Phác đồ cấp cứu sốc phản vệ (Ban hành kèm theo Thông tư 08/1999-tt-byt, ngày 04/5/1999) Triệu chứng

Ngay sau khi tiếp xúc với dị nguyên hoặc muộn hơn, xuất hiện:

- Cảm giác khác thường (bồn chồn, hốt hoảng, sợ hãi …), tiếp đó xuất hiện triệu chứng ở một hoặc nhiều cơ quan:

- Mẩn ngứa, ban đỏ, mày đay, phù Quincke

- Mạch nhanh khó bắt, huyết áp tụt có khi không đo được

- Khó thở (kiểu hen, thanh quản), nghẹt thở

- Đau quặn bụng, ỉa đái không tự chủ

- Đau đầu, chóng mặt, đôi khi hôn mê,

- Choáng váng, vật vã, dãy dụa, co giật

2. Xử trí:

A. Xử trí ngay tại chỗ

1. Ngừng ngay đường tiếp xúc với dị nguyên (thuốc đang dùng tiêm, bôi, uống, nhỏ mắt, mũi)

2. Cho bệnh nhân nằm tại chỗ

3. Thuốc: Adrenaline là thuốc cơ bản để chống sốc phản vệ

- Adrenaline dung dịch 1/1000, ống 1ml = 1mg, tiêm dưới da ngay khi xuất hiện sốc phản vệ với liều như sau:

+ Người lớn:  1/2 – 1 ống

+ Trẻ em không quá 0,3ml

+ Hoặc  0,01mg/kg cho cả trử em lẫn người lớn

- Tiếp tục tiêm Adrenaline liều như trên 10 –15 phút/lần cho tới khi huyết áp trở về bình thường.

4. Ủ ấm, đầu thấp chân cao, theo dõi mạch, huyết áp 10- 15 phút một lần (nằm nghiên nếu có nôn)

- Nếu sốc quá nặng đe dọa tử vong, ngoài đường tiêm dưới da có thể tiêm Adrenaline dung dịch 1/10.000 (pha loãng 1ml adrenalin + 9 ml nước cất) qua tĩnh mạch, bơm qua ống nội khí quản, hoặc tiêm qua màng nhẫn giáp.

B. Tùy theo điều kiện trang tiết bị y tế và trình độ chuyên môn kỹ thuật của từng tuyến có thể áp dụng các biện pháp sau:

1. Xử trí suy hô hấp

- Thở Oxy qua đường mũi, thổi ngạt

- Bóp bóng ambu có oxy

- Đặt ống nội khí quản, thông khí nhân tạo, mở khí quản nếu có phù thanh môn

- Truyền tĩnh mạch chậm: Aminophilline 1mg/kg/giờ hoặc Terbutalin 0,2microgam/kg/phút

- Có thể dùng terbutalin 0,5mg, 1ống dưới da ở người lớn và 0,2ml/10kg ở trẻ em. Tiêm lại sau 6-8 giờ nếu không đỡ khó thở

- Xịt họng Terbutalin, salbutamol mỗi lần 4-5 nhát bóp, 4-5 lần trong ngày.

2. Thiết lập một đường truyền tĩnh mạch adrenalin để duy trì huyết áp, bắt đầu bằng 0,1microgam/kg/phút điều chỉnh tốc độ theo huyết áp (khoảng 2mg adrenalin/giờ cho người lớn 55kg)

3. Các thuốc khác

- Metylprednisolone 1-2mg/kg/4 giờ hoặc Hydrocortison hemisuccinate 5mg/kg/giờ tiêm tĩnh mạch (có thể tiêm bắp ở tuyến cơ sở). Dùng liều cao hơn nếu sốc nặng (2-5 lần)

- NaCl 0,9% 1-2 lít ở người lớn, không quá 20ml/kg ở trẻ em

- Diphenhydramin 1mg/kg hoặc Promethazin 0,5 - 1mg/kg tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch.

4. Điều trị phối hợp

- Uống than hoạt 1g/kg nếu dị nguyên qua đường tiêu hóa

- Băng ép chi  phía trên chỗ tiêm hoặc đường vào của nọc độc

Chú ý:

- Theo dõi bệnh nhân ít nhất 24 giờ sau khi huyết áp ổn định

- Nếu huyết áp vẫn không lên sau khi truyền đủ dịch và adrenalin, thì có thể truyền thêm huyết tương, albumin (hoặc máu nếu mất máu) hoặc bất kỳ dung dịch cao phân tử nào sẵn có