“Quan hÖ Th­¬ng mai gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”



tải về 397.9 Kb.
trang1/5
Chuyển đổi dữ liệu14.03.2018
Kích397.9 Kb.
#36487
  1   2   3   4   5

Kho¸ LuËn tèt nghiÖp

Lêi nãi ®Çu

vµo nh÷ng n¨m ®Çu nh÷ng n¨m cña thËp kû 90 trë l¹i ®©y, viÖc më réng héi nhËp vµ hîp t¸c kinh tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh mét xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nh÷ng lîi Ých kinh tÕ cña viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· mang l¹i cho mçi thµnh viªn tham gia, nh÷ng lîi Ých kinh tÕ mµ kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ phñ nhËn. ViÖt Nam còng vËy, ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ HiÖn ®¹i ho¸, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng hãa quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, lÊy môc tiªu v× hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn lµm tiªu chuÈn cho mäi ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. §ång thêi, trong bèi c¶nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, viÖc hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ… ®· vµ ®ang trë thµnh c¸ch tèt nhÊt ®Ó c¸c quèc gia ph¸t huy ®­îc tèi ®a lîi thÕ cña m×nh, còng nh­ khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng lîi Ých cña c¸c quèc gia kh¸c ®Ó phôc vô cho n­íc m×nh.

Kh«ng n»m ngoµi xu thÕ trªn, c¶ ViÖt Nam vµ NhËt B¶n ®Òu ®· t×m thÊy ë nhau nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, còng nh­ lîi Ých kinh tÕ cña b¶n th©n mçi n­íc khi x©y dùng, ph¸t triÓn vµ cñng cè mèi quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng gi÷a hai n­íc. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan ®· ®¹t ®­îc, trong quan hÖ bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam - NhËt B¶n cßn cã mét sè h¹n chÕ cÇn ®­îc kh¾c phôc, lo¹i bá nh»m ph¸t triÓn h¬n n÷a cho xøng víi tiÒm n¨ng cña hai n­íc, ®­a mèi quan hÖ nµy lªn tÇm cao míi. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng mÆt tån t¹i ®ã lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi: “Quan hÖ Th­¬ng mai gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”.

Víi yªu cÇu cña kho¸ luËn vÒ mÆt kiÕn thøc tæng hîp, kiÕn thøc am hiÓu s©u réng vÒ thùc tÕ chÝnh s¸ch lµ rÊt cao. Nh­ng do sù h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian, tµi liÖu còng nh­ n¨ng lùc nghiªn cøu cña m×nh nªn trong ®Ò tµi em chØ tËp trung vµo lÜnh vùc (quan hÖ Th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam – NhËt B¶n giai ®o¹n tõ n¨m 1992 trë l¹i ®©y). vµ em rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« còng nh­ b¹n ®äc ®Ó cho ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n n÷a.

Qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c¸c c« vµ ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o TS NguyÔn Xu©n Thiªn ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em hoµn thµnh tèt kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.



Ch­¬ng 1

C¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn cña quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n

    1. C¬ së lý luËn.

Cã thÓ nãi, chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc vµo ®Çu thËp niªn 90 cña thÕ kû thø 20, t¹o ra mét diÖn m¹o míi cho c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Nã t¸c ®éng lín tíi nhiÒu quèc gia, lµm thay ®æi h¼n côc diÖn thÕ giíi. Më ®Çu, ®­îc ®¸nh dÊu b»ng sù tan r· cña cña chÕ ®é chÝnh trÞ ë ®Êt n­íc Liªn X« vµ mét lo¹t c¸c n­íc X· héi Chñ nghÜa ë §«ng ¢u. T×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ trªn thÕ giíi, vÒ c¬ b¶n ®· ë trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh. Nguy c¬ cña bïng næ chiÕn tranh h¹t nh©n (thÕ chiÕn thø 3) ®· bÞ ®Èy lïi. Ng­êi ta ®· c¶m thÊy yªn t©m h¬n, ®Ó tËp trung vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, g©y ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi quan hÖ ngo¹i giao gi÷a c¸c n­íc nh­: hÖ thèng t«n gi¸o cña c¸c n­íc rÊt phøc t¹p, quyÒn lîi c¸c bªn hay bÞ xung ®ét, g©y ra chiÕn tranh liªn miªn, lµm cho nhiÒu khu vùc trªn thÕ giíi kh«ng æn ®Þnh nh­: khu vùc Ch©u Phi, vïng Trung CËn §«ng… mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c lß löa chiÕn tranh Ên §é – Pakistan; ixaren – Plestin, mµ gÇn ®©y nhÊt lµ sù kiÖn ngµy 11/09/2001 lµm chÊn ®éng n­íc Mü. lµm dÊy lªn lµn sãng khñng bè kh¾p n¬i trªn thÕ giíi; råi sù kiÖn chiÕn tranh ir¾c; vÊn ®Ò h¹t nh©n ë B¾c TriÒu Tiªn…®· trë thµnh vÊn ®Ò mµ c¸c quèc gia lu«n ph¶i c©n nh¾c. C¸c xu thÕ c¹nh tranh ®èi ®Þch gi÷a c¸c quèc gia, m©u thuÉn lu«n lu«n cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nh­ng nã kh«ng thÓ nµo, ng¨n c¶n ®­îc xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸.

