QuyÕt ®Þnh cña Bé trëng
Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n
Sè 06/2002/Q§-BNN, ngµy 09 th¸ng 01 n¨m 2002
v/v Ban hµnh Tiªu chuÈn vÒ quy tr×nh kü thuËt trång, ch¨m sãc vµ thu ho¹ch cµ phª vèi.
Bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n
- C¨n cø NghÞ ®Þnh sè 73 / CP ngµy 01/ 11 / 1995 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n ;
- C¨n cø NghÞ ®Þnh 86/CP ngµy 8 th¸ng 12 n¨m 1995 cña ChÝnh phñ “Quy ®Þnh ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ níc vÒ chÊt lîng hµng ho¸”;
- C¨n cø QuyÕt ®Þnh sè 135/Q§/BNN-KHCN cña Bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT ban hµnh ngµy 1/10/1999 vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ lËp, xÐt duyÖt vµ ban hµnh tiªu chuÈn ngµnh;
- XÐt ®Ò nghÞ cña ¤ng Vô trëng Vô Khoa häc C«ng nghÖ vµ CLSP,
QuyÕt ®Þnh
§iÒu 1. Nay ban hµnh c¸c Tiªu chuÈn 10TCN 478-2001 vÒ quy tr×nh kü thuËt trång, ch¨m sãc vµ thu ho¹ch cµ phª vèi thay cho tiªu chuÈn Quy tr×nh kü thuËt træng cµ phª TCN 84-1987 ®èi víi cµ phª vèi.
§iÒu 2. QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy ký.
§iÒu 3. C¸c ¤ng Ch¸nh v¨n phßng Bé, Vô trëng Vô Khoa häc C«ng nghÖ vµ CLSP, ViÖn trëng ViÖn c©y ¨n qu¶ miÒn Nam, Thñ trëng c¸c ®¬n vÞ liªn quan chÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh QuyÕt ®Þnh nµy.
KT. Bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
Thø trëng Bïi B¸ Bæng : §· ký
Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam
bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
=======o0o======
tiªu chuÈn ngµnh
10tcn 478 - 2001
quy tr×nh kü thuËt trång, ch¨m sãc
vµ thu ho¹ch cµ phª vèi
Hµ Néi 2001
C¬ quan biªn so¹n: ViÖn Khoa häc N«ng L©m NghiÖp T©y Nguyªn
C¬ quan ®Ò nghÞ ban hµnh: ViÖn Khoa häc N«ng L©m NghiÖp T©y Nguyªn
C¬ quan tr×nh duyÖt: Vô Khoa häc C«ng nghÖ vµ CLSP
C¬ quan xÐt duyÖt, ban hµnh: Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT
QuyÕt ®Þnh sè / Q§ - BNN - KHCN vµ CLSP, ngµy th¸ng
2002 cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n.
Bé N«ng nghiÖp vµ céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam
ph¸t triÓn n«ng th«n §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc
------------------------- -------------------------
Tiªu chuÈn ngµnh: 10 TCN 478-2002
Quy tr×nh kü thuËt trång, ch¨m sãc vµ thu ho¹ch
cµ phª vèi
The technical procedure for planting, maintenance and harvesting of robusta coffee
1. Ph¹m vi ¸p dông
Quy tr×nh nµy ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c vïng trång cµ phª vèi tõ ®Ìo H¶i V©n trë vµo phÝa Nam cã ®é cao thÊp h¬n 800m so víi mÆt níc biÓn, cã thêi gian kh« h¹n trong n¨m Ýt nhÊt lµ 2 th¸ng vµ trong giai ®o¹n c©y ra hoa kh«ng cã ma hay s¬ng mï.
2. Tiªu chuÈn trÝch dÉn
10TCN84-87 Quy tr×nh kü thuËt trång cµ phª
10TCN97-88 Cµ phª qu¶ t¬i
10TCN98-88 Quy tr×nh kü thuËt chÕ biÕn cµ phª
TCVN 4334-2001 Cµ phª c¸c s¶n phÈm cña cµ phª- ThuËt ng÷ vµ §Þnh nghÜa
3. Môc tiªu kinh tÕ, kü thuËt
Thêi gian kiÕn thiÕt c¬ b¶n (KTCB): 3 n¨m (1 n¨m trång míi vµ 2 n¨m ch¨m sãc).
N¨ng suÊt b×nh qu©n trong giai ®o¹n kinh doanh (KD):
+ Trªn ®Êt ®á bazan: 2,5 - 3 tÊn nh©n/ha.
+ Trªn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c: 1,8 - 2 tÊn nh©n/ha.
4. Quy tr×nh kü thuËt
4.1. Trång míi
4.1.1. Thêi vô trång
B¾t ®Çu tõ ®Çu mïa ma vµ kÕt thóc tríc mïa kh« 2-3 th¸ng. Thêi vô trång ë khu vùc T©y Nguyªn vµ miÒn §«ng Nam Bé tõ 15 th¸ng 5 ®Õn 15 th¸ng 8, khu vùc Duyªn H¶i Nam Trung Bé tõ 15 th¸ng 8 ®Õn hÕt th¸ng 10 h»ng n¨m.
4.1.2. §Êt trång cµ phª
§Êt cã ®é dèc tõ 0-150, thÝch hîp nhÊt lµ díi 80, ®Êt ph¶i dÔ tho¸t níc, tÇng ®Êt dµy trªn 70 cm, mùc níc ngÇm s©u h¬n 100 cm, hµm lîng mïn cña líp ®Êt mÆt (0-20 cm) trªn 2,5%. C¸c lo¹i ®Êt phong hãa tõ Pooc- phia, ®¸ v«i, sa phiÕn th¹ch, granit... nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn nªu trªn ®Òu cã thÓ trång ®îc cµ phª, song ®Êt bazan lµ lo¹i ®Êt thÝch hîp nhÊt.
§Êt tõ c¸c vên cµ phª giµ cçi hay ph¶i huû v× bÞ s©u, bÖnh h¹i rÔ kh«ng ®îc trång l¹i cµ phª Ýt nhÊt lµ 3 n¨m. Trong thêi gian nµy cÇn ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c¶i t¹o vµ xö lý ®Êt ®Ó diÖt trõ mÇm bÖnh. Tríc khi trång l¹i cÇn kiÓm tra ®Êt, nÕu hÕt mÇn bÖnh th× míi tiÕn hµnh trång míi.
4.1.3. Kho¶ng c¸ch trång
Trªn ®Êt tèt, b»ng ph¼ng c©y cµ phª ®îc trång theo kho¶ng c¸ch 3x3 m. §èi víi ®Êt xÊu hay cã ®é dèc cao trªn 80 c¸c hµng cµ phª ®îc bè trÝ theo ®êng ®ång møc víi kho¶ng c¸ch 3 m, c©y c¸ch c©y trªn hµng lµ 2,5 m.
4.1.4. Tiªu chuÈn c©y gièng
a. C©y thùc sinh
C©y con ®îc ¬ng tõ h¹t tríc khi trång ph¶i ®¹t c¸c tiªu chuÈn sau
- Tuæi c©y: 6-8 th¸ng
- ChiÒu cao th©n kÓ tõ mÆt bÇu: 25-35 cm, th©n mäc th¼ng
- Sè cÆp l¸ thËt: 5-7
- §êng kÝnh gèc: 3-4 mm
- C©y kh«ng bÞ s©u bÖnh vµ ®îc huÊn luyÖn ngoµi ¸nh s¸ng hoµn toµn tõ 10-15 ngµy tríc khi trång.
- KÝch thíc bÇu ®Êt: 14-15 x 24-25 cm.
b. C©y ghÐp
Ngoµi c¸c tiªu chuÈn cña c©y thùc sinh, c©y ghÐp cÇn ph¶i ®¹t:
- Chåi ghÐp cã chiÒu cao trªn 10 cm vµ cã Ýt nhÊt mét cÆp l¸ ph¸t triÓn hoµn chØnh.
- Chåi ®îc ghÐp tèi thiÓu 01 th¸ng tríc khi trång.
4.1.5. Trång míi
Hè ®îc ®µo víi kÝch thíc 50 - 60 x50 x 50 cm. Trén ®Òu líp ®Êt mÆt víi 5-10 kg ph©n chuång cïng víi 0,5 kg ph©n l©n vµ lÊp xuèng hè, c«ng viÖc trén ph©n lÊp hè ph¶i ®îc thùc hiÖn tríc khi trång Ýt nhÊt 1 th¸ng.
Ngay tríc khi trång tiÕn hµnh ®µo mét hè nhá ë gi÷a, hè ®· ®îc lÊp tríc ®ã víi kÝch thíc: s©u 30-35 cm vµ réng h¬n bÇu ®Êt ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh cho c¸c c©y trång ®îc th¼ng hµng. NÕu trång 2 c©y/hè th× hè ph¶i ®îc ®µo ®ñ réng ®Ó cã thÓ ®Æt 2 bÇu cµ phª c¸ch nhau 20-30 cm. Tói bÇu ®îc xÐ cÈn thËn tr¸nh lµm vì bÇu ®Êt vµ c¾t rÔ cäc bÞ cong ë ®¸y bÇu, mÆt bÇu ®îc ®Æt thÊp h¬n mÆt ®Êt 10-15 cm (trång ©m). Dïng ®Êt lÊp dÇn vµ nÐn chÆt chung quanh bÇu ®Êt, chó ý tr¸nh lµm vì bÇu ®Êt. §èi víi vïng ®Êt dèc (>30), sau khi trång cÇn tiÕn hµnh t¹o æ gµ ®Ó tr¸nh ®Êt lÊp c©y. æ gµ cã ®êng kÝnh 50-60 cm.
Trång dÆm kÞp thêi nh÷ng c©y bÞ chÕt vµ chÊm døt trång dÆm tríc lóc kÕt thóc mïa ma tõ 1,5 ®Õn 2 th¸ng. Khi trång dÆm chØ cÇn mãc hè vµ trång l¹i trªn c¸c hè cã c©y chÕt.
4.1.6. T¹o bån
TiÕn hµnh ®µo bån chung quanh gèc c©y cµ phª ®Ó h¹n chÕ xãi mßn röa tr«i trong mïa ma vµ chøa níc tíi trong mïa kh«. C«ng viÖc ®µo bån ph¶i ®îc tiÕn hµnh tríc mïa kh« tõ 1-2 th¸ng. Trong n¨m ®Çu bån ®îc ®µo theo h×nh vu«ng víi kÝch thíc réng 1m, s©u tõ 0,15 ®Õn 0,20 m, c¸c n¨m sau bån ®îc më réng theo t¸n c©y cho ®Õn khi bån ®¹t ®îc kÝch thíc æn ®Þnh: réng 2-2,5 m vµ s©u tõ 0,15 ®Õn 0,20 m. Khi vÐt ®Êt t¹o bån cÇn h¹n chÕ tèi ®a g©y th¬ng tæn cho rÔ cµ phª.
4.1.7. Trång c©y ®ai rõng, c©y che bãng, c©y trång xen
C¸c c©y ®ai rõng, c©y che bãng ®îc trång ®ång thêi hoÆc tríc khi trång cµ phª.
4.1.7.1. §ai rõng
a. §ai rõng chÝnh
Gåm 2 hµng muång ®en (Cassia siamea) c¸ch nhau 2 m, kho¶ng c¸ch c©y 2m, trång nanh sÊu. Tïy theo ®Þa h×nh vµ tèc ®é giã cña tõng vïng, kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®ai rõng chÝnh tõ 200-300 m. §ai rõng chÝnh ®îc bè trÝ th¼ng gãc víi híng giã chÝnh (cã thÓ xiªn mét gãc 60 0)
b. §ai rõng phô
Gåm 1 hµng muång ®en hoÆc c©y ¨n qu¶, trång c¸ch nhau 6-9 m vµ ®îc thiÕt kÕ th¼ng gãc víi ®ai rõng chÝnh.
4.1.7.2. C©y che bãng
a. C©y che bãng l©u dµi
C©y che bãng thÝch hîp ®èi víi cµ phª vèi lµ muång ®en víi kho¶ng c¸ch trång 24x24 m hay keo dËu (Leucaena glauca, L. leucocephala) víi kho¶ng c¸ch 12x12 m.
C¸c lo¹i c©y trªn ph¶i ®îc gieo vµo bÇu vµ ch¨m sãc khi ®¹t ®é cao tõ 25-35 cm míi ®îc ®em trång. Trong mïa ma cÇn tØa bít cµnh ngang. T¸n c©y che bãng khi æn ®Þnh ph¶i c¸ch t¸n cµ phª tèi thiÓu 4m.
Khi vên cµ phª ®· æn ®Þnh (n¨m thø 4,5) t¹i nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu thÝch hîp vµ cã kh¶ n¨ng th©m canh cã thÓ gi¶m dÇn tõ 30-50% sè lîng c©y che bãng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt cµ phª.
b. C©y che bãng t¹m thêi
C©y muång hoa vµng (Crotalaria sp.), Flemingia congesta lµ nh÷ng c©y che bãng t¹m thêi thÝch hîp ®èi víi c©y cµ phª kiÕn thiÕt c¬ b¶n. H¹t c©y che bãng t¹m thêi ®îc gieo tõ ®Çu mïa ma vµo gi÷a 2 hµng cµ phª víi kho¶ng c¸ch 2-3 hµng cµ phª cã 1 hµng c©y che bãng.
4.1.7.3. C©y trång xen
C¸c lo¹i c©y ®Ëu ®ç ng¾n ngµy cã thÓ trång xen vµo gi÷a 2 hµng cµ phª KTCB ®Ó t¨ng thªm thu nhËp vµ b¶o vÖ ®Êt, b¨ng ®Ëu ®ç c¸ch hµng cµ phª tèi thiÓu 0,7 m.
Mét sè c©y l©u n¨m cã t¸n l¸ tha: quÕ (Cinnamomum iners), sÇu riªng(Durio zibethinus) lµ c¸c lo¹i c©y l©u n¨m cã thÓ trång xen trong vên cµ phª ®Ó thay c©y che bãng vµ t¨ng thªm thu nhËp. Kho¶ng c¸ch trång thÝch hîp cña sÇu riªng trång xen trong vên cµ phª lµ 12-15 m x12-15 m. C©y quÕ cã yªu cÇu ®îc che bãng cao trong thêi gian ®Çu nªn cÇn ®îc trång vµo vên cµ phª ®· cã 2-3 n¨m tuæi víi kho¶ng c¸ch 15 x3 m.
4.2. Ch¨m sãc
4.2.1. Lµm cá
§èi víi cµ phª KTCB ph¶i lµm s¹ch cá thµnh b¨ng däc theo hµng cµ phª víi chiÒu réng lín h¬n t¸n c©y cµ phª mçi bªn 0,5 m. Mçi n¨m lµm cá 5-6 lÇn.
§èi víi cµ phª KD cÇn lµm s¹ch cá 3-4 lÇn trong n¨m trªn toµn bé diÖn tÝch.
§Ó diÖt trõ c¸c lo¹i cá l©u n¨m, cã kh¶ n¨ng sinh s¶n v« tÝnh nh cá tranh, cá gÊu...cã thÓ dïng hãa chÊt diÖt cá cã ho¹t chÊt glyphosate nh Round up, Spark, Nufarm...theo ®Þnh lîng 4-6 lit/400-500 lÝt níc/ha. Phun vµo lóc cá sinh trëng m¹nh (cá tranh cao 30-40 cm, cá gÊu cao 10-15 cm).
H»ng n¨m vµo ®Çu mïa kh« ph¶i tiÕn hµnh diÖt cá d¹i chung quanh vên cµ phª ®Ó chèng ch¸y.
4.2.2. Bãn ph©n
4.2.2.1. Ph©n h÷u c¬
Ph©n chuång hoai môc ®îc bãn ®Þnh kú 4-5 n¨m mét lÇn víi khèi lîng kho¶ng 10 - 15 m3/ha ®èi víi ®Êt tèt (hµm lîng mïn trªn 3%), trªn ®Êt xÊu bãn ®Þnh kú 2-3 n¨m víi liÒu lîng nh trªn. NÕu kh«ng cã ph©n chuång cã thÓ bæ sung nguån h÷u c¬ cho ®Êt b»ng c¸c lo¹i ph©n xanh hay ph©n h÷u c¬ kh¸c. H»ng n¨m tiÕn hµnh ch«n vïi c¸c tµn d thùc vËt trong l« nh cµnh nhá, l¸ vµ vá qu¶ cµ phª.
Ph©n h÷u c¬ ®îc bãn theo r·nh vµo ®Çu hay gi÷a mïa ma, r·nh ®îc ®µo däc theo mét bªn thµnh bån réng 20 cm, s©u 25-30 cm vµ sau khi bãn ph©n cÇn lÊp ®Êt l¹i. C¸c n¨m sau r·nh ®îc ®µo theo híng kh¸c.
4.2.2.2. Ph©n hãa häc
a. LiÒu lîng
§Ó x¸c ®Þnh chÕ ®é bãn ph©n c©n ®èi vµ hîp lý cho tõng vïng cÇn c¨n cø vµo ®é ph× cña ®Êt vµ kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cña vên c©y. Nh÷ng vïng cha cã ®iÒu kiÖn ph©n tÝch ®Êt, l¸ cã thÓ ¸p dông ®Þnh lîng ph©n bãn sau:
B¶ng 1: §Þnh lîng ph©n bãn cho 1 ha cµ phª vèi (kg/ha)
Lo¹i vên
|
Lo¹i ph©n bãn
|
Ph©n hçn hîp
|
|
Urª
|
SA
|
L©n nung ch¶y
|
Clorua kali
|
NPK
|
KTCB
|
|
|
|
|
|
N¨m thø nhÊt
|
130
|
|
550
|
50
|
Cã lîng
|
N¨m thø hai
|
200
|
100
|
550
|
150
|
dinh dìng
|
N¨m thø ba
|
250
|
150
|
550
|
200
|
t¬ng ®¬ng
|
Kinh doanh
|
|
|
|
|
víi ph©n ®¬n
|
§Êt bazan
(3 tÊn/ha)
|
400-450
|
200-250
|
450-550
|
350-400
|
|
§Êt kh¸c
(2 tÊn/ha)
|
350-400
|
200-250
|
550-750
|
300-350
|
|
§Þnh lîng ph©n bãn trªn ®îc bãn lµm 4 lÇn trong n¨m
- LÇn 1 (gi÷a mïa kh«, kÕt hîp víi tíi níc): Bãn 100% ph©n SA.
- LÇn 2 (®Çu mïa ma) : 30% ph©n urª, 30% ph©n kali vµ 100% ph©n l©n.
- LÇn 3 (gi÷a mïa ma): 40% ph©n urª, 30% ph©n kali.
- LÇn 4 (tríc khi kÕt thóc mïa ma 1 th¸ng): 30% ph©n urª, 40% ph©n kali.
Riªng n¨m nhÊt (trång míi): toµn bé ph©n l©n ®îc bãn lãt. Ph©n urª vµ ph©n kali ®îc chia ®Òu vµ bãn 2 lÇn trong mïa ma.
b. C¸ch bãn
Ph©n l©n r¶i ®Òu trªn mÆt c¸ch gèc 30-40 cm. Kh«ng ®îc trén ph©n l©n nung ch¶y víi ph©n ®¹m.
Ph©n kali vµ ®¹m cã thÓ trén ®Òu vµ bãn ngay. §µo r·nh chung quanh t¸n c©y cµ phª, réng 10-15 cm, s©u 5 cm r¶i ph©n ®Òu vµ lÊp ®Êt.
4.2.3. Tíi nãc
Tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thêi tiÕt cña tõng vïng cã thÓ ¸p dông kü thuËt tíi trùc tiÕp vµo gèc n¬i cã t¹o bån chøa níc tíi cho cµ phª hay tíi phun ma víi c¸c chÕ ®é tíi kh¸c nhau. C¸c khu vùc cã mïa kh« râ rÖt vµ kÐo dµi cã thÓ thùc hiÖn chÕ ®é tíi sau:
B¶ng 2: Lîng níc vµ chu kú tíi
Lo¹i vên
|
Lîng níc tíi
|
Chu kú tíi
(ngµy)
|
Tíi phun
(m3/ha/lÇn)
|
Tíi gèc
(lÝt/gèc/lÇn)
|
Cµ phª KTCB
|
300-500
|
200-400
|
20-25
|
Cµ phª kinh doanh*
|
600-700
|
500-600
|
20-25
|
* Lîng níc tíi lÇn ®Çu cao h¬n ®Þnh møc trªn tõ 10-15% ®Þnh møc trªn.
Thêi ®iÓm tíi lÇn ®Çu ®îc x¸c ®Þnh khi mÇm hoa ®· ph¸t triÓn ®Çy ®ñ ë c¸c ®èt ngoµi cïng cña cµnh, th«ng thêng x¶y ra sau khi kÕt thóc mïa ma 2-2,5 th¸ng.
Trong vô tíi ph¶i theo dâi lîng ma ®Ó ®iÒu chØnh lîng níc tíi hay chu kú tíi (mét lîng ma 35-40 mm cã thÓ thay thÕ cho mét lÇn tíi)
4.2.4. T¹o h×nh
4.2.4.1. T¹o h×nh c¬ b¶n
§îc thùc hiÖn trong thêi gian KTCB ®Ó t¹o bé khung t¸n cho c©y, gåm c¸c c«ng viÖc:
a. Nu«i th©n
NÕu trång 1 c©y/hè ph¶i tiÕn hµnh nu«i thªm 1 th©n phô ngay tõ n¨m ®Çu tiªn ë vÞ trÝ cµng s¸t mÆt ®Êt cµng tèt. Trång 2 c©y/hè, kh«ng ®îc nu«i thªm th©n phô trõ trêng hîp c©y bÞ khuyÕt t¸n.
b. H·m ngän
- LÇn ®Çu, khi c©y cao 1,3-1,4 m h·m ngän ë ®é cao 1,2-1,3 m.
- LÇn thø hai, khi cã 50-70% cµnh cÊp 1 ph¸t sinh cµnh cÊp 2 tiÕn hµnh nu«i chåi vît trªn ®Ønh t¸n cò. Mçi th©n nu«i mét chåi cao 0,4 m vµ duy tr× ®é cao cña c©y tõ 1,7-1,8 m. C¸c chåi vît ph¶i ®îc c¾t bá thêng xuyªn.
4.2.4.2. C¾t cµnh
C©y cµ phª kinh doanh ®îc c¾t cµnh 2 lÇn trong n¨m.
a. LÇn ®Çu
Ngay sau khi thu ho¹ch, gåm c¸c céng viÖc:
- C¾t bá c¸c cµnh v« hiÖu (cµnh kh«, bÞ s©u bÖnh, nhá yÕu, ...), c¾t bá mét sè cµnh thø cÊp ë phÇn trªn cña t¸n.
- C¾t ng¾n c¸c cµnh g×a cçi ®Ó tËp trung dinh dìng nu«i c¸c cµnh thø cÊp bªn trong.
- C¾t bá c¸c cµnh mäc ch¹m mÆt ®Êt.
b. LÇn thø hai
Vµo gi÷a mïa ma, tiÕn hµnh tØa tha c¸c cµnh thø cÊp mäc ë c¸c vÞ trÝ kh«ng thuËn lîi ( n»m s©u trong t¸n l¸, mäc th¼ng ®øng, mäc chen chóc nhiÒu cµnh thø cÊp trªn cïng mét ®èt) ®Ó t¸n c©y ®îc th«ng tho¸ng.
4.2.5. Phßng trõ s©u bÖnh h¹i
4.2.5.1. S©u
a. RÖp v¶y xanh (Coccus viridis), rÖp v¶y n©u (Saissetia hemisphaerica), rÖp s¸p (Pseudococcus sp.)
C¸c lo¹i rÖp nµy thêng tËp trung trªn c¸c bé phËn non cña c©y nh chåi vît, cµnh, l¸, qu¶ non...®Ó chÝch hót nhùa lµm rông l¸, qu¶ khiÕn c©y bÞ kiÖt søc vµ cã thÓ g©y chÕt c©y. RÖp ph¸t triÓn quanh n¨m nhng g©y h¹i m¹nh trong mïa kh« vµ trªn cµ phª KTCB. KiÕn lµ loµi c«n trïng tham gia ph¸t t¸n rÖp.
BiÖn ph¸p phßng trõ:
- Lµm s¹ch cá trong l«, c¾t bá c¸c cµnh ch¹m mÆt ®Êt ®Ó h¹n chÕ sù ph¸t t¸n cña rÖp th«ng qua kiÕn.
- Dïng mét trong c¸c lo¹i thuèc Bi 58, Subatox, Suprathion (Supracide), Pyrinex...nång ®é 0,2% ®Ó phun trõ rÖp. §èi víi c©y bÞ rÖp nhiÒu nªn phun 2 lÇn c¸ch nhau 7-10 ngµy. Chó ý chØ phun thuèc trªn nh÷ng c©y bÞ rÖp, kh«ng phun thuèc ®Þnh kú kh«ng phun toµn bé diÖn tÝch.
b. RÖp s¸p h¹i rÔ (Pseuducoccus citri)
RÖp thêng tËp trung ë phÇn cæ rÔ nhng khi mËt ®é lªn cao rÖp lan dÇn xuèng rÔ ngang, rÔ t¬ vµ kÕt hîp víi nÊm h×nh thµnh c¸c m¨ng-x«ng bao quanh c¸c rÔ ng¨n c¶n thuèc trõ s©u tiÕp xóc víi rÖp. C¸c vÕt th¬ng h×nh thµnh do rÖp chÝch hót t¹o ®iÒu kiÖn cho nÊm bÖnh x©m nhËp g©y nªn bÖnh thèi rÔ. KiÕn vµ níc ch¶y trµn lµ hai t¸c nh©n chÝnh trong viÖc l©y lan cña rÖp.
BiÖn ph¸p phßng trõ
Thêng xuyªn kiÓm tra t¹i gèc cµ phª, nÕu thÊy mËt ®é rÖp lªn cao (30-50 con/gèc ë vïng quanh cæ rÔ s©u 10 cm) th× tiÕn hµnh xö lý thuèc nh sau. Bíi ®Êt chung quanh vïng cæ rÔ theo d¹ng h×nh phÔu c¸ch gèc 10 cm, s©u 10 cm, sau ®ã dïng mét trong c¸c lo¹i thuèc d¹ng níc nh Bi 58, Basudin, Subatox...víi nång ®é 0,2% céng thªm 1% dÇu háa tíi cho mçi gèc 0,5-1 lÝt dung dÞch vµ lÊp ®Êt l¹i. Cã thÓ thay thÕ c¸c lo¹i thuèc níc b»ng c¸ch dïng mét trong c¸c lo¹i thuèc d¹ng bét hay h¹t nh Bam, Sumithion, Basudin, Furadan... víi lîng 20 g/gèc víi c¸ch xö lý nh trªn. Chó ý lµ khi bíi ®Êt xung quanh gèc cÇn xö lý thuèc ngay, tr¸nh ®Ó l©u kiÕn sÏ mang rÖp ph¸t t¸n ®i n¬i kh¸c vµ chØ xö lý c¸c c©y cã rÖp.
c. Mät ®ôc cµnh (Xyleborus morstatti)
Mät ph¸t triÓn m¹nh vµo c¸c th¸ng ®Çu mïa kh« vµ tËp trung ph¸ h¹i trªn c¸c cµnh t¬. Mät ®ôc mét lç nhá bªn díi cµnh t¬ lµm cho cµnh bÞ hÐo dÇn vµ chÕt. HiÖn nay cha cã thuèc phßng trõ cã hiÖu qu¶ v× vËy biÖn ph¸p tèt nhÊt lµ ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ c¾t bá c¸c cµnh bÞ mät tÊn c«ng. Nªn c¾t phÝa trong lç ®ôc 2 cm vµ ®èt c¸c cµnh bÞ mät ®Ó ng¨n chÆn sù l©y lan cña mät.
d. Mät ®ôc qu¶ (Stephanoderes hampei)
Mät g©y h¹i chñ yÕu trªn c¸c qu¶ xanh giµ (khi nh©n ®· cøng), qu¶ chÝn trªn c©y vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong qu¶ kh« cßn sãt trªn c©y, díi ®Êt. Mät cßn cã thÓ ph¸ h¹i qu¶ vµ nh©n kh« trong kho khi ®é Èm cña h¹t cao h¬n 13%.
BiÖn ph¸p phßng trõ
- B¶o qu¶n qu¶ kh« hay nh©n ë ®é Èm díi 13%.
- VÖ sinh ®ång ruéng, thu ho¹ch kÞp thêi c¸c qu¶ chÝn trªn c©y vµ ph¶i nhÆt hÕt c¸c qu¶ kh« díi ®Êt, cßn sãt trªn c©y ®Ó c¾t ®øt sù lan truyÒn cña mät.
- Trªn nh÷ng vïng bÞ mät ph¸ h¹i nhiÒu cã thÓ dïng Thiodan nång ®é 0,25% phun vµo thêi kú qu¶ giµ.
4.2.5.2. BÖnh:
a. BÖnh gØ s¾t (Hemileia vastatrix)
§©y lµ lo¹i bÖnh g©y h¹i phæ biÕn trªn c¸c vên cµ phª. Møc ®é bÖnh tïy thuéc vµo kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh cña tõng c©y nhng mét khi c©y ®· nhiÔm bÖnh th× c¶ chu kú cßn l¹i cña c©y sÏ bÞ bÖnh. NÊm ký sinh vµo mÆt díi cña l¸, ban ®Çu lµ nh÷ng vÕt mµu vµng nh¹t sau ®ã xuÊt hiÖn líp phÊn mµu da cam, c¸c vÕt bÖnh lín dÇn vµ g©y rông l¸ mét phÇn hay toµn bé khiÕn c©y bÞ kiÖt søc. BÖnh thêng xuÊt hiÖn vµo ®Çu mïa ma vµ ph¸t triÓn m¹nh nhÊt vµo cuèi mïa ma.
BiÖn ph¸p phßng trõ:
- Sö dông gièng kh¸ng bÖnh.
- Lo¹i bá c¸c c©y con bÞ bÖnh ngay tõ vên ¬m.
- GhÐp chåi ®Ó thay thÕ c¸c c©y bÞ bÖnh nÆng
- Phun mét trong c¸c lo¹i thuèc Tilt, Bumper, Sumi-eight, Bayleton nång ®é 0,1% hay Anvil nång ®é 0,2% ®Ó phßng trõ bÖnh. Khi phun thuèc ph¶i b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu sau:
+ Phun 0,5-1 lÝt dung dÞch/c©y vµo mÆt díi cña l¸.
+ Thêi ®iÓm phun lÇn ®Çu khi c©y cã 10% l¸ bÞ bÖnh (thêng x¶y ra sau khi b¾t ®Çu mïa ma 2-3 th¸ng), phun 2-3 lÇn c¸ch nhau 1 th¸ng.
+ H»ng n¨m ph¶i tiÕn hµnh phun thuèc v× thuèc chØ cã t¸c dông phßng trõ bÖnh trong n¨m vµ chØ phun cho nh÷ng c©y c©y bÞ bÖnh.
b. BÖnh thèi rÔ
BÖnh thèi rÔ lµ lo¹i bÖnh nguy hiÓm v× nã cã thÓ g©y chÕt hµng lo¹t vµ hiÖn nay cha cã lo¹i thuèc hãa häc nµo cã t¸c dông phßng trÞ h÷u hiÖu ®èi víi lo¹i bÖnh nµy. BÖnh do sù phèi hîp tÊn c«ng cña tuyÕn trïng Pratylenchus coffeae vµ c¸c nÊm Fusarium oxysporum, Fusarium solani, Rhizoctonia bataticola... C¸c c©y bÞ bÖnh thèi rÔ thêng cã c¸c triÖu chøng sau: c©y sinh trëng chËm, cã Ýt cµnh thø cÊp vµ chåi vît, l¸ chuyÓn sang mµu vµng, rÔ t¬ vµ cæ rÔ bÞ thèi, trªn cµ phª KTCB c©y thêng bÞ nghiªng trong mïa ma vµ rÏ cäc bÞ thèi. §Ó phßng bÖnh, ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau:
- Thêng xuyªn kiÓm tra vên c©y ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ ®µo, ®èt c¸c c©y bÞ bÖnh. C¸c c©y chung quanh vïng bÖnh cã thÓ tíi thuèc Benlate C hay Bendazol nång ®é 0,4-0,5%, 5 lÝt dung dÞch/hè, tíi 2 lÇn c¸ch nhau 15 ngµy.
- Bãn ph©n ®Çy ®ñ, c©n ®èi ®ång thêi t¨ng cêng bãn ph©n h÷u c¬ nhÊt lµ ®èi c¸c vên liªn tôc cho n¨ng suÊt cao.
- H¹n chÕ xíi x¸o trong vên c©y ®· bÞ bÖnh ®Ó tr¸nh lµm tæn th¬ng bé rÔ.
c. BÖnh kh« cµnh, kh« qu¶
BÖnh cã nguyªn nh©n do mÊt c©n ®èi dinh dìng hay bÞ nÊm Colletotrichum coffeanum g©y nªn. BÖnh g©y h¹i chñ yÕu trªn cµnh, qu¶ lµm kh« cµnh vµ rông qu¶. C¸c vÕt bÖnh do nÊm g©y ra ban ®Çu cã mµu n©u vµng sau ®ã lan réng vµ chuyÓn sang mµu n©u sÉm, c¸c vÕt bÖnh thêng lâm s©u xuèng so víi c¸c phÇn kh«ng bÞ bÖnh
BiÖn ph¸p phßng trõ:
- Trång c©y che bãng hîp lý vµ bãn ph©n c©n ®èi ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng c©y bÞ kiÖt søc do ra qu¶ qu¸ nhiÒu. C¾t bá c¸c cµnh bÖnh.
- Dïng mét trong c¸c lo¹i thuèc sau ®©y ®Ó phßng trõ nÊm g©y bÖnh kh« cµnh, kh« qu¶ (Colletotrichum coffeanum): Derosal 0,2%, Carbenzim 0,2%, Tilt 0,1%, Bumper 0,1%. Phun vµo ®Çu mïa (sau khi cã ma 1-2 th¸ng), phun 2-3 lÇn c¸ch nhau 15 ngµy.
d. BÖnh nÊm hång
BÖnh do nÊm Corticium salmonicolor g©y nªn. VÞ trÝ t¸c h¹i chñ yÕu ë trªn cµnh phÇn trªn cña t¸n, gÇn n¬i ph©n cµnh vµ phÇn ngän cña c©y. BÖnh thêng ph¸t sinh trong c¸c th¸ng cuèi mïa ma. VÕt bÖnh ban ®Çu lµ nh÷ng chÊm tr¾ng n»m ë mÆt díi cña cµnh vÒ sau chuyÓn sang mµu hång vµ khi vÕt bÖnh lan réng kh¾p chu vi cña cµnh cã thÓ g©y chÕt cµnh. BiÖn ph¸p phßng trõ chñ yÕu lµ ph¸t hiÖn kÞp thêi ®Ó c¾t bá c¸c cµnh bÖnh, nÕu bÖnh xuÊt hiÖn phæ biÕn cã thÓ dïng thuèc Validacin nång ®é 2% hay Anvil 0,2%, phun 2-3 lÇn c¸ch nhau 15 ngµy.
®. BÖnh lì cæ rÔ
BÖnh thêng g©y h¹i trªn c©y con trong vên ¬ng, c©y trong thêi kú KTCB. BÖnh do nÊm Rhizoctonia solani g©y nªn. PhÇn cæ rÔ bÞ thèi kh« hay bÞ thèi mét phÇn khiÕn c©y sinh trëng chËm, vµng l¸ vµ cã thÓ dÉn ®Õn chÕt c©y.
BiÖn ph¸p phßng trõ
- Trong vên ¬m kh«ng ®Ó bÇu ®Êt qu¸ Èm hay bÞ ®ãng v¸n trªn mÆt bÇu, ®iÒu chØnh ¸nh s¸ng thÝch hîp . Nhæ bá vµ ®èt c¸c c©y bÞ bÖnh c¸c c©y chung quanh ph¶i ®îc phun phßng b»ng Validacin 2 % hay Bendazol 0,2%.
- Trªn vên c©y kh«ng ®Ó ®äng níc. Khi lµm cá, ch¨m sãc tr¸nh g©y vÕt th¬ng ë vïng cæ rÔ. Nhæ bá vµ ®èt c¸c c©y bÞ bÖnh nÆng, c¸c c©y bÖnh nhÑ cã thÓ cøu ch÷a b»ng c¸ch tíi vµo mçi gèc 1-2 lÝt dung dÞch Benlate (Bendazol) nång ®é 0,5% vµ Validacin nång ®é 3%, tíi 2-3 lÇn c¸ch nhau 15 ngµy.
e. BÖnh b¹c l¸ do thiÕu lu huúnh
TriÖu chøng thiÕu lu huúnh thêng xuÊt hiÖn trªn l¸ non. C¸c l¸ non cã mµu xanh tr¾ng, l¸ dßn, b×a l¸ dÔ r¸ch, c¸c l¸ giµ thêng rông sím. Bãn ph©n Sun ph¸t ®¹m (SA) víi liÒu lîng 200-300 kg/ha cã thÓ phßng ngõa ®îc hiÖn tîng thiÕu lu huúnh. §Ó h¹n chÕ hiÖn tîng thiÕu lu huúnh cã thÓ phun lªn l¸ dung dÞch Sun ph¸t ®¹m nång ®é 1% hay Sun ph¸t kÏm nång ®é 0,4%, phun 2-3 lÇn c¸ch nhau 15-20 ngµy.
g. BÖnh xo¨n l¸ do thiÕu kÏm
TriÖu chøng thiÕu kÏm thêng xuÊt hiÖn trªn c¸c l¸ non ë ®Çu cµnh, ngän th©n, ngän chåi vît. L¸ bÞ xo¨n l¹i vµ cã mµu vµng xen gi÷a c¸c g©n l¸ mµu xanh, c¸c ®èt ë ®Çu cµnh, ®Çu th©n rÊt ng¾n do kh«ng ph¸t triÓn ®îc. §Ó ch÷a trÞ hiÖn tîng thiÕu kÏm cã thÓ dïng dung dÞch Sun ph¸t kÏm nång ®é 0,4% phun lªn l¸ vµo ®Çu mïa ma, phun 2-3 lÇn c¸ch nhau 1 th¸ng hay bãn Sun ph¸t kÏm tõ 20-30 kg/ha.
4.3. Thu ho¹ch
4.3.1. Kü thuËt thu ho¹ch
Qu¶ cµ phª ®îc thu ho¹ch b»ng tay vµ ®îc thùc hiÖn lµm nhiÒu ®ît trong mét vô ®Ó thu h¸i kÞp thêi nh÷ng qu¶ chÝn trªn c©y. Kh«ng thu h¸i qu¶ xanh non, kh«ng ®îc tuèt c¶ cµnh, kh«ng lµm gÉy cµnh. Ph¶i ngõng thu h¸i trãc vµ sau khi në hoa 3 ngµy.
4.3.2. Yªu cÇu kü thuËt cña s¶n phÈm thu ho¹ch
S¶n phÈm thu ho¹ch cã tû lÖ qu¶ chÝn (cã mµu ®Æc trng cña qu¶ khi chÝn chiÕm trªn 2/3 diÖn tÝch qu¶) ®¹t tõ 95% trë lªn vµ tû lÖ t¹p chÊt kh«ng qu¸ 0,5%. Vµo ®ît tËn thu cuèi vô, tû lÖ qu¶ chÝn ®¹t trªn 80%, tû lÖ t¹p chÊt kh«ng qu¸ 1% vµ kh«ng ®îc chiÕm qu¸ 10% tæng s¶n lîng cña toµn vô.
4.3.3. B¶o qu¶n nguyªn liÖu
Cµ phª qu¶ sau khi thu ho¹ch ph¶i ®îc chuyªn chë kÞp thêi vÒ c¬ së chÕ biÕn, kh«ng ®îc ®Ó qu¸ 24 giê. Ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ bao b× ®ùng cµ phª qu¶ ph¶i s¹ch, kh«ng nhiÔm ph©n bãn, hãa chÊt...Trêng hîp kh«ng vËn chuyÓn hay chÕ biÕn kÞp qu¶ cµ phª ph¶i ®îc ®æ trªn nÒn kh« r¸o, tho¸ng m¸t vµ kh«ng ®îc ®æ ®èng dµy qu¸ 40 cm.
KT. Bé trëng Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
Thø trëng Bïi B¸ Bæng : §· ký
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |