SÁch giải nghĩa sách 1 VÀ 2 TÊ-sa-lô-ni-ca pre-publication version

Khung không tô mầu này có thể bao gồm một câu chủ đề ngắn của Đơn Vị Có Cùng Một Ý Nghĩa, như trong các câu 8-11. Để ý là đừng dịch khung này vào trong bản dịch KT của bạn. Nó chỉ để giúp cho người dịch.

Những Đơn Vị Có Cùng Một Ý Nghĩa này thường tương ứng với các đoạn trong bài. Tuy nhiên, đôi khi người dịch có thể chọn lựa để nối kết hai hay mấy đơn vị này thành một đoạn trong bản dịch của họ. Hay họ có thể chọn tách rời những đơn vị này ra thành hai đoạn. Nói một cách khác, các đơn vị này không cần thiết phải tương ứng với đoạn văn cần dịch, mặc dầu các đơn vị này thường tương ứng với đoạn văn.

Theo các Đơn Vị Có Cùng Một Ý Nghĩa, có các lời giải nghĩa để giải thích các chữ đặc biệt hay các câu trong đoạn KT của đơn vị đó. Lời giải nghĩa rất quan trọng bởi vì chúng giúp đỡ cho người dịch hiểu ý nghĩa của đoạn KT. Những lời giải nghĩa này giải thích các chỗ khó hiểu trong đoạn KT đang dịch, và khiến cho các người dịch phải chú ý khi họ dịch.

5. CÁCH XỬ DỤNG LỜI GIẢI NGHĨA VÀ PHẦN KINH THÁNH CẦN DỊCH

Khí cụ cần yếu nhất của người dịch là các bản dịch KT. Ít nhất người dịch nên dùng hai bản dịch khác nhau để tham khảo. Nếu dịch từ tiếng Việt, có thể dùng Bản Dịch Mới (BDM), Bản Dịch Cũ (BDC) và Diễn ý (BDY). Thêm vào đó, có thể tham khảo các bản dịch của các ngôn ngữ khác. Nếu bạn dùng tiếng Anh có thể tham khảo Revised Standard Version hay New International Version (NIV), và Today's English Version (TEV).

Khi người dịch chuẩn bị để dịch một phần, bước đầu tiên của họ là đọc qua đoạn KT trong hai bản dịch khác nhau. Sau đó đọc Sách Giải Nghĩa cho cả Tiểu Đoạn, nghiên cứu Lời Giải Nghĩa và PKTCD cách cẩn thận.

Ở các trang đầu của Sách Giải Nghĩa có một danh sách liệt kê các cuốn sách viết về sách đó được đề nghị cho người dịch tham khảo bằng tiếng Anh. Các sách tham khảo khác cũng được liệt kê trong trang cuối của Sách Giải Nghĩa.

Sau khi nghiên cứu xong, người dịch nên ngừng lại và suy nghĩ về ý nghĩa của toàn tiểu đoạn, bằng ngôn ngữ của mình. Người dịch chỉ nên bắt đầu dịch bản thảo đầu tiên sau khi đã làm như vậy. (Khi dịch bản thảo đầu tiên, nhiều người dịch thấy đọc phần đã dịch vào máy thu thanh trước khi viết xuống rất có ích lợi. Thử làm như vậy và xem có giúp cho bạn có bản thảo đầu tiên rõ ràng và tự nhiên hơn không.)

6. CÁC NGUYÊN TẮC PHIÊN DỊCH CẦN NHỚ

Người dịch không bao giờ nên dịch từng chữ một trong bất cứ đoạn văn nào, họ phải:

0. 
   Hiểu đoạn KT gốc thật sự nói và có nghĩa gì. Thường nghiên cứu cẩn thận làm sáng tỏ các ý nghĩa sâu xa mới mà trước đó người dịch không nghĩ đến.
   
1. 
   Tìm cách chính xác, rõ ràng, và tự nhiên nhất để diễn tả ý nghĩa đó trong ngôn ngữ được dịch sang.
   

Có những lúc cần phải sửa đổi thứ tự của các nhóm từ hay các câu để có thể có ý nghĩa rõ ràng trong ngôn ngữ được dịch sang (NNĐDS). Thử nghiệm bằng cách dùng nhiều thứ tự khác nhau để tìm cách rõ ràng và tự nhiên nhất để trình bày sứ điệp.

Đôi khi một câu dài trong đoạn văn cần dịch có thể cần phải được viết lại bằng mấy câu ngắn hơn. Hay đôi khi phải nối các câu ngắn lại với nhau. Người dịch có thể diễn tả ý nghĩa chính xác theo cách mà những người đọc bản dịch có thể hiểu dễ dàng nhất.

Các thành ngữ hay cách nói tượng hình trong nguyên bản có thể cần phải diễn tả cách trực tiếp trong bản dịch để khiến cho các độc giả mới đọc lần đầu tiên có thể hiểu đúng ý nghĩa trong nguyên văn. Đôi khi, bản dịch giới thiệu những cách nói tượng hình trong ngôn ngữ của bạn để có thể truyền thông ý nghĩa nguyên thủy của nguyên bản cách chính xác và năng động.

Một phạm trù chúng ta phải đặc biết lưu ý trong khi dịch đó là đại từ. Trong tiếng Hy-lạp, ngôn ngữ gốc của KT, hệ thống đại từ hơi khác với tiếng Việt và các ngôn ngữ khác trong miền Đông Nam Á. Tiếng Hy-lạp ít phân biệt hơn. Khi dịch từ tiếng Hy-lạp sang tiếng Việt, cần phải phân biệt các chi tiết được rút ra từ trong văn mạch để có thể dịch sang tiếng Việt đúng và tự nhiên. Thí dụ, trong Hy-lạp đại từ chỉ ngôi thứ nhì không phân biệt nam hay nữ, già hay trẻ. Tiếng Hy-lạp chỉ dùng một từ thôi. Trong tiếng Việt thì không giản dị như vậy. Như trong sách Phi-lê-mon, theo lịch sử của văn bản chúng ta biết Phao-lô có lẽ lớn tuổi hơn Phi-lê-môn và thông thường có quyền gọi ông là “em” hay “cháu.” Các người dịch dùng “anh,” vì trong hoàn cảnh này Phao-lô muốn tỏ lòng kính trọng Phi-lê-môn đối với những người đọc thư ông gửi và vì Phi-lê-môn là chủ của Ô-nê-sim (sách Phi-lê-môn c. 4). Nói một cách khác, những người dịch đã dùng đại từ một cách tự nhiên trong tiếng Việt và thực tế cho hoàn cảnh của Phao-lô. Họ không cố gắng rập theo kiểu dùng đại từ trong tiếng Hy-lạp.

Một thí dụ khác là đại từ dùng cho ngôi thứ nhất số nhiều. Tiếng Hy-lạp chỉ có một từ, nhưng trong tiếng Việt phải phân biệt người nói kể cả người nghe (chúng ta) hay không kể người nghe (chúng tôi). Một lần nữa, những người dịch phải xét đoán theo văn mạch để dùng từ cho thích hợp trong tiếng Việt mặc dù trong tiếng Hy-lạp không có sự phân biệt rõ ràng.

Là người dịch, bạn phải lưu ý cẩn thận xem hệ thống đại từ của bạn khác với hệ thống đại từ của tiếng Việt như thế nào. Đôi khi để cố gắng giữ lại tất cả các chi tiết có trong đại từ của tiếng Việt, như là phái tính, tuổi tác có thể làm cho lời văn bạn dịch không được tự nhiên, kỳ quặc và làm cho người đọc khó hiểu.

Một vấn đề khác mà người dịch phải để ý cẩn thận là cách dịch nhóm từ “trong Chúa.” Đây là một nhóm từ được mượn từ nguyên bản Hy-lạp. Ý nghĩa đúng của nhóm từ tùy theo văn mạch nhưng thường tập trung vào ý tươỏng tất cả mọi người theo Chúa đều có một quan hệ đặc biệt với nhau bởi vì họ có cùng chung một đức tin mơi Chúa Giê-su. Một vài cách dùng thông thường của nhóm từ này là:

một anh chị em trong Chúa tín hữu (khi một người bắt đầu tin Chúa họ thuộc về gia đình của Đức Trời Chúa).

lời chào thăm trong Chúa lời chào thăm bày tỏ quan hệ đặc biệt của các tín hữu
cả về tình người lẫn tình trong Chúa như một người và một tín hữu
anh giúp tôi điều ấy trong Chúa anh giúp tôi bởi vi chúng ta thuộc về Chúa

làm tươi mát lòng dạ tôi trong Đức khuyến khích tôi bằng cách làm điều này như

Cơ Đốc: một tín hữu

7. NGUYÊN BẢN HY-LẠP

Ngày nay chúng ta không có bản thảo nguyên thủy nào của KT viết bằng tiếng Hy-lạp hết. Chúng ta chỉ có bản thảo là phụ bản của bản thảo nguyên thủy của KT bằng tiếng Hy-lạp, hay phụ bản của phụ bản. Có mấy sự khác biệt giữa các phụ bản. Một số bản thảo dùng một số từ riêng biệt, trong khi các bản thảo khác dùng từ hơi khác nghĩa một chút. Vì vậy phải quyết định xem từ nào có thể là từ mà tác giả dùng trong nguyên văn.

Trong Tân Ước (TƯ), các học giả không thắc mắc gì về 95 phần trăm của văn bản, và chỉ có một vài chỗ có sự khác biệt trong phụ bản của nguyên bản kết quả là có mấy ý nghĩa khác nhau. Trong PKTCD theo bản Hy-lạp của Nestle—Aland phát hành lần thứ 26 và 27, bản này cũng giống như United Bible Societies Greek New Testament [KT Hy-lạp của Thánh Kinh Hội], phát hành lần thứ 3 (nhuận chánh) và thứ 4, chỉ có một vài ngoại lệ mà thôi. Nếu có sự khác biệt quan trọng trong của phụ bản nguyên bản Hy-lạp mà có bằng chứng rõ ràng bổ túc cho sự khác biệt ấy thì chúng sẽ được thảo luận trong Lời Giải Nghĩa.

Cách viết các từ Hy-Lạp trong Lời Giải Nghĩa

Có một vài từ Hy-lạp được trích dẫn trong Lời Giải Nghĩa. Những chữ này được viết bằng chữ nghiêng. Thí dụ, từ Hy-lạp agape# có nghĩa là ‘tình yêu.’ Từ Hy-lạp được viết bằng chữ của tiếng Anh, ngoại trừ hai chữ được viết có dấu ở trên. Chữ Hy-lạp eta được viết như e#. Hy-lạp omega được viết như o#. Những từ Hy-lạp nhắc cho độc giả nhớ rằng KT đầu tiên không được viết bằng tiếng Anh. Các từ và cấu trúc văn phạm của tiếng Hy-lạp hơi khác với tiếng Anh và tiếng Việt. Hãy nhớ Sách Giải Nghĩa nhằm mục đích giúp cho người dịch hiểu trọn ý nghĩa có ở trong nguyên bản Hy-lạp.

8. MỘT VÀI TỪ CHUYÊN MÔN
Ngôn ngữ gốc là ngôn ngữ cần dịch. Ngôn ngữ này được viết tắt là NNG.
Ngôn ngữ được dịch sang là ngôn ngữ dùng để dịch sang trong bản dịch, ngôn ngữ bạn đang dùng để dịch. Được viết tắt là NNĐDS.
Nghĩa bóng (hàm ý) là ý nghĩa không được viết ra rõ ràng trong các từ nhưng là một phần ý nghĩa của bản nguyên thủy, hay điều được các độc giả đầu tiên hiểu như vậy.
Nghĩa đen là phần sứ điệp được viết ra rõ ràng.
Văn mạch nói đến các từ và các câu được viết ra trong bài hay trong đoạn văn, văn mạch có thể ảnh hưởng đến ý nghĩa của từ hay các câu ở trong đó.
Ngôn ngữ phụ là ngôn ngữ mà người đó đã học sau ngôn ngữ của mình. Ngôn ngữ phụ của một người thường không phải là tiếng mẹ đẻ, nhưng là một ngôn ngữ dùng trong buôn bán hay truyền thông quốc tế.

9. PHIÊN DỊCH CÁC TỪ CHỦ YẾU

Người dịch phải lưu ý cẩn thận để dịch các từ chủ yếu cách chính xác qua ngôn ngữ của mình. Khi dùng chữ Từ Chủ Yếu có nghĩa là các từ được dùng để bày tỏ các khái niệm quan trọng trong KT. Thí dụ như: Đức Giê-su Cơ Đốc, ân sủng, Đức Thánh Linh, báp-tem v.v…. Các từ này có tư tưởng khó diễn tả. Khi một từ đã được chọn nên hỏi ý các người khác cùng nói một ngôn ngữ để biết chắc từ này được hiểu đúng và không có những tư tưởng phụ sai lầm hay rắc rối. Có vẻ như phải mất nhiều thì giờ nghiên cứu và thảo luận cách đầy đủ và tìm được từ mà tất cả mọi người đều đồng ý. Nhưng đây là một sự thông thường trong diễn tiến của sự dịch. Dùng từ chủ yếu không chính xác có thể hủy hoại công trình làm việc trong nhiều năm.

Trong BDM, một vài từ chủ yếu đã được thay đổi đặc biệt là tên dùng cho Đức Chúa Trời và Đức Giê-su. Các từ này được thay đổi để cho các tên này thích hợp với tiếng Việt Nam hơn.

Trong Bản Dịch Cũ (BDC) tên của Chúa “Jêsus” được dựa trên sự hội nhập của tiếng Anh từ nguyên bản Hy-lạp. Từ “Jêsus” của BDC được đổi lại là Giê-su trong BDM để cho thích hợp hơn với cách viết và phát âm của tiếng Việt Nam.

Christ là sự hội nhập của tiếng Anh từ Christos của tiếng Hy-lạp. Nó có nghĩa là ‘người được xức dầu [bổ nhiệm] bởi Đức Chúa Trời cho một mục đích đặc biệt.’ Các từ này được dùng trong Tân Ước (TƯ) qua hai cách: (a) như một tước vị (b) như một tên riêng để dùng cho Chúa Jêsus: Jêsus Christ. Khi để ý đến cách để dịch “Christ,” cần phải đặt ra hai câu hỏi quan trọng:

• 
  Chỗ nào được dùng như tước vị trong TƯ (nên dịch như tước vị) và chỗ nào được dùng như một tên (nên dịch theo phiên âm)?
  
• 
  Làm thế nào để dịch từ này khi được dùng như một tước vị?
  

Theo luật tổng quát, trong các sách Phúc Âm Christos thường được dùng như một tước vị, trong khi các sách thư tín thường dùng như một tên gọi. Có một vài ngoại lệ về điều này.

Khi Christos được dùng như một tước vị, nó có nghĩa như đã nói ở trên “người được xức dầu [bổ nhiệm] bởi Đức Chúa Trời cho một mục đích đặc biệt.” Trong tiếng Hy-bá-lai từ mashiach của Christos trong tiếng Hy-lạp cũng có nghĩa là ‘người được xức dầu.’ Phong tục xức dầu là một biểu hiệu của sự được bổ nhiệm và biệt riêng ra bởi Đức Chúa Trời cho một địa vị có thẩm quyền và trách nhiệm, đặc biệt cho sự Phong Vương, hay làm Thầy Thượng Tế. Êsa 45 và 47 cô đọng các đặc điểm đầy ý nghĩa của việc xức dầu.

• 
  một người được Đức Chúa Trời chọn lựa (45:1)
  
• 
  bổ nhiệm để đứng đầu các quốc gia (45:1-3)
  
• 
  bổ nhiệm để hành động thay cho Đức Chúa Trời; khi họ hành động chính là Đức Chúa Trời hành động qua họ. (45:1-7)
  
• 
  bổ nhiệm để hoàn tất sự cứu chuộc cho dân sự của Đức Chúa Trời (45:11-13)
  
• 
  bổ nhiệm để làm phương tiện đem đến sự chiến thắng của Đức Chúa Trời trên kẻ thù (47)
  

Trong thời TƯ, người Do Thái dùng từ này để chỉ rõ người đặc biệt mà Đức Chúa Trời đã hứa bổ nhiệm, người sẽ cứu quốc gia của họ. Người ấy sẽ là Vua, Tiên Tri, Đấng Cứu Chuộc, Chúa Cứu Thế.

Khi dịch từ Christos dùng như một tước hiệu cố gắng tìm một thành ngữ có thể đem đến ý nghĩa của:

• 
  người được Đức Chúa Trời bổ nhiệm cách đặc biệt
  
• 
  trở nên Cứu Chúa hay Vua
  

Có thể dùng cách dịch khác đó là phiên âm từ Christos cùng với một nhóm từ có nghĩa là:
Cứu Chúa người được Đức Chúa Trời [phán/đã hứa* Ngài sẽ sai đến]

-HAY-

[lựa chọn/bổ nhiệm*]

Vua hay người được Đức Chúa Trời bổ nhiệm/sai đến để cai trị/làm Vua

*Phương pháp này tiện lợi ở chỗ người ta hiểu được ý nghĩa của “Christ.”

Nếu Christos được dùng như một tên thì chỉ cần phiên âm. Trong BDM dùng Cơ Đốc như trong Đức Giê-su Cơ Đốc.

Trong nguyên bản Hy-lạp cả hai tên của Đức Chúa Trời và Đức Giê-su được dùng một mình không có tước vị. Trong tiếng Hy-lạp đây không phải là không kính trọng nhưng trong tiếng Việt thì có nghĩa là không kính trọng. Tất cả các giáo chủ, các nhân vật đặc biệt trong lịch sử và các thánh nhân phải có chữ “Đức” ở trước tên của họ. Và vì vậy trong tiếng Việt từ “Đức” được thêm vào từ Chúa Trời và Giê-su. Không phải mọi ngôn ngữ đều cần đến tước vị nhưng nên xem lại với những người khác cùng nói một ngôn ngữ để kiểm chứng lại xem từ dùng cho tước vị đó có nghĩa kính trọng thích đáng không.
Chúa là từ dùng cho Đức Giê-su có nghĩa là ‘chủ,’ người lãnh đạo. Đức Giê-su Cơ Đốc là người lãnh đạo thuộc linh của chúng ta. Hãy xem xét từ này lại cho cẩn thận về tất cả các hàm ý có thể có ý nghĩa sai lầm. Thí dụ, trong một vài ngôn ngữ từ “chủ” làm người ta có cảm giác hay thái độ tiêu cực về nó. Từ này chắc chắn không thể dùng để đề cập đến Đức Giê-su. Trong tiếng Việt, Chúa còn có nghĩa là người cai trị như là Vua của một vùng (lãnh thổ), làm chủ cai trị trên tất cả dân chúng trong lãnh thổ đó. Từ Chúa được dùng trước Chúa Giê-su hay Chúa Giê-su Cơ Đốc để chỉ sự cai trị và làm chủ trong tấm lòng của người tín hữu.

Каталог: uploads
uploads -> -
uploads -> 1. Most doctors and nurses have to work on a once or twice a week at the hospital
uploads -> Kính gửi Qu‎ý doanh nghiệp
uploads -> VIỆn chăn nuôi trịnh hồng sơn khả NĂng sản xuất và giá trị giống của dòng lợN ĐỰc vcn03 luậN Án tiến sĩ NÔng nghiệp hà NỘI 2014
uploads -> Như mọi quốc gia trên thế giới, bhxh việt Nam trong những năm qua được xem là một trong những chính sách rất lớn của Nhà nước, luôn được sự quan tâm và chỉ đạo kịp thời của Đảng và Nhà nước
uploads -> Tác giả phạm hồng thái bài giảng ngôn ngữ LẬp trình c/C++
uploads -> BỘ TÀi nguyên và MÔi trưỜng
uploads -> TRƯỜng đẠi học ngân hàng tp. Hcm markerting cơ BẢn lớP: mk001-1-111-T01
uploads -> TIÊu chuẩn quốc gia tcvn 8108 : 2009 iso 11285 : 2004
uploads -> ĐỀ thi học sinh giỏi tỉnh hải dưƠng môn Toán lớp 9 (2003 2004) (Thời gian : 150 phút) Bài 1