Ngµy nay, xu thÕ nµy ®· trë thµnh mét yªu cÇu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Thªm vµo ®ã lµ, sù bïng næ cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt – c«ng nghÖ, ®· më ra mét kû nguyªn míi cho sù ph¸t triÓn, c¹nh tranh vµ hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi mµ næi bËt lµ vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸. VËy toµn cÇu ho¸ lµ g×?

Toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu ®· ®­îc dù ®o¸n tõ l©u. VÒ logic, xu h­íng nµy b¾t nguån tõ b¶n chÊt cña hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng lµ hÖ thèng “më” kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ®­êng biªn giíi quèc gia. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ®­îc ®Èy nhanh trong mÊy thËp niªn thËp niªn gÇn ®©y. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é, kh«ng chØ chuyªn m«n ho¸ chi tiÕt s¶n phÈm cho nhµ m¸y, tõng vïng mµ cßn ®Õn tõng quèc gia, khu vùc. Trªn c¬ së ®ã, xuÊt hiÖn h×nh th¸i quan hÖ hîp t¸c, rµng buéc vµ phô thuéc lÉn nhau trong ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

HiÖn nay, s¶n xuÊt cña mét n­íc phô thuéc rÊt nhiÒu vµo lao ®éng cña mét n­íc kh¸c, bÊt kÓ n­íc ®ã ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t triÓn. Kh«ng cßn t×nh tr¹ng, chØ cã n­íc nhá, n­íc kÐm ph¸t triÓn phô thuéc mét chiÒu, phô thuéc tuyÖt ®èi vµo c¸c n­íc lín, n­íc ph¸t triÓn mµ ®· xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng xu h­íng ng­îc l¹i: c¸c n­íc lín, n­íc ph¸t triÓn còng phô thuéc vµo n­íc nhá, n­íc l¹c hËu.

Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn theo mét chiÒu h­íng míi. Víi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nh­ vò b·o ch­a tõng cã, trªn c¬ së cña nÒn c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i ®­îc thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau:

Thø nhÊt, cã thÓ nãi, xu h­íng toµn cÇu ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµ nh©n tè ®Çu tiªn t¸c ®éng ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c n­íc. Nh»m thÝch øng víi mét m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ míi, ®· vµ ®ang thay ®æi. Môc tiªu cuèi cïng cña c¸c nhµ kinh doanh lµ lîi nhuËn, thÞ phÇn vµ nh÷ng ¶nh h­ëng quèc tÕ ngµy cµng s©u réng cña m×nh tíi thÞ tr­êng c¸c n­íc. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nµy, c¸c quèc gia ph¶i b¾t kÞp, thÝch øng vµ thËm chÝ ph¶i ®ãn ®Çu, ®i tr­íc thêi ®¹i víi nh÷ng c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i vµ c¶ nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn míi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong t­¬ng lai.

Thø hai, trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, tiÕn bé c«ng nghÖ nãi chung, ®Æc biÖt lµ sù bïng næ cña c¸ch m¹ng tin häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· ®Èy m¹nh, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tin häc trong nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. §©y lµ nh©n tè næi bËt, gióp cho viÖc ®iÒu hµnh dÔ dµng, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ ph©n t¸n ë nhiÒu n­íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. B»ng c¸ch sö dông réng r·i c¸c thiÕt bÞ tin häc, viÔn th«ng ë nhiÒu quèc gia. Nhê ®ã mµ, c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ c¸c nhµ kinh doanh, doanh nghiÖp… kh«ng nh÷ng cã thÓ më réng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vÒ quy m« ra n­íc ngoµi, mµ cßn cã thÓ t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vÒ chiÒu s©u, ®æi míi vÒ ph­¬ng thøc tæ chøc vµ qu¶n lý.

Thø ba, d­íi t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ vµ c¸ch m¹ng tin häc, qu¸ tr×nh liªn kÕt khu vùc còng ®ang diÔn ra m¹nh mÏ gi÷a c¸c n­íc, ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i sö dông tèi ­u c¸c nguån lùc ®Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ vµo qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. C¸c tiÕn tr×nh nµy sÏ lµm n¶y sinh nhu cÇu kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i víi ®Çu t­ vµ viÖn trî…, ®Èy m¹nh tù do ho¸ thÞ tr­êng, b»ng c¸ch dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan gi÷a c¸c n­íc.

Tuy nhiªn, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ nh­ con dao hai l­ìi. Mét mÆt nã lµ cç xe cã ®éng c¬ m¹nh lµm t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o c¬ héi to lín ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng cña ng­êi d©n ë c¸c n­íc giÇu lÉn n­íc nghÌo. Nh­ng mÆt kh¸c, nã còng lµ c¶ mét tiÕn tr×nh ®Çy gian nan vµ th¸ch thøc. Nã sÏ tiÕn c«ng vµo chñ quyÒn cña mçi quèc gia, cã thÓ lµm xãi mßn nÒn v¨n ho¸ vµ truyÒn thèng cña d©n téc, dÉn tíi nguy c¬ ph©n ho¸ x· héi, t¹o ra hè ng¨n c¸ch gi÷a c¸c quèc gia còng nh­ c¸c tÇng líp trong x· héi vµ nã ngµy cµng trë nªn m¹nh mÏ vµ s©u s¾c h¬n.

Nh­ vËy toµn cÇu ho¸ lµ mét xu h­íng kh¸ch quan vµ xu h­íng nµy ®ang trong qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng ngõng, t¹o nh÷ng c¬ héi vµ c¶ nh÷ng th¸ch thøc cho tÊt c¶ c¸c quèc gia. V× vËy, c¸c quèc gia cÇn ph¶i biÕt khai th¸c nh÷ng ­u thÕ vµ h¹n chÕ nh÷ng th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ quèc tÕ, tõ ®ã t¹o ra c¬ héi ®Ó tham gia ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

Cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ còng ®ang diÔn ra ®Æc biÖt m¹nh mÏ. Xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ ®­îc thóc ®Èy bëi sù gia t¨ng m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc hiÖn cã còng nh­ ®ang h×nh thµnh. C¸c khèi, tæ chøc kinh tÕ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong nh÷ng cuéc th­¬ng l­îng, s¾p xÕp vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò khu vùc vµ quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ trong viÖc thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ giao l­u kinh tÕ quèc tÕ. BÊt kú mét n­íc nµo muèn ph¸t triÓn ®­îc trong t­¬ng lai th× ®Òu ph¶i t×m c¸ch trë thµnh thµnh viªn cña Ýt nhÊt mét trong nh÷ng tæ chøc kiÓu nh­ vËy. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c khèi kinh tÕ – mËu dÞch tù do trong khu vùc. HiÖn nay, nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã rÊt nhiÒu khèi liªn minh, liªn kÕt kinh tÕ hoÆc mËu dÞch tù do. VÝ dô nh­, liªn minh Ch©u ¢u (EU): ®­îc coi lµ mét tæ chøc liªn kÕt khu vùc rÊt ®iÓn h×nh, ®­êng biªn giíi gi÷a c¸c quèc gia ®· bÞ xãa bá kh«ng cßn hµng rµo thuÕ quan. MÆc dï tiÕn tr×nh nµy, diÔn ra kh«ng hoµn toµn su«n sÎ nh­ mong muèn, song viÖc h×nh thµnh mét thÞ tr­êng thèng nhÊt ®ang ngµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Môc tiªu cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®ã lµ, l­u th«ng tù do hµng ho¸; c¸c yÕu tè - c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¶ nh÷ng kinh nghiÖm, kü n¨ng qu¶n lý… trªn ph¹m vi toµn cÇu. Nh­ng trong t­¬ng lai gÇn, môc tiªu nµy ch­a thÓ thùc hiÖn ®­îc. ChÝnh v× vËy, viÖc tõng nhãm n­íc liªn kÕt l¹i víi nhau, cïng ®­a ra nh÷ng ­u ®·i cho nhau cao h¬n nh÷ng ­u huÖ quèc tÕ hiÖn hµnh nh­: lo¹i bá nh÷ng hµng rµo ng¨n c¸ch, l­u th«ng hµng ho¸ vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt… gi÷a c¸c n­íc. §©y lµ mét kh©u quan träng, ®Æt nÒn mãng cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ ®­îc xóc tiÕn nhanh h¬n. Tõ ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, khu vùc ho¸ vµ hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu hoµn toµn kh«ng m©u thuÉn víi nhau mµ hç trî cho nhau, thóc ®Èy lÉn nhau vµ bæ trî cho nhau. Khu vùc ho¸ chØ n¶y sinh trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh nµo ®Êy. Nh­ng, trong tr×nh ®é hîp t¸c cña khu vùc ho¸ l¹i cao h¬n so víi toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ khu vùc ho¸ ph¸t triÓn réng r·i trªn thÕ giíi sÏ l¹i gióp cho hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c h¬n.

Hai tæ chøc khu vùc cã t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp nhÊt, liªn quan mËt thiÕt ®Õn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta, ®Æc biÖt lµ quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam – NhËt B¶n. §ã lµ, DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ th¸i B×nh D­¬ng (APEC) vµ HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN).

APEC ®­îc thµnh lËp vµo th¸ng 11 n¨m1989. Lóc ®Çu, chØ cã 18 n­íc thµnh viªn. HiÖn nay, cã 21 n­íc trong ®ã cã NhËt B¶n vµ ViÖt Nam. §©y lµ tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc cã quy m« lín nhÊt thÕ giíi. D©n sè xÊp xØ 2165,5 triÖu ng­êi (b»ng 45,6 % d©n sè thÕ giíi); diÖn tÝch l·nh thæ 43.631,8 triÖu km2 (chiÕm kho¶ng 46,7 % diÖn tÝch l·nh thæ cña toµn thÕ giíi); GDP 15.526,23 tû USD (chiÕm kho¶ng 55,8 % GDP cña toµn thÕ giíi); vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu 2.255,6 tû USD (chiÕm kho¶ng 43,8 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn thÕ giíi). ChÝnh v× vËy, m« h×nh hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng vµ tiÒm n¨ng to lín cña sù hîp t¸c kinh tÕ - kü thuËt cña APEC, ®· vµ ®ang cuèn hót sù chó ý cña toµn thÕ giíi. ThÕ kû 21 nµy, ch¾c ch¾n sÏ lµ thÕ kû ph¸t triÓn ®Çy n¨ng ®éng cña khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng mµ APEC lµ tæ chøc h¹t nh©n. ViÖt Nam vµ NhËt b¶n ®Òu lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña APEC. Do ®ã, c¸c quan hÖ kinh tÕ song ph­¬ng gi÷a hai n­íc còng chÞu sù rµng buéc, chi phèi cña nh÷ng nguyªn t¾c mµ tæ chøc nµy ®· ®Ò ra.

Cïng víi APEC, tæ chøc kinh tÕ khu vùc thø hai cã vai trß quan träng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam vµ NhËt B¶n lµ hiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN).

ASEAN ®­îc thµnh lËp ngµy 8 th¸ng 8 n¨m 1967, lóc ®Çu thµnh lËp míi cã 5 n­íc thµnh viªn. HiÖn nay, ®· ph¸t triÓn vµ më réng ra toµn bé c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Bao gåm 11 n­íc, trong ®ã cã ViÖt Nam. Ngay trong ngµy ®Çu thµnh lËp, ASEAN ®· long träng tuyªn bè môc tiªu hµng ®Çu cña hiÖp héi lµ: “thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, tiÕn bé x· héi vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ trong khu vùc th«ng qua c¸c nç lùc chung trªn tinh thÇn b×nh ®¼ng, hîp t¸c nh»m t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt cho mét céng ®ång c¸c n­íc §«ng Nam ¸ hoµ b×nh, hîp t¸c vµ thÞnh v­îng”. KÓ tõ ®ã cho ®Õn nay, c¸c n­íc nµy lu«n coi hîp t¸c kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. Lµ mét n­íc thµnh viªn cña ASEAN, c¸c quan hÖ kinh tÕ cña ViÖt Nam víi NhËt B¶n, nhÊt lµ trong quan hÖ cña ASEAN céng 3 gåm (Trung Quèc; NhËt B¶n; Hµn Quèc) võa chÞu sù chi phèi cña nh÷ng nguyªn t¾c chung trong hîp t¸c kinh tÕ cña hiÖp héi víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ c¸c khu vùc kh¸c, võa n»m trong bèi c¶nh chung quèc tÕ, chÞu sù chi phèi cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña NhËt B¶n víi c¸c n­íc trong khu vùc nµy.

MÆc dï cã sù thµnh c«ng kh«ng gièng nhau, song thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c¸c h×nh thøc liªn kÕt khu vùc nh­ trªn cho thÊy, qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ gióp c¸c quèc gia trong khu vùc cã cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh hç trî nhau cïng ph¸t triÓn, t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh chung (lîi thÕ so s¸nh khu vùc) trªn pham vi toµn cÇu. §ång thêi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã ®­îc quan hÖ giao l­u kinh tÕ ph¸t triÓn réng r·i, kh«ng chØ gi÷a c¸c quèc gia trong khu vùc víi nhau mµ gi÷a khu vùc víi khu vùc vµ gi÷a c¸c quèc gia trong khu vùc víi c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi.

Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña xu thÕ nµy, sù dùa vµo nhau, hç trî nhau, t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng lÉn nhau cña kinh tÕ c¸c n­íc ngµy cµng s©u s¾c. Tr¸ch nhiÖm cña chÝnh phñ c¸c n­íc, ph¶i dùa trªn c¬ së cña tinh thÇn: cïng nhau g¸nh chÞu tr¸ch nhiÖm vµ sù rñi ro (nÕu cã) ®Ó tiÕn hµnh hîp t¸c, phèi hîp quèc tÕ réng r·i vµ cã hiÖu qu¶ trong viÖc tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸.

Tãm l¹i, toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc hãa lu«n g¾n liÒn víi nhau, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy nhau lµm cho héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong xu thÕ ngµy nay, mçi d©n téc (quèc gia), ®Òu t×m cè g¾ng t×m cho m×nh mét chç ®øng ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. VÞ thÕ chÝnh trÞ cña mçi n­íc, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo søc m¹nh kinh tÕ cña n­íc ®ã. V× vËy, mçi n­íc ®Òu ph¶i cè g¾ng thÝch nghi víi luËt ch¬i chung cña c¸c n­íc trong khèi, thÕ giíi. ®ång thêi ph¶i cè g¾ng b¶o vÖ lîi Ých d©n téc m×nh, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc.



1.2 C¬ së thùc tiÔn

Bao gåm c¸c nh©n tè c¶ chñ quan còng nh­ thùc tiÔn kh¸ch quan cña hai phÝa ViÖt nam vµ NhËt B¶n.



1.2.1 C¸c nh©n tè tõ phÝa NhËt B¶n.

Sù sôp ®æ cña Liªn x« vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1990, lµm cho chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc. Kh«ng cßn sù ch¹y ®ua vò trang gi÷a hai cùc n÷a. ng­êi ta coi cuéc chiÕn tranh l¹nh mµ thùc chÊt lµ sù ®èi ®Çu vÒ t­ t­ëng, chÝnh trÞ qu©n sù gi÷a Liªn X« vµ Hoa Kú ®· chÊm døt. T×nh h×nh thÕ giíi ®· më ra mét kû nguyªn míi cho sù ph¸t triÓn, ë ®ã hîp t¸c vµ c¹nh tranh trë thµnh hai mèi quan t©m lín cña c¸c quèc gia. C¬ cÊu hai cùc chÊm døt vµ ph¸t triÓn, xu h­íng tiÕn tíi ®a cùc. Tr­íc sù biÕn chuyÓn t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi, chñ yÕu dùa vµo søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ NhËt B¶n ®· x©y dùng chiÕn l­îc kinh tÕ, víi môc tiªu v­¬n lªn trë thµnh mét c­êng quèc c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ.

Môc tiªu cña NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m tiÕp tíi ®©y lµ, v­¬n lªn vÞ trÝ trë thµnh mét c­êng quèc chÝnh trÞ, kinh tÕ. Môc tiªu nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ trong chiÕn l­îc kinh tÕ nãi chung vµ trong chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña NhËt B¶n. NhËt B¶n tõng b­íc gi¶m dÇn sù phô thuéc vµo Mü, v­¬n lªn vÞ trÝ ngang hµng víi Mü (NhËt B¶n cã thÓ tr¶ lêi “kh«ng” trong ®µm ph¸n víi Mü). §Ó thùc hiÖn ®­îc chiÕn l­îc ®ã, NhËt B¶n ra søc ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c khu vùc kinh tÕ th«ng qua ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®Çu t­ trùc tiÕp vµ c¸c kho¶n viÖn trî cho c¸c n­íc. Bªn c¹nh ®ã, tr­íc sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ m¹nh mÏ cña c¸c quèc gia khu vùc Ch©u ¸ trong vµi thËp kû qua vµ víi nh÷ng lîi thÕ gÇn gòi vÒ mÆt ®Þa lý, v¨n ho¸ x· héi, NhËt B¶n ®· x©y dùng ®­îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi c¸c n­íc. Hä ®· cã mét chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi víi c¸c khu vùc Ch©u ¸. §©y ®­îc coi lµ chiÕn l­îc träng t©m ®Ó ph¸t triÓn chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ChÝnh phñ NhËt B¶n trong thêi gian tíi.

Thay ®æi chiÕn l­îc cña NhËt B¶n thêi kú sau chiÕn tranh l¹nh lµ, chó träng vµo khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, ph¸t triÓn c¸c quan hÖ phô thuéc lÉn nhau cïng nhau ph¸t triÓn trong khu vùc; ph¸t huy vai trß toµn diÖn cña c¸c tæ chøc hîp t¸c khu vùc. Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ Liªn Hîp Quèc vµ tæ chøc mËu dÞch thÕ giíi... §iÒu nµy, thÓ hiÖn trong chÝnh s¸ch ¸p dông vµo Ch©u ¸ cña NhËt B¶n, nh»m ph¸t huy tèi ®a vai trß cña m×nh ë Ch©u ¸ vµ sö dông Ch©u ¸ lµm c¨n cø ®Ó NhËt B¶n v­¬n lªn trë thµnh mét c­êng quèc. NhËt B¶n tranh thñ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ë §«ng ¸ ®Ó ®èi phã víi nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch cña Mü vµ b¶o vÖ lîi Ých cña NhËt B¶n ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng b»ng c¸c c¬ chÕ kinh tÕ. ®ång thêi ®ãng vai trß chñ ®¹o trong c«ng cuéc x©y dùng trËt tù míi ë Ch©u ¸. Th«ng qua cuéc häp th­îng ®Ønh APEC ë Seattle, NhËt B¶n c¶m thÊy Mü ®ang chuyÓn chÝnh s¸ch h­íng vÒ Ch©u ¸. Sî r»ng, vai trß l·nh ®¹o Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng sÏ cã thÓ r¬i vµo tay Mü sÏ lµm mÊt ®i vai trß ¶nh h­ëng cña m×nh. H¬n n÷a, tr­íc viÖc Mü, Canada, Mªhic« t¨ng c­êng b¶o hé mËu dÞch víi viÖc thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do cña ba n­íc vµ sù lín m¹nh cña céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¸ ®· buéc NhËt B¶n ph¶i cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn hîp lý trong trong néi bé n­íc m×nh vµ ®èi víi c¸c n­íc Ch©u ¸.

Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, NhËt B¶n lu«n gi÷ vai trß lµ ®¹i diÖn ë khu vùc Ch©u ¸. Nh­ng quan hÖ víi c¸c n­íc khu vùc Ch©u ¸ th× NhËt B¶n l¹i ®ãng vai trß quan träng d­êng nh­ lµ quèc gia ngoµi khu vùc. chÝnh v× lÏ ®ã, c¸c n­íc thuéc khu vùc Ch©u ¸ võa lµ lùc l­îng ®èi t¸c “s©n sau” cña NhËt B¶n trong quan hÖ kinh tÕ víi Mü vµ c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c, ®ång thêi lµ mét “b·i cá” con voi NhËt B¶n khai th¸c.

NhËt B¶n ®ang thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i h­íng vÒ Ch©u ¸, xuÊt ph¸t tõ nhiÒu lý do kh¸c nhau. ë ph­¬ng diÖn kinh tÕ, cÇn nhÊn m¹nh tíi, ®©y lµ khu vùc cã nhiÒu lîi thÕ vÒ ®Þa lý – Kinh tÕ, d©n sè, x· héi…

* Ch©u ¸ lµ khu vùc cã sè d©n chiÕm kho¶ng h¬n 1/3 d©n sè thÕ giíi, chiÕm gÇn 1/3 diÖn tÝch toµn cÇu víi hÖ sinh th¸i, tµi nguyªn ®a d¹ng, phong phó, nguån nh©n lùc dåi dµo víi tr×nh ®é kh¸ cao. Do ®ã, gia t¨ng quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc ë Ch©u ¸ cã nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu ®Ó t¨ng c­êng sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ. ®Ó cã vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, c¸c n­íc nµy s½n sµng më réng c¸c quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n­íc kh¸c ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n.

H¬n n÷a, nÕu chØ xÐt riªng vÒ phÝa NhËt B¶n, cã thÓ nãi ®©y lµ quèc gia cã tiÒm lùc kinh tÕ hµng ®Çu trong khu vùc l¹i lu«n d­ thõa vèn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn... Víi sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña Ch©u ¸, lµm cho ý t­ëng quay vÒ víi Ch©u ¸ ngµy cµng trë nªn râ nÐt h¬n trong chÝnh s¸ch cña c¸c nhµ l·nh ®¹o còng nh­ c¸c nhµ kinh doanh NhËt B¶n.

* Ngoµi ra, sù t¸c ®éng xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®­îc coi lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh bµnh ch­íng kinh tÕ ra bªn ngoµi cña NhËt trong nh÷ng n¨m 1990, ®Æc biÖt lµ vµo c¸c n­íc ë khu vùoc Ch©u ¸.

* Sau chiÕn tranh l¹nh, NhËt B¶n nhËn thøc ®­îc r»ng, t×nh h×nh ph¸t triÓn ë khu vùc Ch©u ¸ sÏ tiÕn triÓn theo chiÒu h­íng tÝch cùc. ë ®ã, ng­êi ta t×m thÊy sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a c¸c quèc gia, nh»m tËn dông nh÷ng lîi thÕ so s¸nh ®Ó tiÕp tôc duy tr× sù ph¸t triÓn ®ã còng lµ gi¶i ph¸p tèt ®Ó c¸c quèc gia trong khu vùc nµy v­ît qua, kh¾c phôc ®­îc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ trong khu vùc. D­êng nh­, c¸c ®èi t¸c ®Òu nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña mèi liªn kÕt toµn diÖn. sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ vµ an ninh …ngµy cµng ph¸t triÓn, bÊt chÊp sù kh¸c biÖt vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ. §©y lµ nÐt míi vÒ chÊt trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90. NÕu tr­íc ®©y, sù kh¸c biÖt vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ lµ mét trë ng¹i trong viÖc x¸c lËp c¸c quan hÖ quèc tÕ, tin cËy lÉn nhau mµ ng­êi ta cè g¾ng v­ît lªn, song ®· kh«ng thµnh c«ng th× ngµy nay t×nh h×nh ®· ®æi kh¸c.

ChÝnh bèi c¶nh nµy, t×nh h×nh khu vùc ®· t¹o tiÒn ®Ò cho NhËt B¶n thùc thi tèt chÝnh s¸ch më réng hîp t¸c kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸ víi c¸c n­íc ASEAN, trong ®ã cã ViÖt Nam.

Trªn c¬ së ®ã cã thÓ thÊy r»ng, vµo ®Çu thËp kû 90, quan hÖ hai n­íc ViÖt Nam - NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ vÒ bÒ réng lÉn chiÒu s©u. t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh trong thÕ kû XXI. Trong giai ®o¹n qu¸ ®é cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, viÖc c¬ cÊu l¹i t­¬ng quan lùc l­îng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, lµm cho quan hÖ ViÖt – NhËt cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c, do hai n­íc cã nh÷ng lîi Ých t­¬ng ®ång lµ cïng ë Ch©u ¸; cïng cã nhu cÇu hoµ b×nh vµ æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn; cã tiÒm n¨ng kinh tÕ cÇn bæ sung cho nhau vµ cÇn cã sù ñng hé lÉn nhau trong viÖc n©ng cao vai trß chÝnh trÞ ë khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi. H¬n n÷a, ViÖt Nam ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch cña NhËt B¶n ®èi víi Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng ®Æc biÖt lµ §«ng Nam ¸. trong sù vËn ®éng cña quan hÖ NhËt – Mü, NhËt – Trung, NhËt – ASEAN, NhËt B¶n cã lîi Ých lín vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ… trong quan hÖ víi ViÖt Nam.



1.2.2 c¸c nh©n tè tõ phÝa ViÖt Nam

N­íc ta vµ mét sè n­íc kh¸c, ®· cã lóc xem xÐt vÊn ®Ò ®éc lËp kinh tÕ, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ hoµn chØnh mang tÝnh tù tóc (tù cung tù cÊp) ®Ó tr¸nh sù lÖ thuéc vµo bªn ngoµi. Cã thÓ nãi, viÖc më réng th­¬ng m¹i quèc tÕ cïng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, vËn dông mét trong nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u, ®­îc rót ra tõ thùc tiÔn cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. KÕ thõa vµ ph¸t huy cã chän läc c¸c quan ®iÓm ®æi míi cña §¹i héi §¶ng VI, §¹i héi §¶ng VII cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra nh­: chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – X· héi ®Õn n¨m 2000 tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng, ®Ó tiÕn tíi “tù do ho¸ th­¬ng m¹i”, tõng b­íc tham gia, héi nhËp víi c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i khu vùc vµ toµn cÇu, nhiÒu v¨n b¶n, chÝnh s¸ch míi vÒ c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu, kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ liªn doanh víi ViÖt Nam ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu… ®· ®­îc chÝnh phñ ban hµnh.

Víi nhiÒu biÖn ph¸p c¶i c¸ch m¹nh mÏ vµ t¸o b¹o, sau 15 n¨m kiªn tr× thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, ViÖt Nam ®· tõng b­íc h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng riªng cña m×nh. Kh«ng chØ v­ît ra khái khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ mµ cßn, thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn c¸c lÜnh vùc c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Thêi kú tõ n¨m 1991 – 1995, GDP t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m xÊp xØ 8,2 %; thêi kú tõ n¨m 1996 – 2000, mÆc dï chÞu ¶nh h­ëng bÊt lîi cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc nh­ng møc t¨ng tr­ëng GBP vÉn ®¹t møc b×nh qu©n xÊp xØ 7 %. Nhê vËy, tæng thu nhËp trong 10 n¨m ®· qua t¨ng h¬n 2 lÇn, c¬ cÊu kinh tÕ cã sù dÞch chuyÓn tÝch cùc theo h­íng CNH – H§H (c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸), t¹o tiÒn ®Ò cho nh÷ng thay ®æi s©u s¾c cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

Víi ph­¬ng ch©m “muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc”, ViÖt Nam ®· thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më. TÝnh ®Õn nay, ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña hai tæ chøc kinh tÕ khu vùc lµ ASEAN, APEC vµ ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Ngoµi ra, ViÖt Nam cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi gÇn 170 n­íc vµ vïng l·nh thæ, ký hiÖp ­íc th­¬ng m¹i víi h¬n 60 n­íc vµ nhËn ®­îc ­u ®·i tèi huÖ quèc cña 68 n­íc.

NhËt B¶n, víi t­ c¸ch lµ mét n­íc cã tiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ, cã vai trß æn ®Þnh vµ hç trî ph¸t triÓn trong khu vùc… ®· trë thµnh mét ®èi t¸c ®ang lµ h­íng ­u tiªn ®Ó ViÖt Nam thiÕt lËp quan hÖ l©u dµi. ®iÒu nµy, kh«ng chØ nh»m môc ®Ých duy tr× m«i tr­êng æn ®Þnh xung quanh, mµ ViÖt Nam cßn mong muèn nhËn ®­îc sù gióp ®ì tõ phÝa NhËt B¶n. H¬n thÕ n÷a, NhËt B¶n còng ®· b¾t ®Çu thÓ hiÖn vai trß cña m×nh b»ng c¸c s¸ng kiÕn trong hµnh ®éng cô thÓ cña m×nh, ®Æc biÖt trong quan hÖ víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸. V× thÕ, nh÷ng th¾c m¾c trë ng¹i trong quan hÖ giòa hai n­íc dÔ dµng ®­îc th¸o gì, nhanh chãng t×m kiÕm c¸c biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ ¶nh h­ëng nµy. Khi ViÖt Nam më cöa héi nhËp, chÝnh thøc trë thµnh viªn chÝnh thøc cña HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN). còng nh­ trong quan hÖ víi ViÖt Nam ch¾c ch¾n NhËt B¶n sÏ cã ®iÒu kiÖn më réng ¶nh h­ëng cña m×nh. §iÒu nµy, kh«ng chØ t¹o ra sù c©n b»ng trong quan hÖ víi c¸c n­íc, mµ cßn lµ dÊu hiÖu vÒ tÝnh chñ ®éng vµ ®éc lËp trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña NhËt B¶n nh»m n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trong khu vùc vµ trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ.



tải về 397.9 Kb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
  1   2   3   4   5




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương