Pháp thoại Đại học Đông phương Linh sơn Thế giới Ngày 09/01/2011 hồi 14 giờ 30

• 
  Khổ về thân : sanh, già, bệnh, chết, đói, khát, nóng, lạnh, thương tích, ngũ ấm xí thạnh …
  
• 
  Khổ về tâm : ái ly, oán hội, cầu bất đắc, bất toại nguyện, tham lam, giận tức, hoài nghi, sợ hãi …
  

• 
  Do đâu mà có già, bệnh, chết ?
  
• 
  Do có sanh nên có già, bệnh, chết.
  
• 
  Do đâu mà có sanh ?
  
• 
  Do có « hữu » tức là có chấp ngã, có nghiệp, nên có sanh.
  
• 
  Do đâu mà có « hữu » ?
  
• 
  Do có « thủ » tức là có chấp là mình hay là của mình, nên có « hữu ».
  
• 
  Do đâu mà có « thủ » ?
  
• 
  Do có ái nên có « thủ ».
  

Thông thường ai cũng biết cách trừ « tham ái », nhưng muốn đoạn tận « tham ái » thì cũng phải tìm ra các nguyên nhân sanh « tham ái » như sau :

• 
  Do đâu mà có tham ái ?
  
• 
  Do có « thọ » tức có cảm giác sướng khổ, nên có tham ái.
  
• 
  Do đâu mà có « thọ » ?
  
• 
  Do có « xúc » tức là có sự tiếp xúc giữa căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) và trần (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp), nên có nhận thức và có « thọ ».
  

Nếu có « giác niệm » (la perception éveillée)¹ hay có « chánh niệm » (la perception juste)² ngay khi căn tiếp xúc với trần, không cho nhận thức và cảm thọ phát sanh thì « tham ái » không đủ nhân duyên để sanh khởi. Đoạn trừ được tham ái là đoạn trừ được khổ.

Muốn có được « giác niệm », muốn có được « chánh niệm » để làm được việc ấy thì phải thực hành Bát Chánh Đạo và Như Lai Thiền.

Diệt đế (dukkha nirodha ariya sacca) : Sự thật về khổ đoạn diệt. Chính là tâm đã hoàn toàn xa lìa và tận diệt tham ái, không còn ham muốn lợi danh, không còn chạy theo dục vọng các căn. Đó là tâm rời bỏ, từ khước, thoát ly và không luyến tiếc, không vướng mắc. Diệt đế chính là Niết bàn an lạc thanh tịnh, là Hạnh phúc tối thượng. Hạnh phúc tối thượng này không phải đợi đến chết rồi mới có. Chúng ta có thể thưởng thức nó từ từ với sự tiến bước trên đường tu tập Bát Chánh Đạo và Như Lai Thiền.

Đạo đế (dukkha nirodha gamini patipada ariya sacca) : Sự thật về con đường đưa đến hết khổ. Chính là Bát Chánh Đạo, còn gọi là Bát Thánh Đạo. Đức Phật đã nói với vị đệ tử cuối cùng của ngài là Subhadda rằng : « Này Subhadda, ở đâu, trong đoàn thể nào có sự thực hành Bát Chánh Đạo là ở đó có những người đạt đạo quả từ Tu-đà-hoàn đến A-la-hán. »

Bát Chánh Đạo gồm có :

1. 
   Chánh kiến (sammà ditthi) :
   

• 
  Thấy biết mọi sự vật đúng như thật, không bị các thành kiến, tham sân si và các cảm thọ lừa gạt.
  
• 
  Dùng trí tuệ bát-nhã nhận chân được các thật tánh vô thường, khổ, vô ngã, rỗng không, như như của mọi sự vật.
  
• 
  Thấy đời là khổ nên không tham luyến ; biết nguyên nhân của khổ để trừ nên không bi quan lo sợ ; biết niết bàn là vắng lặng, thanh tịnh sáng suốt, là chân hạnh phúc ; biết Bát chánh đạo là con đường đưa đến hạnh phúc chân thật.
  

2. 
   Chánh tư duy (sammà sankappa) :
   

• 
  Biết suy tư theo lý nhân duyên để tìm ra nguyên nhân của mọi đau khổ.
  
• 
  Biết suy tư theo lý nhân duyên để đoạn trừ mọi đau khổ.
  
• 
  Biết suy tư theo lý nhân duyên để đoạn trừ các pháp ác và bất thiện.
  

3. 
   Chánh ngữ (sammà vaca) :
   

4. 
   Chánh nghiệp (sammà kammantà) :
   

5. 
   Chánh mạng (sammà ajiva) :
   

6. 
   Chánh tinh tấn (sammà vàyàma) :
   

7. 
   Chánh niệm (sammà sati) :
   

• 
  Xa lìa tạp niệm, chuyện đời, chuyện thế tục.
  
• 
  Giữ tâm an lạc, thanh tịnh, sáng suốt.
  
• 
  Niêm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới, niệm Xả.
  

8. 
   Chánh định (sammà samàdhi) :
   

• 
  Tâm an lạc, thanh tịnh, sáng suốt, không loạn động.
  
• 
  Tâm an lạc, thanh tịnh, giải thoát.
  
• 
  Thực hành Như Lai Thiền để đạt từ Sơ thiền đến Diệt thọ tưởng định.
  

Tu Bát Chánh Đạo tức là tu ba vô lậu học³ Giới Định Tuệ. Chánh kiến, Chánh tư duy thuộc Tuệ ; Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh Mạng, Chánh tinh tấn thuộc Giới ; Chánh niệm, Chánh định thuộc Định.

Thực hành Bát Chánh Đạo đến khi đoạn trừ được ba kiết sử⁴ là thân kiến⁵, giới cấm thủ⁶ và hoài nghi⁷ thì đạt được quả vị Tu-đà-hoàn.

Thực hành Bát Chánh Đạo đến khi đoạn trừ được ba kiết sử là thân kiến, giới cấm thủ, hoài nghi, và làm giảm nhẹ tham và sân thì đạt được quả vị Tư-đà-hàm.

Thực hành Bát Chánh Đạo đến khi đoạn trừ được năm hạ phần kiết sử là thân kiến, giới cấm thủ, hoài nghi, tham và sân thì đạt được quả vị A-na-hàm.

Thực hành Bát Chánh Đạo đến khi đoạn trừ được năm thượng phần kiết sử là sắc ái⁸, vô sắc ái⁹, trạo cử¹⁰, mạn¹¹, vô minh¹² thì đạt được quả vị A-la-hán.