoâng phaûi laø moät chuoãi nhöõng luaät leä cöùng nhaéc, nhöõng ñieàu caám kî ñöôïc giaùo hoäi daïy ñeå naém giöõ daân Chuùa trong söï phuïc tuøng muø quaùng. Neáu nhö thaàn hoïc tín lyù thuoäc loaïi suy ñoaùn, noù phaûn chieáu treân baûn tính cuûa Thieân Chuùa, veà nhöõng thuï taïo cuûa Ngaøi vaø veà söï taïo döïng môùi trong Chuùa Kitoâ, thì thaàn hoïc luaân lyù laø moät khoa hoïc thöïc haønh.

Trong Toâng huaán “Veritatis Splendor”, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ ñeä nhò ñaõ ñöa ra 3 quan nieän neàn taûng veà luaân lyù Kitoâ giaùo: 1) Luaân lyù laø moät söï kieám tìm söï thaät hoaøn thieän; 2) Khoâng coù söï thaät luaân lyù thì cuõng khoâng coù theå môû ra caùnh cöûa sieâu nhieân cuûa söï hoaøn thieän toái thöôïng: Thieân Chuùa; vaø 3) Taân Tin möøng hoùa phaûi bao haøm moät söï rao truyeàn luaân lyù roõ raøng. Nhö vaäy chuùng ta nhaän thaáy raèng: Luaân lyù raát caàn thieát cho ñôøi soáng cuûa con ngöôøi noùi chung vaø caùch rieâng ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi kitoâ höõu. Chính vì quan troïng vaø caàn thieát nhö vaäy, cho neân töø nhöõng nhaø trieát hoïc, thaày thuoác, nhaø khoa hoïc, nhaø chính trò cho tôùi nhöõng con ngöôøi bình daân ai ai cuõng noùi veà luaân lyù.

Hôn nöõa, suoái nguoài cuûa thaàn hoïc luaân lyù kitoâ giaùo laáy töø Kinh thaùnh Cöïu öôùc, Taân öôùc vaø nhöõng lôøi daïy cuûa Giaùo hoäi. Döïa treân suoái nguoàn naøy, luaân lyù kitoâ giaùo coù nhöõng luaät leä höôùng daãn nhöõng haønh ñoäng cuûa con ngöôøi höôùng tôùi ñieàu thieän ñích thöïc laø Thieân Chuùa, nguoàn suoái cuûa moïi ñieàu thieän haûo.

Ngöôøi ta chia thaàn hoïc luaân lyù thaønh hai phaàn: toång quaùt vaø chuyeân bieät. Thaàn hoïc luaân lyù toång quaùt ñöôïc goïi laø thaàn hoïc luaân lyù neàn taûng hay caên baûn. Phaàn naøy noùi veà nhöõng ñieàu kieän toång quaùt, nhöõng tính chaát maø moïi haønh ñoäng phaûi sôû höõu hoaëc trong söï suy xeùt bôûi vì noù coù theå tham döï vôùi muïc ñích cuoái cuøng cuûa con ngöôøi. Hôn nöõa, thaàn hoïc luaân lyù caên baûn trình baøy veà luaät cuûa Thieân Chuùa, luaät töï nhieân vaø luaät nhaân loaïi nhö nguyeân taéc khaùch quan cuûa tính caùch luaân lyù; veà löông taâm nhö laø nguyeân taéc chuû quan; veà nhöõng caáu truùc cuûa söï cö xöû luaân lyù; veà nhöõng toäi nhö laø nhöõng haønh ñoäng xaáu xa moät caùch luaân lyù; veà söï thoáng hoái, nhaân ñöùc vaø söï hoaøn thieän cuûa con ngöôøi trong söï thaùnh thieän.

Thaàn hoïc luaân lyù chuyeân bieät hay cuõng goïi laø thaàn hoïc luaân lyù thöïc haønh noùi veà söï cö xöû nhaân loaïi trong nhöõng phaïm vi vaø hoaøn caûnh khaùc nhau. Phaàn naøy ñöôïc chia thaønh 2 phaàn chính. Phaàn thöù nhaát baøn thaûo veà nhöõng nhaân ñöùc thaàn hoïc cuûa ñöùc tin, nieàm hy voïng vaø baùc aùi; veà töï nhieân cuûa vieäc phuïng thôø Thieân Chuùa vaø nhöõng hình thöùc khaùc nhau. Phaàn thöù hai noùi veà tình yeâu anh em vaø coâng lyù; veà ñôøi soáng vaät chaát vaø söùc khoûe; veà loøng hieáu thaûo, söï thaät vaø söï trung thaønh; veà giôùi tính vaø hoân nhaân; veà coäng ñoaøn gia ñình, Nhaø nöôùc vaø Giaùo hoäi; veà coâng vieäc, söï thöøa höôûng vaø ñôøi soáng kinh teá...

Coäng vieäc cuûa chuùng ta trong phaàn naøy goàm coù boán chöông. Chöông thöù nhaát ñeà caäp ñeán luaät töï nhieân, sieâu nhieân vaø luaät luaân lyù; Chöông thöù hai baøn veà löông taâm; Chöông thöù ba noùi veà haønh ñoäng luaân lyù xaáu: toäi loãi vaø chöông cuoái cuøng seõ ñeà caäp ñeán nhaân ñöùc, söï saùm hoái canh taân vaø söï hoaøn thieän kitoâ giaùo.
Roâma, ngaøy 20 thaùng 5 naêm 2003

ABC
Chöông thöù nhaát


BAÛN CHAÁT CUÛA LUAÄT LUAÂN LYÙ

Muïc ñích toái haäu cuûa con ngöôøi, taïo vaät cuûa Thieân Chuùa, laø gì neáu khoâng phaûi laø ñöôïc giaûi thoaùt khoûi noä leä toäi loãi ñeå trôû veà vôùi Ñaáng Taïo Hoùa. Vì theá con ngöôøi coù boån phaän phaûi thi haønh muïc ñích naøy. Nhöng ñeå thi haønh muïc ñích ñoù, Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi moät traät töï, goïi laø traät töï luaân lyù. Traät töï naøy ñöôïc maïc khaûi xuyeân qua luaät luaân lyù.

Nhöõng nguyeân taéc vaø luaät leä thöôøng bò caûm nhaän nhö laø moät caùi aùch naëng neà haïn cheá söï töï do cuûa con ngöôøi. Vì theá, nhieàu ngöôøi ñaõ coù khuynh höôùng ñi ngöôïc laïi vaø huûy boû noù. Ñoù laø khuynh höôùng cuûa chuû nghóa töï do caù nhaân. Tuy nhieân, phaàn lôùn ngöôøi ta ñoàng quan ñieåm xaùc nhaän raèng caàn thieát phaûi coù nhöõng nguyeân taéc vaø nhöõng luaät leä luaân lyù ñeå höôùng daãn nhöõng haønh ñoäng cuûa ñôøi soáng con ngöôøi tieán tôùi nhöõng ñieàu Chaân-Thieän-Myõ. Caàn phaûi coù moät traät töï luaân lyù ñeå baûo veä ñôøi soáng con ngöôøi töø nhöõng söï ñaûo loän traät töï töï nhieân vaø söï voâ traät töï cuûa con ngöôøi. Nhö vaäy luaät luaân lyù khoâng phaûi laø moät gaùnh naëng, cuõng khoâng phaûi laø moät chuoãi nhöõng ñieàu luaät cöùng nhaéc laøm maát söï töï do cuûa con ngöôøi. Do ñoù, con ngöôøi phaûi tìm hieåu vaø nhaän bieát luaät luaân lyù, soáng theo luaät luaân lyù vaø baûo veä noù neáu muoán soáng moät ñôøi soáng toát.
1. Nhöõng khaùi nieäm

vaø söï phaân chia cuûa luaät luaân lyù
1.1. Quan nieäm veà luaät luaân lyù

Trong yù nghóa toång quaùt, luaät laø baát cöù moät kieåu cö xöû lieân tuïc hoaëc cö xöû laäp laïi, laø baát cöù moät söï chæ daãn nguyeân taéc naøo veà haønh ñoäng. Nhö vaäy chuùng ta noùi veà nhöõng luaät vaät chaát, hoùa hoïc, sinh hoïc maø chuùng haønh ñoäng vôùi söï caàn thieát vaät chaát, nguyeân nhaân. Chuùng ta noùi veà nhöõng luaät vaên phaïm hoaëc ngheä thuaät maø chuùng chi phoái haønh ñoäng töï do cuûa nhaân loaïi. Thaàn hoïc luaân lyù noùi veà nhöõng luaät maø chuùng baét nguoàn töø boån phaän ñoái vôùi con ngöôøi, ñònh höôùng taát caû nhöõng haønh vi cuûa noù ñoái vôùi muïc ñích cuoái cuøng.


1.1.1. Luaät luaân lyù trong yù nghóa phoå quaùt

Luaät luaân lyù, trong yù nghóa phoå quaùt, laø moät chæ thò maø noù saép xeáp haønh ñoäng nhaân loaïi ñoái vôùi muïc ñích cuoái cuøng. Ñònh nghóa naøy bao haøm duø laø nhöõng ñoøi hoûi baét buoäc duø laø nhöõng lôøi khuyeân, nhöõng söï cho pheùp, nhöõng lôøi nhaén nhuû. Theo ñònh nghóa naøy, moãi luaät luaân lyù thaät phaûi laø toát vaø thaùnh trong yù nghóa raèng noù phaûi ñieàu khieån haønh ñoäng nhaân loaïi tham döï vaøo nhöõng vieäc thöïc hieän cuûa muïc ñích cuoái cuøng cuûa lòch söû, cuûa söï taïo döïng, vaø trong yù nghóa raèng noù phaûi ngaên chaën con ngöôøi ñaët nhöõng caûn trôû khoâng cho ñaït tôùi muïc ñích naøy.

Moät nguyeân taéc khoâng tham döï hoaøn toaøn vôùi muïc ñích cuoái cuøng thì khoâng coù söùc maïnh luaân lyù raøng buoäc loøng muoán. Moät meänh leänh ít ra phaûi xuyeân qua nhöõng tình huoáng ñaõ ñöôïc ñònh höôùng tôùi muïc ñích. Nhö Thieân Chuùa caám oâng baø nguyeân toå khoâng ñöôïc pheùp aên traùi caây bieát laønh bieát döõ hoaëc Thieân Chuùa ñoøi Abraham phaûi hy sinh chính con moät cuûa oâng cho Ngaøi, moái lieân heä cuûa nhöõng meänh leänh naøy vôùi muïc ñích cuoái cuøng bao haøm trong ñieàu naøy: Thieân Chuùa chuaån bò vaø giaùo duïc con ngöôøi nhaän bieát tính sieâu vieät cuûa Ngaøi vaø tính phuï thuoäc cuûa caùc thuï taïo, nhaân ñöùc neàn taûng cuûa söï cö xöû luaân lyù thaúng thaén. Cuoái cuøng, moät nguyeân taéc, moät luaät maø ngaên caûn muïc ñích toái haäu laø voâ luaân lyù.
1.1.2. Luaät luaân lyù trong yù nghóa heïp

Laø moät chæ thò, moät lôøi chæ daãn veà baûn chaát baét buoäc, chung vaø beàn vöõng. Noù saép xeáp, ra leänh cho haønh ñoäng nhaân loaïi ñoái vôùi muïc ñích toái haäu. Chæ trong yù nghóa naøy luaät luaân lyù coù theå laø ñoái töôïng cuûa thaàn hoïc luaân lyù chuyeân bieät, bôûi vì chæ coù nhöõng luaät leä töï nhieân toång quaùt vaø beàn vöõng coù theå laø ñoái töôïng cuûa söï hình thaønh töø phaàn cuûa moät khoa hoïc luaät.

Thaàn hoïc luaân lyù khoâng chæ quan taâm ñeán ñaëc tính baét buoäc cuûa luaät luaân lyù, nhöng cuõng quan taâm ñeán nhöõng ñieàu maø coù theå khuyeân raên, thuyeát phuïc vaø nhöõng ñieàu cho pheùp. Tuy nhieân, nhöõng nguyeân taéc baét buoäc caáu thaønh moät phaàn raát quan troïng cuûa nhöõng chæ daãn luaân lyù.
1.2. Luaät töï nhieân, luaät maïc khaûi vaø luaät nhaân loaïi1
1.2.1. Luaät töï nhieân

Luaät töï nhieân laø traät töï luaân lyù baét nguoàn töø baûn tính cuûa con ngöôøi vaø söï taïo döïng. Noù coù theå ñöôïc nhaän bieát töø lyù trí nhaân loaïi. Luaät töï nhieân cuõng ñöôïc goïi laø luaät töï nhieân cuûa Thieân Chuùa bôûi vì nguoàn goác cuûa noù ôû trong loøng muoán cuûa Ngaøi.

Traät töï luaân lyù töï nhieân, luaät luaân lyù töï nhieân, luaân lyù töï nhieân vaø luaät töï nhieân laø nhöõng töø ngöõ maø ngöôøi ta aùm chæ ñeán chính thöïc taïi. Moät vaøi taùc giaû thích duøng töø luaät töï nhieân ñeå phaân bieät trong töø ngöõ hoïc luaät töï nhieân töø nhöõng luaät vaät chaát, sinh hoïc hoaëc nhöõng luaät khaùc maø chuùng laøm thaønh phaàn cuûa nhöõng khoa hoïc töï nhieân.
1.2.2. Luaät maïc khaûi2

Laø nhöõng nguyeân taéc, luaät leä ñaõ ñöôïc ghi cheùp trong nhöõng cuoán saùch Cöïu öôùc vaø Taân öôùc. Luaät maïc khaûi coù theå bao goàm nhöõng nguyeân taéc cuûa luaät töï nhieân, chaúng haïn nhö möôøi ñieàu raên, hoaëc coù theå theâm nhöõng boån phaän ñích thöïc khaùc nhö nhöõng nguyeân taéc vaø nhöõng chæ daãn cuûa thaùnh Phaoloâ trong Taân öôùc veà boån phaän ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ phaûi che ñaàu suoát thôøi gian caàu nguyeän trong nhaø thôø... Khi noùi veà luaät thieân ñònh, ngöôøi ta luoân luoân chæ veà nhöõng tröïc giaùc cuûa con ngöôøi. Ñieàu naøy ít nhieàu cuõng phuø hôïp.


1.2.3. Luaät nhaân ñònh3

Phaân bieät töø luaät thieân ñònh laø luaät nhaân ñònh, bôûi vì nguoàn goác cuûa noù ôû trong chuû quyeàn nhaân loaïi. Luaät nhaân loaïi cuõng coù theå xaùc ñònh laïi nhöõng boån phaän cuûa luaät töï nhieân, ví duï nhö caám gieát ngöôøi hoaëc caám aên troäm. Luaät nhaân loaïi ngöôøi ta chia ra trong luaät daân söï cuûa Nhaø nöôùc vaø luaät cuûa Giaùo hoäi hay coøn goïi laø Giaùo luaät. Giaùo luaät ôû trong boä luaät môùi 1983 (Codex Iuris Canonici = CIC).

Luaät töï nhieân vaø luaät luaân lyù coù moái töông quan hoã töông, nhöng ñoàng thôøi cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc nhau. Ví duï nhö luaät nhaân ñònh cho pheùp phaù thai, nhöng luaät luaân lyù ñaõ keát aùn söï phaù thai… Ñoái töôïng cuûa luaät nhaân ñònh laø ñieàu toát chung vaø traät töï chung. Noù chæ coù lieân quan ñeán nhöõng haønh ñoäng ngoaïi taïi. Hôn nöõa, noù che daáu ñi moät phaàn haïn cheá veà boån phaän luaân lyù cuûa chuùng ta. Vì theá, töø goùc ñoä luaân lyù, khoâng ñöôïc laøm taát caû nhöõng gì maø luaät nhaân loaïi khoâng ngaên caám. Ví duï nhö luaät nhaân loaïi cho pheùp cheát eâm dòu, nhöng ngöôøi ta khoâng ñöôïc pheùp tuaân theo xeùt theo luaät luaân lyù. Hôn nöõa, luaät nhaân ñònh vaø luaät luaân lyù khoâng luoân luoân öng thuaän moät caùch hoaøn haûo. Nhöõng luaät baát chính khoâng baét buoäc löông taâm tuaân theo, ngöôïc laïi, nhöõng luaät coâng chính thì boù buoäc phaûi tuaân giöõ theo löông taâm.
2. Luaät cuûa Thieân Chuùa trong Kinh Thaùnh
2.1. Luaät trong Cöïu öôùc
2.1.1. Tính caùch lòch söû cuûa luaät Israen

Khi Cöïu öôùc noùi veà nhöõng luaät, nhöõng lôøi giaùo huaán vaø möôøi ñieàu raên cuûa Thieân Chuùa, hoaëc khi Taân öôùc nhaéc tôùi nhöõng luaät cuûa giao öôùc cuõ, thì luoân luoân hieåu ñoù laø taäp hôïp nhöõng luaät ñöôïc ñaët döôùi danh nghóa laø Torah. Nhöõng luaät naøy ñöôïc chöùa ñöïng trong 5 cuoán saùch cuûa Cöïu öôùc, goïi laø Nguõ kinh, theo truyeàn thoáng Kinh thaùnh coå thì taùc giaû laø Moâseâ. Do ñoù, noù cuõng ñöôïc goïi laø luaät Moâseâ. Boä luaät naøy coù 613 ñieàu bao goàm nhöõng lôøi daïy vaø nhöõng ñieàu caám veà laõnh vöïc toân giaùo, xaõ hoäi vaø luaân lyù. Beân caïnh nhöõng nguyeân taéc cuûa luaät töï nhieân cuõng coù nhöõng chæ daãn vaên hoùa vaø nguyeân taéc cuûa luaät daân söï maø töï nhieân chuùng thuoäc veà luaät thöïc tieãn.4

Nhöõng luaät naøy ñöôïc hình thaønh bôûi moät truyeàn thoáng laâu ñôøi trong Israen. Raát coù theå baét ñaàu töø theá kyû thöù 12 vaø 11 tröôùc Chuùa Gieâsu, vaø cuõng tieáp tuïc vôùi nhöõng theá kyû sau. Ngaøy hoâm nay, ngöôøi ta xaùc ñònh laïi raèng khoâng phaûi Torah ñaõ ñöôïc vieát vaø hoaøn taát bôûi Moâseâ. Vì theá, Moâseâ khoâng coøn ñöôïc coi laø taùc giaû duy nhaát cuûa Nguõ kinh. Tuy nhieân, ngöôøi ta phaûi chaáp nhaän raèng Moâseâ laø nhaø luaät phaùp vó ñaïi cuûa Israen. Thaät vaäy, chæ moät neàn taûng ñoàng nhaát vöõng chaéc cuûa Israen nhö quoác gia ñaõ coù theå cho pheùp hoï cöôõng laïi vôùi nhöõng söï aûnh höôûng cuûa Ca-na-an khi hoï ñeán chieám vuøng ñaát môùi naøy5.

Moät soá taùc giaû cho raèng ñaëc tính nguoàn goác cuûa daân Israen ñaõ coù “trong chính gia ñình, boä toäc vaø toå tieân cuûa hoï. Nhöõngï trình baøy luaân lyù trong moät xaõ hoäi, gaàn ñaây hôn ñaõ ñöôïc giôùi thieäu bôûi moät nhaø bieân soaïn vôùi moät traät töï cuûa Javeâ bao goàm ñaëc tính chính thoáng vaø baûo toàn”.6 Tieán trình naøy cuõng coù giaù trò moät caùch chaéc chaén ñoái vôùi nhöõng luaät maø Israen ñaõ thay ñoåi vaø laøm cho phuø hôïp vôùi nhöõng luaät cuûa caùc nöôùc vuøng laân caän. Moät söï ñoái chieáu veà luaät cuûa Israen vôùi caùc boä luaät cuûa caùc nöôùc khaùc thuoäc vuøng Caän Ñoâng, nhö boä luaät Babilon cuûa Hammurabi ôû theá kyû 17 tröôùc coâng nguyeân; nhöõng boä luaät cuûa Siry vaø Hitti ôû theá kyû 14-13 tröôùc coâng nguyeân, coù raát nhieàu ñieåm töông ñoàng duø laø noäi dung duø laø caùch trình baøy. Tuy nhieân cuõng coù raát nhieàu ñieåm quan troïng khaùc nhau giöõa chuùng. Cuï theå, luaät cuûa Israen sôû höõu chính nhöõng ñaëc tính rieâng bieät. Israen khoâng copi laïi nhöõng luaät leä cuûa caùc nöôùc vuøng laân caän, nhöng ñaõ saép ñaët moät tieán trình choïn löïa vaø laøm cho phuø hôïp.


2.1.2. Ñaëc tính tieâu bieåu

Neáu ngöôøi ta muoán bieát ñaëc tính tieâu bieåu cuûa luaân lyù vaø luaät cuûa Israen, thieát töôûng caàn phaûi xaùc ñònh luaät troïn veïn vaø taát caû nhöõng phaïm vi cuûa ñôøi soáng ñöôïc ñaët döôùi meänh leänh tuyeät ñoái cuûa Javeâ. Khoâng chæ nhöõng luaät luaân lyù vaø nhöõng luaät leä vaên hoùa, nhöng chính nhöõng luaät daân söï cuõng baét nguoàn töø nhöõng meänh leänh tröïc tieáp töø Javeâ. Haønh ñoäng luaân lyù ñöôïc raøng buoäc moät caùch beàn vöõng vôùi vieäc phuïng thôø Javeâ Thieân Chuùa. Javeâ coi söï vaâng phuïc leà luaät quan troïng nhö vieäc phuïng thôø.

Hôn nöõa, ñoäc thaàn thuyeát cuûa Israen cung caáp moät nguyeân taéc cuûa tính caùch duy nhaát tuyeät ñoái vôùi traät töï luaân lyù vaø luaät leä: chæ moät thaåm phaùn cho taát caû traàn gian vôùi chæ moät luaät cho taát caû moïi ngöôøi. Luaät cuûa Israen khoâng nhaän bieát söï phaân bieät caùc taàng lôùp trong vieäc thi haønh coâng lyù, ngöôïc laïi, coù nhieàu ñieàu chung vôùi nhöõng boä luaät coå khaùc. Chuùng ta khoâng nhaän thaáy baát cöù moät luaät ñaëc bieät naøo ñoái vôùi laïi nhöõng nhaø laõnh ñaïo. Moïi thaønh vieân cuûa daân Thieân Chuùa ñeàu phaûi khuaát phuïc Thieân Chuùa cuûa giao öôùc, duø laø vua hay laø thöôøng daân. Söï cöùu roãi chæ coù theå tìm thaáy trong söï vaâng phuïc loøng muoán cuûa Thieân Chuùa.

Moät ñaëc tính cuoái cuøng cuûa luaät Israen laø kính troïng ñoái vôùi con ngöôøi. Trong khi nhöõng boä luaät cuûa Hammurabi hoaëc nhöõng luaät cuûa Assira ñaõ thi haønh hình phaït ñoái vôùi toäi nhaân, nhö xeûo ñaàu, caét tai, caét muõi… thì luaät cuûa Israen khoâng cho pheùp.


2.1.3. Nhöõng haïn cheá

Beân caïnh nhöõng giaù trò cuûa luaät Israen cuõng khoâng loaïi tröø nhöõng haïn cheá cuûa noù. Ngöôøi ta khoâng noùi veà moät luaät hoaøn haûo. Haïn cheá ñaáu tieân laø söï haïn cheá veà tình yeâu anh em trong coäng ñoaøn Israen. Tình yeâu anh em khoâng bao goàm nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi, ví duï: Ngöôøi samaria. Traùi laïi, hoï laø keû thuø cuûa quoác gia. Moät caùch töï nhieân ñaây cuõng ñaõ laø söï cö xöû phoå bieán trong xaõ hoäi coå cuûa vuøng Caän Ñoâng. Roài nhöõng luaät ña theâ, ly dò chæ daønh cho ngöôøi ñaøn oâng maø thoâi. Nhöng söï ghen gheùt vaø baïo haønh caù nhaân ñaõ bò caám töø luaät Leâvi (Lv 19, 17). Tình yeâu keû thuø caù nhaân bò eùp buoäc töø yù töôûng coâng lyù vaø caùi cheát, nhö thaáy trong luaät baùo thuø: “Maét ñeàn maét, raêng ñeàn raêng”.7 Thaäm chí thaùnh vònh thöôøng bieåu loä vôùi moät tinh thaàn khoâng khoan dung ñoái vôùi keû thuø.

Moät söï nguy hieåm ñoái vôùi Israen laø hoï luoân luoân coi Torah khoâng chæ laø moät luaät hoaøn haûo hôn nhöõng luaät leä cuûa caùc quoác gia khaùc, nhöng ñoàng thôøi moät caùch ñôn giaûn cuõng luaät hoaøn haûo. Vì theá, nhöõng ngöôøi Do thaùi tuaân giöõ luaät nghieâm nhaët bao nhieâu coù theå.
2.1.4. Khoân Ngoan trong Cöïu öôùc

Thöïc taïi cuûa luaät leä vaø traät töï trong Cöïu öôùc tìm thaáy söï bieåu loä ñaëc thuø hôn trong Torah. Tuy nhieân, beân caïnh Torah vôùi nhöõng giaùo huaán quí giaù vaø nhöõng ñieàu raên, moät traät töï luaân lyù cuûa theá giôùi coøn ñöôïc dieãn taû trong vaên chöông khoân ngoan. Nhöõng taùc giaû cuûa chuùng ñaõ caûm töôûng moät caùch saâu xa töø traät töï khoân ngoan maø hoï khaùm phaù khaép nôi trong vieäc taïo döïng. Hoï bieåu loä kinh nghieäm naøy trong söï dieãn taû veà Khoân Ngoan nhö moät kieán truùc sö taøi ba, maø thöôøng ôû trong Thieân Chuùa töø ban ñaàu tröôùc khi taïo döïng trôøi ñaát.8 Khoân Ngoan laø söùc maïnh ôû sau vieäc taïo döïng vaø laø nguoàn goác cuûa moïi traät töï ñaëc bieät. Baûn tính cuûa Khoân Ngoan coù theå cuõng ñöôïc bieåu loä vôùi “traät töï nguyeân thuûy”, “lyù trí cuûa theá giôùi”. Khoân Ngoan khoâng hieän höõu cuõng khoâng laøm vieäc moät caùch ñoäc laäp bôûi con ngöôøi, nhöng traùi laïi, Khoân Ngoan keâu goïi con ngöôøi haõy laéng nghe vaø soáng trong söï haøi vôùi traät töï maø Khoân Ngoan ñaõ saép ñaët trong vaïn vaät. “Laø roõ raøng yù kieán cuûa caùc nhaø thoâng thaùi raèng con ngöôøi ñaõ bò chaát vaán töø cung loøng cuûa söï taïo döïng, töø loøng muoán thöù töï maø khoâng coù theå laån troán. Loøng muoán naøy, tröôùc heát, bieåu loä trong ñôøi soáng caù nhaân cuûa con ngöôøi. Noù laø lyù do vaø suoái nguoàn cuûa söï cö xöû luaân lyù.”9 Nhöõng ngöôøi maø laéng nghe tieáng cuûa Khoân Ngoan seõ hieåu ñöôïc “söï coâng baèng vaø coâng lyù, söï coâng chính vôùi taát caû con ñöôøng cuûa ñieàu thieän”.10 Ñoàng yù vôùi Khoân Ngoan laø suoái nguoàn cuûa ñôøi soáng, baát ñoàng vôùi Khoân Ngoan laø söï cheát. Khoân Ngoan laø moät muïc ñích toái caàn cuoái cuøng.

Hôn nöõa, vôùi Torah, söï ñoøi hoûi traät töï luaân lyù cuõng ñöôïc nhaän bieát vôùi con ngöôøi xuyeân qua nhöõng kieåu khaùc, khoâng chæ haïn cheá trong vaên chöông khoâng ngoan. Cöïu öôùc cuõng nhaän bieát kinh nghieäm luaân lyù vaø nhöõng boån phaän luaân lyù cuï theå tröôùc khi coù giao öôùc Sinai. Adam, Evaø, Cain, Noe, Giuse vaø caùc anh em cuûa ngöôøi, taát caû ñaõ nhaän bieát veà ñieàu toát vaø ñieàu xaáu. Taát caû ñaõ tuaân giöõ luaät leä khoâng ñöôïc vieát, nhöng ñaõ ñöôïc maïc khaûi trong con tim cuûa moãi ngöôøi töø Thieân Chuùa.
2.2. Luaät luaân lyù trong Taân öôùc

2.2.1.Luaät Cöïu öôùc vaø Taân öôùc

Taân öôùc laøm chöùng raèng Thieân Chuùa laø taùc giaû cuûa luaät Cöïu öôùc. Nhöng luaät Cöïu öôùc chæ laø hình boùng hay noùi ñuùng hôn laø söï chuaån bò cho luaät môùi, luaät cuûa Chuùa Kitoâ. Bôûi lyù do naøy, luaät cuõ ñaõ ñöôïc tieàn ñònh maát söùc maïnh raøng buoäc cuûa noù.11 “ Luaät vaø caùc Tieân tri cho ñeán thôøi oâng Gioan, vaø töø baáy giôø Tin möøng nöôùc Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc loan baùo.”12 Luaät cuõ chæ coù nhieäm vuï giaùo duïc trong caùi nhìn veà giao öôùc môùi trong Chuùa Kitoâ.13 Coâng ñoàng cuûa caùc Toâng ñoà taïi Gieârusalem xaùc nhaän söï töï do cuûa caùc kitoâ höõu töø luaät cuõ.14 Theo laù thö göûi tín höõu Do thaùi, caùi cheát cuûa Chuùa Gieâsu ñaùnh daáu thôøi ñieåm ñi vaøo trong giao öôùc môùi.15

Tuy nhieân, yù töôûng veà möôøi ñieàu raên trong Cöïu öôùc khoâng coøn coù moät vaøi giaù trò ñoái vôùi nhöõng ngöôøi kitoâ höõu nöõa ñaõ bò gaït boû bôûi Coâng ñoàng Trentoâ ( ). Khoâng chæ ñoái vôùi truyeàn thoáng kitoâ giaùo, nhöng cuõng nhö ñoái vôùi chính Taân öôùc, Cöïu öôùc coù chuû quyeàn cao hôn chuû quyeàn cuûa truyeàn thoáng vaø trieát hoïc daân ngoïai, chuû quyeàn gìn giöõ phaåm giaù cuûa “Kinh thaùnh” (Rm 1,2). Thaùnh Phaoloâ ñaõ lieân tuïc duøng Cöïu öôùc trong lôiø daïy toång quaùt cuûa Ngaøi16, vaø ñaëc bieät laø trong nhöõng lôøi daïy luaân lyù.17 Moät caùch töï nhieân, Cöïu öôùc khoâng coøn coù moät chuû quyeàn ñoäc laäp ñoái vôùi ngöôøi kitoâ höõu nöõa, noù ñaõ ñöôïc lieän heä hoùa vaø hoaøn haûo hôn bôûi chuû quyeàn cuûa Chuùa Kitoâ.
2.2.2. Baûn tính vaø ñaëc tính cuûa luaät môùi

Söï toàn taïi cuûa luaät luaân lyù trong Taân öôùc ñaõ bò phuû nhaän bôûi moät vaøi nhaø caûi caùch. Hoï ñaõ giaûi thích khoâng toát veà nhöõng baûn vaên treân söï töï do cuûa nhöõng ngöôøi kitoâ höõu.18 Chính vì theá, Coâng ñoàng Trentoâ ñaõ coù hai xaùc ñònh raèng coù nhieàu ñieàu khaùc xa vôùi ñöùc tin maø ñaõ ñöôïc aán ñònh trong Tin möøng vaø Chuùa Kitoâ, Ñaáng cöùu theá cuûa chuùng ta cuõng laø moät nhaø laäp phaùp.

Nhöõng lôøi daïy cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ laøm cho caùc nhaø Tin möøng vaø daân chuùng phaûi chuù yù raèng “ ñaùm ñoâng daân chuùng ngaïc nhieân veà nhöõng lôøi giaûng daïy cuûa Ngöôøi; Ngöôøi giaûng daïy hoï nhö moät ngöôøi coù uy quyeàn chöù khoâng nhö caùc kinh sö cuûa hoï”19 Chính vì vaäy maø “taát caû daân chuùng say meâ nhöõng lôøi giaûng daïy cuûa Ngaøi”20 Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng quan taâm ñeán nhöõng luaät leä toân giaùo hay truyeàn thoáng, nhöng ñieàu maø ngaøi quan taâm ñoù laø söï vaâng phuïc taän goác reã vôùi nhöõng luaät leä voâ ñieàu kieän cuûa Thieân Chuùa trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Ñieàu nhaán maïnh naøy ñaõ xuyeân qua taát caû Tin möøng.

Tröôùc heát vaø treân heát, luaät môùi laø moät luaät tinh thaàn. Noù nhaán maïnh moät caùch chính yeáu treân traùch nhieäm tinh thaàn cuûa con ngöôøi tröôùc maët Thieân Chuùa vaø luaät cuûa Chuùa Thaùnh Linh. Thaùnh Phaoloâ ñaõ khaùm phaù ra raèng luaät Cöïu öôùc laø luaät ngoaïi taïi, moät baûn luaät ñöïôc vieát ra, trong khi ñoù luaät cuûa Chuùa Kitoâ laø luaät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, luaät cuûa Thaàn Khí. Cuï theå trong thö thöù hai göûi tín höõu Coârintoâ, thaùnh Phaoloâ ñaõ xaùc nhaän: “Vì chöõ thì gieát cheát, coøn Thaàn Khí môùi ban söï soáng”.21 Tin möøng laø moät giao öôùc trong Chuùa Thaùnh Thaàn maø ñaõ ñoå ñaày trong con tim cuûa moïi ngöôøi (Rm 5,5), höôùng daãn con ngöôøi vaø daïy doã con ngöôøi töø trong thaâm taâm (Rm 8, 14). Vì theá Kinh thaùnh xaùc ñònh: “Ta seõ khaéc ghi nhöõng leà luaät cuûa Ta vaøo taâm trí chuùng”.22 Töø söï hieäp thoâng soáng ñoäng vôùi Chuùa Kitoâ ñeán luaät cuûa Chuùa Kitoâ nhö laø luaät tinh thaàn. Nhôø luaät cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, con ngöôøi nhaän ñöôïc ñôøi soáng môùi trong CK (Rm 8, 2) vaø nhöõng ngöôøi tín höõu khoâng chæ nhaän bieát nhöng cuõng chu toaøn coâng lyù cuûa leà luaät (Rm 8, 4).

Nhöõng nguyeân taéc luaân lyù trong Taân öôùc ñaõ ñöôïc trình baøy nhö moät söï baûo veä choáng laïi “xaùc thòt yeáu ñuoái cuûa con ngöôøi”. Nhöng beân caïnh ñieàu naøy cuõng coù muïc ñích xaùc thöïc. Chuùng phuïc vuï nhö nhöõng söï giuùp ñôõ ñeå daãn tôùi moät ñôøi soáng an bình vaø cung caáp moät ñònh höôùng treân con ñöôøng daãn tôùi söï toaøn veïn.23 Nhö vaäy, luaät môùi laø neàn taûng moät luaät tinh thaàn, coøn luaät thöù hai laø luaät ñöôïc vieát ra.24


Каталог: wp-content -> uploads -> downloads -> 2011
2011 -> CÔng đỒng vatican II qua bốn thập niêN
2011 -> TÒa giám mục xã ĐOÀi chỉ nam giáo phận vinh lưỢC ĐỒ TỔng quáT
2011 -> 1. phép lạ thánh thể ĐẦu tiên khoảng năm 700 Tại làng Lanciano, nước Ý (italy)
2011 -> Thiên chúa giáo và tam giáO Đường Thi Trương Kỷ
2011 -> Tác giả Võ Long Tê chưƠng I bối cảnh lịch sử
2011 -> LỊch sử truyền giáo tại việt nam quyển II lm. Nguyễn hồng chưƠng I: MỘt cha dòng têN Ở việt nam tới rôMA
2011 -> Các mẫu thức MẠc khải lm. Lê Công Đức
2011 -> Một lời nói đầu không phải là nơi nhiều chỗđể tóm lược lập luận của một cuốn sách cũng như định vị hoặc phát biểu về sựquan trọng của nó. Đây quả thực là một cuốn sách rất quan trọng
2011 -> LỜi giới thiệu suy tư ban đẦu về MẦu nhiệm giêSU

tải về 0.52 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương