Sainte Livrade: một khoảng trời Việt Nam cuối cùng trên xứ Pháp

Image not available

____________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ ___

  Đây là một trại Tỵ Nạn Người Việt sau cuộc chiến Đông dương. Năm 1954, nếu có những đoàn người từ miền Bắc Việt Nam lũ lượt theo tàu há mồm xuôi về miền Nam ấm cúng của quê hương, thì qua 2 năm sau, có những gia đình Việt nam cũng gốc Miền Bắc, theo quân đội Viễn chinh Pháp trở về tỵ nạn ở mẫu quốc. Họ là những gia đình binh sĩ của quân đội Pháp: gia đình, nhưng thường là goá phụ lính Lê dương (Légion étrangère) hay gia đình goá phụ các binh sĩ thuộc Lục quân Thuộc địa (Infanteries coloniales) hay gia đình các binh sĩ các tiểu đoàn chư hầu (les bataillons supplétifs). Nhiều người tuy là dân sự nhưng cũng đã làm việc rất “gần” với quân đội hay hành chánh Pháp, như thông ngôn, hay nhơn viên ban điều tra, phản gián, phải rời Việt nam đi qua Pháp tỵ nạn vì an ninh cho gia đình. Phần lớn, họ thường là cấp nhỏ… Nói tóm lại họ là những thành phần phụ thuộc, bên lề của quân đội viễn chinh, thuộc địa, đã có ít nhiều một thời vàng son nhưng nay mất tất cả các ánh hào quang khi trở về Pháp vì những trang sử đã lật qua và không còn một ai muốn nghĩ đến. Họ là những nhơn chứng của những gì chánh phủ Pháp ngày ấy muốn quên đi. Hội nghị Geneva hấp tấp vội vã, hy sanh, thí chốt nước Việt Nam Quốc gia, đã làm phương tiện giúp đỡ Pháp rút quân khỏi vũng lầy thuộc địa. Từ đấy Việt Nam trở thành chuyện (nhức đầu) của người Pháp, của người Việt Nam và tiếp theo, của …. người Mỹ.

Pháp đang quên và muốn quên Đông Dương quá xa xôi và từ đấy chỉ đang lo lắng cho Algérie và các thuộc địa ở Phi Châu. Trong cơn sốt đang xây dựng lại đất nước vừa ra khỏi cuộc Đại Chiến thứ 2, và còn thêm bị chiến tranh Đông Dương đã làm hao hụt tài nguyên rất nhiều, nay lại bắt đầu đâm đầu vào cuộc nội loạn ở Algérie. Lịch sử Pháp trong giai đoạn sau Đại chiến thứ hai là một chuổi dài những quyết định vụng về.

Vì vậy phải giấu những người tỵ nạn Đông Dương, nhơn đạo cũng vừa phải thôi. Vả lại, cuối cùng, dù sao đi nữa những người này cũng chỉ là một nhóm nhà quê!!!. Một nhóm lính thuộc địa. “Ce ne sont que des Nhaque de la soldatesque coloniale”!!

 1 - Trại định cư Ste Livrade

Trại là một khu gia binh cũ, cất tạm thời, với những kiến trúc tạm thời kiểu trước Thế chiến thứ 2. Trại thoạt tiên được cất cho gia đình các công nhơn di cư kinh tế người Ý năm 1939 đến để làm việc cho một kho thuốc súng (poudrerie) nằm bên bờ sông Lot, một nhánh của sông Garonne, ở Sainte Livrade. Thế chiến thứ 2 bùng nổ, kho thuốc súng không thành hình, thợ Ý không việc làm hoặc ở lại lành nạn chiến tranh tại Pháp, hoặc trở về Ý nhập ngũ quân đội Phát Xít Ý đánh …. Pháp. Và trại bị bỏ hoang.

Những căn nhà sơ sài, tạm bợ, mái tôn xi-măng, vách bằng gạch ciment (blocks en parpaings de ciment), về sau, người ở tự cất thêm những nhà nhỏ bằng tôn để chứa củi, chứa dầu cho các lò sưởi mùa Đông. Tuy là ở miền Nam xứ Pháp nhưng thời tiết vẫn lạnh hơn ở Việt Nam nhiều. Nhờ ở miền Nam nước Pháp, họ có thể trồng được vài loại rau nhiệt đới như hành ngò, húng quế, rau thơm…, cây chuối (làm kiểng chứ không kịp có trái) và đặc biệt là rau muống để giữ quốc hồn. Tất cả bà con di cư nầy là người miền Bắc Việt Nam, món ăn chủ yếu là rau muống.